Fjord1 Årsmelding 2010.pdf
ÅRSRAPPORT 2010 ÅRSRAPPORT 2010 INNHALD Dette er Fjord1 Fjord1s visjon og verdiar Organisasjonskart Konsernsjefen har ordet Konsernleiinga Forretningsområde Viktige hendingar i 2010 Verksemdstyring Årsmelding 2010 frå konsernstyret Leiing: Leiar på nye vegar Fjord1-kart 3 4 5 6 7 8 10 12 14 20 22 Rapport per forretningsområde • Ferjedrifta 23 • Hurtigbåtdrifta 26 • Buss 28 • Reiseliv 30 • Andre forretningsområde 32 Helse: Med helsesektoren som viktig nisje 34 Nøkkeltal 36 Miljø: Frå den første i verda til den største i verda 40 Fjord1 og samfunnet 42 Miljørapport 43 Tryggleik 47 Tryggleik:WWW.FJORD1.NO Tryggleiken i søkjelyset 48 2 Årsrekneskap 2010 • Resultatrekneskap • Balanserekneskap • Kontantstraumanalyse • Rekneskapsprinsipp • Notar • Revisjonsmelding • Uttale frå bedriftsforsamlinga 50 52 53 55 56 60 74 76 The Fjord1 Group in brief Fartøyoversikt Adresser 77 78 79 ÅRSRAPPORT 2010 Dette er Fjord1 er eit av dei største transportkonserna i landet med aktivitet på sjø og land i store delar av Noreg. Konsernet er eigd av Sogn og Fjordane fylkeskommune (59 prosent) og Møre og Romsdal fylkeskommune (41 prosent) og har hovudkontor i Florø. Kjerneverksemd Som følgje av ny strategiplan vart hovudvekta lagd på lagt på sjøverksemd og auka satsing på bussdrift. Det skjer ei konsolidering i bussbransjen, og Fjord1 vil difor søkje å finne ein partnar som kan sikre langsiktig lønnsemd. Kjerneverksemda til Fjord1 er dermed sjø- og busstransport gjennom ferjedrift, passasjer- og ekspressbåtdrift, i tillegg til lokal- og ekspressbussdrift. Anna verksemd I tillegg driv konsernet reiseliv- og cateringverksemd i forlenging av ruteproduksjonen og har aktivitetar innanfor andre forretningsområde som reisebyrå, verkstaddrift, finans og eigedomsforvaltning. Dotterselskap Aktiviteten til Fjord1 vert driven gjennom sju dotterselskap med underliggjande selskap, i tillegg til eigarinteresser i ei rekkje andre selskap. Dotterselskapa i kjerneverksemda inkluderer reiarselskapa Fjord1 Fylkesbaatane AS og Fjord1 MRF AS og busselskapa Fjord1 Buss Møre AS, Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS og Fjord1 Sogn Billag AS. Formålsparagraf Fjord1 sitt formål er å sjølv, eller gjennom heilt eller delvis eigarskap i andre verksemder, drive transport- og reiselivsverksemd. Selskapet kan også engasjere seg i andre forretningsområde når dette er forretningsmessig interessant og er eigna til å styrkje hovudformålet, eller når dette fører til ei meir rasjonell utnytting av ressursane i selskapet. Nøkkeltal for drifta i 2010 Tilsette 2149 Tal på ferjer 68 Tal hurtigbåtar og andre båtar 13 Tal bussar 357 Tal transporterte personar på båt, ferje, buss 27 mill. Tal køyretøy på ferjene 8,6 mill. Omsetning 3,023 mrd. kroner Balanse 31.12.10 4,383 mill. kroner Eigenkapital 31.12.10 1,168 mill. kroner Resultat før skatt 2010 268 mill. kroner EBITDA 631 mill. kroner Investering 765 mill. kroner WWW.FJORD1.NO 3 ÅRSRAPPORT 2010 Fjord1s visjon og verdiar Visjonen vår Best på miljøvennleg og påliteleg transport Måla og styringsparametrane våre Vi skal vere best på miljøvennleg transport. Vi skal gje eigarane våre stabil, god avkastning på investert kapital. Vi skal halde det vi lovar kundane våre. Vi skal behandle dei tilsette på ein slik måte at dyktige folk har lyst til å arbeide her. Vi skal vere ein føretrekt samarbeidspartnar for oppdragsgjevarane våre. Kulturverdiane våre Vi legg vekt på å vere tilgjengelege, profesjonelle, offensive, ærlege og opne i samhandlinga vår med kundar, samarbeidspartar, oppdragsgjevarar, eigarar og eigne tilsette. Våre 27 millionar reisande (tal frå 2010) utgjer fundamentet i verksemda vår, og vi vil at alle som reiser med oss, skal få ei saumlaus og positiv reiseoppleving. Vi skal leggje til rette for at folk skal kunne planleggje dagen sin, komme fram i tide og kjenne seg trygge og tekne vare på anten dei reiser med ferje, hurtigbåt eller buss. Dette skal vi gjere gjennom god informasjon, presise avgangar, korrekt opptreden og god service i alle ledd. WWW.FJORD1.NO 4 Organisasjonskart per 31.12.2010 Fjord1 Nordvestlandske AS Forretningsområde eigedom Moaterminalen Holding AS (68 %) Forretningsområde SJØ Forretningsområde BUSS Fjord1 Fylkesbaatane AS Fjord1 MRF AS Fjord1 Buss Møre AS Sognefjord Cruise AS Kystekspressen ANS (49 %) AUKRA AUTO AS (66 %) Hareid Trafikkterminal AS (63 %) Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS Forretningsområde SERVICE Fjord1 Sogn Billag AS Fjord1 Service AS Hallingdal Billag AS Møre Auto AS Skyss Kroa AS Skjåk Bil AS MRF Charter AS Sogn Bilservice AS (50 %) Bolsønes Verft AS Sjøholt Last og Buss AS (49 %) Larsnes Last & Buss AS (49 %) Måløy Reisebyrå AS Div. eigedomsselskap WWW.FJORD1.NO 5 ÅRSRAPPORT 2010 Konsernsjefen har ordet Sterk satsing på sjø og buss Året 2010 vart eit vendepunkt for Fjord1. Styret vedtok ein ny strategiplan der hovudvekta vart lagd på sjøverksemda og på auka satsing på buss saman med ein større partnar. I 2011 vil vi halde fram med arbeidet etter desse føringane. 2011 er også Tryggleiksåret i Fjord1. Det betyr at vi vil styrkje arbeidet med tryggleiks- og driftsforbetringar. Vi har dessverre hatt ei utvikling i mengda uønskte hendingar som vi ikkje er fornøgde med, og arbeidet med å snu den negative trenden på dette området har førsteprioritet i Fjord1. Det er med glede at vi gjennom verksemda vår kan vise fram dei unike stadene og vere med på å gje fastbuande og tilreisande verdifulle reiseopplevingar som dei tek med seg vidare i livet. 2010 gav Fjord1 eit godt økonomisk resultat før skatt på heile 268,2 mill. kroner, men der eingongspostar utgjer så mykje som 145,4 mill. kroner. Største bidraget her gjeld salsvinst ved sal av gassferja MF «Fanafjord». Ferja er seld til Havila Ariel ASA med avtale om tilbakeleige til Fjord1. Dette er gjort for å betre soliditeten i selskapet. Vidare gjennomførte vi i 2010 forbetringar i drifta som vi er fornøgde med. Spesielt er forbetringane som er utførte innanfor busselskapa i Fjord1, god. 9. mai 2011 feirar konsernet Fjord1 10 år, men tradisjonane våre som ein av dei viktigaste samferdsleaktørane på Vestlandet strekkjer seg atskilleg lenger tilbake i tid. Heilt sidan 1858 har vi vore med på å styrkje framkomsten i Noregs vestlegaste landsdel, både på sjø og på land. 12. februar 2011 feira Fjord1 Sogn Billag 75 år. Innsatsen som kvar enkelt medarbeidar hos oss har lagt ned gjennom åra, gjer at vi i dag har vorte ein ryggrad i transporttilbodet i Noreg, ikkje minst langs kysten. Våre dyktige tilsette står utrøytteleg på for å frakte menneske og gods trygt og effektivt frå stad til stad og for å skape dei gode reiseopplevingane. For befolkninga langs kysten er vi ein sentral del av kvardagen. Kjem ikkje ferja, kjem folk seg heller ikkje på jobb eller på gjesting til familie og venner. Vi er stolte av den historiske tyngda og erfaringa vår, og vi er audmjuke for den tilliten kundane våre viser oss kvar dag viser oss. Kva vert så det viktigaste for Fjord1 å leggje vekt på i åra framover? Vi meiner det handlar om å liggje i forkant og gripe dei moglegheitene som byr seg. Vi spår at det offentlege vil auke delen av transporttenester som vert lagde ut på tilbod, og at oppdragsgjevarane vil auke frekvens og kapasitet på fleire samband til beste for dei reisande. Der moglegheitene dukkar opp, skal Fjord1 vere tilstades med eit miljøvennleg, trygt og effektivt alternativ. Vi er allereie verdsleiande når det gjeld gassdrivne ferjer. Aktørar frå heile verda ser til Fjord1 for å lære. Vi vil halde fram arbeidet vårt med å påverke sentrale avgjerdstakarar slik at miljøvennlege løysingar i aukande grad vert etterspurde. Det handlar om å gripe moglegheitene raskt og omsetje dei til røyndom. Vi er privilegerte av å ha 2149 tilsette som er opptekne av å utvikle bedrifta vår ytterlegare. Vi er også klare over at 150 år med erfaring forpliktar. Fjord1 gjev full gass framover for å innfri. I Fjord1 er det ei sjølvfølgje å setje kundane våre i sentrum. For mange er dette flotte ord på papiret, hos oss forpliktar det. Ved å setje kunden i sentrum gjer vi heile tida vårt beste for å levere saumlause reiser til kundane våre: Det skal vere mogleg å planleggje kvardagen etter ferja eller bussen. Det skal vere enkelt å reise kollektivt med oss. Gjennom å levere eit miljøvennleg og sikkert transporttilbod hjelper Fjord1 til at det er mogleg å bu i distrikta, og til at turistar frå inn- og utland med eigne auge får sjå alt det Noreg har å by på. Beste helsing Leif Øverland konsernsjef WWW.FJORD1.NO 6 Konsernleiinga i Fjord1 Forutan konsernsjef Leif Øverland består konsernleiinga av av følgjande personar: Konserndirektør økonomi og finans, Viseadm. direktør Fjord1 Fylkesbaatane, Dagleg leiar Fjord1 Nordfjord-Ottadalen, Hallgeir Kleppe Deon Mortensen Asgeir Myklebust Kommunikasjonsdirektør, Adm. direktør Fjord1 MRF, Dagleg leiar Fjord 1 Buss Møre, Anker Grøvdal Magne Hetle Viseadm. direktør Fjord1 MRF, Dagleg leiar Fjord1 Sogn Billag, Frode Ohr Olav Terje Hove Jarle Molde (1.1.11–30.4.11) Per Steinar Sviggum (frå 1.5.11) Ingrid L. Færøyvik Konserndirektør fellestenester, Jøran Nyheim Adm. direktør Fjord1 Fylkesbaatane, Stig Kristoffersen WWW.FJORD1.NO 7 ÅRSRAPPORT 2010 Forretningsområde Fjord1-konsernet har organisert verksemda si ut frå om dei er innanfor eller utanfor konsernet sine strategiske kjerneaktivitetar. Nytt for 2010 er at godstransport ikkje lenger skal vere ein av kjerneaktivitetane i Fjord1. Selskapet Fjord1 Transport vart difor selt til Firda Billag AS ved årsskiftet. Konsernet si kjerneverksemd er: Ferjedrift Hurtigbåtdrift Bussdrift Anna verksemd i konsernet er definert ut frå følgjande forretningsområde: Reiselivsverksemd (i forlenging av ruteproduksjonen) Cateringverksemd Reisebyrådrift Drift og forretningsførsel bompengeselskap Verkstaddrift Finansforvaltning av strategiske investeringar Eigedomsforvaltning bussdrifta er fordelt mellom lokale ruter, skuleruter og nasjonale ekspressbussruter. Aukra Auto på Aukra er eigd med 66 prosent av Fjord1 Buss Møre. Hallingdal Billag på Ål er eigd 100 prosent av Fjord1 Sogn Billag. Ferjedrifta Ferjedrifta utgjer den største delen av aktivitetane til konsernet. Verksemda vert driven gjennom dotterselskapa Fjord1 MRF med hovudkontor i Molde og Fjord1 Fylkesbaatane med hovudkontor i Florø. Medan hovudtyngda av ferjedrifta framleis ligg i heimfylka til desse selskapa – Møre og Romsdal og Sogn og Fjordane – driv Fjord1 også ferjesamband i Finnmark, Sør-Trøndelag Hordaland og Rogaland. 2010 har vore prega av anbodsrekning, planlegging og oppstart av ferjeanbod selskapa har vunne. Andre forretningsområde I tillegg driv konsernet reiseliv- og cateringverksemd i forlenging av ruteproduksjonen og har aktivitetar innanfor andre forretningsområde som reisebyrå, verkstaddrift, finans og eigedomsforvaltning. Fjord1 si verksemd knytt til reiseliv omfattar mellom anna turistrutene Lærdal–Kaupanger–Gudvangen, Flåm–Gudvangen, Geiranger–Hellesylt, Valldal–Geiranger og ekspressbåtruta mellom Bergen og Flåm. På landsida køyrer busselskapa turistbussoppdrag i tilknyting til mellom anna cruisebåttrafikken i Sognefjorden, Nordfjorden og i Geirangerfjorden/Storfjorden. I all hovudsak er reiselivsverksemda i konsernet knytt til sommarhalvåret. Hurtigbåtdrifta Hurtigbåtdrifta i Fjord1-konsernet er driven gjennom dotterselskapet Fjord1 Fylkesbaatane, som opererer fire ruter mellom Bergen og ulike destinasjonar i Sogn og Fjordane i tillegg til fleire interkommunale ruter. Kystekspressen ANS går mellom Trondheim og Kristiansund og er eigd med 49 prosent av Fjord1 MRF. Fosen Namsos AS er operatør. Konsernet si forretningsdrift knytt til eigedom, verkstad og reisebyrå er organisert i dotterselskapet Fjord1 Service med hovudkontor i Sykkylven. Formålet med denne organiseringa er at innsatsen retta mot og spesialiseringa på forvaltning av eigedom og serviceselskap skal gje best mogleg kommersielle resultat og bidra til at øvrige selskap i konsernet kan konsentrere seg om drift av selskapa sine kjerneaktivitetar. Bussdrift Den landbaserte verksemda i Fjord1 er organisert gjennom dotterselskapa Fjord1 Buss Møre med hovudkontor i Volda, Fjord1 Nordfjord-Ottadalen med hovudkontor i Stryn og Fjord1 Sogn Billag med hovudkontor i Sogndal. Ruteproduksjonen tilknytt WWW.FJORD1.NO 8 Viktige hendingar i 2010 Strategiplan vedteken og fleire tiltak gjennomførte Anbodskonkurransar og oppstart av nye kontraktar Nytt strategidokument vart ferdigstilt i første kvartal 2010. Hovudmålet i den nye strategien er å spisse aktiviteten i konsernet til sjø- og bussaktivitetar. Strategiplanen vart forankra i organisasjonen og låg til grunn for fleire viktige endringar i 2010. Ferjedrifta i Fjord1 har i 2010 i sterk grad vore prega av anbodsrekning, planlegging og oppstart av ferjeanbod selskapet har vunne. Fjord1 har i 2010 starta opp nye ferjeanbod i Romsdal, Ytre Sogn og Sunnfjord og lagt til rette for oppstart av ferjesambanda Flakk–Rørvik i Sør-Trøndelag og Bruravik–Brimnes i Hordaland frå 1.1.2011. Synergiprogram 2010 vart starta for å redusere dei årlege administrasjonskostnadene med 15 prosent frå 2011, som er 30 millionar kroner lågare enn i 2009. Synergiprogrammet omfatta heile konsernet, og fleire arbeidsgrupper vart etablerte for å sikre dei beste løysingane og brei involvering. Det vart innført lik organisering i sjø- og busselskapa, og fleire fekk oppgåveansvar på tvers av selskapa. Sogn og Fjordane fylkeskommune anbodsutsette hurtigbåtrutene til og frå Bergen og lokalruter i Sogn og Fjordane. Fjord1 vann lokalruteanbodet i Solund/Gulen med oppstart 1.5.2012 og i Indre Sogn med oppstart 1.5.2012. Selskapet tapte hurtigbåtanbodet mellom Bergen og Sogn og Fjordane for perioden 1.5.2012 til 30.4.2020. Å betre soliditeten i selskapa var eit viktig tiltak i planen. Det vart gjennomført ein strukturert prosess med sal av verksemder og eigedommar utanfor kjerneområdet og konvertering av ansvarleg lån til eigenkapital. Eigenkapitalen vart forbetra med 318,6 millionar kroner og eigenkapitaldelen frå 21,6 prosent per 31.12.2009 til 26,7 prosent. Hovudtiltaka var: • Sal av Fjord1 Transport AS • Sal av Molde Reiseservice AS • Sal av MF «Fanafjord» til Havila Ariel, med lease-back-avtale • Sal av eigedommar • Konvertering av ansvarleg lån til eigenkapital • Sal av aksjane i Torghatten ASA Fylkesrådmann Jan Øhlckers og administerande direktør i Fjord1 Fylkesbaatane, Stig Kristoffersen, under signeringa av to kontraktar om lokale båtruter i Sogn og Fjordane. Fjord1 Partner AS, eit selskap som er eigd 49 prosent av Fjord1 og 51 prosent av Keolis Nordic AB, starta drifta av Bybanen i Bergen sommaren 2010. Selskapet konkurrerer vidare om bussanbod i Bergens-regionen. Konsernsjef Leif Øverland viste til Fjord1 sin nye strategi under pressekonferansen ved salet av Fjord1 Transport til Firda Billag. Hallgeir Kleppe vart tilsett som Chief Financial Officer i mai 2010. Han kom frå stillinga som stabsdirektør for Fjord1 Fylkesbaatane, der han starta yrkeskarrieren sin i 1980 og har her – og i morselskapet Fjord1 Nordvestlandske AS – hatt ulike stillingar og ansvarsområde innan rekneskap, IT, økonomi og administrasjon. Fjord1 på prøvetur med Bybanen i Bergen i forkant av opninga. WWW.FJORD1.NO 9 ÅRSRAPPORT 2010 Viktige hendingar i 2010 Busselskapa i Fjord1 har også vore involvert i anbodsrekning og oppstart av nye anbod. Fjord1 Nordfjord-Ottadalen vann drifta av helseekspressen mellom Dombås og Gjøvik, med oppstart 1. november. Hallingdal Billag fekk sine avtalar på lokalruter og skuleruter i Hemsedal og Hallingdal prolongert fram til 1.7.2014, og i tillegg tinga fram ein ny avtale for fire år om transport av skituristar i Hemsedal. Fjord1 har ytterlegare fire ferjer under bygging for levering i 2011. Desse er «Storfjord», «Hjørundfjord», ei 50-bilarsferje som skal inn på Sandvika–Edøya på Smøla, og den største gassferja i verda, som vert sett inn som tredje ferje på sambandet Arsvågen–Mortavika i slutten av 2011 og skal fungere som reservefartøy på Halhjem–Sandvikvågsambandet på Bjørnefjorden. Dei nye helseekspressane til Fjord1 er utstyrte med det meste av medisinsk utstyr som finst i ein ordinær ambulanse. Fjord1 valde Fiskerstrand Verft AS til bygging av den største gassferja i verda. Her under kontraktsigneringa. @.(@ Det vart starta ombygging av ferja «Tresfjord» frå dieselelektrisk til gasselektrisk drift i 2010. Denne ombygginga er den første i verda i sitt slag og kan opne dører for at fleire eldre fartøy kan byggjast om til betre miljøalternativ med vesentleg reduksjon i NOx- og CO2-utsleppa. «Tresfjord» skal inn på Flakk–Rørvik-sambandet våren 2011 saman med to andre miljøvennlege gassferjer. Nybygg og leveransar I 2010 vart det levert fem nye ferjer: MF «Lifjord» til Lavik– Oppedal-sambandet, gassferjene «Moldefjord», «Fannefjord» og «Romsdalsfjord» til Molde–Vestnes-sambandet i tillegg til gassferja «Korsfjord» til Flakk–Rørvik-sambandet. Oppgradering av eksisterande ferjer har halde fram i 2010 med montering av nye evakueringssystem, nye redningsfarkostar og andre tiltak for å gjere ferjene tryggare. Busselskapa har fornya bussparken med 26 nye bussar. Fjord1 døypte fire ferjer og to hurtigbåtar i 2010. Dette biletet er teke under dåpsarrangementet av MF «Lifjord» i Florø. WWW.FJORD1.NO 10 Viktige hendingar i 2010 Det vart gjennomført trippel ferjedåp i Polen med Danuta Walesa som gudmor for gassferja «Korsfjord» og ferjene «Storfjord» og «Hjørundfjord». Andre avtalar og samarbeid Fjord1 inngjekk avtale med Nortura om nytt matkonsept på ferjene og hurtigbåtane. Avtalen har ein forventa verdi på cirka 100 millionar kroner og vil i første omgang gjelde ein periode på fem år. Målet er å doble matomsetninga om bord. MS «Fjordprins» og MS «Sognekongen», som er to nye hurtigbåtar, vart bygde med karbonfibermateriale og sette i drift. Karbonfiber er vesentleg lettare enn aluminium og gjev såleis lågare drivoljeforbruk. Hurtigbåtane går i trafikk mellom Sogn og Fjordane og Bergen. Danuta Walesa er gudmor for Fjord1 si nyaste gassferje «Korsfjord», som i dag trafikkerer Flakk–Rørvik-sambandet i Sør-Trøndelag. Saman med norske gudmødrer og spesielt inviterte feira ho trippeldåp ved Northern Shipyard, dotterselskap til Remontowa Shipyard 6. november. Her på brua saman med skipsførar Helge Strand. Konsernsjef Leif Øverland og salsdirektør for Nortura Storkjøkken, Jørn-Gunnar Jakobsen, legg opp til at det nye matkonseptet skal heve reiseopplevinga på Fjord1 sine ferjer og hurtigbåtar. MS «Sognekongen» er den største sivile karbonfiberbåten som er levert internasjonalt og er ein av to nye miljøvennlege hurtigbåtar som trafikkerer langrutene frå Selje og Sogn til Bergen. Båten er bygd ved Brødrene Aa AS i Gloppen kommune og vart sett i drift sommaren 2010. WWW.FJORD1.NO 11 ÅRSRAPPORT 2010 Verksemdstyring Eigarstyring og selskapsleiing Standarden for eigarstyring og selskapsleiing gjeld for børsnoterte selskap. Fjord1-konsernet er ikkje børsnotert, men er stort og omfangsrikt og representerer store interesser både for eigarane og dei lokalsamfunna som verksemda opererer i. Såleis er det ønskjeleg å greie ut om konsernet si verksemdstyring. Fri omsetning av aksjar Det er ingen vedtektsfesta avgrensing av omsetninga av aksjane i selskapet, men eigarane har regulert endringar på eigarsida gjennom ein eigen aksjonæravtale. Generalforsamling I samband med gjennomføring av generalforsamling i selskapet er det innarbeidd rutinar som sikrar at begge eigarane skal vere representerte. Utgreiing for eigarstyring og selskapsleiing Ei av dei viktigaste oppgåvene til konsernstyret i Fjord1 er å etablere klare linjer og rutinar for fordeling av ansvar og oppgåver mellom styre og administrasjon med utgangspunkt i selskapet sin eigar- og selskapsstruktur. Styret meiner at det er etablert ei formålstenleg eigarstyring og selskapsleiing i selskapet. Valkomité Selskapet har ingen valkomité, og det er heller ikkje vedtektsfesta at selskapet skal ha ein valkomité. Innstilling til kandidatar for bedriftsforsamling og styre er regulert i aksjonæravtalen. Det er Møre og Romsdal fylke og Sogn og Fjordane fylkeskommune som oppnemner dei ordinære kandidatane til bedriftsforsamlinga, og dei legg føringar for bedriftsforsamlinga sitt val av medlemmer til konsernstyret. I tillegg utpeiker tilsetteorganisasjonane eit avtalt tal tilsettekandidatar. Verksemd Selskapet si verksemd er presentert i vedtektene § 2 på følgjande måte: «Selskapet sitt formål er sjølv, eller gjennom heilt eller delvis eigarskap i andre verksemder, å drive transport-, kommunikasjons- og reiselivsverksemd. Selskapet kan også engasjere seg i andre forretningsområde når dette er forretningsmessig interessant og er eigna til å styrkje hovudformålet, eller dette fører til ei meir rasjonell utnytting av selskapet sine ressursar.» Innanfor ramma av vedtektene har selskapet også utarbeidd klare mål og strategiar for verksemda i strategidokumentet «Best på miljøvennleg og påliteleg transport – Strategi 2010». Styret meiner at vedtektene og strategiplanen avspeglar aktivitetane til konsernet på ein tilfredsstillande måte. Bedriftsforsamling og val av styre Bedriftsforsamlinga er samansett med sikte på brei representasjon frå selskapet sine eigarar og tilsette. Samansetjinga av bedriftsforsamlinga er regulert i aksjonæravtalen mellom eigarane. Bedriftsforsamlinga utpeiker styret sine medlemmer – med bakgrunn i dei avtalte vilkåra i aksjonæravtalen. Utpeiking av styreleiar og nestleiar er regulert i aksjonæravtalen. Styret sitt arbeid Konsernstyret fastset årleg ein plan for arbeidet sitt med særleg vekt på mål, strategi og gjennomføring. Styret legg også til grunn ein årleg evaluering både av arbeidet sitt og kompetansen sin. Den valde nestleiaren i styret fungerer når styreleiaren ikkje kan eller bør leie styret sitt arbeid. Selskapskapital og utbytte Selskapet har per i dag ein eigenkapital som er tilpassa dagens mål, strategi og risikoprofil, men framtidige investeringsprogram som resultat av vunne anbodskontraktar kan endre dette. Styret har som målsetjing å ha ein klar og føreseieleg utbyttepolitikk som grunnlag for dei utbytteforslaga som vert fremja for generalforsamlinga. Det vert likevel lagt til grunn at utbyttepolitikken må sjåast i samanheng med den eigenkapitalsituasjonen og dei finansielle utfordringane som til ei kvar tid råder. Risikostyring og intern kontroll Styret har etablert formålstenleg system for risikostyring etter omfanget av og verksemda til konsernet. I informasjonsfoldaren «Slik vil vi ha det» har vi klargjort verdigrunnlaget og etiske retningslinjer i konsernet for dei tilsette og tillitsvalde. Styret meiner at det er etablert tilfredsstillande system for risikostyring og intern kontroll. Likebehandling av aksjeeigarar og transaksjonar med nærståande Selskapet har ein aksjeklasse. Det er etablert rutinar for handtering av alle vesentlege transaksjonar mellom selskapet og aksjeeigar, styremedlem, leiande tilsette eller nærståande av desse. Det skal liggje føre ei verdivurdering frå ein uavhengig tredjepart. Selskapet har retningslinjer som sikrar at styremedlemmer og leiande tilsette melder frå til styret dersom dei direkte eller indirekte har ei vesentleg interesse i ein avtale som vert inngått av selskapet. Godtgjersle til styret Bedriftsforsamlinga fastset årleg godtgjersla til styret. Denne godtgjersla reflekterer styreansvaret, kompetansen, tidsbruken og kompleksiteten til verksemda. Godtgjersla er fast og ikkje resultatavhengig. I årsrapporten vert det informert om alle godtgjersler til styret. Dersom det har vore gjeve godtgjersle utover vanleg styrehonorar, vert dette spesifisert særskilt. WWW.FJORD1.NO 12 Godtgjersle til leiande tilsette Det er fastsett retningslinjer for godtgjersle til leiande tilsette. Retningslinjene vert presenterte årleg for generalforsamlinga til orientering. Fastsetjing av lønn og anna godtgjersle til dagleg leiar vert gjort av styret i møte. Det er ikkje etablert noko opsjonsprogram eller ordningar om tildeling av aksjar til tilsette i konsernet. Revisor Revisor deltek i styremøte som behandlar årsrekneskapen. I desse møta går revisor gjennom eventuelle vesentlege endringar i selskapet sine rekneskapsprinsipp, vurdering av vesentlege rekneskapsestimat og alle vesentlege forhold der det måtte ha vore usemje mellom revisor og administrasjonen. I samband med dette møtet er det også etablert ein praksis der revisor går gjennom selskapet sin interne kontroll, herunder identifiserte svake sider og forslag til forbetringar. I ordinær generalforsamling orienterer styret om revisor si godtgjersle fordelt på revisjon og andre tenester. I sitt årlege engasjementsbrev gjev revisor ei stadfesting på at han har eit uavhengig forhold til selskapet. Engasjementsbrevet gjev også ei oversikt over andre tenester enn revisjon som kan leverast til selskapet. Både revisor og styreleiar stadfestar dette skriftleg. Informasjon og kommunikasjon Styret har fastsett retningslinjer for selskapet si rapportering av finansiell og anna informasjon. Det vert kommunisert ope om delårsrapportar. Informasjon til eigarane skjer i første rekkje i samband med dei halvårlege bedriftsforsamlingane og generalforsamlinga. Anna kommunikasjon med eigarane utover dette skjer på initiativ frå styret og/eller frå dei leiande eigarrepresentantane. Overtaking Eigarane av selskapet har regulert endringar på eigarsida gjennom aksjonæravtale. WWW.FJORD1.NO 13 ÅRSRAPPORT 2010 Årsmelding 2010 Fjord1-konsernet Fjord1-konsernet er eit av dei største transportselskapa i Noreg. Konsernet hadde 2149 tilsette og omsette i 2010 for 3,0 milliardar. kroner i 2010 mot 180,9 millionar kroner i 2009. Resultatsvekkinga kjem i hovudsak av bortfall av marginar på avslutta forhandla kontraktar og oppstartskostnader for nye anbodskontraktar. Styret vedtok ny strategiplan våren 2010 der vekta er lagd på sjøverksemd og satsing på bussdrift saman med ein større partnar. Fjord1 si kjerneverksemd konsentrerer seg dermed om sjø- og busstransport gjennom ferjedrift, passasjer- og ekspressbåtdrift i tillegg til lokal- og ekspressbussdrift. I tillegg driv konsernet reiseliv- og cateringverksemd i forlenging av ruteproduksjonen og har aktivitetar innanfor andre forretningsområde som reisebyrå, verkstaddrift, finans og eigedomsforvaltning. EBITDAog og EBITDA EBITDA-margin EBITDA - margin 700 22,5 % 600 20,0 % 631 500 578 400 Sjø- og busselskapa driftar kollektivtrafikk basert på vunne anbod eller har forhandla kontraktar med ulike fylkeskommunar og Statens Vegvesen i tillegg til eksterne kundar. 467 12,5 % 449 10,0 % 300 200 Fjord1 har sjøretta verksemd i mange fylke langs kysten, frå Rogaland i sør til Finnmark i nord. Innan sjøtransport utgjer ferjedrift den største verksemda. Fjord1 sitt engasjement på hurtigbåtområdet er konsentrert til Sogn og Fjordane og mellom Sogn og Fjordane og Bergen. I tillegg er Fjord1 engasjert i slik drift mellom Kristiansund og Trondheim i samarbeid med Torghatten ASA-konsernet gjennom det felleseigde selskapet Kystekspressen ANS. 17,5 % 15,0 % 269 7,5 % 299 5,0 % 100 2,5 % 0,0 % 0 2005 2006 2007 2008 2009 2010 EBITDA for 2010 for konsernet vart 631,2 millionar kroner mot 577,6 for 2009. Totalverksemda i Fjord1-konsernet gav i 2010 eit årsresultat på 202,2 millionar kroner etter skatt. Fjord1 si bussverksemd er knytt til aktivitetar i Sogn og Fjordane og i Møre og Romsdal og i Ottadalen og i Gudbrandsdalen, i Hallingdal og Hemsedal. Fjord1 Partner, eigd saman med Keolis-konsernet, starta drifta av Bybanen i Bergen i 2010. Konsernstyret og konsernleiinga har gjennom året gjort vurderingar knytte til grunnlaget for moglege nedskrivingar på skip og andre transportmiddel, og dei har sett av for moglege framtidige tap på kontraktar. Med basis i slike nedskrivingstestar har det ikkje vore naudsynt å gjennomføre nedskrivingar av varige driftsmiddel og immaterielle eigedelar, ei heller å setje av for framtidige tap på kontraktar i rekneskapen for 2010. Det er gjennomført ei betydeleg administrativ omstilling med lik organisering i sjø- og busselskapa. Det vart etablert sentrale matrisefunksjonar for å leggje til rette for enklare løysingar og samarbeid på tvers. Vidare vart fellestenestene lokaliserte til Molde og Florø med ein meir effektiv organisasjon. Styret meiner det er lagt eit godt grunnlag for eit effektivt transportkonsern. Styret meiner at årsrekneskapen gjev eit rettvisande bilete av Fjord1-konsernet sine eigedelar og gjeld, finansielle stilling og resultat. Konsernet har hovudkontor i Florø. Resultatet i morselskapet Morselskapet Fjord1 Nordvestlandske AS hadde i 2010 eit driftsresultat på 126,3 millionar kroner. Dette beløpet knyter seg til administrasjon og styring av morselskapet, inklusive konserngjennomgåande fellesfunksjonar. I 2010 selde morselskapet gassferja MF «Fanafjord» med avtale om langsiktig tilbakeleige. Selskapet hadde i 2010 driftsinntekter på 264,1 millionar kroner som i hovudsak er knytte til salsvinst ved sal av MF «Fanafjord» og utleige av ferjer til dotterselskap. Om årsrekneskapen 2010 Konsolidering av rekneskapen Det vert i konsernet berre utarbeidd konsernrekneskap på Fjord1-nivå. Det vert såleis ikkje lagt fram eigne konsernrekneskapar for dei underliggjande selskapssystema. Konsernresultat Resultatet før skattekostnad utgjer 268,2 millionar kroner for 2010, mot 98,3 millionar kroner for 2009. Dotterselskap i konsernet gav for 2010 totalt 71,9 millionar kroner i konsernbidrag til morselskapet. Dette er ført som inntekt frå dotterselskap. Resultatet før skattekostnad er 163,0 millionar kroner, medan resultat etter skattekostnad er på 125,8 millionar kroner. I resultatet for 2010 inngår gevinstar frå eingongspostar på samla 145,4 mill. kroner (der vinst frå sal av gassferja MF «Fanafjord» er den største), ved sal av aksjar, eigedommar, fartøy og andre transportmiddel. Når vi ser vekk frå postar av eingongskarakter både for 2010 og 2009, har vi eit samanliknbart konsernresultat før skatt på 122,8 millionar I morselskapet er det gjennomført nedskrivingar på aksjar i dotterselskap og andre selskap på i alt 1,9 millionar kroner. WWW.FJORD1.NO 14 Soliditet og grunnlaget for vidare drift Disponering av resultatet i morselskapet Den framlagde resultatrekneskapen og balansen per 31. desember 2010 gjev etter styret sitt syn eit godt og rettvisande bilete av den reelle statusen for morselskapet Fjord1 Nordvestlandske AS. Det har ikkje skjedd noko etter avsluttinga av rekneskapen som har hatt innverknad på denne vurderinga av selskapet. Fjord1 føreset i det strategiske fundamentet at det skal leggjast til rette for ein eigarvennleg, balansert og langsiktig utbyttepolitikk. Konsernet er inne i ein periode med ekstraordinært omfattande investeringsaktivitetar og tilhøyrande stort kapitalbehov. Styret har likevel valt å auke utbytte frå 15 millionar kroner i 2009 til 30 millionar kroner i 2010 som følgje av at fleire tiltak for å betre soliditeten i selskapet fall på plass i 2010. Utvikling i eigenkapital og arbeidskapital i Fjord1- konsernet Utvikling i eigenkapital og arbeidskapital i Fjord1-konsernet 1 300 30,0 % 1 100 27,5 % 900 Styret tilrår etter dette denne disponeringa av årsresultatet: Foreslått utbytte: 30,000 mill. kroner Overført til annan eigenkapital: 97,788 mill. kroner Sum disponert: 125,788 mill. kroner 25,0 % 800 1168 700 600 799 745 22,5 % 20,0 % 850 647 17,5 % Morselskapet sin totale eigenkapital er etter denne disponeringa 1042,1 millionar kroner. Den frie eigenkapitalen er per 31.12.10 på 461,1 millionar kroner. Morselskapet har ikkje gjeve konsernbidrag til dotterselskap i 2010. 400 15,0 % 300 200 12,5 % 100 0 -100 10,0 % -7 -85 -211 -356 -113 -200 -300 Investeringar i konsernet Konsernet har i 2010 investert 764,9 millioner kroner i varige driftsmiddel. 2,5 % -400 -500 7,5 % 5,0 % 2006 2007 Eigenkapital 2008 Arbeidskapital 2009 2010 0,0 % På landsida er det investert i 26 nye bussar og 11 nye godsvogner i 2010. Motsvarande er det selt 36 bussar og 16 godsvogner. EK-% Føresetnaden for vidare drift er til stades, og rekneskapen for selskapet er sett opp under denne føresetnaden. Investeringar i varige driftsmiddel I heile mill. kr Konsernstyret har også i 2010 arbeidd aktivt for å auke eigenkapitalen og betre likviditeten til konsernet. Nye kontraktar på sjøsida er kapitalkrevjande, og konsernet har gjennom året selt ein del aktiva for å betre finansiering og kapitalisering. Gassferja MF «Fanafjord», Fjord1 Transport AS, aksjar i Torghatten ASA og eigedom er selde gjennom året. I desember konverterte eigarane eit ansvarleg lån på 150 millionar kroner til eigenkapital. Saman med resultatet for året har desse tiltaka betra eigenkapitalen med 318,6 millionar kroner samanlikna med status per 31.12.2009. Dette gjev ein eigenkapital-prosent på 26,7, opp frå 21,6 ved siste årsskifte. Per 31.12.10 har konsernet ein unytta trekkrett i Nordea på 300 millionar kroner. 1200 1100 1000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 4500 4374 1154 3500 WWW.FJORD1.NO 15 3000 870 2500 765 588 2000 560 1500 437 1000 500 0 2005 Konsernet si stilling er tilfredsstillande både med omsyn til likviditet og soliditet og som grunnlag for ytterlegare deltaking i marknadsbaserte anbodskonkurransar innanfor kjerneverksemda. 4000 2006 2007 2008 2009 2010 Sum Sum over perioden i mill. kr 1 000 500 Konsernstyret har såleis i rekneskapen for 2010 sett av for eit utbytte til utbetaling i 2010 på totalt 30,0 millionar kroner, tilsvarande kroner 120 per aksje. 32,5 % 1 200 ÅRSRAPPORT 2010 Kontantstraumoppstillinga viser ein netto auke i likviditetsbehaldninga på 259,9 millionar kroner. Frå verksemda er det tilført 360,0 millionar kroner. Netto likviditetsendring frå investeringar er -262,8 millionar kroner og netto likviditetsendring frå finansiering er på 162,6 millionar kroner. Kort om dei ulike forretningsområda Også i 2011 vil det gjerast betydelege investeringar i driftsmiddel i Fjord1. For eksisterande drift og vunne anbod som ikkje er starta opp, vil investeringstakta verte betydeleg redusert frå og med 2012. Konsernet konkurrerer om nye oppdrag på sjø og land, og framtidig investeringsnivå vil avhenge av utfall av desse konkurransane. Ferjedrift For det største forretningsområdet i kjerneverksemda i konsernet, ferjedrifta, var dei underliggjande driftsøkonomiske resultata svakare enn for året før når vi justerer for eingongspostar. Resultatsvekkinga skriv seg i hovudsak frå bortfall av marginar på avslutta kontraktar og oppstartingskostnader for nye anbodskontraktar. For den underliggjande drifta på dei ulike forretningsområda kan driftsåret 2010 oppsummerast slik: Finansiell risiko 400 Marknadsrisiko Marknadsrisiko er definert som konsekvensen av variasjonar i oljepris, rente og valuta. Konsernet er eksponert for marknadsrisiko. Eksponeringa i valuta er direkte gjennom skipsbyggingskontraktar teikna i euro og indirekte gjennom at den gassoljen konsernet kjøper, er notert i USD. Selskapet gjer, etter nærare retningslinjer fastsett av konsernstyret, sikringsforretningar som reduserer konsekvensane av endringar i oljepris, rente og valuta. 350 Innanfor kjerneverksemda har konsernet fram til i dag vore lite risikoeksponert som følgje av langsiktige kontraktsforhold med offentlege transportkjøparar. Med monaleg intensivering gjennom vedtekne og gjennomførte program for anbodsutsetjing spesielt i ferjedrifta har marknadsrisikoen auka tilsvarande for Fjord1. 0 365 300 250 286 200 150 100 240 253 2007 2008 158 50 2006 Ferje EBITDA i mill. kr 2009 22,5 % 20,0 % 17,5 % 15,0 % 12,5 % 10,0 % 7,5 % 5,0 % 2,5 % 0,0 % 2010 Ferje EBITDA-margin i % Bidraga frå dei ulike kontraktsområda i ferjedrifta har vore varierande. Året 2010 har vore prega av utfordrande drift av enkeltkontraktar. Det vert arbeidd aktivt for å betre økonomien i desse. Det vart gjort tapsavsetningar på nokre ferjekontraktar i 2009. Nedskrivingstestar i 2010 viser at nedskrivinga gjord i fjor er tilstrekkeleg for aktuelle kontraktar. Ferjesambandet Bremsnes–Kristiansund vart avvikla i samband med opning av Atlanterhavstunnelen i desember 2009. Kredittrisiko Risikoen for at kundar og kontraktspartnarar ikkje har økonomisk evne til å gjere opp for seg, er vurdert til å vere låg. Historisk sett har konsernet hatt låge tap på krav. Brutto kredittrisiko per 31.12.10 utgjer totalt 77,7 millionar kroner for konsernet og 0 kroner for morselskapet. Dei opplista tala for konsernet er eksklusiv fordringar på konsernselskap. Det er ikkje inngått avtalar som reduserer denne risikoen. Også 2010 har vore prega av anbodsarbeid i ferjedrifta. Per 31.12.2010 er dei fleste ferjestrekningar i Norge lyste ut på anbod. Selskapa i Fjord1 har derfor no merksemda retta mot å følgje opp kontraktar som no er inne i operasjonsfasen, eller som står føre oppstart Likviditetsrisiko Styret vurderer likviditeten i selskapet som tilfredsstillande. Det er, og vil verte gjort, nye investeringar i tilknyting til anbodskontrakter, som gjev ein auke i likviditetsrisikoen. Konsernstyret viser elles til informasjonen under punkt 3.3 framanfor om handtering av spørsmål knytte til kapitalsituasjonen i konsernet. Hurtigbåtdrift Resultata for forretningsområdet hurtigbåt var i 2010 tilfredsstillande, men likevel svakare enn for 2009. Konsernet deltok i anbodskonkurransen om hurtigbåtruter mellom Bergen og Sogn og Fjordane med operasjon i perioden 1.5.2012–30.4.2020 med opsjon på to nye år. Denne konkurransen vart vunnen av Tide Sjø AS. Konsernet ser no på ein disponeringsstrategi etter 1.5.2012 ettersom vi har fire gode hurtigbåtar. Konsernet har i 2010 i inngått avtale med Nordea om ein 5 års forlengd bank- og finansieringsavtale. I tillegg til prosjektfinansiering gjev avtalen tilgang til ei laupande kredittramme på 300 millionar kroner. Konsernet har rammeavtalar med sine største leverandørar der mellom anna betalingsvilkår er definerte. Konsernet har, med unntak av offentlege oppdragsgjevarar, få store enkeltkundar. Konsernet fekk tildelt kontrakt på operasjon av lokale hurtigbåtruter i Sogn på tampen av året med operasjon frå 1.5.2012–30.4.2020 med opsjon på to nye år. Konsernet eig 49 prosent av Kystekspressen ANS. WWW.FJORD1.NO 16 40 35 30 35 25 20 15 23 24 22 24 10 5 0 2006 2007 2008 2009 Reiseliv Fjord1 har hatt ein stor produksjon knytt til sesongavhengige reiselivsaktivitetar både på sjø og på land også i 2010. 18,0 % 16,0 % 14,0 % 12,0 % 10,0 % 8,0 % 6,0 % 4,0 % 2,0 % 0,0 % Geirangerfjorden Bergen–Flåm Nerøyfjorden Sum Catering Konsernet har i 2010 vidareutvikla og styrkt posisjonen som catering har som eit svært viktig forretningsområde i Fjord1, både i aktivitetsvolum og i inntening for konsernet. 95 68 58 2007 2008 Buss EBITDA i mill. kr 2009 3,1 % 2,7 % 11,0 % 423 043 395 538 7,0 % Godsdrift land Styret justerte våren 2010 konsernet sin strategi etter spesifikke satsingsområde. Gods land var ikkje del i denne strategien, og som eit resultat av denne endringa vart selskapet Fjord1 Transport AS i desember 2010 selt til Firda Billag AS med verknad frå 31.12.2010. Rekrutteringsutfordringar har prega driftssituasjonen også i 2010, men har betra seg noko i forhold til året før. Rekrutteringsarbeidet held fram for fullt, med sikte på å stimulere eksisterande medarbeidarar til å verte verande i konsernet og tilsvarande stimulere ny rekruttering. 2006 151 9671 47 825 195 746 Konsernet har ambisjon om å utvikle reiselivssatsinga betydeleg i åra som kjem, gjennom industrialisering og samarbeid med andre aktørarar med komplementerande aktivitet. Bussdrift og bybane Verksemda i busselskapa i konsernet gav i 2010 gode resultat, både totalt og for einskildselskapa. Konsernet sin bussaktivitet er venta å verte fullt ut konkurranseutsett frå 2016/ 2017. Styret er tilfreds med utviklinga i innteninga og vil ta del i dei venta konkurransane. 86 156 694 49 111 217 238 Denne marknaden gjekk inn i ei negativ utvikling utover ettersommaren og hausten 2008, noko som heldt fram i 2009. Styret er godt nøgd med at trafikken er kommen godt tilbake i 2010-sesongen. Dei økonomiske resultata er samla sett tilfredsstillande. Hurtigbåt og lokalbåt EBITDA-margin i % 81 Reisande 2009 Endring 2010 Hurtigbåt og lokalbåt EBITDA i mill. kr 100 90 80 70 60 50 40 30 20 10 0 Reisande 2010 Styret er godt nøgd med at det økonomiske resultatet viste ei betring gjennom 2010. Andre forretningsområde Reisebyråverksemda i konsernet består no av Måløy Reisebyrå AS etter at Molde Reiseservice AS vart selt. Måløy Reisebyrå AS har levert eit godt resultat for året. 20,0 % 18,0 % 16,0 % 14,0 % 12,0 % 10,0 % 8,0 % 6,0 % 4,0 % 2,0 % 0,0 % Selskapa innan verkstaddrifta leverer alle positive resultat. Finansinntekter er elles med og bidreg positivt til totalresultatet for Fjord1-konsernet også i 2010. Nivået er likevel fallande som følgje av bruk av likvidar i omfattande prosjektfinansiering der det er krav til eigenkapitalfinansiering, i tillegg har lågt rentenivå spelt ei rolle. Tilleggsinformasjon Konsernstyret viser elles til nærare informasjon og kommentarar til dei ulike forretningsområda under eigne, separate avsnitt i den trykte årsrapporten for Fjord1-konsernet og til årsmeldingar og rekneskapar for dei enkelte konsernselskapa. 2010 Buss EBITDA-margin i % Gjennom det felleseigde selskapet Fjord1 Partner AS (Fjord1 49 prosent) har vi saman med partnaren Keolis Nordic AB vunne kontrakt på drift av Bybanen i Bergen. Operasjonen starta 22. juni 2010. Bybanen har fått særs mykje og positiv merksemd gjennom året. Ein del utfordringar i oppstartsfasen har det vore, men alt i alt har det vore ein vellukka operasjon. Styret er nøgd med at selskapet viser overskot i første driftsår. Kvalitet, tryggleik og miljø Kvalitets- og driftsstyringssystem Søkjelyset på tryggleik i alle ledd er grunnleggjande i Fjord1-konsernet. Etter ei negativ utvikling i mengda uønskte hendingar over tid har konsernet styrkt innsatsen WWW.FJORD1.NO 17 ÅRSRAPPORT 2010 gjennom driftsforbetringar på tryggleiks- og driftsforbetringar gjennom å gjere 2011 til Tryggleiksåret i Fjord1. Målet er å snu den negative trenden på dette området. Tilsette er med å identifisere tiltak gjennom tryggleikskonferansar som konsernet held. nasjonalt opphav, avstamming, hudfarge, språk, religion og livssyn. Fjord1 arbeider aktivt og målretta for å fremje lova sitt formål innanfor verksemda i konsernet. Fjord1-konsernet har som mål å vere ein arbeidsplass der det ikkje førekjem diskriminering på grunn av nedsett funksjonsevne. Konsernet arbeider aktivt og målretta for å utforme og leggje til rette dei fysiske tilhøva slik at dei ulike funksjonane verksemda har, kan nyttast av flest mogleg. For arbeidstakarar og arbeidssøkjarar med nedsett funksjonsevne legg vi til rette arbeidsplassane og arbeidsoppgåvene individuelt. Sjøselskapa i konsernet har også i 2010 ført vidare arbeidet med å konsolidere og forbetre driftssystema som oppfyller dei normene og krava som sjøfartsstyresmaktene stiller på dette området. Alle delar av verksemda i desse selskapa inngår i desse driftssystema, system som skal sikre kvalitet og tryggleik i heile tenesteproduksjonen vår. Gjennom oppfølging skal vi identifisere risiko, analysere uønskte hendingar og gjennom målretta tiltak søkje å fjerne eller redusere desse. Gjennom forbetringsprosjekt i konsernet utviklar vi desse kvalitetssystema vidare etter ein felles Fjord1-mal, som i prinsippa er innførte også for landselskapa våre, og som i 2010 er utvikla vidare. Ytre miljø Transportverksemd medfører forureining av det ytre miljøet. Forureininga er særleg knytt til bruk av fossilt brensel med utslepp av NOx og CO2. Gjennom samarbeid i næringa, med motorleverandørar og forskingsmiljø søkjer selskapa i konsernet å finne tiltak som kan redusere nivået på uheldige utslepp til luft. Nivået per i dag ligg innanfor dei formelle krava styresmaktene stiller. Dette gjeld både for sjø- og landverksemda. Ruteproduksjon og trafikkavvikling vart også i 2010 gjennomført på ein trygg og god måte. Av ca. 19 millionar transporterte passasjerar på selskapet sine ferjer og hurtigbåtar (inkl. sjåførar i ferjetransporten) vart det i 2010 registrert til saman 20 personskadar (dei fleste av desse mindre kutt-, slag- og fallskadar), mot 19 skadar i 2009 og 23 skadar i 2008. Av vel 8,6 millionar transporterte køyretøy var det 93 bilar (104 i 2009) som vart påførte skadar. Dette omfattar skadar som både Fjord1 har eit ansvar for, og andre skadar som skriv seg frå aktlaus køyring frå den enkelte trafikant si side. Av ca. 8,3 millionar passasjerar på bussida har selskapet vore innblanda i ei alvorleg bilulukke i 2010, der møtande bil kom over i feil køyrebane og personar i bilen omkom. Konsernet arbeider med desse utfordringane gjennom å føre vidare konsernet si satsing på gassdrivne ferjer, etter at den første vart sett i drift i 2000. Vi er avhengige av kontraktmessig medverknad frå oppdragsgjevaren vår for å kunne setje denne vidare satsinga ut i livet. Styret er utifrå dette miljøperspektivet svært tilfreds med den 10-års kontrakten konsernet har med Statens Vegvesen om drift av to samband med fem nye gassdrivne ferjer i Hordaland og Rogaland. Desse ferjene har alle vore i drift frå primo 2007. På nyåret 2010 skreiv konsernet kontrakt med Statens Vegvesen som legg til rette for bygging av ei gassferje nummer seks for innfasing under kontrakten i Rogaland og Hordaland. Denne ferja er no under bygging og vert levert 30. november 2011 og sett inn på Boknafjorden i sambandet Arsvågen–Mortavika i Rogaland – og skal i tillegg fungere som reservefartøy på Halhjem–Sandvikvåg-sambandet i Hordaland. Forsking og utvikling Forskings- og utviklingsrelatert verksemd i morselskapet har i 2010 særleg vore knytt til kontrahering, bygging og levering av nye ferjer basert på gassdrift, nye energisparande hurtigbåtkonsept og til implementering av felles IKT-plattform for konsernet Med grunnlag i vunnen driftskontrakt for sambanda Molde– Vestnes i Møre og Romsdal og Flakk–Rørvik i Sør-Trøndelag hadde konsernet under bygging og levering fire nye gassdrivne ferjer ved verft i Polen. I tillegg til desse sette vi i gang med ombygging av ferja «Tresfjord» til gassdrift. Konsernet vil etter dette i 2011 ha tolv store gassdrivne ferjer i drift. Arbeidsmiljø og likestilling I 2010 var det 2149 tilsette i konsernet. Av desse var kvinnedelen på 14,9 prosent. Den låge kvinnedelen må sjåast i samanheng med at kvinner tradisjonelt sett ikkje har valt å utdanne seg i maritim retning eller til sjåføryrka, og at det dermed ikkje har vore kvinner til desse yrka. VI arbeider framleis for å auke utdanning og rekruttering av kvinner til maritime yrke og sjåføryrke. Sjøselskapa i konsernet har inngått avtale om levering av miljøfarleg avfall (mellom anna spillolje) til godkjende mottakarar. I konsernstyret sit tre kvinner av åtte medlemmer . Styret ser positivt på Fjord1 sine moglegheiter framover. Styret vil gje stor honnør og takke alle tilsette i konsernet for god og konstruktiv innsats i 2010. Dette året har også vore utfordrande på grunn av parallelt arbeid med Synergiprogram og forbetringsprosjekt, anbodsarbeid og investeringsaktivitetar i stort omfang i tillegg til driftsoppfølginga i alle delar av verksemda. Styret vil særleg takke pensjonistar og tilsette i drifta som har stilt opp på ekstraordinært vis for å bidra til å handtere bemanningsutfordringar både på sjø og land. Arbeidsmiljøet i konsernselskapa er generelt sett godt, og arbeidsstokken er på dei fleste områda stabil. Det er i 2010 registrert eit sjukefråvære i konsernet på 7,8 prosent. Tilsvarande tal i 2009 var 8,3 prosent. Det er innrapportert til saman 40 skadar på eigne tilsette i året. Desse skadane var i hovudsak fall-, skli- og kuttskadar. Diskriminering Diskrimineringslova sitt formål er å fremje likestilling, sikre like rettar og hindre diskriminering på grunn av etnisk eller WWW.FJORD1.NO 18 Jarle Skartun Oskar J. Grimstad Toril Melheim Strand Edith Aarebrot Madsen styreleiar, kommunalsjef nestleiar, stortingsrepresentant, medlem Energi- og miljøkomiteen skulefagleg rådgjevar direktør Aksjonærvald styremedlem frå Møre og Romsdal fylke. Styremedlem sidan 2004. Aksjonærvald styremedlem frå Sogn og Fjordane fylkeskommune. Styremedlem sidan 2004. Aksjonærvald styremedlem frå Sogn og Fjordane fylkeskommune. Styreleiar sidan 2001. Aksjonærvald styremedlem frå Møre og Romsdal fylke. Styremedlem sidan 2004. Olav Støbakk Torgeir Dahl Åshild Kjelsnes Atle Olav Trollebø skipsførar i Fjord1 MRF dagleg leiar fagarbeidar kontorfag Tilsetterepresentant i styret sidan 2001. Aksjonærvald styremedlem frå Møre og Romsdal fylke. Styremedlem sidan 2008. Aksjonærvald styremedlem frå Sogn og Fjordane fylkeskommune. Styremedlem sidan 2004. sjøkaptein i Fjord1 Fylkesbaatane Tilsetterepresentant i styret sidan 2008. Tidlegare vara for tilsetterepresentant. Florø, 31. desember 2010 / 4. april 2011 Jarle Skartun styreleiar Oskar Grimstad nestleiar Åshild Høivik Kjelsnes Edith Aarebrot Madsen Torgeir Dahl Toril Melheim Strand Atle Olav Trollebø Olav Støbakk Leif Øverland konsernsjef WWW.FJORD1.NO 19 ÅRSRAPPORT 2010 WWW.FJORD1.NO 20 LEIING LEIAR PÅ NYE VEGAR Konsernsjef Leif Øverland sin filosofi er å høyre på dei tilsette i selskapet. Det er ikkje så rart då, kanskje, at noko av det første han gjorde, var å gå inkognito i bedrifta i TV-programmet Undercover Boss. Tekst: Nina Blågestad Foto: Rubicon – Eg lærte utruleg mykje på dei fem dagane eg var «undercover». For ein ny leiar var det ei rask og enkel opplæring. I ei slik setting slepp ein også det filteret som ofte er der når sjefen møter tilsette, fortel Leif Øverland. – Ein del av filosofien min er at topp- og mellomleiarar skal vere meir ute i felten. Difor var det lett å seie ja til programmet, seier Øverland, som har sett seg som mål å høyre på dei tilsette. – Leiestjerna mi er at dei tilsette som møter kunden kvar dag, veit kva kunden meiner er viktig. Å lytte til medarbeidarane er ofte rimelegare og meir verdifullt enn alle slags kundeundersøkingar, meiner Øverland. Ein del av leiarfilosofien har vore å etablere arenaer for felles læring og utvikling, som å arrangere leiartreningskurs og innføre «Fjord1-dagen». FART PÅ FORBETRINGANE Konsernsjefen meiner deltakinga i Undercover Boss gav ein ekstra ’trøkk’ til forbetringar. – Eg fekk sjå kor utruleg mange dyktige medarbeidarar som går på jobb kvar dag for at Fjord1 skal levere ei bra teneste – og kor nær kontakt dei har med dei reisande. Dei er limet i samfunnet, og når dei spreier glede, er det mange som får ein god dag, seier Øverland, som har sett i gang fleire konkrete tiltak i etterkant. – Vi arbeider no med ein ’app’ der ein kan sjå kvar ferja eller bussen er til alle tider. Vi har også bestemt at alle leiarar skal ut i felten for å MAKT TIL MEDARBEIDARANE I den nye strategiplanen står det mellom anna at Fjord1 alltid skal involvere dei riktige avgjerdstakarane, også dei som blir råka. Det gir avgjerdskvalitet. – Eg har lært at ein skal gi makt til dei medarbeidarane som møter kunden. Ein informert medarbeidar tek ansvar og gjer det rette overfor kunden, seier Øverland, som trur sjølvstyrte einingar er best til å takle utfordringane som kjem. – Før ei avgjerd er det eit krav at dei dette vedkjem, får gitt sine innspel. Det kan vere krevjande i ein hektisk kvardag, men eg er overtydd om at resultatet blir betre. Reint praktisk har vi prøvd å få dette til gjennom å auke bruken av arbeidsgrupper og arrangere fellessamlingar på tvers av fagområde, seier konsernsjefen og legg til: – På denne måten får vi utfordra kompetansen på tvers. Når mange kloke hovud er samla, blir det også synergiar der 2 + 2 blir meir enn 4. Gjennom å lytte til andre blir ein flinkare sjølv og meir open som person. jobbe minst to dagar i året, og vi skal lyfte fram serveringa gjennom lansering av ein ny ferjemeny basert på tilbakemeldingar frå kundane våre, fortel han. Noko blir likevel uendra. – Eg visste frå før at svela var viktig, men ikkje så viktig. Svela er så godt likt av kundane våre at ho blir framleis å finne på menyen framover, seier sjefen bestemt. WWW.FJORD1.NOWWW.FJORD1.NO 21 21 ÅRSRAPPORT 2010 Fjord1 Fjord1-verksemda strekkjer seg i dag frå Finnmark i nord til Rogaland i sør og dekkjer heile 11 av 19 fylke i landet. Vi gjer det mogleg for folk å bu i distrikta og komme seg til og frå dei viktigaste knutepunkta på ein påliteleg og saumlaus måte gjennom ferje-, hurtigbåt- og busstilboda våre. Vi er opptekne av at alle 27 millionar som reiser med oss i løpet av eit år, skal få ei trygg og god reiseoppleving. Turbussaktivitet: Utover dei fylka vi i dag er lokaliserte i, opererer vi også svært ofte i andre fylke ut frå etterspørsel, herav ofte både i Oslo og Bergen. Finnmark Ferje Sør-Trøndelag Ferje Ekspressbuss Møre og Romsdal Ferje Bussruter med lokale områdekonsesjonar Ekspressbuss Turistrute (Hellesylt–Geiranger) Turbussaktivitet Sogn og Fjordane Ekspressbåt Lokalbåt Ferje Turistruter Ekspressbuss Bussruter med lokale områdekonsesjonar Turbussaktivitet Oppland Bussruter med lokale områdekonsesjonar Ekspressbuss Turbussaktivitet Buskerud Bussruter med lokale områdekonsesjonar Ekspressbuss Turbussaktivitet Hordaland Ferje Ekspressbåt (til/frå Bergen –Sogn og Fjordane) Ekspressbuss Hedmark Ekspressbuss Akershus Ekspressbuss Rogaland Oslo Ferje Ekspressbuss WWW.FJORD1.NO 22 Ferjedrift Anker Grøvdal Stig Kristoffersen adm. direktør Fjord1 MRF adm. direktør Fjord1 Fylkesbaatane Grøvdal (f. 1946) er cand.oecon. frå Universitetet i Oslo 1974. Grøvdal kom til Fjord1 Fjord1 MRF i 1989 og var tidlegare førsteamanuensis ved Høgskulen i Molde. Før Grøvdal kom til Fjord1 MRF, var han kontorsjef for samferdselsavdelinga i fylkeskommunen og seinare leiar for avdeling valuta/utland ved Romsdals Fellesbank. Kristoffersen (f. 1954) er cand.mag. frå Distriktshøgskolen i Molde / Universitetet i Bergen. Kristoffersen kom til Fjord1 Fylkesbaatane i 1986. Kristoffersen har tidlegare hatt ulike stillingar i Fjord1 Fylkesbaatane, Det Stavangerske Dampskipsselskap AS, Norges Rutebileierforbund og Jebsens Rederi AS. WWW.FJORD1.NO 23 ÅRSRAPPORT 2010 Ferjedrift Ferjedrifta i Fjord1 har i 2010 i sterk grad vore prega av oppstart av ferjeanbod selskapet har vunne. sjåførar) i 2010. Statistikkane syner ein nedgang i biltrafikken på -1,5 prosent rekna i køyretøy og ein reduksjon i talet på reisande inkludert førar på -1,7 prosent. Fjord1 har i 2010 starta opp nye ferjeanbod i Romsdal og Ytre Sogn og har elles lagt mykje arbeid i å følgje opp dei driftsøkonomisk føresetnadene som ligg i allereie oppstarta anbod. Nedgangen i biltrafikken kjem i all hovudsak av nedlegginga av ferjesambandet Bremsnes– Kristiansund då Atlanterhavstunnelen opna. Ser ein bort frå fråfallet av dette sambandet, hadde Fjord1 i 2010 ein samla trafikkvekst i ferjerutene på 4,6 prosent. Sjølv med denne trafikkveksten frå 2009 til 2010 vart talet på gjenståande bilar redusert med heile 9,4 prosent i same perioden. 2010 har elles vore prega av stor nybyggsaktivitet og ombygging av eldre ferjer. I 2010 er det elles kontrahert to nye ferjer som skal setjast i drift i 2011 – ei konvensjonell 50 PBE-ferje som skal gå inn i sambandet Edøya–Sandvika på Nordmøre, og ei 212 PBE-gassferje som skal setjast i drift på sambandet Arsvågen–Mortavika i Rogaland. Driftsøkonomisk har ferjedrifta gjeve varierande bidrag til det totalt sett akseptable økonomiske resultatet Fjord1-konsernet har oppnådd i 2010. Fleire av anbodskontraktane er krevjande og vil stille store krav til økonomisk oppfølging og effektiv drift i tida framover. Ferjedrifta, som vert driven i regi av Fjord1 Fylkesbaatane og Fjord1 MRF, representerer den klart største aktiviteten i Fjord1-konsernet. Til saman frakta dei 68 ferjene i konsernet 8 677 000 køyretøy og 17 979 000 passasjerar (medrekna WWW.FJORD1.NO 24 I 2010 har Fjord1 fått levert fire nye ferjer – «Fannefjord», «Romsdalsfjord», «Korsfjord» og «Lifjord». Som følgje av vunne anbodskontraktar har Fjord1 vidare fire ferjer under bygging for levering i 2011. Oppgradering av eksisterande ferjer har halde fram i 2010 med montering av nye evakueringssystem, nye redningsfarkostar og andre tiltak for å gjere ferjene tryggare. Ferjedrift 2010 Ruteproduksjon og trafikkavviklinga i ferjedrifta vart også i 2010 gjennomført utan alvorlege personskadar, men vi har sett ei utvikling mot fleire og meir alvorlege kaikollisjonar. Fjord1konsernet har definert 2011 som Tryggleiksåret med mål om å redusere talet på uønskte hendingar. Fjord1 MRF Fjord1 Fylkesbaatane 741,9 786,1 Årsomsetning (i mill.) Tal på ferjer 38 30 PBE-plassar 2 371 2 537 Driftstimar 165 044 127 368 Gjennomsnittleg alder på ferjene 23 21 Personar transporterte (i mill.) inkl. bilførarar 8,5 9,5 Køyretøy transporterte (i mill.) 4,3 4,3 WWW.FJORD1.NO 25 ÅRSRAPPORT 2010 WWW.FJORD1.NO 26 Hurtigbåtdrift Hurtigbåtdrifta i konsernet gav i 2010 eit økonomisk sett tilfredsstillande resultat. i denne konkurransen, der Tide Sjø overtek desse rutene. Vidare anbodsutsette Sogn og Fjordane fylkeskommune lokale hurtigbåtruter i Solund/ Gulen og lokale ruter i indre Sogn gjeldande frå 1. mai 2012. Fjord1 Fylkesbaatane vann begge desse kontraktane som gjeld i ein periode på åtte år. Hurtigbåtdrifta til Fjord1 MRF er drift i regi av Kystekspressen. Selskapet eig 49 prosent av Kystekspressen, som hadde eit dårlegare resultat enn venta i 2010. Sogn og Fjordane anbodsutsette hurtigbåtrutene til/frå Bergen med oppstart 1. mai 2012, gjeldande i ein åtteårsperiode. Fjord1 Fylkesbaatane som har kontrakt fram til dette tidspunktet, vann ikkje fram Fjord1 Fylkesbaatane har fått levert to nye hurtigbåtar frå Br. Aa i Hyen og har selt to eldre hurtigbåtar i perioden. Fjord1 MRF Årsomsetning Tal på fartøy Personar transporterte (i mill.) 41,8 2 0,325* * Tala gjeld 100 prosent av Kystekspressen ANS mellom Kristiansund og Trondheim der MRF eig 49 prosent. Catering 2010 Dei økonomiske resultata frå cateringaktiviteten i Fjord1 i 2010 har gjennomgåande vore tilfredsstillande. Den medstraumsaktiviteten som cateringdrifta representerer, gjev ferje- og hurtigbåtdrifta eit tilleggsfundament å kvile på. Det har i 2010 vore investert i nye tekniske løysingar i kiosk- og restaurasjonsområda på fartøya, og i tillegg har vi arbeidd med nye matkonsept i denne marknaden. Gjennom synergiprogrammet vi avslutta i 2010, vil oppfølginga vere knytt til ei endå sterkare vekt på produktutvikling og samhandling mellom dei to sjøselskapa. Fjord1 inngjekk avtale med Nortura om nytt matkonsept på ferjene og hurtigbåtane. Avtalen har ein forventa verdi på ca. 100 millionar kroner og vil i første omgang gjelde ein periode på fem år. Målet er å doble matomsetninga om bord. WWW.FJORD1.NO 27 Fjord1 Fylkesbaatane 174,3 9 0,451 Sum 216,1 11 0,776 ÅRSRAPPORT 2010 Bussdrift Asgeir Myklebust Magne Hetle Olav Terje Hove dagleg leiar Fjord1 Nordfjord Ottadalen dagleg leiar Fjord1 Buss Møre dagleg leiar Fjord1 Sogn Billag Myklebust (f. 1958) har høgskuleutdanning i transportfag og var tidlegare driftssjef i Fjord1 Sogn Billag. Myklebust kom til Fjord1 Nordfjord-Ottadalen i 2007. Hetle (f. 1956) er cand.mag. frå Høgskulen i Molde og kom til Fjord1 Buss Møre i 1992. Hove (f. 1950) er siv.ing. frå NTH i Trondheim og var tidlegare distriktssjef i Statens Vegvesen. Olav Terje Hove slutta i selskapet 31.12.2010. WWW.FJORD1.NO 28 Bussdrift Fjord1 driv bussdrift gjennom dotterselskapa Fjord1 Sogn Billag AS, Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS og Fjord1 Buss Møre AS. Fjord1 Sogn Billag eig 100 prosent av aksjane i Hallingdal Billag AS, og Fjord1 Buss Møre AS eig 66 prosent av aksjane i Aukra Auto AS. Helseekspressar Fjord1 Nordfjord–Ottadalen driv to helseekspressar etter avtalar med helseføretaka. Det gjeld strekningane Dombås–Gjøvik og Lillehammer –Oslo. Turkøyring Fjord1-selskapa driv også omfattande turkøyring. Om sommaren er oppdraga knytte til køyring for turoperatørar og for cruisebåtar som kjem til Hellesylt/Geiranger, Nordfjord og Sognefjorden. Gjennom bussverksemdene si lokalisering i Hallingdal, Hemsedal og Lillehammer er det også stor aktivitet med turkøyring om vinteren til og frå skidestinasjonane. Selskapa har ein stor turaktivitet for kundar i lokalområda. Dei viktigaste aktivitetane i bussdrifta På forhandla avtalar med fylkeskommunane driv busselskapa lokal-, regional- og skuleruter i Oppland, Sogn og Fjordane, Buskerud og Møre og Romsdal. Lengda på avtalane varierer med inntil seks nye år. Størsteparten av bussverksemdene sine aktivitetar er knytt til desse avtalane. Ekspressruter Fjord1-selskapa er ein av dei største aktørane i det landsdekkjande ekspressbussnettet. Selskapa har følgjande ekspressbussruter under merkevara NOR-WAY Bussekspress: Nordfjordekspressen, Måløy–Oslo Valdresekspressen, Årdal–Oslo Øst-Vest Xpressen, Bergen–Sogn–Lillehammer Sogn og Fjordane Ekspressen, Førde–Sogn–Oslo Vestlandsbussen, Bergen–Sogn og Fjordane–Ålesund Fjordekspressen, Bergen–Ålesund Ekspressbussen Bergen–Trondheim Sognebussen, Sogndal/Årdal–Bergen Møre-ekspressen, Sunnmøre–Stryn–Oslo Gudbrandsdalsekspressen, Bismo–Oslo Hallingbussen, Geilo–Oslo Konkurransesituasjonen Konkurransen om persontransport er sterk, med stramme rammevilkår i kontraktskøyring med fylkeskommunane og større konkurranse med andre selskap frå inn- og utland i turkøyringa. Frå desember 2009 vart eit nytt regelverk for offentleg kjøp av bussruteteneste gjeldande. Dette inneber at når noverande avtaleperiodar er omme, vert desse fylkeskommunale bussrutetenestene sette ut på anbod. Ein stor del av bussverksemda opererer i utkantområde med relativt lite befolkningsgrunnlag og dermed også eit avgrensa rekrutteringsgrunnlag. Det er ei utfordring å sørgje for attraktive og kompetansehevande arbeidsplassar som kan sikre framtidig rekruttering. Det er sett inn tiltak for å møte denne utfordringa, og så langt ser vi positive verknader av dette. FØLGJANDE SELSKAP DRIV BUSSVERKSEMD I FJORD1: Fjord1 Buss Møre* Årsomsetning (i mill.) Tal på bussar Køyrde km. (i mill.) Personar transporterte (i mill.) 208,1 125 6,3 3,5 * Inkl. Aukra Auto ** Inkl. Hallingdal Billag AS WWW.FJORD1.NO 29 Fjord1 Sogn Billag** 225,5 121 6,7 2,5 Fjord1 N ordfjord-Ottadalen 158,2 111 6,1 2,3 ÅRSRAPPORT 2010 WWW.FJORD1.NO 30 Reiseliv/turisme Tal Bussar I Fjord: 367 Buss Møre, Nordfjord Auto sikre gode løysingar i trafikksvake Ottadalen Reiselivsområdet på sjøsida i Fjord1 omfattar ruter inkl. ForAukra å kunne 125 har det vore svært viktig at både det 111 på Nærøyfjorden, Geirangerfjorden og hurtigbåt periodar mellom Bergen og Flåm. Det var i 2010 gjennomført offentlege og andre samarbeidspartar bidreg for produksjonsendring i Sogn gjennom nedlegging av å kunne oppretthalde eit tilbod som marknaden Sogn Billag rutedrifta på Fjærlandsfjorden og rutereduksjon etterspør. inkl. Hallingdal Billag på strekninga Lærdal–Kaupanger–Gudvangen. 121 I 2010 transporterte konsernet samla 421 400 Produksjonsreduksjon kombinert med ei god passasjerar, ein auke på 3,5 prosent samanlikna trafikkutvikling resulterte i at den sjøretta verkmed i 2009. semda leverte eit tilfredsstillande resultat i 2010. 8,3 mill. passasjerer i 2010 Langsiktig og strategisk marknadsføring har prega marknadsarbeidet i Fjord1. Målretta arbeid mot dei ulike marknadene både nasjonalt og internasjonalt skjer systematisk gjennom heile året. Reiseliv og turisme betyr også mykje for bussselskapa i Fjord1. I sommarmånadene er det hektisk bussaktivitet både knytt opp mot såkalla overlandskøyring og utfluktsturar når turistskipa kjem inn til dei kjende reisemåla på Vestlandet. Sesongutviding og bidrag til trafikk på trafikksvake 2,3 dagar er døme på fokusområde i marknadsarbeidet. Buss Møre, inkl. Aukra Auto 3,5 Nordfjord Ottadalen Sogn Billag inkl. Hallingdal Billag 2,5 Ruter Geirangerfjorden Bergen–Flåm Fjærlandsfjorden Nærøyfjorden Endring frå førre år Geirangerfjorden Bergen–Flåm Fjærlandsfjorden Nærøyfjorden * Samband nedlagd 2009 2010 Fordeling 2010 151 967 156 594 47 825 49 111 Fordeling mellom offentleg 13 436 - kontraktbetaling 194 og 025 andre inntekter 215 694 2009 - 13 % - 2 % -Kontraktsinntekter 34 % 31,9 % - 15 % 2010 3% 3% - 100 % * 11 % Salgsinntekter 68,1 % Tabellen viser passasjertal inklusive sjåførar. Tal passasjerar fordelt på Fjord1 Passasjertal fordelte på Fjord1 sine sjøbaserte reiselivsruter i 2010 sine sjøbasserte reiselivsruter i 2010 Geirangerfjorden 27,0 % Nerøyfjorden 51,4 % Bergen−Flåm 11,6 % WWW.FJORD1.NO 31 37,2 % 11,7 % 0 51,1 % ÅRSRAPPORT 2010 Andre forretningsområde Innanfor andre forretningsområde har konsernet følgjande aktivitetar: Reisebyrådrift Eigedomsdrift Verkstaddrift Drift av bomstasjonar Finansforvaltning Verkstaddrift Fjord1 Service AS har eigarinteresse i fem verkstadselskap. Desse selskapa er: Namn Møre Auto Skjåk Bil Sogn Bilservice Sjøholt Last og Buss Larsnes Last & Buss Fjord1-konsernet har gjennom dotterselskapa ansvar for forretningsførsel for fleire bomstasjonar i Sogn og Fjordane. Verksemda gav positive resultatbidrag i 2010. Finansforvaltninga er innretta mot forvaltning av anleggsaksjar og kontinuerleg oppfølging av finansielle engasjement. EigardelSamarbeid 100 % 100 % 50 % 49 % 49 % Scania/Volvo Sjølvstendig Volvo Volvo Volvo Samla omsetning frå verkstadselskapa var i 2010 på 105 millionar kroner; det er på same nivå som i 2009. Første halvåret 2010 var det vesentleg mindre aktivitet, men etterspørselen etter verkstadtenester tok seg opp i andre halvåret 2010. Når det gjeld resultat, kom verkstadselskapa ut med eit overskot på 4,5 millionar kroner som gav ein driftsmargin på 4 prosent – litt svakare enn i 2009. Fjord1 Buss Møre og tre av verkstadselskapa våre gjekk i 2010 inn på ein ny fireårig kontraktavtale om bussvedlikehald. Effektiviteten i selskapa er gjennomgåande god, og det vert rapportert om god trivsel og lågt sjukefråvære. Det gode samarbeidet med Volvo og Scania om kompetanseheving av dei tilsette har halde fram i 2010 og skal styrkjast ytterlegare styrkt i 2011. Utsiktene for 2011 er gode. Når det gjeld eigedom, reisebyrå og verkstader, er dette nærare omtalt under avsnittet om Fjord1 Service. Fjord1 Service AS Serviceområdet omfattar forvaltning av interessene i Fjord1-konsernet innanfor eigedom, verkstaddrift og reisebyrå. Totalt har Fjord1 Service AS seks dotterselskap og tre tilknytte selskap (lågare eigardel enn 50 prosent). Samla omsetning i Fjord1 Service inkludert desse selskapa var i 2010 på 127 millionar kroner, og talet på tilsette 80. Dotterselskap og tilknytte selskap leverte utbytte og konsernbidrag til Fjord1 Service på totalt 3,9 millionar kroner i 2010. Vidare leverte Fjord1 Service konsernbidrag til Fjord1 Nordvestlandske AS på 5 millionar kroner i 2010. Reisebyrå Fjord1 Service AS selde i 2010 aksjane sine i Molde Reiseservice AS til Centrum Reisebyrå AS i Grimstad. Dermed har vi eitt reisebyrå igjen i konsernet, og det er Måløy Reisebyrå AS i Måløy. Måløy Reisebyrå leverte også i 2010 eit solid resultat med eit overskot på 1 million kroner før skatt. Eigedom Fjord1 Service AS forvaltar i stor grad eigedommar i konsernet der eigne selskap og eksterne selskap er leigetakarar. Dei eigedommane som selskapa disponerer sjølve, inngår ikkje i Fjord1 Service sin portefølje. I 2010 har Fjord1 selt anlegg på Sjøholt og Sykkylven. Samla salsvinst var på 18,1 millionar kroner. Arbeidet med å selje eigedommar der Fjord1 har få eigne leigeinteresser, vil halde fram i 2011. Dette er ei prioritert oppgåve for å slanke balansen i konsernet og styrkje likviditet og eigenkapital. Samla leigeinntekter var i 2010 på 9 millionar kroner. Byråleiar Berit Kvalheim (t.v.) og reisekonsulentar AnnElisabeth Blaalid Thorsen og Ingvild Vetrhus Sunde i Måløy Reisebyrå leverte solide resultat også i 2010. WWW.FJORD1.NO 32 Andre forretningsområde Gods Land – sal av Fjord1 Transport Finland. Transporttenestene til selskapet vart utførte med basis i avdelingane i Møre og Romsdal, Sogn og Fjordane og Oppland fylke, med godstrafikkar over heile landet, Sverige, Finland m.m. Som følgje av Fjord1 sin strategiprosess i 2010, der konklusjonen var at konsernet skal rette all innsats mot passasjertrafikk på sjø og land, valde Fjord1 å selje selskapet Fjord1 Transport til ein aktør som vil satse endå sterkare på gods-transport. Dette medverka til at Firda Billag frå og med 31.12.2010 står som nye eigarar av Fjord1 Transport. Fjord1 Nordvestlandske er dermed ute av landbasert godstransport som driftsområde. Store og betydelege oppdragsgjevarar inkluderer DB Shencker, Norcem, Tine, Nortura, Nortransport, Europrofil, Møre Trafo og fleire større og mindre kundar. Etterspørselen i 2010 har vore svært varierande innan mange aktivitetsområde, på grunn av generelt varierande marknad og aktivitet hos kundane. Det har dermed vore brukt mykje energi på fleksibilitet og tilpassing av kapasitet, som har måtta tilpasse seg marknadssituasjonen. Mange større og mindre kontraktar vart i 2010 reforhandla som følgje av skjerpt konkurranse og marknadskrav. Enkeltkontraktar og aktivitetar har også vortne avvikla på grunn av uakseptable pris- og lønnsemdsnivå. Nøkkeltal for Fjord1 Transport per 31.12.10: Lars Elling Bjåstad i Fjord1 Transport og konsernsjef Leif Øverland, her saman med Peter Midthun i Firda Billag under pressekonferansen om salet av Fjord1 Transport. 111 vogner i drift 70 hengarar 6 600 000 produserte km 3 056 000 l forbruk diesel 170 årsverk Fjord1 sin godsaktivitet har fram til 31.12.2010 vore samla i Fjord1 Transport AS, med hovudkontor i Ålesund og driftsavdelingar i Stryn, Kaupanger og Otta. Selskapet sine transporttenester vart i 2010 utført av vel 123 godsbilar med basis i avdelingane i Møre og Romsdal, Sogn og Fjordane og Oppland fylke, med trafikk over heile landet, Sverige og WWW.FJORD1.NO 33 ÅRSRAPPORT 2010 WWW.FJORD1.NO 34 HELSE MED HELSESEKTOREN SOM VIKTIG NISJE I slutten av 2010 fekk Fjord1 den andre helseekspressruta si. Ein viktig nisje å satse på, meiner administrerande direktør i Fjord1 Nordfjord-Ottadalen. Tekst: Ina-Cristine Helljesen Foto: Charlotte Sverdrup Fjord1 har frå før ein helseekspress som trafikkerer mellom Sjukehuset Innlandet på Lillehammer og Ullevål Universitetssjukehus i Oslo. Den nye ruta går mellom Dombås og sjukehusa på Gjøvik og Lillehammer. – Det er eit avgrensa tal på helseekspressar her i landet, og vi ser på denne aktiviteten som ein viktig nisje å satse på, seier administrerande direktør Asgeir Myklebust i Fjord1 Nordfjord-Ottadalen. heimstaden til sjukehuset, og som pasienttransport mellom sjukehusa. – Bussane legg over 200 000 kilometer bak seg i året og blir veldig godt mottekne, fortel Myklebust. Ruta mellom Lillehammer og Ullevål frakta om lag 8000 pasientar i 2010, og med den nye ruta på plass trur Myklebust at dette talet vil meir enn doble seg i løpet av 2011. – Ruta mellom Dombås, Lillehammer og Gjøvik har større pasienttrafikk, forklarer han. TILSVARER EIN AMBULANSE SATSAR PÅ VEKST Pasienttransporten opererer frå måndag til fredag og er registrert som ambulanse. På innsida er dei spesialbygde bussane utstyrte med det meste av medisinsk utstyr som finst i ein ordinær ambulanse. I tillegg til 24 ordinære sitjeplassar og ei bakre avdeling med fem sitjeplassar rommar han også to båreplassar, rullestolplass, toalett, arbeidsbord, heis og oksygenflasker. Det blir i tillegg stilt krav til personalet om bord. – Både sjåførar og personell om bord har vore gjennom ei grundig opplæring i førstehjelp med opplæring i hjarte- og lungeredning og bruk av hjartestartar. Dette medverkar til ei intern kompetanseheving i Fjord1, forklarer Myklebust. I tillegg er det leigd inn autoriserte helsearbeidarar med bakgrunn som hjelpearbeidar eller tilsvarande. – Ved større ulykker kan bussane også bli sette inn og bli brukte som ambulanse på ulykkesstaden, seier Myklebust. Den siste bussen er ein Volvo 9700H som blei henta frå Finland i midten av oktober i fjor. Det tok rett i overkant av ein månad å registrere bussen som ambulanse og montere det medisinske utstyret om bord. – Totalt ser vi på ei investering på nærare 4 millionar kroner, fortel Myklebust. Med to helseekspressruter i stallen i løpet av to år ser ikkje Myklebust bort frå at det kan komme fleire til. – Vi har moglegheiter til å samordne med den ordinære rutetrafikken både på administrasjons- og sjåførsida. Ettersom helseekspressen har så mange fellestrekk med den ordinære bussdrifta, ser vi eit stort potensial til vidare vekst, avsluttar han. @.(@ MANGE PASIENTAR OG KILOMETER Fjord1 jobbar på oppdrag frå helseføretaka i områda. I dag fungerer bussane som ein helseekspress for pasientar som skal fraktast frå WWW.FJORD1.NOWWW.FJORD1.NO 35 35 Forholdstal 1 2 500 000 750 0 500 22,5 % 1,50 951 2001 698 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 631 578 467 449 ÅRSRAPPORT PBE Fjord1 2010 Andel Fjord1 PBE i Norge 250 299 269 20,0 % 1,00 0,50 0 0,00 2005 2006 2007 2008 Renterberande gjeld 2009 EBITDA Nøkkeltal 2010 Forholdstal Utvikling i ferjetransporten i Norge og Fjord1 sin andel av denne 52,5 % 50,0 % Konserntal forforFjord1 Nordvestlandske AS Konserntal Fjord1 Nordvestlandske AS 3933 3611 3271 3023 2820 2355 2922 2823 2270 2097 1936 2005 2001 2002 2006 2003 2007 2008 2009 2004 2005 2006 2007 2008 Balanseutvikling mill. kr Omsetning mill. kr 1000 pbe - km totalt Fjord1 pbeEBITDA−margin i % km 2010 2010 2009 45,0 % 22 % 42,521%% 40,020%% 19 % 37,5 % 18 % 35,017%% 32,516%% 15 % 30,0 % 14 % 27,513%% 25,012%% 22,511%% 10 % 20,09 % % 17,58 % % % 15,07 % 6% 12,5 % 5% 10,04 % % 7,53%% 2% 5,0 % 1% 2,50%% 0,0 % Fjord1 sin relative del av ferjetransporten i Norge 47,5 % 4382 Heile 1000 MNOK 270 000 260 000 250 000 240 000 230 000 4800 220 000 4600 210 000 4400 4200 200 000 4000 190 000 3800 180 000 3600 170 000 3400 160 000 3200 150 000 3000 140 000 2800 130 000 2600 120 000 2400 2200 10 000 2000 100 000 1800 90 000 1600 80 000 1400 70 000 1200 60 000 1000 50 000 800 40 000 600 30 000 400 200 20 000 10 000 0 0 Fjord1 sin andel Omsetning andel ulike forretningsområder Forholdet mellom rentebærande gjeld og EBITDA 66 % 63 % Forholdet mellom renteberande gjeld og EBITDA 2500 60 % 4,50 57 % 2250 54 % 1000 pbm-km totalt 51 % 2000 48 % 1750 45 % 3,50 2125 2154 3,00 1819 42 % 1500 39 % 1250 36 % 1701 2,50 2,00 33 % 1000 30 % 1,50 27 % 750 24 % 500 21 % 18 % 250 15 % 0% 12 9% 951 698 631 578 467 449 1,00 0,50 299 269 0,00 2005 2006 3% 2007 2008 Renterberande gjeld 0% EBITDA 2009 2010 Forholdstal -3% -6% 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 Snøggbåt, lokal og turistbåtar Buss Gods Konserntal for Fjord1 Nordvestlandske AS Andre forretningsområder Catering Reiseliv NOK Ferje 4800 4600 4400 4200 4000 3800 3600 3400 3200 3000 2800 WWW.FJORD1.NO 36 3611 3271 4382 3933 22 % 21 % 20 % 19 % 18 % 17 % 16 % 15 % 14 % 13 % Forholdstal renteberande gjeld / EBITDA 4,00 Nøkkeltal per område FERJEDRIFT Fjord1 MRF Fjord1 Fylkesbaatane Sum 741,9 38 2 371 165 044 23 8,5 4,3 786,1 30 2 537 127 368 21 9,5 4,3 1 528 68 4 908 292 412 22 18 8,6 Fjord1 MRF* Fjord1 Fylkesbaatane Sum Årsomsetning (i mill.) Tal på ferjer PBE-plassar Driftstimar Gjennomsnittleg alder ferjene (år) Personar transporterte (i mill.) Køyretøy transporterte (i mill.) HURTIGBÅTAR, PASSASJERFERJER Årsomsetning (i mill.) 41,8174,3 216,1 Tal på fartøy 2 9 11 Personar transporterte (i mill.) 0,325* 0,451 0,776 * Tala gjeld 100 prosent av Kystekspressen ANS mellom Kristiansund og Trondheim der MRF eig 49 prosent. BUSSDRIFT Fjord1 Buss Møre* Fjord1 Sogn Billag** Fjord1 Nordfjord- Ottadalen Sum 208,1 125 6,3 3,5 225,5 121 6,7 2,5 158,2 111 6,1 2,3 591,8 357 19,1 8,3 Årsomsetning (i mill.) Tal på bussar Køyrde kilometer (mill. km) Personar transporterte (i tusen) *Inkl. Aukra Auto **Inkl. Hallingdal Billag på bussar iI Fjord1: 357367 TalTalBussar Fjord: Nordfjord Ottadalen 111 8,3 mill. passasjerar i 2010 Nordfjord Ottadalen 2,3 Buss Møre, inkl. Aukra Auto 125 Buss Møre, inkl. Aukra Auto 3,5 Sogn Billag inkl. Hallingdal Billag 2,5 Sogn Billag inkl. Hallingdal Billag 121 WWW.FJORD1.NO 37 ÅRSRAPPORT 2010 OMSETNINGSFORDELING Ferje Hurtigbåt Buss Gods Reiseliv Catering Andre forr. omr. og elimineringar 1 632 000 54 % 216 000 7 % 538 000 18 % 226 000 7 % 62 000 2 % Sum 197 000 7 % 152 000 5 % 3 023 000 Catering Andre forr. omr. Sum EBITDA OG EBITDA-MARGIN I PROSENT FOR ULIKE DRIFTSOMRÅDE I FJORD1 Ferje Hurtigbåt Buss Gods Reiseliv 286 000 17,5 % 23 000 10,5 % 95 000 17,6 % 28 000 12,5 % 10 000 15,3 % 21 000 169 000 10,4 % Omsetning andel ulike forretningsområde Reiseliv 2% Catering 7% Andre 7% Hurtigbåt 7% Ferje 54 % Gods 7 % Buss 18 % WWW.FJORD1.NO 38 340 000 20,9 % Omsetning, EBITDA og EBITDA-margin for ulike driftsområde i Fjord1 Omsetning, EBITDA og EBITDA-margin for ulike driftsområde i Fjord1 2 0 ,0 % 1 632 1 8 ,0 % 1 7 ,6 % 1 7 ,5 % 1 6 ,0 % 1 5 ,3 % 1 4 ,0 % 1 2 ,5 % 1 2 ,0 % 1 0 ,5 % 1 0 ,4 % 1 0 ,0 % 8 ,0 % 538 6 ,0 % 4 ,0 % 286 226 216 95 F e erj 28 Omsetning 152 62 21 , båt r rtig rute u H ale lok Go B 197 23 ds uss ing er Cat EBITDA−margin i % 3250 35 % 33 % 30 % 28 % 25 % 23 % 20 % 18 % 15 % 13 % 10 % 8% 5% 3% 0% 3000 2750 2500 2250 2000 1750 1500 1250 1000 750 500 250 0 2005 2006 2007 Driftsinntekter 2008 2009 Kontraktsinntekter WWW.FJORD1.NO 39 dre r An som ng i etn r for EBITDA 2010 2 ,0 % 0 ,0 % åde eliv is Re 169 10 Samansetjing av inntektene Heile mill. kr 1 900 1 800 1 700 1 600 1 500 1 400 1 300 1 200 1 100 1 000 900 800 700 600 500 400 300 200 100 0 ÅRSRAPPORT 2010 WWW.FJORD1.NO 40 MILJØ FRÅ DEN FØRSTE I VERDA TIL DEN STØRSTE I VERDA Fjord1 er verdsleiande på gassferjer. I år 2000 sjøsette transportkonsernet den første gassferja i verda. No kan dei også skilte med at dei snart skal setje i drift den største i verda. Tekst: Ina-Cristine Helljesen TRAVLE BYGGJEDAGAR I midten av 2010 inngjekk Fjord1 ein kontrakt med Fiskestrand BLRT AS om prosjektering og bygging av den største gassferja i verda. Ferja skal leverast i slutten av 2011 og blir sett inn på Boknafjorden i sambandet Arsvågen– Mortavika i Rogaland. Ho skal i tillegg fungere som reservefartøy på sambandet Halhjem– Sandvikvåg i Hordaland. – Den nye ferja vil vere med på å auke sambandskapasiteten og lette trafikktrykket betrakteleg. Ho vil vere med på å sikre hyppigare avgangar og mindre ventetid. Sambanda ho skal operere på, representerer nemleg to av dei tre mest trafikkerte strekningane i landet, seier Oscar Bergheim, driftsleiar for begge sambanda ferja skal operere på. Gassferja er for tida under bygging i Klaipeda, den einaste hamnebyen i Litauen. Stig Førde er prosjektleiar og kan fortelje om travle, men spennande produksjonstider. – Vi har kome eit godt stykke på veg. Teiknearbeidet begynte like etter at kontrakten blei inngått i juni i fjor, og stålbygginga eller skjelettkonstruksjonen tek alt til å nærme seg slutten, fortel Førde, som til dagen held til i Florø. – Det er ein forholdsvis ny teknologi som skal på plass, og regelverket er ferskt, så det er mykje å setje seg inn i for både meg og resten av prosjektteamet mitt med Frode Bekkenes, Ole Jonny Håbet og Lars Bertil Gjerde. GLEDELEG FOR MILJØET SEGLAR I MEDVIND Miljøomsynet står høgt på prioriteringslista til Fjord1, og dei naturgassdrivne ferjene er i tråd med dette omsynet. – Dei nye ferjene er viktige for at vi skal kunne redusere NOx- og klimautslepp, uttrykkjer Bergheim. Samanlikna med dieselelektriske ferjer blir NOx-utsleppa reduserte med opp mot 90 prosent, CO2 med 20–25 prosent, samstundes som sot og partikkelureining omtrent blir eliminert. Fjord1 er framleis leiande i marknaden når det gjeld drift av bilførande gassferjer. Selskapet har sett fem gassferjer i drift på sambanda langs Kyststamvegen i Rogaland og Hordaland. – Den nye gassferja blir med det den sjette i rekkja i dette området, påpeiker Bergheim. Gassferjesambanda i Hordaland og Rogaland Skroget blir slept til Fiskestrand Verft AS i sommar, og der skal det avsluttande utrustingsarbeidet gjerast. Når han er ferdig, skal båten ha plass til 600 passasjerar inkludert mannskap og 242 personbilar. Han vil måle 129,9 meter i lengda og 19,2 meter i breidda. Gassmotorane vil kunne yte ein servicefart på om lag 20 knop. Etter planen skal båten begynne å gå i månadsskiftet november/desember. – Vi har hatt medvind så langt, så det er berre å krysse fingrane for at vi held fram på ei god bølgje, seier Førde, som gleder seg til å sjå den nye ferja i drift. – Det er jo den største i verda, og det er klart at det gjer det nesten endå meir spennande, avsluttar han. 2007 2010 Differane % PBE 3 436 108 3 944 581 508 473 14,8 Kjøretøy 1 851 637 2 160 326 308 689 16,7 Pass 2 329 977 2 693 890 363 913 15,6 MC Sum pass 18 216 18 846 630 3,5 4 199 830 4 873 062 673 232 16,0 * Fjord1 tok over strekningane Arsvågen–Mortavika og Halhjem–Sandvikvåg i 2007 og har opplevd ein stor auke i trafikken sidan den gongen. Tala over demonstrerer ei samla stigning på dei to sambanda. WWW.FJORD1.NOWWW.FJORD1.NO 41 41 ÅRSRAPPORT 2010 Fjord1 og samfunnet I Fjord1 er vi opptekne av at verksemda vår i så liten grad som mogleg skal påverke miljøet på ein negativ måte. Likeeins vil vi at våre reisande og tilsette har ein trygg og god kvardag hos oss. Difor gjer vi mange små og store tiltak på desse områda, og set oss nye mål undervegs for å verte endå betre. Vi er stolte av å vere «først og fremst» på bruk av miljøvennleg gass i ferjedrifta. Gjennom naturgassdrivne ferjer reduserer vi NOx-utsleppa med 90 prosent og CO2-utsleppa med 25–30 prosent samanlikna med konvensjonelle dieselferjer. Med slike resultat seier det seg sjølv at det lønner seg å velje miljøvennleg, og det gjev grobotn for vidare engasjement på området. Vi set søkjelyset på miljø Sjølv om all transportverksemd medfører forureining av det ytre miljøet, kan ein gjere mykje for å minske utsleppa og sørgje for at miljøpåverkinga vert så liten som mogleg. Fjord1 har ein uttalt visjon om å verte best på miljøvennleg og påliteleg transport og arbeider med samfunnsansvaret gjennom å integrere samfunns- og miljøomsyn i både strategi og dagleg drift. I tillegg til at Fjord1 i dag er leiande på bruk av gass som drivstoff, har selskapet retta merksemda si mot utvikling av miljøvennleg teknologi. Vi er med i ulike forskings- og utviklingsprosjekt med våre samarbeidspartar i næringa. For å sikre at våre miljøtiltak dekkjer den totale verksemda vår, har vi bestemt oss for å gå for Miljøfyrtårnsertifisering. Fjord1 Fylkesbaatane, som er første selskap ut, planlegg å ha sertifisertinga i hamn innan 2012. Deretter har vi mål om å få alle Fjord1-selskapa sertifiserte fortlaupande for konsekvens. «Best på miljøvennleg og påliteleg transport» Vi meiner at miljøtiltak, forretningssuksess og kundenytte bør gå hand i hand. For at vi skal få eit meir miljøvennleg samfunn, må det lønne seg å ta i bruk miljøvennleg teknologi. Det er difor viktig og gledeleg at oppdragsgjevarane våre i stor grad legg vekt på miljø i anbodskonkurransane sine. Vidare er det viktig at næringa innser at å rette merksemda mot berekraftig utvikling skaper tillit til bedrifta og kan i mange tilfelle styrkje konkurranseevna, via betre omdømme og auka motivasjon og trivsel blant tilsette. Miljøtiltak som reduserer forbruk, tel også krone for krone på botnlina. Satsinga vår på tryggleik Vi fraktar 27 millionar passasjerar i året på ferjene, båtane og bussane våre og kjenner eit stort ansvar for å sørgje for tryggleiken om bord. Vi har som mål å ikkje forårsake ulykker, dødsfall eller skade på personell og materiell. Tryggleiken skal vere ivareteken i heile verksemda. Dette inneber at vi skal vere godt budde på å handtere naudssituasjonar som kan dukke opp, og vi skal ha ein tryggleikskultur der vi er opne, ansvarlege og handlekraftige. Ved at vi har tryggleik som grunntanke, skal vi levere ei trygg reise for passasjerane og vere ein sikker arbeidsplass. Etter å ha sett ein auke i talet på uønskte hendingar har vi sett i gang Tryggleiksåret 2011. Gjennom konkrete tryggingstiltak skal vi redusere driftsavbrot og skadar. Haldninga vår er at ein aldri kan ha for stor merksemd retta mot dette temaet. Tryggleiks- og risikostyring er difor prioriterte oppgåver for alle selskapa i Fjord1. WWW.FJORD1.NO 42 Miljørapport 2010 Transportverksemd medfører forureining av det ytre miljøet. har mellom anna gjort Fjord1 leiande i verda på naturgassdrivne ferjer. Gjennom samarbeid i næringa, med totalleverandørar og forskingsmiljø, søkjer Fjord1 også å finne andre tiltak som kan redusere nivået på uheldige utslepp til luft. Selskapa i Fjord1-konsernet sine utslepp er i hovudsak knytte til utslepp til luft og vatn. Desse utsleppa kan delast inn i tre typar utslepp: operasjonelle utslepp som er ein del av den normale drifta, indirekte utslepp (døme på dette er transport av innsatsfaktorar og forflytting av eige mannskap) og utslepp som kjem frå uhell og ulukker. Fjord1-konsernet har som mål å redusere alle desse utsleppa. Samanliknar vi dei nye LNG-drivne ferjene med tilsvarande ferjer med dieselframdriftssystem, er NOx-utsleppa reduserte med 90 prosent og CO2-utsleppa er reduserte med 25–30 prosent. SO2-utsleppa er tilnærma lik null ved bruk av gassmotorar. Det er vår vurdering at det også vil vere ei god miljøinvestering å investere i nye motorar på eksisterande ferjer – motorar som nyttar brennstoffet betre, og der ein kan ta i bruk katalysatorteknologi og vassinjeksjon for å redusere NOX-utsleppa. Ein reduksjon av operasjonelle utslepp kan oppnåast gjennom: Bruk av ny miljøvennleg teknologi Systematisk plan for handtering av søppel, avfall og spesialavfall med godkjende firma Tilstandsbasert vedlikehald Utføre miljøanalyse i planlegging og gjennomføring av alle typar reiser, innkjøp, transport og vedlikehald Vurdering av risiko Rapportering av avvik, uønskte hendingar, nestenulukker og faktiske ulukker På sjøtransportsida er ureining særleg knytt til bruk av fossilt brensel med utslepp av NOx, CO2 og svovel. CO2-utslepp har global verknad, medan NOx-utslepp påverkar nærmiljøet. Sjøtransport har også utslepp til sjø i form av lensevatn og forureining frå botnstoff. Fjord1-konsernet vurderer den største operasjonelle belastninga på miljøet å vere køyretøya og fartøya sine utslepp til luft, det vil seie forbruk av brennstoff og følgjeleg utslepp av CO2, NOX og SO2. Både i utforming av nye fartøy og ombyggingar av eksisterande fartøy er selskapet oppteke av å bruke teknologi som gjev lågast mogleg utslepp til ytre miljø. I 2010 har selskapet vidare arbeidd med nye utviklingsprosjekt saman med leverandørar og styresmakter knytte til bruk av biodiesel i ferjedrifta og med bruk av eit forenkla dieselelektrisk framdriftsanlegg, der systemet nyttar permanentmagnifiserte elektromotorar og ein heilt nyutvikla thrustartype. Aktivitetar knytte til å redusere desse utsleppa er: Overgang til bruk av naturgass i staden for diesel Utskifting av gamle dieselmotorar med nye med betre forbrenningseigenskapar og lågare miljøutslepp Ombygging og renovering av eksisterande motorar og oppgradering med meir optimale propellanlegg, med sikte på å redusere utslepp av miljøskadelege stoff Demping av fart for å redusere utslepp, der dette er mogleg innanfor rutetidene Haldningsskapande tiltak og kurs i miljøvennleg køyring på landsida Utforming av «Standard bru» både på ferje og hurtigbåtar for å sikre gode, innarbeidde køyrerutinar Val av dei mest miljøvennlege motorane ved kjøp av nye bussar og lastebilar I tillegg til dette søkjer selskapet å finne ytterlegare tiltak som kan redusere nivået på uheldige utslepp til luft gjennom samarbeid i næringa, med motorleverandørar og forskingsmiljø. Nivået per i dag ligg innanfor dei formelle krava styresmaktene stiller. Nokre døme på Fjord1 si pågåande satsing på ferjer med nye og betre miljøeigenskapar er den første gassferja i verda, MF «Glutra», som vart levert i 2000, og MF «Nordfjord», MF «Volda» og MF «Eira» som vart bygde etter DNV-klassa «clean design» og leverte i 2002. Fjord1 arbeider også med å redusere andre operasjonelle utslepp. I 2010 har det mellom anna vore gjort slike investeringar og tiltak på desse områda: Bruk av justerbar interseptor på hurtigbåt for å oppnå redusert drivstofforbruk. Dette vert innført i 2010, men full effekt vil komme i 2011. Rette merksemda mot haldningsskapande arbeid for å få ned oljeforbruk Bruk av miljøvennlege botnstoff Det er Fjord1 si vurdering at den beste miljøinvesteringa vil vere å investere i nytt transportmateriell som har betre miljøeigenskapar enn eksisterande materiell. Denne miljøsatsinga WWW.FJORD1.NO 43 ÅRSRAPPORT 2010 I 2004 fekk konsernet dessutan levert MF «Julsund», i 2005 fekk vi levert MF «Dryna», og i 2006 kom dei konvensjonelle nybygga MF «Harøy», MS «Tansøy» og MF «Lote», i 2008 MF «Årdal» og i 2009 MF «Vågsøy» og MF «Davik». Desse fartøya er drivne av moderne dieselmotorar med lågt NOx-utslepp. I 2010 fekk vi levert MF «Lifjord». Fjord1 underteikna kontrakt med Fiskerstrand BLRT i juni 2010 på bygging av ny gassferje til sambandet Arsvågen–Mortavika. Det er forventa at denne ferja har 15–20 prosent lågare LNGforbruk enn dei andre LNG-ferjene på sambandet. Ferja skal leverast frå verft i november/desember 2011. I november 2006 fekk konsernet levert MF «Bergensfjord», den første av fem nye gassferjer. I 2007 tok Fjord1 over dei neste fire, MF «Fanafjord», MF «Raunefjord», MF «Stavangerfjord» og MF «Mastrafjord». Desse ferjene vil til liks med MF «Glutra» ha gode miljøeigenskapar. Ferjene går no i rute i Hordaland (Halhjem–Sandvikvåg) og i Rogaland (Arsvågen–Mortavika). Desse ferjene representerer ein betydeleg miljøvinst samanlikna med dei ferjene som tidlegare trafikkerte desse sambanda. I 2009 døypte Fjord1 tre nye gassferjer ved Remontowa verft i Gdansk, Polen. Først ut var MF Moldefjord, som vart overlevert og sett i rute ved årsskiftet, medan dei to søsterskipa MF Fannefjord og MF Romsdalsfjord vart ferdigstilt og sett i rute i 2010. På ferja «Førdefjord» vart det gjennomført ombygging av hovudmotor for å få redusert NOx-utslepp. Ombygginga var basert på leveranse frå motorprodusenten MAN Diesel. Ferja fekk redusert NOx-utslepp med 20 prosent og tilfredstiller no NOx-utslepp innanfor Marpol Tier II-krav. Selskapet har i 2010 gjennomført følgjande tiltak Oversikt over miljøsparingar ved flåtefornying og oppgraderingar av eksisterande materiell på sjøsida: Fjord1 har inngått avtale med firma om montering av EGRanlegg på ferja «Selje» og forventar å oppnå ein 50 prosent reduksjon i NOx-utsleppa når ho vert sett i drift. I 2010 sette selskapet tre nye naturgassferjer i drift på Molde–Vestnes-sambandet som gjev ein vesentleg reduksjon i NOx-utsleppa. Samanliknar ein alle gassferjene våre med konvensjonelle dieseldrivne ferjer, er NOx-utsleppa reduserte med rundt 90 prosent. Vidare vert utslepp av røyk og sotpartiklar så godt som borte, og CO2-reduksjonen vil verte på om lag 20 prosent samanlikna med dieseldrivne ferjer. I 2010 auka selskapet PBE-kapasiteten for den første gassferja i verda, MF «Glutra», frå 87 til 125 PBE. Ferja vart forlengd med 26 meter for å oppfylle kapasitetskrava på Flakk–Rørviksambandet og vil bli sett i drift like over årsskiftet saman med dei to andre LNG-ferjene MF «Korsfjord» og MF «Tresfjord». I april fekk selskapet også levert ferja «Lifjord» frå Fiskerstrand Verft som vart sett i drift på sambandet Oppedal–Lavik. Ferja har installert NOx-optimale motorar i tillegg til at ho har optimalt skrogdesign som medfører lågt oljeforbruk. M/F «Lifjord» erstatta indirekte «Svanøy» som gjekk som b-ferje, og bidrog til vesentleg reduksjon i oljeforbruk og miljøutslepp på dette sambandet, med om lag 50 prosent lågare brennstofforbruk. MF «Korsfjord» er ei heilt ny LNG-ferje med128 PBE, som vart ferdigstilt og levert selskapet i desember 2010. Fjord1 fekk også starta ombygginga av MF «Tresfjord» frå diesel-elektrisk framdrift til LNG-elektrisk drift og ventar denne ferdigstilt i løpet av april/mai 2011. Dermed har Flakk–Rørviksambandet fått eit heilt spesielt knippe gassferjer for eit miljøvennleg ferjealternativ som samstundes er kostnadseffektivt. LNG-ferjene representerer også eit viktig miljøskifte på det første sambandet med dette fokuset i Sør-Trøndelag. Selskapet fekk levert hurtigbåten «Sognekongen» frå Brødrene Aa i månadsskiftet juli/august 2010. «Sognekongen» erstatta «Solundir» på ruta Bergen–Sogn / Bergen–Nordfjord og har om lag 25 prosent lågare oljeforbruk og 50 prosent lågare NOx-utslepp enn det gamle fartøyet. Systerskipet «Fjordprins» vart ferdigstilt og levert i byrjinga av 2011 og erstattar «Fjordprins1» på same ruta. Samla sett har desse to nye hurtigbåtane ein NOx-reduksjon på i overkant av 80 tonn samanlikna med dei gamle fartøya. Selskapet fekk revidert avfallshandteringssystemet for sambandet Molde–Vestnes, som har medført ein reduksjon i avfallsmengd og reduserte avfallskostnader og ei betre utnytting av avfall. Dette har også medført at vi har eit mykje ryddigare forhold rundt terminalane for dei ferjene dette gjeld. WWW.FJORD1.NO 44 9% 3% 0% -3% -6% 2001 2002 2003 Ferje 2004 Buss 2005 2006 2007 2008 2009 Snøggbåt, lokal og turistbåtar Andre forretningsområder Selskapet har også bytt framdriftsmotorar i MF «Julsund», slik at fartøyet har fått lågare utslepp av miljøgassar. Fjord1 held framleis på med å utvikle eit nytt og miljøvennleg framdriftssystem for MF «Eiksund». Dette prosjektet er no i inspurtsfasen med tilhøyrande sjøprøvar, og resultatet er difor ikkje kjent enno. Catering 2010 Gods Reiseliv Fjord1 MRF har for heile verksemda inngått avtale om levering av miljøfarleg avfall (mellom anna spillolje). Det er i 2010 levert ca. 191 tonn miljøfarleg avfall. Fjord1 Fylkesbaatane har hatt slik avtale sidan 1997. Selskapet har inngått avtalar om kjeldesortering med dei kommunane i fylket som har eit slikt tilbod. Selskapet har elles avtale med godkjent firma for å handtere miljøskadeleg avfall og nyttar elles godkjende mottakarar av vanleg avfall. Fjord1 har i 2010 arbeidd med å optimalisere manøverprofilar for fartøya for å redusere forbruk og utslepp der dette er mogleg innanfor rutetidene. Selskapet vil rette merksemda mot Den sjøretta aktiviteten i konsernet står for om lag 85 prosent dette området framover, sjølv om oppdragsgjevarane sine krav av dei totale utsleppa: PBEmot - km produsert til avgangshyppigheit og effektivitet målt1000 opp liggjetidi 2010, i 63 % produsert med LNG ferjer nokre tilfelle kan føre til auka belastning og hastigheit, som Utslepp * 2010 2009 igjen fører tilHalhjem−Sandvikvåg høgare forbruk og utslepp. Arsvågen−Morta Molde−Vestnes Lavik−Oppedal I 2010 døypte selskapet ferjene MF «Storfjord» og MF Festøya−Solevågen Aursnes−Magerholm «Hjørundfjord», som vart sette i drift på Festøya–SolavågenManheller−Fodnes Halsa−Kanestraum sambandet i februar og mars 2011. Ferjene har installert NOxSølsnes−Åfarnes optimale motorar i tillegg til at ferjene har optimalt skrogSeivika−Tømmervågen Hella−Dragsvik design som medfører lågt oljeforbruk. Med dei nye ferjene er Lote−Anda Aukra−Hollingsholm oljeforbruk og miljøutslepp redusert med om lag 20–25 prosent Hasvik−Øksfjord i forhold tilAukan tidlegare ferjer i sambanda. Vidare har selskapet (Sandvika)−Edøy Kaupanger−Gudvangen starta eit prøveprosjekt med testing av eitt nytt miljøvennleg Brattvåg−Dryna botnstoff som Isane−Stårheim sikrar låg friksjon på ei av ferjene – for ekstra miljøgevinst. Geiranger−Hellesylt Med mindre groe på skroget og glattare overflate Stranda−Liabygda Eidsdal−Linge vil ein kunne oppnå lågare motstand og derav lågare brennKrakhella−Rysjedalsvika stofforbruk og ytterlegare reduksjon i utslepp. Måløy−Oldeide Smørhamn−Kjelkenes Solhomen Kvanne−Rykkjern Askvoll−Værlandet Molde−Sekken Dale−Eikenes Askvoll−Gjervik Leknes−Sæbø Arasvika−Hennset Lokalruter S&F Valldal−Geiranger Finnøya−Sandøya Nåra−Daløy Fjord1 MRF er også med i Rederienes Landsforening (RLF) sitt miljøutval, der ein ser på framtida, og der vi i samarbeid med dei andre reiarlaga ser på tiltak som ytterlegare kan betre miljøet. Fleire av punkta er område vi allereie har sett i gang tiltak på. Dette arbeidet vart begynt i 2008 og varer ut 2011. Selskapet har i løpet av dei siste åra investert i oppsamlingstankar for kloakk på fartøya. 0 2500 5000 7500 10000 12500 15000 17500 CO2 NOX SO2 198 736 tonn 1958 tonn 74,1 tonn 204 609 tonn 2116 tonn 81,6 tonn *totalt – begge sjøselskapa Utsleppsfaktor2010 CO2 NOX SO2 CO2 NOX SO2 3,17 kg/kg olje 28–60 g/kg olje 2,70 g/kg olje 2,49 kg/kg LNG 4,5–7 g/kg LNG Tilnærma 0 g/kg LNG MERK: Overgang til gassferjer og ombygging av eksisterande ferjer til å bli meir miljøvennlege er endringar som bidreg til lågare utslepp i 2010 enn i 2009. I 2010 var det registrert eitt mindre oljeutslepp frå thruster som vart rapportert til lokale myndigheiter. 20000 22500 25000 27500 30000 32500 35000 37500 - kg NOx tonn CO pr.per 1000 1000 PBE-kmPBE-km Fjord1 -Fjord1 kg NOx ogogtonn CO 22 3,0 50,0 45,0 kg NOx 1000 pbe-km 35,0 2,0 30,0 1,5 25,0 20,0 1,0 15,0 10,0 0,5 05,0 0,0 00,0 2001 2002 2003 2004 2005 kg Nox 2006 2007 2008 Tonn CO2 WWW.FJORD1.NO 45 for Fjord1 sin busspark Utvikling i gram NOx per kwh 14,0 13,0 2009 2010 Tonn CO2 per 1000 pbe-km 2,5 40,0 10,0 0,5 05,0 0,0 00,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 ÅRSRAPPORT 2010 kg Nox Tonn CO2 Utvikling i gram kwh Fjord1 sin busspark UtviklingNOx i gramper NOx per kwh for for Fjord1 sin busspark 14,0 13,0 12,0 11,0 10,0 9,0 8,0 7,0 6,0 5,0 4,0 3,0 2,0 1,0 0,0 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 (omdanning til ester) av planteoljar. I tillegg til miljøinnsatsen på transportmateriellet har Fjord1 lagt vekt på opplæring av sjåførane på landsida i miljøvennleg køyring for å redusere drivstofforbruket og redusere CO2-utsleppet. Landtransport Når det gjeld transportmateriell på land, har Fjord1 hatt som mål å redusere utslepp på store køyretøy. På materiellsida er dette i hovudsak gjort ved val av miljøvennlege motorar på nye bussar. Som følgje av dette målet har NOx (nitrogenoksid) vortne reduserte frå 8 g/kwh for Euro 1 i 1993 – til 3,4 g/kwh for Euro 4-motorane i 2008. I 2009 og 2010 vart det berre bestilt motorar av typen Euro 5 og med redusert NOx til 2 g/ kwh. Når det gjeld PM (partikkelutslepp eller svevestøv), har denne vorte redusert frå 0,40 g/kwh i Euro 1-motoren til ca. 0,03 g/ kwh i Euro 5-motoren. Framtidige utslepp Som grafen viser, har det vore ein tydeleg utsleppsreduksjon frå bussmotorane til Fjord1 frå 2001 og fram til i dag. Konsernet arbeider aktivt med å halde seg oppdatert på siste teknologi på både forbrennings- og utsleppsida og har fleire miljøprosjekt på gang i samarbeid med både leverandørar og styresmakter. For å få fortgang på nybygging og miljøoppgraderingar er det naudsynt at oppdragsgjevarane våre syner vilje til å delta i dette arbeidet. Konsernet har ikkje definert eigen strategi på indirekte utslepp. På buss- og godstransportsida bruker Fjord1 i dag biodiesel (B5) som inneber at den ordinære fossile dieseloljen er tilsett 5 prosent biologisk diesel framstilt gjennom forestering PBE 2010 transportert P B Efordelt 2010 på strekningane Arsvågen - Mortavika Halhjem - Sandvikvåg Molde - Vestnes Aursnes - Magerholm Festøya - Solevågen Manheller - Fodnes Lavik - Oppedal Sølsnes - Åfarnes Lote - Anda Halsa - Kanestraum Aukra - Hollingsholm Hella - Dragsvik Seivika - Tømmervågen Kvanne- Rykkjem Eidsdal - Linge Stranda - Liabygda Solholmen - Mordalsvågen Isane - Stårheim Brattvåg- Dryna Aukan(Sandvika) - Edøy Måløy- Oldeide Askvoll- Gjervik Smørhamn - Kjelkenes Krakhella - Rysjedalsvika Arasvika - Hennset Leknes - Sæbø Hasvik - Øksfjord Geiranger - Hellesylt Dale - Eikenes Askvoll- Værlandet Finnøya - Sandøya Nåra- Daløy Kaupanger- Gudvangen Molde - Sekken Lokalruter S&F Valldal- Geiranger 0 250 000 500 000 750 000 1 000 000 1 250 000 WWW.FJORD1.NO 46 1 500 000 1 750 000 2 000 000 2 250 000 2 500 000 Tryggleik Eigne tilsette Fjord1-konsernet ønskjer å betre trivsel og arbeidsmiljøet på arbeidsplassen gjennom systematisk helse-, miljø- og tryggleiksarbeid. For å oppnå dette har konsernet oppretta verne- og miljøutval som representerer dei ulike yrkesgruppene. Av 8,3 millionar passasjerar på bussida har selskapet vore innblanda i ei alvorleg bilulukke i 2010, der møtande bil kom over i feil køyrebane og personar i bilen omkom. Gjennom året har ein på landsida gjort ulike førebyggjande tiltak med bakgrunn i analyse av hendingar og risikovurderingar. Dette har mellom anna ført til auka merksemd retta mot beltebruk i bussane – særleg med tanke på skuleelevar ved skulestart – og meir aktiv bruk av TQM-systemet for systematisk rapportering av alle avvik. Vi har og sett inn tiltak retta mot enkelte sjåførar/skift som har vore gjengangarar når det gjeld avvik. Verne- og miljøutvala i sjøselskapa registrerte i 2010 til saman 33 skadar på eigne tilsette (mot 31 skadar i 2009 og 32 skadar i 2008). Skadane var i stor grad fall-, skli- og kuttskadar. Sjukefråværet var i 2010 på 7,3 prosent i Fjord1 Fylkesbaatane og 9,4 prosent i Fjord1 MRF. Den landbaserte verksemda har til saman registrert sju skadar på tilsette i 2010 (mot tre skadar i 2009 og seks skadar i 2008). Sjukefråværet ligg på 7,1 prosent i Fjord1 Sogn Billag, 9,1 prosent i Fjord1 Nordfjord-Ottadalen og 9,79 prosent i Fjord1 Buss Møre. I 2010 har vi merka eit stigande omfang av driftsavbrot og kontaktskadar på sjøsida (kaikollisjonar og grunnstøytingar). Dette har ført til at 2011 er utpeikt som «Tryggleiksår» der vi rettar søkjelyset mot sikker og skadefri drift av fartøya våre. Representantar for kvart fartøy er med i prosessen med å identifisere og gjennomføre konkrete tiltak på dette området. Det er ei prioritert oppgåve å få ned sjukefråværet i alle Fjord1-selskapa. På sjøsida nyttar Fjord1 simulatortrening som ein viktig del i tryggleiksopplæringa for tilsette på både ferjer og hurtigbåtar. Det kan her nemnast særskilt oppbygging av ny ferjesimulator ved Måløy vidaregåande skule, som bruker Fjord1 si «standard bru» for realistisk simulering av ferje- og hurtigbåtkøyring. Ei slik simulatortrening sikrar gode og innarbeidde rutinar som minskar sjansen for ulukker, i tillegg til å redusere drivstofforbruket. Passasjerar Den samla ruteproduksjonen og trafikkavviklinga i Fjord1 vart i 2010 gjennomført på ein trygg og god måte. Av knapt 27 millionar transporterte passasjerar på selskapet sine ferjer og hurtigbåtar, inkl. sjåførar, vart det i 2010 registrert til saman 20 personskadar (dei fleste av desse mindre kutt-, slag- og fallskadar), mot 19 skadar i 2009 og 23 skadar i 2008. Av vel 8,6 millionar transporterte køyretøy var det 93 bilar (104 i 2009) som fekk skadar. Dette omfattar skadar som både Fjord1 har eit ansvar for, og andre skadar som skriv seg frå aktlaus køyring frå den enkelte trafikant si side. Fjord1 vil arbeide vidare med å sikre at alle kundane våre får ei trygg og god reise. 47 ÅRSRAPPORT 2010 WWW.FJORD1.NO 48 TRYGGLEIK TRYGGLEIKEN I SØKJELYSET Fjord1 rettar merksemda mot tryggleik og har døypt 2011 til Tryggleiksåret. Tiltaka som blir gjorde i år, skal bere frukter i framtida. – Tryggleiken for kundane våre er alfa og omega, seier leiar for prosjektet, Deon Mortensen. Tekst: Nina Blågestad Foto: Gøril Sætre For Fjord1 står 2011 i tryggleikens teikn. Personalsjef Tor Kristoffersen forklarer bakgrunnen til at Fjord1 konsentrerer seg ekstra om tryggleik i år. – Dei siste tre åra har vi hatt eit aukande tal uhell på fartøya våre, spesielt støyt mot kai. Det gir auka kostnader både på materiell og til drift. Driftsavbrot reduserer også servicenivået overfor kundane våre, noko vi ønskjer dei skal vere forutan. Vi vil difor leggje vekt på å betre tryggleiken og på det viset stoppe den uheldige utviklinga, seier Kristoffersen. Støyt mot kai og driftsavbrot er uhell Fjord1 ønskjer å redusere, og eit godt samspel mellom dei tilsette om bord og administrasjonen for å få til dette er viktig. BYGGJE BARRIERAR – Dei tilsette om bord er dei som er det utøvande leddet, men det er administrasjonen som lagar rammevilkåra for dei om bord, påpeiker Kristoffersen. Han understrekar at ein ikkje alltid kan gardere seg mot uønskte hendingar. – Vi vil alltid oppleve at noko sviktar. Men vi kan byggje barrierar som gjer at når det oppstår ein uheldig situasjon, skal ein kunne komme seg ut av han utan uhell eller materielle skadar, seier han. GJELD SJØSELSKAPA Tryggleiksåret 2011 går parallelt i begge sjøselskapa til Fjord1. – Dette inneber eit særskilt søkjelys på sikker drift og å få uhellfrekvensen ned på eit nivå som er forventa av Fjord1. I år arbeider vi med å etablere gode rutinar, men dette er ein prosess som skal halde fram etter 2011 også, fortel personalsjefen. Som ein del av Tryggleiksåret blei det arrangert to store konferansar der involverte frå alle fartøya var representerte. – Vi har hatt to store samlingar med 80 deltakarar kvar gong. Her har representantar frå fartøya og administrasjonen diskutert tiltak for å heve tryggleiken, både om bord og frå administrasjonen si side, seier Kristoffersen, som legg til at dei fekk mange gode forslag i etterkant av samlinga. Ei arbeidsgruppe på 10 til 15 personar skal jobbe vidare med tiltaka for å sjå korleis vi kan konkretisere og implementere dei i drifta i løpet av 2011. Ansvarleg for prosjektet, Deon Mortensen, seier prosjektet går som planlagt. – Den store jobben blir å setje dei ulike forslaga ut i livet og gjennomføre alle dei endringane vi måtte ønskje, seier Mortensen. Dei tilsette er trena for å handtere ulykker gjennom basisutdanninga, tryggleikskurs og øvingar om bord, og dei er positive til meir merksemd retta mot tryggleik i 2011. – Responsen internt har vore god. Vi har engasjerte medarbeidarar, og alle sjøfolk er opptekne av tryggleik i kvardagen, seier Kristoffersen. Både han og Mortensen meiner tryggleik er viktig for kundane. – Tryggleiken for kundane våre er alfa og omega. Dei skal kunne stole på at fartøya våre er trygge å vere om bord i, og vi skal framleis vere det staute, gode selskapet, seier Mortensen. WWW.FJORD1.NOWWW.FJORD1.NO 49 49 ÅRSRAPPORT 2010 Årsrekneskap 2010 WWW.FJORD1.NO 51 ÅRSRAPPORT 2010 Resultatrekneskap 2010 Morselskap 31-12-09 (tal i 1 000 kr) 31-12-10 Konsern Notar Rekneskap Rekneskap Driftsinntekter 136 422 148 479 Salsinntekter 29 - - Kontraktsinntekter rutedrift 115 667 Andre driftsinntekter 1/28/30 136 422 264 146 Sum driftsinntekter Driftskostnader - - Varekostnad 8 29 300 36 068 Lønn og sosiale kostnader 16/21 62 182 56 743 Avskrivingar 1 13 970 Nedskriving av varige driftsmiddel og immaterielle eigedelar 1/28 21 787 31 052 Andre driftskostnader 9/22/25/28 113 269 137 833 Sum driftskostnader 23 153 126 313 Driftsresultat 31-12-10 31-12-09 Rekneskap Rekneskap 1 821 500 965 214 236 744 3 023 458 1 842 695 946 862 132 936 2 922 493 146 311 1 237 936 275 552 143 123 1 240 327 263 522 15 352 1 008 018 2 683 169 140 021 961 460 2 748 453 340 289 174 040 123 598 78 568 -9 393 -1 935 114 31 0 16 855 42 096 47 403 23 743 21 815 79 317 82 396 46 33 -53 309 -36 678 Finansinntekter og kostnader Inntekt/utbytte på investering i dotterselskap 2 7 433 Inntekt på investering i tilknytte selskap 3 1 004 Nedskriving på finansielle anleggsmiddel 23 -3 547 Anna renteinntekt 2 303 Anna finansinntekt 11/24 29 430 Renteinntekt frå selskap i same konsern Rentekostnader til selskap i same konsern Anna rentekostnad 103 796 Anna finanskostnad 4 877 Netto finanskostnader 72 050 75 283 4 567 75 733 76 462 Ordinært resultat før skatt 268 239 98 307 24 030 37 203 Skattekostnad 15 52 433 125 788 Årsresultat 65 995 27 728 202 244 70 579 14 2 294 1 960 162 991 0 0 52 433 125 788 Årsresultat etter minioriteten sin del 199 950 68 619 15 000 30 000 37 433 95 788 52 433 125 788 Overføringar og disponeringar: Foreslått utbytte Overført anna eigenkapital 13 Sum disponert 30 600 169 350 199 950 15 750 52 869 68 619 Ytt konsernbidrag til dotterselskap 9 229 Minioriteten sin del av overskotet 999 -2 056 2 559 2 615 WWW.FJORD1.NO 52 Balanserekneskap 2010 Morselskap 31-12-09 (tal i 1 000 kr) 31-12-10 Konsern Notar 31-12-10 31-12-09 EIGEDELAR Anleggsmiddel Imaterielle eigedelar - - Goodwill 1 5 946 7 572 24 768 Forskings- og utviklingsprosjekt 1 24 768 24 768 - Sum immaterielle eigedelar 5 946 32 340 Varige driftsmiddel 1 125 964 Tomter, bygningar og annan fast eigedom 1/18 164 384 175 767 1 165 666 973 130 Skip 1/18/28 3 384 933 3 115 182 536 470 Transportmiddel 1/18 196 591 257 294 5 666 5 123 Driftslausøyre, inventar, verktøy og liknande 1/18 28 361 35 605 1 172 993 979 687 Sum varige driftsmiddel 3 774 269 3 583 848 Finansielle anleggsmiddel 680 526 652 374 Investeringar i dotterselskap 2 2 940 2 940 Lån til tilknytte selskap 2 940 2 940 49 49 Investeringar i tilknytte selskap 3 3 250 2 990 29 684 5 550 Investeringar i aksjar og andeler 4/23 9 959 28 855 - Obligasjonar og andre fordringar 5 4 327 4 785 1 333 928 1 815 579 Langsiktig fordring til konsernselskap 6/7 - Pensjonsmidlar 16 3 049 8 242 2 047 127 2 476 492 Sum finansielle anleggsmiddel 23 525 47 812 3 244 888 3 456 179 Sum anleggsmiddel 3 803 740 3 663 999 Omløpsmiddel Varer 8 32 401 2 088 3 798 Kundefordringar 9 77 726 180 135 143 062 Kortsiktig fordring på konsernselskap 7/10 Marknadsbaserte aksjar og obligasjonar 11 23 268 785 26 428 Andre kortsiktige fordringar 10 129 228 1 665 251 531 Bankinnskot, kontantar o.l 18 316 256 184 673 424 819 Sum omløpsmiddel 578 879 3 429 561 3 880 998 SUM EIGEDELAR 4 382 619 WWW.FJORD1.NO 53 28 934 111 964 20 057 51 636 56 406 268 997 3 932 996 ÅRSRAPPORT 2010 Balanserekneskap 2010 Morselskap 31-12-09 Konsern 31-12-10 Notar 31-12-10 31-12-09 EIGENKAPITAL OG GJELD Eigenkapital 100 000 250 000 360 924 360 924 460 924 610 924 Innskoten eigenkapital Aksjekapital 12 Overkursfond Sum innskoten eigenkapital 335 340 431 127 335 340 431 127 - - Opptent eigenkapital Anna eigenkapital Anna eigenkapital 13 Anna konsernkapital 13 538 866 369 545 Sum opptent eigenkapital 538 866 369 545 Minoritetsinteresser 14 18 364 19 098 Sum eigenkapital 796 264 1 042 051 250 000 360 924 610 924 100 000 360 924 460 924 1 168 154 849 567 187 883 29 859 150 915 368 657 123 168 47 463 162 329 332 960 Gjeld 96 687 133 891 1 643 1 319 98 330 135 210 Avsetning for forpliktingar Utsett skatt 15 Pensjonsforpliktingar 16 Andre avsetningar for forpliktingar 17/28 Sum avsetning for forpliktingar 1 927 810 2 134 982 259 293 242 125 150 000 2 337 103 2 377 107 Anna langsiktig gjeld Gjeld til kreditinstitusjonar 18 2 149 868 1 945 147 Gjeld til konsernselskap 7Anna langsiktig gjeld 19/27/28 3 835 180 202 Sum annen langsiktig gjeld 2 153 703 2 125 349 144 433 242 810 5 870 9 027 8 909 8 164 - 15 000 30 000 23 652 36 628 197 864 326 629 Kortsiktig gjeld Gjeld til konsernselskap 7 -Skuldige offentlege avgifter 78 982 84 275 Leverandørgjeld 190 534 167 329 Betalbar skatt 15 1 851 2 576 Utbytte 30 600 15 750 Anna kortsiktig gjeld 20 390 138 355 190 Sum kortsiktig gjeld 692 105 625 120 2 633 297 2 838 946 Sum gjeld 3 214 465 3 083 429 3 429 561 3 880 997 SUM EIGENKAPITAL OG GJELD 4 382 619 3 932 996 Florø, 31. desember 2010 / 4. april 2011 Jarle Skartun styreleiar Oskar Grimstad nestleiar Åshild Høivik Kjelsnes Edith Aarebrot Madsen Torgeir Dahl Toril Melheim Strand Atle Olav Trollebø Olav Støbakk Leif Øverland konsernsjef WWW.FJORD1.NO 54 Kontantstraumanalyse Morselskap 2009 Konsern 2010 2010 2009 76 462 162 991 -138 432 62 182 56 743 9 393 15 905 427 -324 2 696 -745 -2 088 -1 710 22 123 57 728 171 195 152 156 Kontantstraum frå operasjonelle aktivitetar Resultat før skatt Betalt skatt Vinst/tap ved sal av eigedelar Resultat frå investering i tilknytte selskap Ordinære avskrivingar Nedskriving på anleggsmiddel Skilnad mellom kostnadsført pensjon og inn-/utbetalingar Endring i vareleverandørgjeld Endring i varer, kundekrav og leverandørgjeld Endring i andre tidsavgrensingspostar Kjøp/sal av kortsiktige verdipapir Netto likviditetsendring frå verksemda -9 910 -84 837 -1 358 -3 491 -6 247 347 867 79 540 355 196 -2 940 -857 961 -160 607 -178 306 -166 442 Likvidar tilførte/brukte på investeringar Investeringar i varige driftsmiddel -764 929 Investering i immaterielle eigedelar 0 Utbetaling ved kjøp av aksjar og andelar -1 536 Sal av varige driftsmiddel (salssum) 399 676 Endring driftsmiddel ved avgang dotterselskap 63 312 Innbetaling ved sal av aksjar/andelar 40 236 Tilbakebetalt innskoten kapital Innbetalinger på lånefordringar (korts./langs.) 458 Utbetaling andre lånefordringar (korts./langs.) 0 Utbetalingar på lånefordring konsern (korts./langs.) Utbetaling lån til tilknytte selskap Netto likviditetsendring frå investeringar -262 783 698 534 858 506 -343 964 -17 169 -332 709 -651 334 0 98 378 -9 229 -15 000 -15 000 6 861 264 152 Likvidar tilførte/brukte på finansiering Opptak av ny langsiktig gjeld 832 141 Utbetaling gjeld konsernselskap Nedbetaling av gammal gjeld -653 787 Innbetaling gjeld konsernselskap Utbetaling av konsernbidrag til dotterselskap Utbytte (utbetalt) -15 750 Netto likviditetsendring frå finansiering 162 604 -250 249 866 Netto endring i likvidar i året 259 850 -16 819 1 915 1 665 Kontantar og bankinnskot per 1.1 56 406 73 225 1 665 251 531 Likviditetsbehaldning per 31.12. 316 256 56 406 1 665 251 531 Denne består av: Bankinskot mv. 316 256 56 406 Unytta kreditt på konsernkontoen utgjer i tillegg 300 000 89 700 89 700 300 000 WWW.FJORD1.NO 55 268 239 -2 576 -176 340 -260 275 552 18 899 -12 411 23 205 30 771 -61 839 -3 211 360 029 98 307 -2 083 -17 841 -223 263 522 143 074 939 -8 219 -1 527 -4 909 0 471 040 -860 615 -9 471 -22 232 58 003 1 080 -3 370 -836 605 700 053 -335 307 -16 000 348 746 ÅRSRAPPORT 2010 Rekneskapsprinsipp Årsrekneskapen er sett opp i samsvar med rekneskapslova og god rekneskapsskikk. Kjøpte dotterselskap rekneskapsfører vi i konsernrekneskapen basert på morselskapet sin kjøpskost. Kjøpskost blir tilordna identifiserbare eigedelar og gjeld i dotterselskapet, som vert oppført i konsernrekneskapen til verkeleg verdi på kjøpstidspunktet. Eventuell meirverdi utover kva som kan tilførast til identifiserbare eigedelar og gjeld, balansefører vi som goodwill. Goodwill vert behandla som ein residual post og vert balanseført med den delen som er observert i kjøpstransaksjonen. Meirverdiar i konsernrekneskapen vert avskrivne over den forventa levetida til dei oppkjøpte eigedelane. Bruk av estimat Tillaginga av rekneskap i samsvar med rekneskapslova krev bruk av estimat. Vidare krev bruk av selskapet sine rekneskapsprinsipp at leiinga må utøve skjønn. Område som i stor grad inneheld slike skjønnsmessige vurderingar, høg grad av kompleksitet, eller område der føresetnader og estimat er vesentlege for årsrekneskapen, er beskrivne i notane. Rekneskapsprinsipp for aksjar i dotterselskap og tilknytte selskap Dotterselskap er selskap der morselskapet har kontroll og dermed avgjerande innverknad på selskapet sin finansielle og operasjonelle strategi, normalt ved å eige meir enn halvparten av den kapitalen som gjev røysterett. Investeringar i selskap der Fjord1 eig 20–50 prosent av kapital som gjev røysterett og har vesentleg påverknad, vert definerte som tilknytte selskap. For oversikt over selskap som inngår i konsernet 31.12.10, sjå note 2. Driftsinntekter Sal av verdikort for passasjerar og kjøretøy i ferjerutene inntektsfører vi på brukstidspunktet, og der selskapa har ansvar for unytta verdiar. Unytta verdiar vert klassifiserte som anna kortsiktig gjeld i balansen. Inntektsføring ved sal av varer skjer på leveringstidspunktet. Tenester vert inntektsførte i takt med utføringa. Driftsinntekter, bil-, passasjer- og godsfraktinntekter, andre driftsinntekter og kontraktsbetaling frå offentlege oppdragsgjevarar er inntektsførte i det året dei gjeld. Kontraktsbetalinga er balanseført som fordring dersom ho ikkje fullt ut er innbetalt per årsskiftet. Investeringar i selskap vurderer vi til kjøpskost for aksjane, med mindre nedskriving har vore naudsynt. Konsernbidrag til dotterselskap, med frådrag for skatt, fører vi som auka kostpris for aksjane. Utbytte/konsernbidrag er inntektsført same året som det er avsett i rekneskapen for dotterselskapet / det tilknytte selskapet. Når utbytte/konsernbidrag vesentleg overstig andel av resultat som er halde tilbake i selskapet etter kjøpet, vurderer vi den overskytande delen som tilbakebetaling av investert kapital og trekkjer den frå verdien på investeringa i balansen. Delar av kontraktsbetalinga vert periodisert med utgangspunkt i forskjell mellom nedbetalingstida for driftsmiddel som er lagt til grunn i kontraktar med det offentlege, og dei rekneskapsmessige avskrivingane. Den periodiserte inntekta vert klassifisert som langsiktig gjeld i balansen. For dei kontraktene der kontraktsmotpart har teke ansvaret for ikkje-nytta verdiar i selde verdikort, skjer inntektsføring på salstidspunktet. I konsernrekneskapen bruker vi eigenkapitalmetoden som prinsipp for investeringar i tilknytte selskap. Bruk av metoden fører til at rekneskapsført verdi i balansen tilsvarer delen av eigenkapitalen i det tilknytte selskapet, korrigert for eventuelle gjenverande meirverdiar frå kjøpet og urealiserte internvinstar. Resultatdelen i resultatrekneskapen vert basert på delen av resultatet etter skatt i det tilknytte selskapet og korrigert for eventuelle avskrivingar på meirverdier og urealiserte vinstar. I resultatrekneskapen vert resultatdelen vist under finanspostar. Klassifisering og vurdering av balansepostar Eigedelar meint til varig eige eller bruk klassifiserer vi som anleggsmiddel. Eigedelar som er tilknytte varekrinsløpet, klassifiserer vi som omløpsmiddel. Fordringar blir klassifiserte som omløpsmiddel dersom dei skal tilbakebetalast i løpet av eitt år etter utbetalingstidspunktet. For gjeld legg vi analoge kriterium til grunn. Konsolideringsprinsipp Dotterselskap blir konsoliderte frå det tidspunktet kontrollen er overført til konsernet (kjøpstidspunktet). Omløpsmiddel vert vurderte til det lågaste av kjøpskost og verkeleg verdi. Kortsiktig gjeld i norske kroner blir balanseført til nominelt beløp på etableringstidspunktet. I konsernrekneskapen erstattar vi posten aksjar i dotterselskap med dotterselskapet sine eigedelar og gjeld. Konsernrekneskapen vert utarbeidd som om konsernet var éi økonomisk eining. Interne transaksjonar, urealisert forteneste og anna mellomverande mellom selskapa i konsernet vert eliminert. Anleggsmiddel vurderer vi til kjøpskost. Renter knytte til produksjon av anleggsmiddel blir balanseførte. Varige anleggsmiddel som fell i verdi, vert avskrivne lineært over forventa økonomisk levetid. Anleggsmiddel vert nedskrivne til verkeleg verdi ved verdifall, dersom rekneskapsreglane krev dette. Langsiktig gjeld i norske kroner vert balanseført til nominelt beløp på etableringstidspunktet. Avsetningar vert neddiskonterte dersom renteelementet er vesentleg. WWW.FJORD1.NO 56 Immaterielle eigedelar og goodwill Goodwill har oppstått i samband med kjøp av dotterselskap. Goodwill vert avskrive over forventa levetid for kjøpsobjektet. Utgifter til forsking og utvikling vert balanseført i den utstrekning kriteria for balanseføring er oppfylt. Det betyr at forskings- og utviklingskostnader vert balanseførte når vi vurderer det som sannsynleg at dei framtidige økonomiske fordelane knytte til eigedelen vil gå inn i selskapet, og vi har komme fram til ei påliteleg måling av kjøpskost for eigedelen. Balanseført forsking og utvikling vert avskrivne lineært over forventa levetid. Leasing Ein leigeavtale vert klassifisert som finansiell eller operasjonell i samsvar med den enkelte avtalen sitt reelle innhald. Dersom det vesentlegaste av økonomisk risko og kontroll knytt til det underliggjande leigeobjektet er gått over på leigetaker, vert avtalen klassifisert som finansiell. Andre leigeavtalar blir klassifiserte som operasjonelle. Driftsmiddel knytte til leigeavtalar vurderte som finansiell leasing vert aktiverte i balansen til verdien av vederlaget i leigeavtalen og vert avskrivne som varige driftsmiddel. Avdragsdelen av leigevederlaget vert vist som langsiktig gjeld. Det samla vederlaget blir redusert med betalt leige etter frådrag for berekna rentekostnad. Utgifter til andre immaterielle eigedelar vert balanseførte i den utstrekning kriteria for balanseføring er oppfylte. Dette inneber at utgifter til andre immaterielle eigedelar vert balanseførte når ein ser det som sannsynleg at dei framtidige økonomiske fordelane knytte til eigedelen vil gå inn i selskapet, og vi har komme fram til ei påliteleg måling av kjøpskost for eigedelen. For avtalar som vert klassifiserte som operasjonell leasing, vert leigebetalingane behandla som ein driftskostnad som vert fordelt systematisk over heile leigeperioden. Andre langsiktige aksjeinvesteringar Kostmetoden vert brukt som prinsipp for investeringar i andre aksjar mv. Utdelingar vert rekneskapsførte i utgangspunktet som finansinntekt, når utdelinga er vedtteken. Dersom utdelingane vesentleg overstig delen av opptent eigenkapital etter kjøpet, vert det overskytande ført til reduksjon av kostprisen. Varige driftsmiddel Varige driftsmiddel vert balanseførte og avskrivne lineært over driftsmidla si forventa levetid dersom dei har ei forventa levetid på over 3 år og har ein kostpris som overstig 15 000 kroner. Når det gjeld avskrivingstid på investeringar/påkostnader/ større utskiftingar, følgjer desse avtalt avskrivingsplan i kontraktar med oppdragsgjevar. Ein har i 2010 endre rekneskapsprinsipp for klassifisering av forskotsbetalingar for driftsmiddel under bygging. Dette blir no klassifisert som varige driftsmiddel. Tidligare vart dette klassifisert som andre kortsiktige fordringar. Felleskontrollert verksemd For felleskontrollert verksemd nyttar vi bruttometoden for ansvarlege selskap (ANS) i selskapsrekneskapen og konsernrekneskapen. I rekneskapen er Fjord1 MRF AS sin del på 49 prosent i Partrederiet Kystekspressen ANS teke inn etter reglane om felleskontrollert verksemd, det vil seie etter bruttometoden. Etter bruttometoden vert andelen i Partrederiet Kystekspressen ANS teken inn linje for linje, samstundes som vesentlege mellomverande mellom Fjord1 MRF AS og Partsrederiet Kystekspressen ANS blir eliminert. Ifølgje selskapsavtalen er det krav om full semje mellom eigarane med omsyn til kjøp og sal av skip og ved endring av ruteopplegg. Dette er så vesentlege forhold at ingen av eigarane kan seiast å ha avgjerande innverknad åleine. Eigarane røyster etter sin andel. Forskjellen mellom dei kontraktsmessige verdiane for selskapet sine skip i kontraktane med offentlege oppdragsgjevarar, og dei rekneskapsmessige verdiane, er avsett som langsiktig gjeld i balansen. Den årlege skilnaden mellom nedbetaling av selskapet sine skip i kontraktane med offentlege oppdragsgjevarar, og rekneskapsmessige avskrivingar, vert førte som kontraktsinntekt. Denne rekneskapsføringa skaper samanstilling mellom kostnader (avskrivingar) og inntekter (klassifiserte som kontraktsinntekter dersom dei er mottekne i løpet av året, og under andre driftsinntekter dersom rein periodisering). Vedlikehald av driftsmiddel vert kostnadsført kontinuerleg under driftskostnader. Påkostnader eller forbetringar vert tillagt driftsmidlet sin kostpris og blir avskrivne i takt med driftsmidlet. Skiljet mellom vedlikehald og påkostnad/ forbetring reknar vi etter driftsmidlet sin tekniske stand ved kjøp av driftsmidlet. Nedskriving av anleggsmiddel Ved indikasjon på at balanseført verdi av eit anleggsmiddel er høgare enn verkeleg verdi, gjennomfører vi test for verdifall. Vi vurderer om gjenvinningsbeløpet på anleggsmidla relatert til den tilhøyrande vurderingseininga overstig balanseført verdi. Testen vert gjennomført for det lågaste nivået av anleggsmiddel som har sjølvstendige kontantstraumar. Alle skipa inngår i eit årleg vedlikehaldsprogram. Klassifikasjonskostnader og vedlikehaldskostnader vert utgiftsførte i samband med det årlege vedlikehaldsprogrammet. Det er gjort eit unntak for gassferjer og store hurtigbåtar, der det vert avsett for påløpt vedlikehald for motorar og vassjet. Gjenvinningsbeløp vert utrekna som det høgaste av vurderingseininga sin bruksverdi og netto salsverdi. Med bruksverdi meiner vi noverdien av framtidige kontantstraumar som er forventa å oppstå frå vurderingseininga, medan netto WWW.FJORD1.NO 57 ÅRSRAPPORT 2010 Rekneskapsprinsipp salsverdi vert definert som forskjellen mellom marknadsverdi på balansedagen og estimerte salskostnader. I dei tilfella anleggsmidla i vurderingseininga er bunde opp i kontraktar og ikkje kan realiserast utan at kontraktsbrot vert halde fram av avtaleparten, bruker ein berre bruksverdi som eit alternativ for gjenvinningsbeløp. Framtidige kontantstraumar omfattar vurderingseininga sine kontantstraumar frå operasjonelle aktivitetar og tilhøyrande anleggsmiddel sin terminalverdi ved utgang av dei kontraktene som eventuelt er grunnlaget for vurderingseininga. resterande del av hovudstol frå motparten. I månader der aktuell marknadsrente ligg under nivået som vi har gjort sikringsavtale for, vil konsernet betale mellomlegget rekna etter resterande del av hovudstol til motparten. For avtalt beløp og periode vil konsernet ha fast rente gjennom slike avtalar. Konsernet har i mindre grad gjort seg bruk av avtalar der vi er sikra ein pris- eller rentekorridor. Målet med slike avtalar er å sikre seg mot konsekvensar ved ekstreme utslag på underliggjande prisutvikling. Dersom balanseført verdi er høgare enn både salsverdi og gjenvinningsbeløp, vert det gjennomført nedskriving til det høgaste av salsverdien og gjenvinningsbeløpet. Varer Lager av innkjøpte varer vert vurdert til det lågaste av kjøpskost etter FIFO-prinsippet og verkeleg verdi. Det vert gjennomført nedskriving for pårekneleg ukurans. Tidlegare nedskrivingar vert reverserte dersom føresetnadene for nedskrivinga ikkje lenger er til stades (med unntak for nedskriving av goodwill). Fordringar Kundefordringar og andre fordringar vert førte opp i balansen til pålydande etter frådrag for avsetning til forventa tap. Avsetning til tap vert gjennomført på grunnlag av individuelle vurderingar av dei enkelte fordringane. I tillegg gjennomfører vi ei uspesifisert avsetning for å dekke forventa tap på andre fordringar. Sikring Konsernet har ikkje nytta verdisikring. Kontantstraumsikring Terminkontraktar som sikrar framtidige inn-/utbetalingar, vert rekneskapsførte ved relisasjon av terminkontrakten. Sikringsobjektet vert rekneskapsført på transaksjonstidspunktet. Andre fordringer, både omløpsfordringar og anleggsfordringar, vert førte opp til det lågaste av pålydande og verkeleg verdi. Verkeleg verdi er noverdien av forventa framtidige innbetalingar. Det vert likevel ikkje gjennomført neddiskontering når effekten av neddiskontering er uvesentleg for rekneskapen. Avsetning til tap blir vurdert på same måte som for kundefordringar. Med basis i vedteken sikringsstrategi nyttar konsernet ulike sikringsinstrument og fastprisavtalar for å sikre kontantstraumane, då særleg innan olje, LNG, renter og valuta. Bruk av sikringsinstrument vurderer konsernet opp mot om reguleringsklausulane i aktuelle kontraktar gjev tilfredsstillande dekning for faktisk prisutvikling. Om aktuelle reguleringsklausular for ein kontrakt ikkje vert vurderte til å gi tilfredsstillande dekning for prisutviklinga på aktuell innsatsfaktor, vil konsernet i samsvar med sikringsstrategien kunne bruke tilgjengelege sikringsinstrument for å redusere eller eliminere prisutviklingsrisikoen. Kortsiktige plasseringar Kortsiktige plasseringar (aksjar og andelar som er omløpsmiddel) vert vurderte til det lågaste av gjennomsnittleg kjøpskost og verkeleg verdi på balansedagen. Motteke utbytte og andre utdelingar vert inntektsførte som anna finansinntekt. Garantiansvar Venta utgifter til framtidige garantiarbeid knytt til sal / avslutta prosjekt er kostnadsførte og førte som avsetning i balansen. Avsetninga vert basert på historiske erfaringstal for garantiar. Olje og LNG Konsernet bruker terminkontraktar der vi avtaler marknadspris per tonn i NOK eller USD med levering kvar månad for avtalt periode. I månader der aktuell marknadspris ligg over sikringsprisen, vil konsernet få utbetalt mellomlegget frå motparten. I månader der aktuell marknadspris ligg under sikringsprisen, vil konsernet betale mellomlegget til motparten. For aktuelt avtalt volum vil konsernet ha ein fastpris i NOK eller USD for den avtalte perioden. Tapskontraktar Verksemda til konsernet inneber mellom anna at det vert inngått kontraktar med det offentlege om levering av kollektivtenester. For fleire av desse kontraktene har selskapet ein stor del av risikoen for utviklinga i fleire kostnadsartar (t.d. lønn, rente og drivstoff), utan at inntektene vert endra tilsvarande. Dette kan resultere i at kontraktane vert ulønnsame dersom kostnadene aukar i større omfang enn inntektene. Selskapet måler derfor noverdien av framtidige forventa kontantstraumar frå operasjonelle aktivitetar i den enkelte kontrakten, der estimerte utbetalingar omfattar alle Renter Konsernet bruker rentebyteavtalar der vi avtaler rente og nedbetalingstid med ein motpart. I månader der aktuell marknadsrente ligg over nivået som vi har gjort sikringsavtale for, vil konsernet få utbetalt mellomlegget rekna etter WWW.FJORD1.NO 58 uunngåelege framtidige betalbare driftskostnader. Av- og nedskrivingar, finanskostnader er ikkje inkluderte. I den grad den enkelte kontrakten vert rekna som ei kontantgenererande eining, vert kontanstraumen definert på same måten som den som vert lagt til grunn i nedskrivingstestar for anleggsmidla, med unntak av at anleggsmidla sin terminalverdi ved utgangen av kontraktane ikkje vert teken med. Dersom utrekningane viser ein negativ noverdi, balansefører vi dette beløpet som ei avsetning. Før det eventuelt vert gjort avsetning for tapskontraktar, vert behovet for å gjere nedskriving av anleggsmiddel vurdert. pensjonering. Pensjonsutbetalinga er normalt avhengig av fleire faktorar, som alder, tal på år i selskapet og lønn. Den balanseførte forpliktinga knytt til ytelsesplanar er noverdien av dei definerte ytingane på balansedagen minus verkeleg verdi av pensjonsmidlane (innbetalte beløp til forsikringsselskap), justert for ikkje resultatførte estimatavvik og ikkje resultatførte kostnader knytte til pensjonsopptening i tidlegare periodar. Pensjonsforpliktinga blir utrekna årleg av ein uavhengig aktuar ved bruk av ein lineær oppteningsmetode. Planendringar blir amortiserte over forventa gjenverande oppteningstid. Det same gjeld estimatavvik som kjem av ny informasjon eller endringar i dei aktuarmessige føresetnadene, i den grad dei overstig 10 prosent av den største av pensjonsforpliktingane og pensjonsmidlane (korridor). Avsetning for tapskontraktar vert balanseført under Avsetning for forpliktingar (langsiktig gjeld). Avsetning for tapskontraktar knytt til varekrinsløpet eller som har forventa oppgjerstidspunkt innan eit år frå balansedagen, vert klassifisert som anna kortsiktig gjeld. Skatt Skattekostnaden i resultatrekneskapen omfattar både den betalbare skatten i perioden og endring i utsett skatt. Utsett skatt blir rekna med aktuell skattesats (28 prosent) på grunnlag av dei mellombelse forskjellane som eksisterer mellom rekneskapsmessige og skattemessige verdiar, i tillegg til eventuelt likningsmessig underskot til framføring ved utgangen av rekneskapsåret. Skatteaukande og skattereduserande mellombelse forskjellar som blir reverserte, eller kan reverserast i same perioden, blir utlikna. Oppføring av utsett skattefordel på netto skattereduserande forskjellar som ikkje kan utliknast, og underskot til framføring er basert på venta framtidig inntening. Utsett skatt og skattefordel som kan balanseførast, er oppførte netto i balansen. Avsetninga vert reversert i takt med eventuell reduksjon av negativ noverdi i seinare periodar. Valuta Pengepostar i utanlandsk valuta vert vurder etter kursen ved slutten av rekneskapsåret. Terminkontrakter Konsernet bruker i større grad terminkontraktar på utanlandsk valuta for å sikre antekne framtidige inn-/utbetalingar i framand valuta (kontantstraumsikring). Vinst eller tap på sikring av transaksjonar som fører til balanseføring av t.d. ferjer, blir inkludert i kostpris. Skatt på ytt konsernbidrag som blir ført som auka kostpris på aksjar i andre selskap, og skatt på motteke konsernbidrag som blir ført direkte mot eigenkapitalen, fører vi direkte mot skatt i balansen (føringa skjer mot betalbar skatt dersom konsernbidraget har verknad på betalbar skatt, og mot utsett skatt om konsernbidraget har verknad på utsett skatt). Terminkontraktar som sikrar framtidige inn-/utbetalingar, blir ikkje rekneskapsførte. Pensjonar Konsernet har ulike pensjonsordningar. Pensjonsordningane er finansierte gjennom innbetalingar til offentleg eller privat administrerte forsikringsplanar/-selskap, med unntak av AFP-ordningar og nokre ordningar som er dekte over drifta. Selskapet har både innskotsplanar og ytingsplanar. Kontantstraumoppstilling Kontantstraumoppstillinga blir utarbeidd etter den indirekte metoden. Kontantar og kontantekvivalentar omfattar kontantar, bankinnskot og andre kortsiktige, likvide plasseringar som med ein gong og med uvesentleg kursrisiko kan konverterast til kjende kontantbeløp, og med forfallsdato kortare enn tre månader frå opphavsdato. Ved avgang av dotterselskap er balanseendringane som ei følgje av salet behandla på lik linje med andre balanseendringar i konsernet. Vi viser dermed ikkje netto kontantinnbetaling ved avgangen. Inskotsplanar Ved innskotsplanar betaler konsernet innskot til offentlege eller privat administrerte forsikringsplanar/-selskap. Konsernet har inga ytterlegare betalingsplikt etter at innskota er betalte. Innskota blir rekneskapsførte som lønnskostnad. Eventuelle forskotsbetalte innskot blir balanseførte som eigedel (pensjonsmidlar) i den grad innskotet kan refunderast eller redusere framtidige innbetalinger. Ytingsplanar Ein ytingsplan er ei pensjonsordning som ikkje er ein innskotsplan. Typisk er ein ytingsplan ei pensjonsordning som definerer ei pensjonsutbetaling som ein tilsett vil få ved WWW.FJORD1.NO 59 ÅRSRAPPORT 2010 Notar 2010 NOTE 1. Varige driftsmiddel VARIGE DRIFTSMIDDEL MOR Bygningar, eigedom og tomt Bygg under oppføring Skip Skip under oppføring Driftsløysøyre, verktøy, inventar med meir Sum varige driftsmiddel Goodwill Fou Sum anleggsmiddel Kostpris og ordinære avskrivingar Kostpris 1.1 1 607 1 290 946 13 525 1 306 078 59 185 1 365 263 + tilgang i år 5 717 75 586 3 534 84 837 84 837 - avgang i år 265 616 265 616 265 616 Kostpris 31.12. 1 607 1 031 047 75 586 17 059 1 125 299 59 185 1 184 484 Akkumulerte ordinære avskrivingar 31.12. 644 133 503 10 436 144 583 46 245 190 828 Akk. nedskriving 31.12. 1 030 1 030 12 940 13 970 Rekneskapsmessig bokført verdi 31.12. 963 897 544 75 586 5 593 979 686 0 979 686 Avskrivingar i år 161 41 638 3 114 44 913 11 829 56 742 Nedskrivingar i år 1 030 1 030 12 940 13 970 % ordinære lineære avskrivingar 10 % 3,33 % 20-33,33 % 20-33,33% VARIGE DRIFTSMIDDEL KONSERN Bygg Bygningar, under eigedom og tomt oppføring Skip Driftsløysøyre, Skip under Transport- verktøy, invenoppføring middel tar med meir Sum varige driftsmiddel Goodwill Fou Kostpris og ordinære avskrivingar Kostpris 1.1 286 172 28 356 3 881 402 698 569 989 437 164 507 6 048 443 32 212 59 185 + tilgang i år 6 952 3 147 17 469 639 897 86 668 10 796 764 929 + tilgang ovf. av ferdige driftsmiddel 31 503 -31 503 827 978 -827 978 0 - avgang i år 18 558 328 968 255 376 1 440 604 342 Kostpris 31.12. 306 069 0 4 397 881 510 488 820 729 173 863 6 209 030 32 212 59 185 Akkumulerte ordinære avskrivingar 31.12. 141 674 1 380 558 617 444 144 657 2 284 333 24 622 46 245 Akk. nedskrivingar 31.12. 11 142 878 6 694 845 150 428 1 644 12 940 Rekneskapsmessig bokført verdi 31.12. 164 384 0 2 874 445 510 488 196 591 28 361 3 774 269 5 946 0 Avskrivingar i år 10 365 155 198 79 663 16 871 262 097 1 626 11 829 Nedskrivingar i år 511 1 056 845 2 412 12 940 % ordinære lineære avskrivingar 3-20% 3,33 -10% 10-20% 13-33,33 % 20 % 20-33,33% Sum anleggsmiddel 6 139 840 764 929 0 604 342 6 300 427 2 355 200 165 012 3 780 215 275 552 15 352 Prinsippa for klassifisering av forskotsbetalingar som gjeld bygging av skip, er endra. Tidlegare vart dette bokført under kortsiktig fordringar. Samanlikningstala for 2009 er endra til det nye prinsippet. Beløpet utgjer MNOK 698,6. Inkludert i noten for varige driftsmiddel er investeringar i transportmiddel med finansiell leasing. Eigedomsretten knytt til desse vognene ligg hos leasingselskapet. Goodwill er knytt til oppkjøpet av Bolsønes Verft AS og Bo-Sement AS i 2009. Ein stor del av inntektene i selskapet er og vil verte knytte til langsiktige kontrakter (anbod). Per 31.12.10 er det gjort ei vurdering av verdien av sjøselskapa sine varige driftsmiddel basert på framtidig EBITDA for kvar enkelt anbodskontrakt der det er indikasjon på verdifall. Anteken restverdi er sjøselskapa sitt beste estimat på verdien av varige driftsmiddel ved utgangen av anbodsperioden. Det er også innhenta eksterne vurderingar av restverdien på ein del av dei varige driftsmidla. Det er nytta eit vekta avkastningskrav for totalkapitalen etter skatt i berekninga. Gevinst ved sal av driftsmiddel er klassifisert som andre driftsinntekter. WWW.FJORD1.NO 60 Investeringar og sal (salssum) for varige driftsmiddel (konsern) 2010 2009 200820072006 Investering SalInvestering SalInvestering SalInvestering SalInvestering Goodwill 0 8 113 2 613 Fou 0 1 358 11 704 14 260 Maskinar, inventar og transportmiddel 97 464 9 083 92 425 7 232 114 402 7 104 99 342 12 902 Skip 657 366 364 038 704 344 47 280 427 275 10 735 1 025 043 3 827 Bygningar 10 099 28 000 63 847 3 330 4 443 15 125 616 Internt sal bussar/bilar 20 200 Sum 764 929 401 121 870 087 57 842 560 437 38 039 1 153 770 17 345 Sal 23 284 80 847 474 445 9 556 15 927 1 680 16 742 588 132 34 349 Balanseført finansiell leasing: DriftsmiddelBalanseførtverdi Bussar 406 Godsvogner Sum 406 I NOTE 2. Opplysningar om dotterselskap DOTTERSELSKAP Form Kontorstad Eigardel Røysterett Fjord1 Fylkesbaatane AS Underkonsern Florø 90 % Fjord1 MRF AS Underkonsern Molde 90 % Fjord1 Sogn Billag AS Underkonsern Sogndal 100 % Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS Underkonsern Stryn 100 % Fjord1 Buss Møre AS Underkonsern Volda 100 % Fjord1 Service AS Underkonsern Ålesund 100 % Moaterminalen Holding AS Ålesund 68 % Dotterdotterselskap Sogn Bilservice AS Sogndal 50 % Årdal Bilag Eiendom AS Årdal 66 % Måløy Reisebyrå AS Måløy 100 % Skjåk Bil AS Skjåk 100 % Møre Auto AS Volda 100 % Hallingdal Billag AS Ål 100 % Hareid Trafikkterminal AS Hareid 63 % MRF Charter AS Molde 100 % Trolløya Eiendom AS Ål 100 % Sognefjord Cruise AS Florø 100 % Naviera Sognekongen SA Chile 49 % Aukra Auto AS Aukra 66 % Skyss Kroa AS Sogndal 100 % Bolsønes Verft AS Molde 100 % Dotterselskapa Fjord1 Transport AS, Sunnmøre Romsdal Billag Anleggstransport AS og Molde Reiseservice AS er selde i 2010. Vinst ved sal av dotterselskapa er klassifisert som inntekt/utbytte på investering i dotterselskap. WWW.FJORD1.NO 61 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 100 % 68 % 50 % 66 % 100 % 100 % 100 % 100 % 63 % 100 % 100 % 100 % 49 % 66 % 100 % 100 % ÅRSRAPPORT 2010 Notar 2010 DOTTERSELSKAP Aksjekapital Totalt tal på aksjar Vår tal på aksjar Eigenkapital i dotterselskap Fjord1 Fylkesbaatane AS 88 840 88 840 79 956 Fjord1 MRF AS 25 000 25 000 22 500 Fjord1 Sogn Billag AS 25 560 255 600 172 000 Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS 11 200 112 000 112 000 Fjord1 Buss Møre AS 2 360 94 396 94 396 Fjord1 Service AS 2 000 1 000 1 000 Moaterminalen Holding AS 279 27 932 19 010 Samla dotterselskap 325 662 256 594 48 691 45 899 47 472 18 240 23 691 766 249 Resultat i dotterselskapa Bokført verdi 60 938 26 413 5 313 2 487 16 395 4 964 2 182 118 692 Dotterdotterselskap Sogn Bilservice AS 2 360 2 360 1 180 5 002 1 157 Årdal Bilag Eigedom AS 2 750 2 750 2 750 6 999 84 Måløy Reisebyrå AS 300 50 50 1 955 762 Hallingdal Billag AS 5 000 5 000 5000 8 690 3 164 Trolløya Eiendom AS 1 000 1 000 1000 1 736 24 Skjåk Bil AS 100 100 100 1 599 263 Møre Auto AS 536 10 725 10 725 2 778 304 Hareid Trafikkterminal AS 1 200 1 200 710 2 037 184 MRF Charter AS 500 15 000 15 000 4 345 -70 Sognefjord Cruise AS 280 560 560 Aukra Auto AS 1 000 50 46 15 045 1 733 Skyss Kroa AS 100 100 100 46 -176 Bolsønes Verft AS 100 100 100 2 003 864 52 235 8 293 Avgjeve Avgjeve utbytte konsernbidrag 268 906 189 000 55 600 34 497 3 63 866 453 35 135 5 370 652 374 456 34 140 7 396 4 556 18 776 7 000 71 868 7 301 9 938 1 777 5 822 2 147 800 1 217 768 3 810 280 5 280 100 23 000 62 240 NOTE 3. Aksjar i tilknytte selskap TILKNYTTA SELSKAP Forretningskontor Andel/ stemmedel kjøpskost Sjøholt Last og Buss AS Ørskog 49,0 % Larsnes Last & Buss AS Larsnes 49,0 % Terminalbygg AS Kaupanger 35,0 % Fjord1 Partner Bergen 49,0 % Sum Endring i bokført verdi tilknytt selskap 245 99 450 49 843 Resultat i 2010 819 700 107 457 2 083 Del av resultatet 401 343 37 224 1 006 Bokført eigenkapital 31.12.10 1 563 1 918 1 452 856 5 789 20102009 AndreSumAndre Sum Bokført verdi 1.1 2 990 2 990 2 766 Netto kjøp - Del av resultat 1 006 1 006 998 Utbytte (746) (746) (775) Gevinst/tap ved realisasjon av aksjar Bokført verdi 31.12.10 3 250 3 250 2 990 WWW.FJORD1.NO 62 2 766 998 (775) 2 990 NOTE 4. Investeringar i aksjar og eigardelar Morselskap Antall aksjar/ MarknadsSELSKAP eigardelar Eigardel verdi Bokført verdi Fjord Invest AS 4 529 7 250 7 % Fjord Invest Sørvest AS - Møre og Romsdal Såkornfond AS 1 000 20 000 Bølgen Invest 3 000 Norway Bussekspress AS 12 % Fergebo AS 50 % Fjord Tours AS 29 % Geiranger Fjordsenter AS Andre aksjar og eigardelar 21 Sum aksjar og eigardelar - 5 550 NOTE 5. Obligasjonar og andre fordringar Lån tilsette Kapitalinnskot KLP Anna langsiktige fordringar 741 2 404 1 182 4 327 20102009 370 035 458 614 1 445 544 1 815 579 875 314 1 333 928 143 062 Anna langsiktig gjeld Føretak i same konsern Langsiktige fordringar 20102009 20102009 Føretak i same konsern 5 095 1 000 1 000 538 1 000 1 326 9 959 463 2 178 2 144 4 785 NOTE 7. Mellomverande mellom selskap i samme konsern Mor Andre fordringar Bokført verdi 9 075 200 2 000 150 1 000 533 633 1 500 1 326 16 417 20102009 Interne lån, trekk på konsernkontoen Langsiktig lån, utanfor konsernkontoen, sjøselskapa Kostpris Konsern NOTE 6. Langsiktige fordringar til konsernselskap, morselskap Konsernselskap 180 135 1 815 579 1 333 928 Gjeld til konsernselskap 20102009 20102009 242 125 259 293 NOTE 8. Varer Varelager består av varer innkjøpt for vidare sal. Der er ikkje gjort nedskriving for ukurans. WWW.FJORD1.NO 63 242 810 144 433 ÅRSRAPPORT 2010 Notar 2010 NOTE 9. Kundefordringar Konsern 20102009 Kundefordringar til pålydande 31.12. Delkredereavsetning 31.12. Kundefordringar 31.12. Konstaterte tap på fordringar i år Tap på fordringar 81 956 -4 230 77 726 116 899 -4 935 111 964 1 135 1 135 1 392 1 392 Tap på fordringar inngår i posten andre driftskostnader. NOTE 10. Andre kortsiktige fordringar Mor Motteke konsernbidrag Andre fordringar på konsernselskap Kortsiktige fordringar til konsernselskap 20102009 71 867 71 195 130 054 50 081 143 062 180 135 MorKonsern 2010200920102009 Internlån Transferd, ligg i konsernkontosystemet 21 880 21 880 Forskotsbetalingar 4 509 4 509 19 058 Andre fordringar 39 785 76 038 22 070 Til gode meirverdiavgift 26 801 10 508 Andre kortsiktige fordringar 31.12. 26 428 785 129 228 51 636 NOTE 11. Marknadsbaserte aksjar og obligasjonar Marknadsbaserte aksjar og obligasjonar Bokført verdi Marknadsverdi Kostpris Aksjar som inngår i selskapets si finansforvaltning (handelsportefølje) Rentepapir med låg risiko 23 268 23 268 22 500 Sum 23 268 23 268 22 500 NOTE 12. Aksjekapital og eigarstruktur Sogn og Fjordane Fylkeskommune Møre og Romsdal Fylke Tal på 59 000 41 000 100 000 Pålydande 2 500 2 500 2 500 WWW.FJORD1.NO 64 Pålydande verdi 147 500 000 102 500 000 250 000 000 Urealisert gevinst / tap i år 768 768 Del av røysteretten 59 % 41 % 100 % NOTE 13. Eigenkapital Endring av eigenkapital i året: KonsernMor Aksjekapital Overkursfond Anna konsernkapital Minioritetsinteresser Sum eigenkapital AksjeOverkapital kursfond Annan eigenkapital Sum Eigenkapital 1.1.10 100 000 360 924 369 545 19 098 849 567 100 000 360 924 335 335 796 259 Årsresultat 199 950 2 293 202 243 125 787 125 787 Minoriteten sin del - Avsett utbytte (30 600) (30 600) (30 000) (30 000) Konvertering av ansvarleg lån til aksjekapital 150 000 150 000 150 000 150 000 Endring ved kjøp/sal/ fusjon av selskap (2 478) (2 478) Minoriteten sin del av EK (550) (550) Anna (28) (28) Eigenkapital 31.12.10 250 000 360 924 538 867 18 364 1 168 155 250 000 360 924 431 122 1 042 046 NOTE 14. Minoritetsinteresser 20102009 Minoritetsinteresser 31.12. 19 098 Minoriteten sin del av resultat 2 295 Tilgang/avgang minoritetsinteresser (3 029) Avgang minoritetsinteresser Minoritetsinteresser 31.12. 18 364 17 888 1 960 (750) 19 098 WWW.FJORD1.NO 65 ÅRSRAPPORT 2010 Notar 2010 NOTE 15. Rekneskapsmessig behandling av skatt MorselskapKonsern 20102009 2010 2009 Betalbar skatt kjem fram slik: Ordinært resultat før skatt 162 991 76 463 Permanente skilnader (30 123) 9 357 Endringar mellombelse skilnader (124 519) (68 944) Endring i underskot godtgjersle til framføring (8 349) (23 332) Motteke konsernbidrag direkte balanseført 6 456 Grunnlag betalbar skatt 0 0 (-) ytt konsernbidrag Skattepliktig inntekt (grunnlag for betalbar skatt) 0 0 Skattekostnaden for året kjem fram slik: Betalbar skatt på årsresultatet 1 851 For mykje/lite avsett i fjor Endring utsett skatt som følgje av avgang dotterselskap (571) Endring utsett skatt 37 203 24 030 64 715 Total skattekostnad for året 37 203 24 030 65 995 4 100 23 628 27 728 Betalbar skatt i balansen kjem fram slik: Betalbar skatt på årsresultatet 1 851 Skatteverknad av konsernbidrag Betalbar skatt direkte i balansen som følgje av oppkjøp Sum betalbar skatt - - 1 851 2 576 Spesifikasjon av grunnlag for utsett skatt: Skilnader som vert utlikna: Driftsmiddel 352 137 372 070 773 841 Fordringar - - (5 598) Varelager (39) Gevinst- og tapskonto 145 105 183 948 Periodisering kontraktsbetaling (165 815) Avsetningar etter god rekneskapsskikk (977) (6 270) Pensjonar (1 318) (1 643) (26 728) Aksjar og andre verdipapir - Andelar i deltakarliknande selskap 9 202 Underskot og godtgjersle til framføring (16 767) (25 115) (91 530) Grunnlag for utsett skatt/skattefordel i balansen 478 180 345 312 671 011 Utsett skattefordel / utsett skatt 133 890 96 687 187 883 Ikkje oppført utsett skattefordel Utsett skatt/skattefordel i rekneskapen 133 890 96 687 187 883 626 852 (6 457) (127) 34 723 (162 116) (4 338) (36 893) 13 992 (26 212) 439 425 123 039 130 123 169 WWW.FJORD1.NO 66 2 576 NOTE 16. Pensjonsplikter MORSELSKAP Bidragsbaserte pensjonsordningar Kollektive tenestepensjonsordningar Dei kollektive bidragsbaserte pensjonsordningane i konsernet vert rekneskapsførte i samsvar med norsk standard for pensjonar. Ordningane gjev rett til definerte framtidige bidrag. Desse er i hovudsak avhengige av talet på oppteningsår, lønnsnivå, lønnsnivå ved oppnådd pensjonsalder og storleiken på ytinga frå folketrygda. Forpliktinga er dekt gjennom forsikringsselskap. Pensjonskostnad og forplikting/midlar er i noten vist under sikra pensjonsordningar. Konsernsjef Konsernsjefen er medlem av den ordinære pensjonsordninga til selskapet. Han har også ein tilleggspensjonsordning der Fjord1 Nordvestlandske AS set av 175 000 kroner per år på ein bankkonto som er Fjord1 Nordvestlandske AS sin eigedel. Dette beløpet skal regulerast årleg etter auken i konsumprisindeksen. I tillegg skal avkastning på bankkonto leggjast til pensjonskapitalen. Pensjonen vert utbetalt frå fylte 65 år. Dersom konsernsjefen fråtrer før fylte 65 år, kan han krevje å få betalt ut opptent tilleggspensjon ved tidspunktet han går ut. Avtalefesta pensjon Dei fleste tilsette utanom sjøfolk er tilslutta ordninga om Avtalefesta Førtidspensjon (AFP) frå 62 til 67 år. Per 31.12.2010 er 240 000 kroner inkludert arbeidsgjevaravgift avsett for å dekkje det som til no er opptent. Ordninga er klassifisert som ei innskotsordning. Den nye AFP-ordninga, som gjeld frå og med 1. januar 2011, er å sjå som ei ytingsbasert fleirføretaksordning, men vert rekneskapsført som ei innskotsordning fram til det finst påliteleg og tilstrekkeleg informasjon slik at selskapet kan rekneskapsføre sin proporsjonale del av pensjonskostnad, pensjonsforpliktingar og pensjonsmidlar i ordninga. Selskapet si forplikting er dermed ikkje balanseført som gjeld. Selskapet her ein førtidspensjonsavtale med tidlegare konsernsjef og betaler ut 66 prosent av lønna frå fylte 65 til 67 år frå konsernsjefen vi har i dag, si lønn. Denne ordninga er ikkje sikra og vert dekt av drifta til selskapet. Ordninga er vist under usikra pensjonar. AFP-forpliktinga etter den gamle ordninga var balanseført som gjeld (bidragsbasert ordning) og er inntektsført i 2010, med unntak for den forpliktinga som knyter seg til tidlegare tilsette som no er pensjonistar i denne ordninga. I noten for pensjonskostnader er ordninga vist som ei usikra pensjonsordning sidan denne ordninga ikkje er sikra i eit forsikringsselskap. Avtalefesta pensjon Selskapet er tilslutta ordninga om Avtalefesta Førtidspensjon (AFP) frå 62 til 67 år. Den nye AFP-ordninga, som gjeld frå og med 1. januar 2011, er å sjå som ei ytingsbasert fleirføretaksordning, men rekneskapsførast som ei innskotsordning fram til det føreligg påliteleg og tilstrekkeleg informasjon slik at selskapet kan rekneskapsføre sin proporsjonale del av pensjonskostnad, pensjonsforpliktingar og pensjonsmidlar i ordninga. Selskapet si forplikting er dermed ikkje balanseført som gjeld. I pensjonskostnaden for konsernet i år inngår også ei avsetning på 6 183 000 kroner inkludert arbeidsgjevaravgift for å dekkje opp ei forventa utbetaling knytt til ei underdekning i den tidlegare AFPordninga. Denne avsetninga er balanseført som langsiktig gjeld i lag med dei øvrige pensjonsforpliktingane. AFP-forpliktinga etter den gamle ordninga var balanseført som gjeld (bidragsbasert ordning) og er inntektsført i 2010, med unntak for den forpliktinga som knyter seg til tidlegare tilsette som no er pensjonistar i denne ordninga. I noten for pensjonskostnader er ordninga vist som ei usikra pensjonsordning sidan denne ordninga ikke er sikra i eit forsikringsselskap. Innskotsbaserte pensjonsordningar Innskotspensjon Innskotsbaserte pensjonar er ordningar der selskapet forpliktar seg til å betale ein årleg premie. Pensjon er avhengig av innbetalte midlar og avkastinga på midlane. For selskapet er kostnaden i år lik årspremien. Pensjonstrygda for sjømenn Dei sjøtilsette har pensjonsordning gjennom Pensjonstrygda for sjømenn. Dette er klassifisert som ei innskotsbasert ordning sidan konsernet har oppfylt forpliktingane sine ved å innbetale årspremien til Pensjonstrygda for sjømenn. I pensjonskostnaden for selskapet i år inngår også ei avsetning på 218 558 kroner inkludert arbeidsgjevaravgift for å dekkje opp ei forventa utbetaling knytt til ei underdekning i den tidlegare AFP-ordninga. Denne avsetninga er balanseført som langsiktig gjeld i lag med dei øvrige pensjonsforpliktingane. Kollektive tenestepensjonsordningar Dei siste åra har tilsette vorte overførte frå dotterselskap til morselskap i samband med etablering av felles stabsfunksjonar. Overført personale har vorte ståande i dei pensjonsordningane til selskapet dei kom frå. Pensjonskostnad for desse er kostnadsført som innskotspensjon med 2 269 059 kroner. Kom desse frå eit selskap med innskotspensjon, er forpliktinga balanseført i dette selskapet. Pensjonar over drift I konsernet er det fem personar som får betalt pensjonar over drift. Kostnader og forpliktingar dette representerer, er i noten vist under usikra pensjonsordningar. KONSERN Konsernet har i 2010 hatt ein gjennomgang av pensjonsordningane i selskapa. Eksisterande ordningar i sjøselskapa og morselskap er lukka for nye medlemmer frå og med 31.12.2010. Ny felles innskotsordning for nytilsette i morselskap og sjøselskap etter 1.1.2011 er etablert. Samordningsprosess jf. bussbransjeavtalen er tidlegare gjennomført for busselskapa. WWW.FJORD1.NO 67 ÅRSRAPPORT 2010 Pensjonskostnad bidragsbaserte ordningar MorselskapKonsern Pensjonskostnad: Noverdi av pensjonsopptening i året Rentekostnad av pensjonsforpliktingane Forventa avkastning på pensjonsmidlane Resultatført planendring Resultatføring av estimatavvik Avsetning for underdekning i tidlegare AFP-ordning Opphøyr av ordning Tilsette sitt bidrag ekskl. aga. Arbeidsgjevaravgift Netto pensjonskostnad USIKRA SIKRAUSIKRATOTALT 2 0102009 20102009 20102009 200 272 11 380 9 889 624 2 546 12 004 12 435 31 0 -941 -65 61 0 0 7 9 341 -6 756 -9 266 2 222 9 203 -6 483 0 1 893 619 0 -11 097 -2 064 1 053 0 0 -32 9 960 -6 756 -20 362 158 10 256 -6 483 0 1 861 5 419 0 0 0 0 908 478 -5 591 4 045 5 419 0 0 2 880 3 302 0 -167 2 256 20 157 192 0 0 0 0 60 47 -523 387 0 0 0 0 -167 1 972 1 778 8 893 16 112 Endring i oppsamla forplikting Oppsamla forplikting ved byrjinga av året 1 394 1 044 169 856 176 269 23 013 21 534 Noverdi av pensjonsoppteninga i året 200 272 11 380 9 889 624 2 546 Rentekostnad på pensjonsforpliktingane 31 61 9 195 9 203 619 1 053 Planendring -824 0 -20 380 -9 760 Estimatendringar -119 17 9 520 -692 495 Avsetning for underdekning i tidlegare AFP-ordning 192 0 5 419 Overteken forplikting frå dotterselskap 0 0 0 etter organisasjonsendring 0 0 0 -89 Utbetalte ytingar fra ordningane 0 0 -4 812 -5 125 -3 249 -2 521 Endring i pensjonsforplikting som ei følgje av avgang dotterselskap 0 -1 878 -1 124 Oppsamla forplikting ved utgangen av året 873 1 394 193 261 169 856 14 850 23 018 Endring i pensjonsmidlar Verkeleg verdi av pensjonsmidlane ved byrjinga av året Estimatendringar Avkasting på pensjonsmidlane Opphøyr av ordning Innbetalt Utbetalte pensjonar frå ordningane Endring i pensjonsmidlar som ei følgje av avgang dotterselskap Verkeleg verdi av pensjonsmidlane ved utgangen av året 20102009 192 874 12 004 9 814 -9 760 8 824 197 803 12 435 10 256 -19 885 5 419 0 0 -8 061 -89 -7 646 -3 003 208 110 192 874 0 0 129 010 121 985 0 0 129 010 121 985 0 0 0 0 0 0 -2 800 -10 167 0 0 -2 800 -10 167 0 0 6 708 6 483 0 0 6 708 6 483 0 0 -98 0 0 0 -98 0 0 0 12 221 15 834 3 249 2 553 15 470 18 387 0 0 -4 812 -5 125 -3 249 -2 553 -8 061 -7 678 0 0 Avstemming av pensjonsordningane sin finansierte status mot beløp i balansen: Netto pensjonsforplikting -873 Arbeidsgjevaravgift -123 Ikkje resultatførte estimatavvik 0 Ikkje resultatførte planendringar -83 Sum netto pensjonsmidlar (+) forplikting (-) -1 079 Sum netto pensjonsmidlar (+) forplikting (-) er i rekneskapen balanseført som Overfinansierte ordningar 0 Underfinansierte ordningar -1 079 Sum netto pensjonsmidlar (+) forplikting (-) -1 079 Antall aktive tilsette i ordninga: 1 Antall pensjonistar i ordninga: 0 -2 009 0 -2 009 0 138 220 129 010 0 0 138 220 129 010 -1 394 -197 0 -13 -55 041 -7 747 52 065 0 -40 846 -5 778 30 586 0 -14 850 -2 031 -196 166 -23 018 -2 819 -2 413 1 211 -69 891 -9 778 51 869 166 -63 864 -8 597 28 173 1 211 -1 603 -10 723 -16 037 -16 911 -27 039 -27 634 -43 076 0 -1 603 1 984 -12 706 4 347 -20 384 0 -16 911 0 -27 039 1 984 -29 618 4 347 -47 423 -1 603 -10 723 -16 037 -16 911 -27 039 -27 634 -43 076 39 0 1 083 118 1 059 171 51 57 1 200 119 WWW.FJORD1.NO 68 MorselskapKonsern USIKRA USIKRAUSIKRA TOTALT 20102009 2010 2009 Konsernet sine totale pensjonskostnader (bidragsbaserte og innskotsbaserte) Kostnad bidragsbaserte ordningar jf. note Kostnad innskotsbaserte ordningar Sum pensjonskostnad -524 2 881 2 357 387 2 751 3 138 Avstemming av konsernet sine pensjonsmidlar/forplikting mot balansen: Midlar Innskotspensjonsfond 0 0 Overfinansierte bidragsbaserte ordningar 0 0 Sum pensjonsmidlar oppført som eigedel i balansen 0 0 Forplikting Avsetning skuldig innskotspensjon konsernsjef Underfinansierte ordningar Sum pensjonsforplikting oppført som gjeld i balansen Avsett konstraktsbetaling Avsett til vedlikehaldsfond Avsett tap på kontrakt Andre avsetningar Sum andre avsetningar 19 770 38 156 57 926 1 065 1 984 3 895 4 347 3 049 8 242 -240 -1 079 -40 -1 603 -240 -29 618 -40 -47 423 -1 319 -1 643 -29 858 -47 463 Økonomiske føresetnader for berekning av bidragsbasert pensjon Diskonteringsrente Forventa regulering av lønn Forventa auke av pensjonar under utbetaling Forventa G-regulering Forventa avkasting på pensjonsmidlar Uttaksrate AFP NOTE 17. Avsetningar elles 3 302 50 715 54 017 Konsern 20102009 108 320 21 907 20 587 100 150 914 117 841 23 723 20 587 178 162 329 WWW.FJORD1.NO 69 i % i% 4,60 5,40 4,00 4,50 1,3-3.751,60-3.00 3,75 4.25 5,60 5,70 0,00 20-40 ÅRSRAPPORT 2010 Notar 2010 NOTE 18. Pantstilling, garantiansvar og liknande MorselskapetKonsernet Krav med forfall seinare enn eitt år Andre langsiktige krav Sum 20102009 20102009 1 674 179 1 674 179 1 214 732 1 214 732 - - - - Gjeld Gjeld til kredittinstitusjonar 2 134 982 1 927 810 2 149 868 1 945 147 Oppsamla renter Langsiktig gjeld til kredittinstitusjonar Sum 2 134 982 1 927 810 2 149 868 1 945 147 Sum gjeld med laupetid lengre enn 5 år 547 028 596 228 1 369 316 1 187 959 Sum garantiansvar, kausjonsansvar, garanti for trafikkløyve o.l. 207 000 135 000 457 986 190 079 Bokført verdi av eigedelar som er stilte mot sikring Factoring Maskinar, inventar og transportmateriell Varelager Bygningar og tomter Skip 973 130 1 165 636 Sum 973 130 1 165 636 Likviditeten til Fjord1-konsernet er organisert i ei tredeling mellom ei konsernkonto-ordning, eit langsiktig låneengasjement for å ta hand om eldre lån hos konsernselskapa og eit langsiktig engasjement for å ta hand om finansiering av nye låneopptrekk knytte til nytt materiell generelt og gassferjene spesielt. Alle desse engasjementa er samla hos Nordea i ein 5-årig rammeavtale. Rammeavtalen gjeld frå 2010. 2 977 196 591 3 155 164 384 3 384 933 3 752 040 2 683 257 294 3 440 147 411 3 115 182 3 526 010 Selskapet sine krav er stilte som sikring for total gjeld i konsernkontoordninga. Total tilgodehavande i konsernet si konsernkonto-ordning per 31.12.10 er 104,1 millionar kroner. Når det gjeld skattetrekkskontoar, har Nordea gjeve ein garanti til dei respektive kontorkommunane for skatteansvaret. Utanom denne ordninga er det per 31.12.10 bundne skattetrekksmidlar på 0 millionar kroner. I morselskapet er skyldig skattetrekk per 31.12.10 på 1,375 millionar. Skattetrekksgarantien per 31.12.10 er på 2,0 millionar kroner. I samband med denne konsernkonto-ordninga er det etablert ei trekkramme på inntil 300 millionar kroner mellom banken og Fjord1 Nordvestlandske AS. Denne fasiliteten skal femne både om kassekreditt og interne lån i konsernet. Dette inneber at dotterselskapa sine underkonti formelt sett vert handsama som krav og gjeld på morselskapet Fjord1 Nordvestlandske AS. Innskot på konsernkontoen er klassifiserte som krav på konsernselskap i balansen, medan trekk på konsernkontoen er klassifiserte som gjeld til konsernselskap i balansen. Langsiktig gjeld i tilknyting til konsernavtale er per 31.12.10 på 2.134,5 millionar kroner. Gjeld knytt til ferjer og hurtigbåtar er pantsett i enkelte fartøy. For anna langsiktig gjeld er pantet knytt til vognpark, eigedommar og andre eigedelar i det enkelte selskap i konsernet. Balanseført finansiell leasing: NoverdiLeige Leige Leige Sum Driftsmiddel år 1 år 2-5 etter år 5 Bussar 390 406 Godsvogner Sum 390 406 - - Noverdiforpliktinga er berekna etter ei diskonteringsrente på 6 prosent. NOTE 19. Anna langsiktig gjeld MorKonsern 20102009 2010 2009 Ansvarleg lån til eigarane 150 000 Gjeld knytt til balanseførte leasingavtalar 406 Anna langsiktig gjeld 3 429 Andre kortsiktige fordringar 31.12. 0 150 000 3 835 WWW.FJORD1.NO 70 150 000 27 259 2 943 180 202 406 406 NOTE 20. Anna kortsiktig gjeld MorselskapKonsern 20102009 2010 2009 Kortdatabase, sjøselskapa 140 920 Bankinnskot Transferd 24 696 Skyldig/opptent lønn og feriepengar 2 434 2 412 142 361 Skyldig utbytte til Fylkeskommunane frå 2008 15 000 Anna kortsiktig gjeld 9 498 6 240 106 858 SUM 36 628 23 652 390 138 NOTE 21. Lønn og sosiale kostnader 114 232 143 221 15 000 82 737 355 190 MorselskapKonsern 2010 200920102009 Lønn Arbeidsgjevaravgift Pensjonskostnader Andre ytingar Lønnskostnader Tal på sysselsette årsverk 25 580 3 108 2 357 5 023 36 068 44 22 361 2 933 3 138 868 29 300 46 997 464 128 977 54 017 57 477 1 237 935 2 149 989 462 127 682 57 926 65 257 1 240 327 2 189 Pensjonsforpliktingar til dei tilsette i morselskapet er balanseførte i rekneskapane til dotterselskapa Fjord1 Fylkesbaatane AS og Fjord1 MRF AS. Ordningane er dekte gjennom forsikringsselskap og KLP. Totalt er det kostnadsført ein pensjonskostnad på 3 138 000 kroner i Fjord1 Nordvestlandske AS. Konsernet sine pensjonsordningar tilfredsstiller krava i lov om obligatorisk tenestepensjon. Det er ikkje ytt lån eller stilt trygd til administrerande direktør, styreleiar eller andre nærståande partar. Det er ikkje ytt lån eller stilt trygd som utgjer meir enn 5 prosent av eigenkapitalen til selskapet. YTINGAR TIL LEIANDE PERSONAR KonsernsjefStyret/bedriftsforsamling Lønn 1 500 Pensjonskostnader324 Anna godtgjersle 75 953 Revisor (i tusen kroner) Morselskap Konsern 20102009 2010 2009 Lovpålagd revisjon (inkludert tekn.hjelp med årsrsk.) 614 391 Skatterådgjeving (inkl. tekn. hjelp med likningspapira) 25 10 Attestasjonstenester Andre tenester 86 392 Tenestekjøp hos revisor 725 793 2 708 244 72 208 3 232 2 569 186 131 704 3 590 NOTE 22. Postar som er slåtte saman i rekneskapen MorselskapKonsern Andre driftskostnader 20102009 2010 2009 Rutekostnader 31 874 Skipskostnader 638 790 Avsetning på tap på kontrakt Andre driftskostnader 31 052 21 788 337 354 Sum andre driftskostnader 31 052 21 788 1 008 018 WWW.FJORD1.NO 71 48 992 624 928 20 587 266 953 961 460 ÅRSRAPPORT 2010 Notar 2010 NOTE 23. Nedskriving finansielle anleggsmiddel Morselskap Konsern 20102009 2010 2009 Bølgen Invest AS 150 150 AS Fergebo 175 Fjord Invest AS 1 245 437 1 404 Fjord Invest SørVest AS 146 Møre og Romsdal Såkornfond AS 540 1 060 540 Fjord1 Transport AS 1 500 Geiranger Fjordservice AS 505 Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS 6 100 Andre 150 773 SUM 1 935 9 393 3 547 NOTE 24. Anna finansinntekt Morselskap Gevinst sal av aksjar Aksjeutbytte Anna finansinntekt Konsern 16 064 783 8 16 855 - Varigheit Årleg avtale 19-11-2020 NOTE 26. Sikringskontraktar Renteberande gjeld med fast rente Renteberande gjeld med variabel rente Sum renteberande gjeld 23 811 2 240 3 380 29 430 Kostnadsført leige 18 000 4 633 Konsern 20102009 2 153 703 - 2 153 703 1 712 090 413 259 2 125 349 Den faste renta i avtalane til konsernet varierer, og avtalane har varierande lengd fram til og med 2019. Olje og LNG: Sikra volum av olje og LNG i perioden 2011–2020. 2010 69 % 2009 55 % Valuta: I samband med bygging av ferjer i utlandet har Fjord1 kjøpt terminkontraktar i utanlandsk valuta for å sikre framtidige utbetalingar. Terminkontrakane forfell i 2011. 2010 2009 Urealisert tap/vinst på terminkontraktar 31.1 1 305 (1.154) Tap/vinst vert rekneskapsført ved realisasjon av terminkontraktane. NOTE 27. Transaksjonar og mellomverande med nærståande partar Fjord1 Nordvestlandske AS har to eigarar: Sogn og Fjordane fylkeskommune og Møre og Romsdal fylke. Etter avtale inngår fylkeskommunane kontrakt om kjøp av tenester knytte til drifta av ferje, båt- og bilruter. Transaksjonar med nærståande part: Kontraktskjøp Andre inntekter Sum inntekter 413 2 056 20102009 2010 2009 NOTE 25. Leigeavtalar Konsernet har ved utgangen av 2010 ymse leigeavtalar av skip. I tillegg leiger konsernet ferja MS «Fanafjord». Rente: 437 146 1 060 20102009 276 966 5 058 282 024 128 179 5 478 133 657 Mellomverande med nærståande part: Fordringar per 31.12 2 152 Gjeld per 31.12 519 150 000 Morselskapet har teke imot ansvarleg lån frå dei to aksjonærane sine i desember 2006 og i 2007 på totalt 150 millionar kroner. Det vert betalt rente på låna. Låna vart i desember 2010 konverterte til aksjekapital. WWW.FJORD1.NO 72 419 1 013 1 184 2 616 NOTE 28. Anbodskontraktar Konsern 20102009 Nedskriving av varige driftsmiddel Avsetning for tap på anbodskontraktar (annan driftskostnad) Inntektsført periodisert inntekt knytt til varige driftsmiddel (anna driftsinntekt) Sum kostnad knytt til anbodskontraktar - 134 480 20 587 (80 055) 75 012 NOTE 29. Andre opplysningar Som ei følgje av eit vedtak i klagenemda for meirverdiavgift har Fjord1 MRF AS og Fjord 1 Fylkesbaatane AS frå 1.2.2011 endra praksis vedrørande meirverdiavgift på sal av næringsmiddel på ferjer. Det inneber at det vert nytta høg og låg sats avhengig av om kunden tek med seg vara eller et/ drikk vara i serveringsområdet. Selskapet vil gjere greie for praksisen sin før og etter vedtaket i klagenemnda for skattestyresmaktene. NOTE 30. Rekneskap for verksemdene i konsernet Ferje Hurtigbåt, lokal- og turistbåtar BussCatering 20102009 2010200920102009 20102009 Driftsinntekter Driftskostnader Ordinære avskrivingar/nedskrivingar Driftsresultat 1 632 123 1 709 761 1 345 973 1 344 437 139 922 261 885 146 228 103 439 216 167 222 705 193 401 188 203 11 753 13 406 11 013 21 096 537 807 508 486 443 101 440 057 58 648 61 435 36 059 6 995 Driftsmiddel Investeringar Bokført verdi 539 603 715 016 3 152 569 3 009 245 117 763 224 642 112 420 85 353 195 359 57 197 231 329 Andre forretnings- GodsReiseliv område/elimineringar Driftsinntekter Driftskostnader Ordinære avskrivingar/nedskrivingar Driftsresultat 1 830 2 448 147 1 696 Sum Noreg 20102009 2010200920102009 20102009 226 046 197 718 25 972 2 357 227 610 196 899 34 151 -3 440 1 315 5 102 21 951 66 767 Driftsmiddel Investeringar Bokført verdi 62 279 57 786 151 897 -24 150 3 023 458 2 922 493 52 762 64 479 -17 327 -68 761 2 392 265 2 344 910 3 496 5 691 50 456 24 931 290 904 403 543 6 021 -12 384 118 768 19 680 340 289 174 040 - 3 852 413 7 492 NOTE 31. Nøkkeltal Konsern 2010 Totalkapitalrentabilitet (1) Driftsmargin (2) Eigenkapitaldel (3) Eigenkapitalrentabilitet (4) Likviditetsgrad (5) Gjeldsnedbetalingsevne (6) Marknadsfinansiering (7) 197 139 220 295 176 637 179 596 658 2 045 19 844 38 654 % % % % % i år % 7,4 % 11,3 % 26,7 % 20,0 % 83,6 % 4,5 68,1 % 2009 3,9 % 6,0 % 21,6 % 8,6 % 152,7 % 5,5 67,6 % WWW.FJORD1.NO 73 19 065 196 243 75 362 764 929 870 086 187 239 3 780 215 3 616 188 1)Totalkapitalrentabilitet: årsresultat + finanskostnader/ gjennomsnittleg totalkapital 2) Driftsmargin: Resultat etter avskrivingar / sum driftsinntekter 3) Del av eigenkapitalen: eigenkapital/totalkapital ÅRSRAPPORT 2010 Revisjonsmelding WWW.FJORD1.NO 74 Revisjonsmelding WWW.FJORD1.NO 75 ÅRSRAPPORT 2010 Uttale frå bedriftsforsamlinga Bedriftsforsamlinga i Fjord1 Nordvestlandske AS gjorde i møte 14. april 2011 vedtak om å komme med uttale om årsoppgjeret for 2010: 1. Bedriftsforsamlinga tilrår generalforsamlinga å godkjenne det framlagde forslaget frå styret til årsmelding og årsrekneskap 2010 for Fjord1 morselskap og konsern. 2. Bedriftsforsamlinga tilrår generalforsamlinga å godkjenne styret sitt forslag til disponering av årsresultatet i morselskapet slik: Foreslått utbytte Overført til annan eigenkapital Sum disponert Loen, 14. april 2011 Jon Aasen Leiar av bedriftsforsamlinga WWW.FJORD1.NO 76 30,0 mill. kroner 95,788 mill. kroner 125,788 mill. kroner The Fjord1 group in brief The Fjord1 Group achieved in 2010 an operating income of NOK 3.023 million, while profit before taxes was NOK 268 million. The net profit in 2010 was NOK 202 million. 2010 was a year of stable production in the main business areas of ferry-, and bus- operations. The results are satisfactory, but some contracts are challenging in terms of making satisfactory profit and could have been better. the companies and properties that were not considered core activity, including the cargo company Fjord1 Transport. To ensure the company has enough capital for future investments in its core business areas, the Fjord1 Group also cut the yearly administrative costs by 30 million kroner, and had the owners convert a loan to share capital. The large transportation volume of the Fjord1- companies was otherwise carried out with focus on safety, efficiency, quality and environment, without serious personnel injuries, and with minor material losses. Fjord1 updated its company strategy in Q1 2010, and decided to focus on the core areas of ferry- and bus operations going forward. As a result, the Fjord1 Group sold some of MAIN BUSINESS AREAS Ferries and passenger boats The Fjord1-ferries – crossing the fjords and connecting the islands to the mainland – are inevitable parts of the public transportation infrastructure in the counties of Sogn og Fjordane and Møre og Romsdal. The Fjord1 ferries and passenger boats transported 8,6 million vehicles and 19 million passengers in 2010. The ferry fleet consisted of 68 vessels with a capacity of 10 – 212 car units (PCU), in 2010. The fleet also includes 11 passenger boats with a capacity of 50 – 385 seats. The local and regional bus services are mainly based on a long-term agreement with the county council. The companies operated a total of 357 vehicles in 2010. Buses Fjord1 Group has three bus companies; Fjord1 NordfjordOttadalen, Fjord1 Buss Møre and Fjord1 Sogn Billag. These bus companies operate both in the local and regional market, operating school buses as well as long distance express services, touring services and charter. The management team Chairman of the board Jarle Skartun Chief Executive Officer Leif Øverland Chief Financial Officer Hallgeir Kleppe Chief Communication Officer Ingrid Færøyvik Chief Group Services Officer Jøran Nyheim Ownership and management The parent company in the Fjord1 Group is called Fjord1 Nordvestlandske AS and is a limited company owned by the County Councils of Sogn og Fjordane (59%) and Møre og Romsdal (41%). The Fjord1 headquarter is located in Florø. Income/ cash flow (million NOK) Operating income Operating profit before depreciation Operating profit Profit before taxes Net profit Net cash flow from operating services Dividend 2010 2009 2008 2007 2006 3 023 631 340 268 202 360 30 2 923 578 174 98 71 471 15 2 823 449 186 101 70 475 15 2 820 467 236 175 131 383 30 2 270 298 112 86 59 327 6 Balance sheet (million NOK) Fixed assets Current assets Total assets Equity Long term liabilities Current liabilities Total equity and liabilities 3 804 579 4 383 1 168 2 522 692 4 383 3 664 269 3 933 850 2 458 625 3 933 2 885 726 3 611 799 2 179 632 3 611 2 863 444 3 307 745 2 032 529 3 307 1 873 482 2 355 647 1 229 479 2 355 26,70 % 7,40 % 20,00 % 21,60 % 3,90 % 8,60 % 22,10 % 5,20 % 9,00 % 22,80 % 9,40 % 18,90 % 27,50 % 4,00 % 9,60 % 874 000 8 289 000 17 979 000 8 667 000 829 000 8 190 000 18 291 000 8 800 000 1 430 000 8 266 000 18 100 000 8 700 000 1 700 000 9 555 000 18 900 000 8 972 000 1 525 000 9 685 000 14 704 000 6 991 000 Key financial figures Equity ratio 1) Return on asset 2) Return on equity 3) Traffic development Passenger boats – passengers Busses – passengers Ferries – passengers Ferries – vehicles Definitions 1) Equity ratio is book ratio over total assets per 31.12. 2) Return on total assets is defined as net profit + financial expenses over average total assets 3) Return on equity is defined as net profit over average equity WWW.FJORD1.NO 77 Fartøyoversikt FERJE NY PBE NY PBE Driva 1963 29 Svanøy 1992 78 1964 29 Ivar Aasen 1997 79 Goma 1968 29 Lærdal 1997 77 Midøy 1968 14 Glutra 2000 125 Åfjord 2000 35 Nordfjord 2001 54 Hålogaland 2002 75 Volda 2002 100 Eira 2002 100 Ørsta FERJE Fjærlandsfjord 1968 Florøy 1968 28 Nårasund 1968 11 Eiksund 1970 28 Førdefjord 1970 24 Julsund 2004 99 Bolsøy 1971 32 Dryna 2005 35 Tingvoll 1972 35 Harøy 2006 35 Sekken 1973 22 Lote 2006 120 Fanaraaken 1973 29 Bergensfjord 2006 212 Veøy 1974 42 Fanafjord 2007 212 Fjalir 1974 28 Stavangerfjord 2007 212 1974 11 Raunefjord 2007 212 1975 36 Mastrafjord 2007 212 Årdal 2008 108 Vågsøy 2009 42 Davik 2009 42 Moldefjord 2009 125 Værøy Sykkylvsfjord 21 Kvernes 1976 35 Solnør 1977 36 Tustna 1977 30 Aurland 1977 35 Fannefjord 2010 125 Aukra 1978 36 Romsdalsfjord 2010 125 Halsa 1978 28 Korsfjord 2010 125 Nordmøre 1978 52 Lifjord 2010 115 Eid 1978 34 Storfjord 2010 116 Sunnfjord 1978 46 Bjørnsund 1979 64 Geiranger 1979 36 BÅTAR NY PASS. 1979 55 Gudvangen 1969 350 Skagastøl 1970 385 Framnes (fryseskip) 1978 Firda (fryseskip) 1978 Fjordprins I 1987 193 Solundir 1989 275 Stordal Stryn 1979 81 Solskjel 1981 35 Sogn 1982 107 Brandal 1983 67 Gloppen 1984 112 Kommandøren 1990 282 Sognefjord 1984 64 Fjordglytt 2000 81 Dalsfjord 1986 27 Sylvarnes 2000 50 Selje 1987 72 Fjordtroll 2002 193 Rauma 1988 87 Vetlefjord 2002 70 Romsdal 1988 87 Tansøy 2007 94 Gulen 1989 83 Sognekongen 2010 296 Tresfjord 1991 124 WWW.FJORD1.NO 78 ÅRSRAPPORT 2010 Fjord1 Nordvestlandske AS Postboks 354, 6902 FLORØ Fjord1 Reiseservice Strandkaiterminalen, 5013 BERGEN Tlf.: (+47) 57 75 70 00 Faks: (+47) 57 75 70 01 E-post: fjord1@fjord1.no Tlf.: (+47) 55 90 70 70 Faks: (+47) 57 75 70 01 E-post: booking@fjord1.no Fjord1 Fylkesbaatane AS Postboks 354, 6902 FLORØ Fjord1 MRF AS Postboks 2606, 6405 MOLDE Fjord1 Nordfjord-Ottadalen AS Hegrevegen 8, 6783 STRYN Tlf.: (+47) 57 75 70 00 Faks: (+47) 57 75 70 01 E-post: fylkesbaatane@fjord1.no Tlf.: (+47) 71 21 95 00 Faks: (+47) 71 21 95 01 E-post: mrf@fjord1.no Tlf.: (+47) 57 87 46 00 Faks: (+47) 57 87 46 01 E-post: nordfjord-ottadalen@fjord1.no Fjord1 Sogn Billag AS Postboks 67, 6851 SOGNDAL Fjord1 Buss Møre AS Furene, 6100 VOLDA Fjord1 Service AS Postboks 85, 6239 SYKKYLVEN Tlf.: (+47) 57 67 66 00 Faks: (+47) 57 67 28 90 E-post: sognbillag@fjord1.no Tlf.: (+47) 70 07 47 00 Faks: (+47) 70 07 47 01 E-post: bussmore@fjord1.no Tlf.: Faks: ØMERKE ILJ T M 24 59 1 9 Trykksak DESIGN OG GRAFISK PRODUKSJON: COX BERGEN - COX.NO (+47) 70 24 55 05 (+47) 70 24 55 60 WWW.FJORD1.NO
© Copyright 2024