Innkalling
Fitjar kommune Møteinnkalling Utval: Møtestad: Dato: Tid: Formannskapet Kommunestyresalen, Fitjar rådhus 10.06.2015 14:00 Forfall vert å melda til kundetorget på tlf 53 45 85 00, som syt for innkalling av varamedlemar. Varamedlemar møter kun etter særskild innkalling. Innkalling er sendt til: Namn Wenche Tislevoll Agnar Aarskog Arne Prestbø Harald Rydland Lars Ove Rimmereid Varamedlemar Thoralf Åge Røen Frode Pletten Sigurd Andre Maraas Grete Marit Veka Maraas Dagfinn Brekke Funksjon Ordførar Varaordførar Medlem Medlem Medlem Funksjon Varamedlem Varamedlem Varamedlem Varamedlem Varamedlem Wenche Tislevoll ordførar Side1 Representerer H AP H KRF SP Representerer AP H FRP SP KRF Saksnr Innhald Lukket PS 47/15 Godkjenning av protokoll PS 48/15 Meldingar PS 49/15 Kulturminneplan for Fitjar kommune 2015-2025. Høyringsframlegg. PS 50/15 Utviklingsprogram for byregionar - deltaking i fase 2 PS 51/15 Høyring - endringar i reglane om offentlege innkjøp PS 52/15 Iverksetjing av investeringsprosjektet Nytt kyrkjeorgel PS 53/15 Kjøp av utleigehusvære for å rekruttera legar til kommunen. PS 54/15 Namneendring: Frå Sælevik skule til Selevik skule PS 55/15 Adresserning status juni 2015. Forslag til endring av vegnamn. PS 56/15 Legesenter, avklaring av tannlege lokala i FBB. PS 57/15 Oppretting av ny legeheimel. PS 58/15 Oppstartsvedtak: Kjøp og klargjering av kommunalt tomteområde PS 59/15 Kommmunereform i Sunnhordland PS 60/15 Høyring av planprogram E 39 Stord - Os PS 61/15 Opprop ny politireform - endra politidistrikt PS 62/15 Gjennomgang av ressursbruk på pleie- og omsorg 2015. PS 63/15 Ekstra årsmøte i Fitjar kraftlag PS 64/15 Eigedomsselskapet Gamle Fitjar Tinghus as (GFT), ny leigekontrakt med Fitjar kommune PS 65/15 Revidert budsjett 2015 PS 66/15 Sommarfullmakt 2015 PS 67/15 Økonomisk støtte til kjøp av tomt. PS 68/15 Ymse Side2 X Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2015/5 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Godkjenning av protokoll Utval sak Utval Møtedato 47/15 Formannskapet 10.06.2015 Vedlegg: Protokoll frå møte 20.05.2015. Framlegg til vedtak: Formannskapet godkjenner protokoll frå sist møte. Atle Tornes Rådmann Side3 Side4 Side5 Side6 Side7 Side8 Side9 Side10 Side11 Side12 Side13 Side14 Side15 Arkivkode: 033 Saksmappe: 2015/5 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: 04.06.2015 Fitjar kommune SAKSFRAMLEGG Meldingar Utval sak Utval Møtedato 48/15 Formannskapet 10.06.2015 Vedlegg: Fylkesmannen sin budsjettvurdering Skatteinngang mai 2015 Referat dialogmøte Skyss Meldingssak vedk. barnehagar Avtale Røde kors Beiteløyve på Svelto Sak PS 46/15 – Mogleghetsstudie E-39 – uttale frå Fitjar kommune Informasjon om tildeling av spelemidlar Framlegg til vedtak: Formannskapet tek meldingssakene til vitande. Atle Tornes Rådmann Side16 Sakshandsamar, innvalstelefon Edvard Høgestøl 55 57 20 45 Vår dato 18.05.2015 Dykkar dato 29.01.2015 Vår referanse 2015/1582 331.1 Dykkar referanse Fitjar kommune Postboks 83 5418 Fitjar Fitjar kommune - budsjett og økonomiplan 2015 – 2018 Fylkesmannen har motteke særutskrift av kommunestyresak om budsjett for 2015 og økonomiplan 2015 - 2018, vedteke i kommunestyremøte 17. desember 2014. Kommunen er ikkje under statleg kontroll og godkjenning etter kommunelova § 60. Etter § 15 i forskrifter om årsbudsjettet skal årsbudsjettet, slik det er vedteke av kommunestyret, liggja føre som eige dokument innan 15. januar. Økonomiske oversyn må vera utarbeidd innan 1. mars i budsjettåret. Etter kommunelova § 45 tredje punkt skal innstillinga til årsbudsjett ha vore lagt ut til offentleg gjennomsyn i minst 14 dagar før handsaming i kommunestyret. Det er lagt opp til reduksjon i skatteøyret for kommunane frå 11,4 prosent i 2014 til 11,35 prosent i 2015. Frie inntekter Kommunen har budsjettert med kr 76,93 mill i skatt på eige og inntekt for 2015. I 2014 var det ein samla skatteauke for kommunane i landet på 1,9 prosent. Det er no rekna med ein skatteauke for kommunane frå 2014 til 2015 med 5,6 prosent. Kommunen sitt skattenivå i 2014 var 97,9 prosent av landsgjennomsnittet. I rammeoverføring til kommunane er det symmetrisk inntektsutjamning. Kommunar med skattenivå over landsgjennomsnittet får eit trekk i 2015 tilsvarande 60 prosent av differansen mellom eige skattenivå og landsgjennomsnittet. Dette trekket finansierer kommunar med skattenivå under landsgjennomsnittet med 60 prosent av differansen. Er skattenivået under 90 prosent av landsgjennomsnittet, får kommunen i tillegg ein kompensasjon på 35 prosent for differansen opp mot 90 prosent. Kommunen sine frie inntekter består av ordinær skatt og statleg rammeoverføring, medrekna inntektsutjamning. Sum frie inntekter er budsjettert til kr 172,86 mill. Statens hus Kaigaten 9, 5020 Bergen Telefon: 55 57 20 00 Telefaks: 55 57 28 51 Fylkesmannen i Hordaland Postboks 7310, 5020 Bergen Org.nr: 974760665 Side17 E-post: postmottak@fmho.no Internett: www.fylkesmannen.no/hordaland Inntektsprognosen for 2015 er no oppdatert med endelege innbyggjartal pr. 01.01.2015 og innkomen skatt i 2014. Grunnlaget for inntektsutjamninga vil vere innbyggjartal pr. 01.01. 2015. For innbyggjartilskot og utgiftsutjamninga med aldersfordeling er grunnlaget innbyggjartal pr. 01.07.2014. Det er også tatt omsyn til RNB 2015. Anslaget på frie inntekter i budsjettet ligg under tilsvarande i prognosen, men i prosent av frie inntekter er differansen liten. Generell skattesvikt i kommunane, til ein viss grad kompensert i RNB 2015, gir at kommunane må følgje skatteutviklinga nøye. Eigedomsskatt Kommunen har budsjettert med kr 14,48 mill i eigedomsskatt for 2015. Det er ein marginal auke frå året før. Kommunen har eigedomskattesats på seks promillar for verk og bruk/anna næring og 2,5 promillar for bustad- og fritidseigedommar. Det er botnfrådrag for bustadel som ikkje nyttast til næring på kr 250.000,-. Løns- og prisauke Prisindikatoren for kommunesektoren for 2015 er i vedteke statsbudsjett 3,0 prosent. Prisindikatoren består av pårekna lønsvekst 3,3 prosent og pårekna prisvekst på varer og tenester med 2,5 prosent. Avdrag I økonomireglane er det gitt minimumskrav for storleiken på årlege avdrag. Etter kommunelova § 50 sjuande ledd kan attståande løpetid for kommunen si samla gjeldsbyrde ikkje overstiga den vegde levetida for kommunen sine anleggsmidlar ved det siste årsskiftet. Kommunelova set eit minstekrav til totale låneavdrag for kommunen. Ein hovudregel vil vere at årlege låneavdrag som eit minimum må utgjere om lag 3 ½ - 4 prosent av lånegjelda (når formidlingslån og avdrag på slike lån ikkje er rekna med). Fylkesmannen tilrår kommunane at dei ordinære avdraga minst er på dette nivået. Det er budsjettert med kr 8,92 mill i ordinære avdrag (utanom avdrag på formidlingslån). Avdraga er i tråd med hovudregelen, 3,5 – 4 prosent av ordinær gjeld. Driftsresultat Kommunelova § 46 punkt 6 legg til grunn at det blir budsjettert med eit driftsresultat som minst er tilstrekkeleg til å dekka renter, ordinære avdrag og nødvendige avsetjingar (inkl. inndekning av underskot). Paragraf 3 i forskriftene om årsrekneskapen presiserer nærare det drifts- og investeringsrekneskapen skal omfatta. Som hovudregel må til dømes ei inntekt og innbetaling som ikkje er ordinær bli ført i investeringsrekneskapen. Netto driftsresultat i budsjettet er marginalt negativt (kr - 141.734,-). Kommunane er i tidlegare år tilrådde å ha eit netto driftsoverskot på minst tre prosent av brutto driftsinntekter, basert på prinsippet om formuebevaring. 2 Side18 Frå og med 2014 blir momskompensasjonen ført direkte i investeringsrekneskapen (og utanom driftsrekneskapen). Det får negativ effekt på netto driftsresultat, og TBU (Teknisk berekningsutval for kommunal økonomi) har derfor redusert tilrådinga til 1 ¾ prosent for kommunane generelt. Tilrådinga er no knytt til kommunekonsern, og ikkje som tidlegare til kommunekasse. Nivået på 1 ¾ prosent for netto driftsoverskot er eit tilrådd minstenivå frå utvalet. Fylkesmannen ser det som føremålstenleg at kommunane har eit høgare netto driftsoverskot enn 1 ¾ prosent av driftsinntektene for å ha buffer til å møte økonomiske utfordringar og til framtidige investeringar. Kommunen sitt netto driftsresultat i perioden 2010 – 2013 var sterke. For 2014 vart det budsjettert med eit marginalt positivt resultat, men førebelse tal syner driftsunderskot/negativt netto driftsresultat på kr 3,9 mill. Førebelse tal syner også meirforbruk på nær ein million. (Fylkesmannen avventar endelege tal og vedtak) Framover er resultata negative og kommunen legg i realiteten opp til å dekke dette med fond. Det vil i så fall tære på dei små ressursane kommunen har. I tillegg er økonomiplanen satt opp slik at det ser ut som om det er meirforbruk i heile perioden. Det er i etterkant opplyst at det berre er ein måte å føre driftsunderskotet på. Investering, lånegjeld og kapitalutgifter I 2015 er det lagt opp til investeringar på kr 41,18 mill i anleggsmidlar, samt kr 470.000,- i kapitalinnskot KLP. Styrking av pleie- og omsorgssektoren gir den største einskildinvesteringa, med kr 12,7 mill i nye omsorgsbustader og kr 8,5 mill i bustadmodul/LAR-senter/vanskelegstilte. Kr 4,2 mil vert investert i flyktningebustader og kr 1,5 mill til legesenter. Totalt kr 4,05 mill går til VAR. Fleire av desse investeringane får betydelege tilskot, og VAR-investeringane er sjølvfinansierande. Lånetrongen er kr 31,84 mill. Av desse går kr 2,- mill til vidare utlån. Kommunestyret vedtok opptak av nye lån på kr 15,36 mill. Kommunen har pr 31/12 2014 kr 21,8 mill i ubrukte lånemiddel. Det generelle gjeldsnivået for kommunane i landet har auka vesentleg. Nivået må bli vurdert som høgt. Det same gjeld Hordaland. Landsgjennomsnittet (kommunekasse - ikkje konsern) si lånegjeld ved utgangen av 2013 var kr 60.995,- pr. innbyggjar. Kommunen si netto lånegjeld var samstundes kr 59.125,- pr. innbyggjar, men store låneopptak i 2014 gir at førebelse tal syner at dette har auka til kr 67.807,- mill. Oppsummering Kommunen skriv i sitt budsjett: «Utan betring i rammevilkåra, vil kommunen måtte ta grep for å betre budsjettbalansen allereie frå 2016». 3 Side19 Gitt resultata i budsjett og økonomiplan, burde det kanskje alt ha vore gjort. Drifta (netto driftsresultat) er negativ i heile perioden. Kommunen har nytta fond og laga mindreforbruk i budsjettet for 2015. Mindreforbruk høyrer ikkje heime i budsjettet . Her kan kommunestyret disponere/nytte avsetjingar slik at budsjettet si botnline er null. Spesielt lite meining gir det når netto driftsresultatet er negativt. Meirforbruk i budsjett eller økonomiplan gir oppføring i ROBEK, jf kommunelova § 60 b. Kommunen har meirforbruk i heile perioden 2016 – 2018, men forklarer at det berre er ei føriningsløysing. Mindreforbruket i 2015 skal nyttast til 2016 – 2018. Fylkesmannen aksepterer forklaringa, og vil ikkje føre kommunen opp i ROBEK, men vil hevde det er feil metode. Det er viktig å skilje mellom driftsresultat (driftsoverskott/underskott) og meir- /mindreforbruk. Eventuelt underskot på drifta (netto driftsresultat) i budsjett/økonomiplan skal balanserast med avsetningar. Dersom kommunen ikkje har midlar til dette/gjør dette, vert det meirforbruk og oppføring i ROBEK. Fylkesmannen anbefaler på det sterkaste at kommunen nyttar fullstendig oppsett tilsvarande vedlegga i forskrift om årsbudsjett, også for økonomiplanen. Det gir klåre budsjettdokument. Det er lite som skjer i økonomiplanen for investeringar i 2016 – 2018. Normalt vil det alltid vere nokre prosjekt som skal settast i verk, enten det er renovering av ein skule eller anna. Her ligg berre mindre faste postar inne. Som varsla er det generell skattesvikt i kommunesektoren. Det vert tildels søkt kompensert ved ekstra overføringar, jf RNB 2015, men kommunen må følgje med på eigen skatteinngang. Kommunen har tradisjonelt hatt ein skatteandel målt mot landet elles som svingar mykje. Sjølv om dei største svingingane ligg nokre år tilbake, er det framleis ein realitet og gjør det vanskelig å berekne framtidige frie inntekter. Fylkesmannen er nøgd med at kommunen held på praksisen om å ikkje presse avdraga nedover mot minimum, men budsjetterer med monalege avdrag. Det vil auke den økonomiske handlefridomen i åra framover. Med helsing Lars Sponheim Rune Fjeld assisterande fylkesmann Brevet er godkjent elektronisk og har derfor inga underskrift. Kopi til: Deloitte Sundgaten 119 5527 HAUGESUND 4 Side20 5 Side21 Fitjar kommune Notat Dykkar dato: Dykkar ref: Vår dato: Vår ref: Arkiv: Sakshandsamar: 03.06.2015 2015/139 - 3906/2015 232 Trond Salmo Til: Formannskapet Melding om skatteinngang 2015 Skatteinngang januar - mai 2015: Rapporten er ut frå opphavleg budsjett 2015 og statsbudsjett 2015. Fitjar kommune har budsjettert med kr 76.933.000,- i skatteinntekter i 2015. Dette er ein auke på 3,5 % i høve faktisk skatteinngang i 2014. Sats for skatteøyre i perioden tom. februar 2014 var 11,6 %. Frå mars 2014 vart skatteøyret sett ned til 11,4 %. Frå mars 2015 vert skatteøyre sett vidare ned til 11,25 %. Perioden januar - mai 2015: Samla skatteinngang (tal i heile 1000): Skatteinntekter 2015 Budsjett 2015 Kr 38 983 38 227 Avvik 2,0 % Skatteinntekter 2014 36 902 5,6 % Skatteinngangen var 755.000,- betre enn budsjettert dei fem første månadane i 2015. Mai 2015: Samla skatteinngang (tal i heile 1000): Skatteinntekter 2015 Budsjett 2015 Kr 15 208 14 560 Side22 Skatteinntekter 2014 14 067 Side 2 av 2 2015 Innbetalt januar kr februar kr mars kr 13 473 069 april kr 270 047 mai kr 15 207 719 Budsjett 2015 Samla innbet. 9 659 339 372 755 Innbetalt 2014 Samla innbet. 9 822 864 kr Innbetalt Samla innbet. kr 9 459 830 10 029 879 kr 200 297 kr 23 241 579 10 032 094 207 015 kr kr 23 505 163 13 211 700 kr kr 12 763 650 kr 22 423 777 kr 23 775 209 425 416 kr 23 666 995 kr 411 209 kr 22 834 986 kr 38 892 929 14 560 403 kr 38 227 398 kr 14 067 264 kr 36 902 250 juni kr 38 892 929 422 311 kr 38 649 708 kr 408 005 kr 37 310 255 juli kr 38 892 929 9 660 357 kr 48 310 065 kr 9 333 523 kr 46 643 778 august kr 38 892 929 173 893 kr 48 483 958 kr 167 810 kr 46 811 588 september kr 38 892 929 12 729 355 kr kr 12 297 583 kr 59 109 170 oktober kr 38 892 929 1 069 233 kr 62 282 545 kr 1 033 083 kr november kr 38 892 929 14 195 021 kr 76 477 567 kr 13 714 444 kr 73 856 697 desember kr 38 892 929 455 433 kr kr 439 506 kr 74 296 203 61 213 313 76 933 000 Med helsing Trond Salmo Økonomisjef Side23 9 660 127 60 142 253 Side24 Side25 Side26 Side27 MELDING TIL FORMANNSKAPET 10. JUNI 2015 Auka behov for barnehageplassar i Fitjar kommune Sjølv om fødselstala dei siste åra har gått nedover, er det i samband med barnehageopptaket våren 2015 behov for å utvida talet på barnehageplassar i Fitjar kommune. Behovet gjeld for barn med rett til plass jf. barnehagelova §12a. Det er fleire årsaker til dette. Høgare prosentandel av foreldra som ynskjer å ha barna sine i barnehage. Generell tilflytting. Mottak av flyktningar. Gjennom inngått avtale med ein av dei private barnehagan jf. sak F 26/2014 er det gjort avtale om at denne barnehagen gradvis kan utvida talet på plasar. I dialog med barnehagen er det gjort munnleg avtale om at dei kan ta imot 4 små og eit stort barn frå 01.08.15. Kostnadane ved denne utvidinga vil bli kr 327.000,- for hausthalvåret 2015. Denne utgiftsposten vert lagt inn i revidert budsjett. Kommunen har frå den same barnehagen motteke ein klage som handlar om opptak av barn/tildeling av kommunalt tilskot. Kommunen vil avslå klagen, men dersom klagaren får medhald hos Fylkesmannen, vil det føra til ei meirutgift for kommunen på kr 204.000,- for våren 2015. Ynskjer å gjera formannskapet merksam på at behovet for fleire barnehageplassar vil halda fram utover sommaren og hausten. Grunnen er mottak av 2 nye flyktninge familiar. Truleg vil familiane vera samansett slik at det er behov for fleire barnehageplassar. Kommunen vil då nytta seg av den same avtalen som er nemt i punktet ovanfor. Integreringa i skulen vil gå fint sidan det ikkje er behov for klassedelingar. John Karsten Raunholm Skulesjef Side28 Side29 Side30 Side31 Side32 Side33 Side34 Side35 Side36 Side37 Side38 Fitjar kommune Arkivkode: Q13 Saksmappe: 2015/417 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 29.05.2015 SAKSFRAMLEGG Moglegheitsstudie for fylkesvegar knytt til E39 Bergen Rogaland Utval sak Utval Møtedato 46/15 Formannskapet 02.06.2015 Bakgrunn: Hordaland fylkeskommune har i det siste halve året arbeidd med ei utgreiing av mogelege nye/endra fylkesvegsamband for å knyta deler av fylket betre saman med ny E39 frå Bergen til Rogaland grense. Utgangspunktet for mogelegheitstudien er den vedtekne traséen for E39 frå Bergen til Rogaland grense, alternativ 4C over Os, Reksteren, Tysnes, Langenuen, Stord og Sveio. Endeleg traséval gjennom Os, over Tysnes og kor kryssing av Langenuen skal skje er ikkje vedteke, for traséen Stord til Rogaland grense er det heller ikkje starta planarbeid. Men ein reknar i hovudsak med at traséen vil liggja nær den eksisterande. Mogeleghetstudien vurderer i kor stor grad dei omkringliggjande kommunane: Fusa, Samnanger, Austevoll, Tysnes, Fitjar, Sveio/E134 og Stord, har behov for endringar i fylkes-vegsamband for å ivareta betre tilkobling til den nye hovudvegen, og kva moglege løysingar som kan finnast. Det blir då samanlikna reisetider til og frå Bergen, samt til/frå Haugesund og Stavanger ved bruk av ulike tilkoblingspunkt og alternative tiltak i fylkesvegnettet. Generelt vil reisetida kortast for alle reiser ved at ny og betre veg gir større fart, uansett strekkje. Referansepunktet for Bergen er definert som Rådal (som er eit stort atterhald), og ferjestrekningar blir rekna inn med 15 minuttar ventetid pluss faktisk reisetid. (Det kan ein og stilla spørsmålteikn ved, særleg for pendlarar). Det blir og fokusert på reisetid til og frå Haugesund. Her er ikkje referansepunktet definert, men det vert samanlikna med vegen over Aksdal og ikkje gjennom Sveio, som er noko kortare. Mogeleghetstudien ser på kva aktuelle tiltak fylkeskommunen kan gjera for ytterlegare å betre tilkomstane. Ein ser til dømes på aktuelle tilkoblingar over Samnangerfjorden frå Fusa/ Samnanger, korleis Austevoll kan tilknyttast, og på ein rekkje tiltak over Tysnes. Eit par gjeld alternativ for Fitjar aleine. For Bømlo vil situasjonen stort sett verta uendra i høve situasjonen i dag, det same gjeld Sveio. Studien ser og på ei tilkobling til E134 lengre nord enn i dag, gjennom ny bru over Ålfjorden. Det er naturleg for oss å kommentera: 1. Generelle føresetnader som har tyding for Fitjar kommune 2. Vegsamband/tiltak som vil ha tyding for Fitjar kommune Det er ikkje naturleg for Fitjar å kommentera tiltak i andre kommunar som ikkje har tyding for Fitjar. Og me føreset at kvar einskilt kommune har oppfatningar for sine lokalområde. Generelt To aktuelle kryssingar over Langenuen: Ei viktig forutsetning er at det er to aktuelle kryssingar over Langenuen, alternativ midt(Raunholm) og sør(Jektevik), men analysen har nokre stader med tre Side39 alternativ(Engevik nord som framleis er med i nokre tabellar for reisetid). Dette er uheldig, men skapar ikkje utfordringar for vurdering av alternativa for fylkesvegsamband. Viktige moment: Vegen har 110 km/t fartsgrense. Dette tilseier at det vil vera svært få kryss for på- og avkjøring på vegen(påkoplingspunkt), og dei må koma minst 3 km frå bruer og tunellar. Påkoplingspunkta for Fitjar vil naturleg nok vera lokalisert før brua over Langenuen, som igjen nødvendigvis må tyda sør for brua, uansett kva ho kjem. Såleis er tilkoblingspunktet for alternativ midtre foreslått på Mehammar og for brualternativ sør på Førland. Her opererer ein og med eit alternativ på Agdestein. Dette i seg sjølv medfører 2 x 3 km ekstra kjøring for folk frå Fitjar som kjører austsida. I denne situasjonen kan nokre Fitjarbuar få kortere reisetid til Bergen ved å bruka FV 545 mot sør og kopla seg på E39 over Sagvåg eller Litlabø. Det er avgjerande for oss, uansett val av brukryssing, at påkoblingskryssa er så langt nord som mogeleg. Det eit sterkt ynskjeleg, sidan det ikkje er mogeleg å få påkjøring ved brua, at det kan bli mogeleg å få ei avkjøringsfil direkte frå brua og mot Fitjar. Dette vil korte reisetida for alle reiser frå Bergen(og aust for Langenuen) til Fitjar, uansett val av brualternativ. Tiltak i studien: Mogelegheitstudien har sett på eit tunnelalternativ frå Breivik til Vistvik. Tunnellen er ca. 4,25 km og vil korta vegen med 4,5-5 km rekna frå Fitjar sentrum, med fartsgrense 80 km/t. Dette vil redusera reisetida med ca 5 minutt for reiser til/frå Bergen. Tiltaket vil dessutan korta reisetida tilsvarande for reiser til/frå Leirvik, for dei som nyttar denne vegen i dag. Såleis er dette eit særs godt tiltak, men truleg dyrt. Sidan val av bruløysing over Langenuen og tilkoplingspunkta ikkje er avklart, har me og bede fylkeskommunen om å sjå på ei mogleg avkorting av Fv 545 mot sør for å redusera reisetida den vegen. Det kan bli eit godt alternativ for mange Fitjarbuar med påkopling denne vegen. Rapporten har med eit alternativ med tiltak gjennom Hustrudalen som kortar vegen med nær 3 km og kjem ut på Litlabø. Kombinert med vegutbetringstiltaka gjennom Stordpakken frå Leirvik til Litlabø kan dette vera eit godt tiltak som gjerne kostar mindre enn tunell frå Breivik. Tiltaket vil dessutan redusera reisetida mellom Leirvik og Fitjar monaleg. Tiltaket vil og kunna redusera reisetida mot Stavanger/Haugesund/Bømlo i høve dagens veg, viss det ikkje blir alternative utbetringar som kortar dagens veg lengre vest. Fartsgrensa på FV 545 bør dessutan vera 80 km/t størsteparten av vegen, noko som tilseier mindre tiltak også på andre deler av vegen. Ideelt sett kunne ein gjerne tenkja seg at begge alternativa; tunnel frå Breivik og forkorting av FV 545 ville vere aktuelle, men det er kanskje lite realistisk. Og me bør gjerne prioritera litt ulikt avhengig av kva brualternativ som blir velt, men i begge tilfella vil me prioritera som første tiltak: Avkjøringsfil direkte frå brua mot Fitjar. Og avhengig av bruløysing: ved alternativ nord tunnell frå Breivik, ved alternativ sør, korting av FV 545. Framlegg til vedtak: Fitjar kommune ser særs positivt på det arbeidet som er gjort gjennom mogelegheitstudiet. Det er avgjerande for Fitjar, uansett val av brukryssing, at påkoblingskryssa kjem så langt nord som mogeleg, ved alternativ sør ikkje lengre sør enn Agdestein. Side40 Det er sterkt ynskjeleg, dersom det ikkje er mogeleg å få påkjøring ved brua, at det kan bli mogeleg å få ei avkjøringsfil direkte frå brua og mot Fitjar. Dette vil korte reisetida for reiser frå Bergen(og aust for Langenuen) til Fitjar, uansett val av brualternativ. Fitjar kommune vil be om at Hordaland Fylkeskommune arbeider for at det blir eit avkjøringsfelt mot Fitjar uavhengig av kor brua kjem. Avhengig av val av brualternativ prioriterer me for alternativ nord, tunnell frå Breivik, for alternativ sør forkorting av fylkesveg 545. Behandling pr mail. Då fristen 2. juni kl 11.00 var ute var det kome fylgjande tilbakemeldingar: Lars Ove Rimmereid: Om det er slik at ein må kjøra fra Fitjar og til Agdestein for å kunna kjøra inn på E39, då er det ikkje ofta ein kjem til å bruka den strekninga om Hageberg. Då er det særs viktig at ein finne gode løysingar for Fv 545 på Stord vestsiden. Fv 545 er idag den viktigaste veien for Fitjarsamfunnet og vil nok vera det dei neste 100 åra og . ( iallfall om næraste påkjøringspunkt til E39 blir på Agdestein.) Tunnel fra Breivik til Vistvik , kan ikkje forsvarst på noko som helst måte , kostnad og miljøperspektiv. Då e da bedre å kjøra rundt slik som idag eller eventuelt ny vei over. Arne Prestbø: Lars Ove har absolutt nokre poeng men eg ser vel ikkje at det vert mindre miljømessige problem med at ein eventuell veg går over som han skriv. Eg synest utkastet ser ok ut for min del. Flott. Wenche Tislevoll: Synst uttalen er god, med unntak av tunnellen. Eg synst me uansett val av brukryssing skal prioritere ei forkorting av fylkesveg 545, det vil gagna Fitjarbuen på ein mykje betre måte. Ein tunnell frå Breivik til Vistvik vil aldri bli realisert (trur eg) og er redd kan koma som ei erstatning for brukryssing i midt. Derfor bør me i uttalen få fram at det er greitt å ha fått utgreid dette, men ein ber ein sjå bort frå løysinga og heller nytte ressursar og løysingar der det vil gagna mest og gje eit best resultat for flest mogleg. Harald Rydland: Eg synest og denne uttalen er god, men er på samme tid skeptisk til realismen og fornuften i desse tunnelplanane. Her må me heller peika på behovet for å rusta opp og evt. korta ned dei eksisterande tilkomstvegane. Konklusjon. Ein prioriterar ned tunell frå Breivik til fordel for tiltak på FV 545 mot sør. Ei forkorting på fv 545 vil gje alle i Fitjar kortare reisetid mot Leirvik, og dessutan kortare reisetid mot Bergen for like mange som tunellen gir. Vedtak: Fitjar kommune ser særs positivt på det arbeidet som er gjort gjennom mogelegheitstudiet. Det er avgjerande for Fitjar, uansett val av brukryssing, at påkoblingskryssa kjem så langt nord som mogeleg, ved alternativ sør ikkje lengre sør enn Agdestein. Det er sterkt ynskjeleg, dersom det ikkje er mogeleg å få påkjøring ved brua, at det kan bli mogeleg å få ei avkjøringsfil direkte frå brua og mot Fitjar. Dette vil korte reisetida for reiser frå Bergen(og aust for Langenuen) til Fitjar, uansett val av brualternativ. Fitjar kommune vil be om at Hordaland Fylkeskommune arbeider for at det blir eit avkjøringsfelt mot Fitjar uavhengig av kor brua kjem. Fitjar kommune vil prioritera ei monaleg forkorting av fylkesveg 545 i sør, framfor tunnell frå Breivik, uavhengig av brualternativ. Atle Tornes Rådmann Side41 Informasjon om tildeling av spelemidlar 2015. I formannskapssak nr. 113/14 var følgjande prioriteringsliste for spelemiddelsøknader vedtekne: Kultur- og ressursutvalet har gjort fylgjande tildeling av spelemidlar for 2015: Ordinære idrettsanlegg: -avslag på både søknad a og b. Nærmiljøanlegg: Formannskapet si prioriteringsliste for nærmiljøanlegg ikkje er vorte teke til følgje. Dei anlegga som fekk midlar i år var: a) GSE Sandvik- Rossneset trivselpark ballbinge b) GSE sandvik – Rossneset trivselspark grusbane I samtale med Hordaland fylkeskommune si kultur- og idrettsavdeling vert det grunngjeve at desse to søknadane var fornya frå året før og difor gjekk føre Fitjar kommune sine tre søknader for aktivitetsflater b, d og e som etter alt sannsyn vert prioritert i 2016. Side42 Fitjar kommune Arkivkode: 144 Saksmappe: 2014/825 Sakshandsamar: Bente Bjelland Dato: 03.06.2015 SAKSFRAMLEGG Kulturminneplan for Fitjar kommune 2015-2025. Høyringsframlegg. Utval sak Utval Møtedato 49/15 Formannskapet 10.06.2015 Vedlegg: Kulturminneplan Bakgrunn: I 2011 oppfordra Riksantikvaren kommunane å lage kulturminneplanar. Dei stilte midlar til rådvelde og tinga at planane skulle ha hovudvekt på kulturmiljø til dømes gardstun med fleire bygningar, samt andre kulturminne i relasjon til desse. Kommunestyret vedtok utarbeiding av ein kulturminneplan i budsjettet for 2012. Det føreliggjande utkastet er laga av ei arbeidsgruppe beståande av kultursjef Bente Bjelland(prosjektleiar), prosjektmedarbeidar Liene Tolka og rådgjevar Stord og Fitjar Landbruks- og miljøkontor Aase Nøttveit. I tillegg har mange frivillige delteke i kartlegginga og bidrege med sogekunnskap. Planen er utarbeidd i godt samarbeid med Sveio kommune, Hordaland fylkeskommune og eigarar av kulturminne. Planen deler objekta etter tema og etter geografisk plassering. Ein tiltaks- og forvaltningsplan viser det vidare arbeidet med kulturminne i Fitjar kommune. Ei rettleiar for sakshandsamarar ligg som vedlegg til planen. Årsaka til at arbeidet har tatt noko lenger tid enn planlagd, er først og fremst at det manglar eit eigna arbeidsverkty for å handtera det innsamla materialet. Hovudmålet med prosjektet, er å synleggjere verdifulle kulturmiljø og enskildobjekt i Fitjar, slik at ein medvite kan ta vare på desse på best mogeleg måte for framtida. For å få ein god oversikt over kulturminna i kommunen er det gjort ei omfattande registrering vurdering av verneverdi. Ein har saman med Sveio utarbeidd eit klassifiseringssystem frå A-D som bygger på kulturell verdi. Kulturell verdivurdering av kulturminne i Fitjar kommune kategori A-D A: Svært høg verneverdi/eventuelt omsynssone Definisjon: Automatisk freda fornminne. Alle andre objekt i kategori A er forslag til omsynssone. Omsynssoner skal berre lagast i samråd med grunneigarar. Kategori A er kulturminnemiljø og einskildobjekt med særleg høg verneverdi. Høg alder, autentisitet, eigenverdi eller miljøverdi er lagt til grunn for verdivurderinga. Forvaltning: Hovudprinsippet for vedlikehald av bygningar og andre kulturminne i verneklasse A er å ta vare på dei opphavlege eller gamle elementa og detaljane, og å skifte ut så lite som mogleg. Ved på-/ombygging eller andre endringar i miljøet/einskildobjektet, skal ein kontakta kommunen og nytta fagkompetanse til rettleiing. B: Høg verneverdi Definisjon: Kulturminnemiljø eller einskildobjekt med høg lokal verneverdi. Kulturminna har stor samfunnsverdi og er ein verdifull del av omgivnadane. Side43 Objekt med stor kulturell verdi, men med små endringar, som til dømes vindauge eller andre detaljar på fasaden. Forvaltning: Tilsvarande det som i dag er merka med raud trekant. (Skal sendast til Fylkeskonservatoren for uttale. Hovudprinsippet for vedlikehald er som for verneklasse A. C: Kulturminne med lokal verdi Definisjon: Kulturmiljø eller einskildobjekt kan bli vurdert å tilhøyra verneklasse C fordi det originale miljøet eller kulturminne er mykje endra, det er få originale detaljar att, eller det er i dårleg stand. Dersom det er svært mange liknande kulturminne skal ein definere dei som er i dårlegast forfatning i kategorien C. Forvaltning: Kulturminne i klasse C skal vurderast lokalt i kvart einskild tilfelle. Sjølv om miljøet som heilskap har klasse C, kan einskilde objekt ha høgare verneverdi. D: Låg/ingen verneverdi Definisjon: Kulturminne som er langt frå opphavleg samanheng eller det er så lite att av dei, at dei ikkje har verneverdi som kulturminne. Døme: Sefrak-registrerte bygningar som er så ombygde og moderniserte at ein ikkje kan sjå att det opphavlege bygget. Forvaltning: Desse blir handterte etter plan- og bygningslova på linje med andre bygg. For bygningar frå før 1850 vil ein likevel måtta senda saka på høyring til Fylkeskommunen, men med lokal tilråding. Omsynssoner I utgongspunktet var tanken å etablere omsynssoner for alle objekt klassifisert i kategorien A. Planen var at dette skulle gjerast i samråd med grunneigarar, viser til formannskapssak 107/14. Her er det foreslått at deler av planen skal rullerast allereie etter eit år. Etter tilråding frå Hordaland fylkeskommune vel ein å føreslå at alle miljø og enkelt objekt verdisett i kategori A vert innlemma i omsynssone med ein gong, for å få planen juridisk bindande når den vert vedteken. Kulturminna som er sett i kategori A er særs verdifulle og autentiske kulturmilø eller enkeltobjekt som det er viktig å ta vare på for kommande generasjonar. I enkelte tilfelle er eit miljø klassifisert i ulike kategoriar, ein vil då ta omsyn til heilskapen i miljøet slik at ein tek med dei gjeldande bygningar og kulturminne som står samanheng med dei aktuelle A-objekta. Viser til føresegner for omsynssoner som fortel kva dette inneber. Det vil på slutten av høyringsperioden verte kalla inn til dialogmøte med dei grunneigarane som har gjeldande kulturminne på eigedommane sine. Det er viktig å understreka at vern ved hjelp av omsynssoner er noko heilt anna enn freding. Det ligg i ordet at målet er at det blir tatt omsyn til kulturminna og miljøet i det aktuelle området ved eventuelle endringar og inngrep. Omsynssone betyr ikkje at det er umogleg å gjera endringar i desse områda. Det grunnleggjande prinsippet er vern gjennom bruk. Vern etter plan- og bygningslova omfattar først og fremst eksteriøret til bygningar. Dersom eit kulturminne står i omsynssone vil det verta priortert ved søknad om aktuelle tilskot. Forslag til føresegner for omsynssone A er å finne som vedlegg nr. 3 i kulturminneplanen. Rullering av kulturminneplanen Hovudrullering skal gjennomførast kvart 4. år, og første gong i 2019. Det er utarbeidd ein handlingsplan som skal rullerast ein gong i året. Dette skal gjerast i samråd med relevante lag og organisasjonar som til dømes sogelag. Deretter skal den, om naudsynt, handsamast av formannskap og kommunestyre dersom evt. tiltak vil medføre kommunale kostnader eller andre tilhøve der det er behov for at kommunen vert involvert. Ein del område er enno ikkje ferdig registrert og verdisett. Det vil vera ynskjeleg å integrere nyregistrerte kulturminne i samband med den årlege delrulleringa etter kvart som desse vert ferdige. Desse må sendast på høyring til grunneigarar og verta Side44 vedteke politisk. Når det gjeld område som ikkje er registrert bør ein legge dei allereie registrerte og klassifiserte kulturminna til grunn for samanlikning ved handsaming. Vurdering: For å få ein juridisk bindande kulturminneplan på plass innan rimelig tid, vil det vera mest effektivt å leggje alle objekt som er kategorisert i verdi A inn i omsynssone med ein gong og gå i dialog med grunneigarane samtidig. Dei fleste kulturminne i kategori A er i privat eige. Eit godt samarbeid med eigarane er ein føresetnad for ein god kulturminneforvaltning. Kommunen kan leggja rammene gjennom planverk og forvaltning av lover og retningsliner, men i siste instans er det eigaren sin vilje og evne til å ta vare på kulturminne, som er avgjerande. Det er difor viktig at eigarane sine meiningar vert vektlagt i størst mogeleg grad. Ein ynskjer å oppdatere registreringane årleg fram til hovudrulleringa i 2019. Oppdatering og prioritering av handlingsplanen skal gjerast kvart år. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet legg utkast til kulturminneplan ut på offentleg høyring med frist 1. september. Atle Tornes Rådmann Side45 Fitjar kommune Arkivkode: L04 Saksmappe: 2013/302 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Utviklingsprogram for byregionar - deltaking i fase 2 Utval sak Utval Møtedato 50/15 Formannskapet 10.06.2015 Vedlegg: Søknad byregionprogrammet fase 2. Bakgrunn: Kommunal- og moderniseringsdepartementet (KMD) sitt utviklingsprogram for byregionar har som målsetting å medverka til auka samspel mellom by og omland; å styrka desse områda sin regionale vekstkraft, med sikte på utvikling i heile regionen. Sunnhordland har delteke i programmet sitt fase 1 med prosjektet «Byen og regionsenteret Stord, lokomotiv for vekst og utvikling?» Stord kommune har vore A eigar til prosjektet, Samarbeidsrådet har hatt prosjektleiar. I fase 1 har 33 regionar delteke og det har vore to samlingar det alle har delteke med fleire representantar der føremålet har vore kompetanseheving og erfaringsutveksling. Fitjar har saman med dei andre kommunane delteke på møte og gjeve innspel til fase 1 i prosjektet. Saksutgreiing frå Samarbeidsrådet: Eit krav for deltaking har vore utarbeiding av ein samfunnsanalyse. Analysen har sett på parametera befolkning, infrastruktur, kompetanse, bustadbehov, arbeidsmarknad inkludert arbeidplassanalyse handels og målepunktanalyse for Stord som regionsenter (ligg som vedegg). I fase 1 er det gjennomført to prosessamlingar for å koma fram til strategiar og tiltak som har danna grunnlag for søknad om deltaking i fase 2 i Byregionprogrammet. Dei valde strategiane er: Strategi 1. Sunnhordland – kraftsenter for klyngeutvikling Ved å vidareutvikla eksisterande næringsliv, skapa nye møteplassar på tvers i bransjar og imellom ulike bransjar skal innovasjon og nytenking sikra eksisterande arbeidsplassar og utviklast nye. Strategi 2. Den tette byen Stord skal utviklast til eit attraktivt senter som det er lett å koma til og ifrå. Strategi 3. Saman er me sterke Ved å utvikla tette samarbeidsarenaer skal regionen vidare utviklast til å verta attraktiv for nye innbyggjarar og for dei som alt bur her. Strategi 4. Kompetanseregionen Behalda og utvikla kompetansen i regionen. 1. Bakgrunn – frå Kommunal og Moderniseringsdepartemenet si nettside Utviklingsprogrammet for byregioner skal bidra til å styrke vekstkraften for byregionene som er med i programmet, og til økt kunnskap om samspillet mellom by og omland. Programmet startet våren 2014 etter utlysing av en tilskuddsordning for fase 1 i programmet. Side46 Programmet er delt inn i to faser. Fase 1 var ettårig og ble hovedsakelig gjennomført i 2014. Fase 2 går over tre år, og skal gjennomføres i perioden 2015–2017. Utviklingsarbeidet foregår i tilknytning til et nasjonalt nettverk med andre deltakende regioner. Kompetansesenter for distriktsutvikling har ansvar for å etablere og drifte nettverk mellom deltakende byregioner. Formålet for fase 2 er at deltakerne skal komme fram til og iverksette lokalt forankrete strategier og tiltak innenfor et tema/samfunnsområde med utgangspunkt i det økonomiske samspillet mellom byen og omlandet for å fremme økonomisk vekst i regionen. 2. Mål med tilskudd til utviklingsprogrammet for byregioner fase 2 Målet med tilskuddet for fase 2 er å gi støtte til å gjennomføre nødvendige prosesser, etablering av nettverksarenaer, delta i nettverkssamarbeidet i byregionprogrammet, kunnskapsinnhenting osv, for å utvikle strategier og tiltak som kan bidra til å fremme økonomisk vekst i regionen basert på samspillet mellom byen og omlandet. 3. Hvem kan søke? Byregioner (by- og regionsenterkommuner og én eller flere omlandskommuner) kan søke om tilskudd. Det er ingen krav til kommunestørrelse, men største senter/tettsted må ha karakter av å være et regionsenter og/eller tilby tjenester til omlandet som gir den en bymessig rolle for omlandet. Deltakelse i fase 1 av programmet er ikke en forutsetning for å søke om deltakelse i fase 2, men byregionen som ikke har deltatt i fase 1 må oppfylle kravene i denne utlysningen for å kunne søke om tilskudd og deltakelse i programmet. 4. Hva det kan søkes om støtte til – tilskuddsberettigede kostnader Gjennomføring av prosesser i byregionen som skal lede til utarbeidelse av strategier og tiltak innenfor det tema/samfunnsområde regionen ønsker å prioritere i programmet. Dette kan være dokumenterte kostnader i forbindelse med: - prosjektledelse , inkludert eventuell ekstern prosjektleder - utredningsarbeid i kommunene, arrangering av møter, reise-/oppholdskostnader og tapt arbeidsfortjeneste for private deltakere Dokumenterte kostnader i forbindelse med deltagelse i nettverk drevet av Kompetansesenter for distriktsutvikling, som reise-/oppholdskostnader og tapt arbeidsfortjeneste for private . Kunnskapsinnhenting med utgangspunkt i tema byregionen ønsker å utvikle strategier og tiltak innenfor i programperioden. 5. Begrensinger for tilskuddet Det kan ikke gis støtte til: Utforming av søknad om deltakelse i fase 2 av utviklingsprogrammet for byregioner. Tiltak som innebærer at en eller flere markedsaktører får en økonomisk fordel og som kan tenkes å være konkurransevridende eller påvirke samhandelen i EØS. Ordinære driftskostnader i kommunen, bedriftsutvikling, direkte støtte til næringsvirksomhet eller til fysiske investeringer. Kostnader i prosjektet som vil være å betegne som statsstøtte etter EØSreglene. Slike kostnader vil bli holdt utenfor tilskuddsgrunnlaget. By- og regionsenterkommuner og én eller flere omlandskommuner kan søke. Det må være minimum to kommuner i samarbeidet. Én kommune i samarbeidet skal stå som søker på vegne av samarbeidet. Det skal være gjennomført en helhetlig samfunnsanalyse av det økonomiske samspillet mellom byen og omlandet. Side47 Samfunnsanalysen skal ligge til grunn for valg av tema/samfunnsområde som byregionen skal utvikle strategier og tiltak for i fase 2. Søknaden må være forankret gjennom vedtak i kommunestyre/bystyre eller formannskap/byråd i samtlige kommuner som deltar i byregionsamarbeidet. Søknaden må inneholde svar på krav til innhold i søknaden i pkt. 7 Krav til innhold i søknaden. Søker skal bruke Kommunal- og moderniseringsdepartementets søknadsportal www.regionalforvaltning.no. For sent innsendte søknader vil bli avvist. Søknaden skal følgje oppsettet på www.regionalforvaltning.no. Prosjektorganisering A -eigar: Stord kommune Prosjektansvarleg : Rådmann Magnus Mjør, Stord kommune Prosjektleiar : Gro Jensen Gjerde, Samarbeidsrådet for Sunnhordland Styringsgruppe: regionen) Partnerar : Samarbeidsrådet for Sunnhordland (ordførarar og rådmenn i Atheno AS, næringsråda i kommunane, Kvinnherad næringsservice og Hordaland fylkeskommune. Kvar strategi skal ha sin eigen delprosjektleiar og si eiga styringsgruppe. Det er eit krav for deltaking at det er gjort politiske vedtak i kommunane om deltaking innan 18. juni. Det er oppstartsmøte i regi av Kommunal og moderniseringsdepartementet for dei deltakande regionane 24. september. Føremålet med denne saka er å få tilslutnad til/forankra prosjektet i kommunane i Sunnhordland. Såleis er likelydande brev sendt Austevoll kommune, Bømlo kommune, Etne kommune, Kvinnherad kommune, Sveio kommune og Tysnes kommune, i tillegg til Fitjar. Vurdering Rådmannen meiner det var positivt at regionen deltok i fase 1. Dette gav høve til å henta inn nyttig kunnskap, blant anna samfunnsanalysen, men også deltaking frå regionen på fellesamlingar mellom dei 33 deltakande regionane. Dette la i sin tur grunnlag for vidare plan- og utviklingsarbeid. Rådmannen meiner det er ein styrke for prosjektet at søknaden er initiert av Samarbeidsrådet for Sunnhordland og skal gjennomførast i regi av rådet. Alle strategiane er valt av ei brei samansett gruppe med representantar frå blant anna kommunar , næringsorganisasjonar, Hordaland fylkeskommune og frå ungdomsråd. Gjennom deltaking i fase 2 vil svært mange aktørar på mange ulike nivå arbeida for utvikling av Sunnhordland. Dette er svært positivt for utvikling av regionen. Sjølv om regionen kjem med i programmet og søkje om deltaking i tre år, må det søkjast for kvar år. Dette gjer også rom for å gjera endringar i tiltaka om det skulle visa seg nødvendig. Rådmannen ser føre seg at den regionale forankringa av prosjektet først og fremst vil skje gjennom Samarbeidsrådet. Ein legg opp til at formannskapa vert helde orientert om utviklinga i prosjektet. Økonomiske konsekvensar Prosjektet har ei kostnadsramme på kr. 7 267 400. Av dette er kr. 3 122 400 eigeninnsats i timar. Det er søkt Kommunal og Moderniseringsdepartementet om kr. 2 811 000 fordelt på 2015-2017. Det er ikkje lagt opp til eigendel frå kommunane for finansiering av prosjektet. Det vil vera ein auka innsts frå Stord i samband med delar av strategien ”Den tette byen”. Det er rekna med delfinansiering frå andre aktørar. Konklusjon Rådmannen gjer framlegg om at kommunen støttar opp om prosjektet og at Samarbeidsrådet som styringsgruppe får delegert fullmakt til å stå for den praktiske gjennomføringa. Side48 Framlegg til vedtak: Fitjar kommune støtter opp fortsatt deltaking i om prosjektet UTVIKLINGSPROGRAM FOR BYREGIONAR - Stord – lokomotiv for vekst og utvikling, som skissert i saka. Atle Tornes Rådmann Side49 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Søknad Byregionprogrammet fase 2 Prosjektnamn Byen og regionsenteret Stord- lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Kort beskriving Regionen Sunnhordland deltok i fase 1 i Byregionprogrammet med prosjektet ”Byen og regionsenteret Stord - lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland?” . I den fasen vart det blant anna stilt spørsmål til om Stord er det lokomotivet som ein forventar at eit regionsenter skal vera for regionen. Gjennom arbeidet i fase1 er det gjennomført ein samfunnsanalyse, ein arbeidsplassanalyse og ein målepunktanalyse om Stord si rolle som regionsenter. Det er gjennomført prosessamlingar for å få definert strategiar og tiltak innafor tema og samfunnsområde mellom byen og omlandet for å fremja økonomisk vekst. Dei skal vidare danna grunnlaget for ein utviklingsplan for Sunnhordland. Gjennom prosessen er regionen kome fram til fire strategiar som det skal arbeidast med i fase 2. Visjon Byen og regionsenteret Stord- lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! I fase 1 vart det stilt spørsmål til om Byen og regionsenteret Stord- var lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland. No er visjonen at byen og regionsenteret skal vera det. Difor er spørsmålsteiknet bytta ut med eit utropsteikn. Strategi 1. Sunnhordland – kraftsenter for klyngeutvikling Ved å vidareutvikla eksisterande næringsliv, skapa nye møteplassar på tvers i bransjar og imellom ulike bransjar skal innovasjon og nytenking sikra eksisterande arbeidsplassar og utviklast nye. Strategi 2. Den tette byen Stord skal utviklast til eit attraktivt senter som det er lett å koma til og ifrå. Strategi 3. Saman er me sterke Ved å utvikla tette samarbeidsarenaer skal regionen vidare utviklast til å verta attraktiv for nye innbyggjarar og for dei som alt bur her. Strategi 4. Kompetanseregionen Behalda og utvikla kompetansen i regionen. Prosjektbeskriving Føremålet med prosjektet er å medverka til utvikling av eit robust Sunnhordland. Gjennom arbeidet skal det skapast grunnlag for – og leggast til rette for auka samhandling mellom ulike aktørar på Side50 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! ulike nivå. Det skal skapast gode møteplassar mellom næringsliv og politikarar, mellom ulike næringsaktørar og bransjar. Gjennom arbeidet med dei valte strategiane skal ein arbeida for å ta ut eit potensiale som ikkje er teken fullt ut. I dette ligg blant anna å arbeida for fleire med rett kompetanse, innovasjon og knoppskyting, og kontinuerlig forbetring i bedriftene. Møteplassar mellom politikarar, ungdom og næringsliv skal ha fokus på utvikling av regionen. Skal ein lukkast i arbeidet med ny kommunestruktur må det byggjast kjennskap og tillit mellom ulike aktørar. Det skal arbeidast med mål og strategiar for ei ønska utvikling av regionen med Stord som regionsenter og ei rolleavklaring mellom dei regionale sentera Leirvik og Husnes, og andre kommune- og lokalsenter i regionen. Forankring Strategiane byggjer på følgjande planar: Regional plan for attraktive senter i Hordaland. Vedteken desember 2014. Føremålet med Regional plan for attraktive senter i Hordaland – senterstruktur, tenester og handel er å etablere ein robust og føreseieleg struktur for å sikre attraktive senter og balansert utvikling i Hordaland fylke. Regional forskingstrategi for Hordaland Regional forskingsstrategi Hordaland 2015 har som formål å styrke det regionale innovasjonssystemet ved å legge til rette for betre samarbeid mellom regionale aktørar og forskingsmiljø i fylket, og mobilisere fleire private og offentlege aktørar til forskingsaktivitetar. Næringsplanen for Hordaland 2015 Satsingsområda : 1. Meir entreprenørskap og innovasjon. 2. Fleire med relevant kompetanse 3. Attraktive regionale senter Fylkesdelplan for Sunnhordland Planen har felles regionale mål og strategiar for utbyggingsmønster og transporttiltak, hovudutfordringar for vidare utvikling, framlegg til strategiar og utvalde satsingsområde. Kommunedelplan for Leirvik, vedteken i 2007. Politisk Representantskapet i Samarbeidsrådet for Sunnhordland består av tre valte representantar frå kvart kommunestyre i regionen. Dei har gjeve sin tilslutnad om at det er ynskjeleg at regionen går vidare til fase 2. Søknaden vil bli politisk forankra i samarbeidskommunane i løpet av mai. Vedtak vert oversendt i etterkant. Side51 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Prosjektorganisering A -eigar: Prosjektansvarleg : Prosjektleiar : Styringsgruppe: Partnerar : Stord kommune Rådmann Magnus Mjør, Stord kommune Gro Jensen Gjerde, Samarbeidsrådet for Sunnhordland Samarbeidsrådet for Sunnhordland (ordførarar og rådmenn i regionen) Atheno AS, næringsråda i kommunane, Kvinnherad næringsservice og Hordaland fylkeskommune. Samarbeidspartnarar Atheno AS er eit regionalt samarbeidsorgan for industribedrifter i Sunnhordland. I tillegg har selskapet inkubator i fem av kommunane og førstlinjeteneste i fire. Atheno vil ha eit hovudansvar for arbeidet med industriklynger. NCE Maritime CleanTech er ei næringsklynge lokalisert på sørvestlandet med hovudtyngde i regionen mellom Bergen og Stavanger. Næringsklynga inneheld verksemder frå heile den maritime verdikjeda, leverandørar av fornybar energi, samt forskings- og utdanningsinstitusjonar. NCE Maritime CleanTech vart i juni 2014 tildelt status som Norwegian Centre of Expertise (NCE). NCEprogrammet rettar seg mot dei mest dynamiske og vekstkraftige næringsklyngene i Norge. Kvinnherad Næringsservice Medlemsorganisasjon for næringslivet i Kvinnherad. Og har hovudfokus på næringsutvikling og service/rådgjeving til bedrifter og nyetablerarar. Selskapet vil vera ein støttespelar i arbeidet med klynger, omdømme og Saman er me sterke. Hordaland fylkeskommune er ein sentral samarbeidspartnar i utvikling av Hordaland – Sunnhordland. Ungdomsråda i regionen Kommunane i regionen har ungdomsråd. Dette er ein viktig ressurs for utviklingsarbeidet i regionen. Dei skal vera aktive i dei fleste prosessane i fase 2. Andre Næringsråda i kommunane, bedrifter og Høgskulen Stord Haugesund. Organisering av arbeidet Det skal organiserast ressursgrupper som skal følgja arbeidet i kvar av strategiane. Det skal vera ein delprosjektleiar for kvar strategi. Prosjektleiar koordinerer arbeidet og sikrar framdrift og målsetjingar. Aktivitetar i Fase 2 Samfunnsanalysen Spesifikasjon Side52 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Målsetnaden med samfunnsanalysen var å studera samhandling mellom Stord som regionsenter og kommunane i Sunnhordland for mellom anna å kunna identifisera eventuelle flaskehalsar og problemområde knytt til regional vekstkraft. I forprosjektet har parametera befolkning, infrastruktur, kompetanse, bustadbehov, arbeidsmarknad inkludert arbeidplassanalyse handels og målepunktanalyse for Stord som regionsenter vore handsama. Datamateriellet er ikkje fullstendig, men utgjer likevel eit godt grunnlag for ein overordna samfunnsanalyse for både Stord og Sunnhordland. Tabell Oppsummering av lokale og regionale utfordringar. (Akvator) Tema/område Lokomotiv» «Flaskehals» Befolkning Høgast folketal 93 prosent i tettstader Størst folkeauke siste 15 år Størst framskriving til 2040 Kompetanse Høgast utdanna befolkning Infrastruktur Kommunikasjonssenter for båt, buss og fly. Nedgang i andre kommunar i Sunnhordland Uavklart status vedrørande ferjeog vegsamband mellom Stord og Kvinnherad - og fylkesvegar i regionen kommunar langs ny trasè Bustadbehov Kommunane i Sunnhordland har generelt tatt høgde for aukande bustadbehov, jf nyleg reviderte og komande kommuneplanar. Problem at prognosar for bustadbygging syner 27,5 % for Stord og berre 6,6 % for Kvinnherad? Arbeidsmarknad Arbeidsplassdekning over 100 % Nøkkelverksemder med mange arbeidsplassar Framskriving mot 2030 syner auka sysselsetjing på 19,5 prosent, nr 3 i regionen etter Sveio (28,5 %) og Austevoll (27,4 %). Høg sysselsetjing innafor statleg og fylkeskommunal forvaltning Netto utpendling for Sunnhordland i forhold til Hordaland rest, Haugesundsområdet og Stavangerområdet. 2008-2013 dels eit udekka kompetansebehov. omlandskommunar Detaljhandel Stord har dekningsgrad for detaljhandel på over 100 prosent. Denne har vore stigande over fleire år. Målpunktanalyse -tenester Bruk av tenester på Stord kan knyttast til regionsenterfunksjonar som handel, arbeidsmarknad, Side53 Konkurranse med Bergen og Haugesund, sannsynlegvis forsterka med ny E39 mot Bergen. Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! private tenester, kommunikasjon og statlege og fylkeskommunale tenester Målpunktanalyse -regionsenter Eit fleirtal veit at Stord er eit regionsenter og oppfattar dette i tillegg som sitt. Det er vesentleg færre som er einige at Stord på ein god måte tar vare på sin status som regionsenter. Mindre positive er særleg reisande frå Kvinnherad. Stord oppfyller på mange måtar sin status som regionsenter, både i kraft av befolkningsstorleik, nettoinnpendling, infrastruktur, kompetansenivå, dekningsgrad detaljhandel og arbeidsplassdekning. Den direkte samfunnseffekten av til dømes arbeidsplassar generert på Stord, jf. nettoinnpendling har ikkje vore tema i fase1., men vil kunna vera eit interessant og aktuelt kunnskapsbidrag for seinare analysar. Flaskehalsar og utfordringar er først og fremst knytt til infrastruktur og komande planarbeid for ferjefri kystststamveg (E39) gjennom regionen. Målepunktanalysen indikerer også at Stord har utfordringar i forhold til korleis rolla som regionsenteret blir forvalta. I tillegg har Sunnhordland ei stor utfordring i høve til posisjonering i forhold til sterke regionar i bergens – og haugesundsområdet. I dette arbeidet er der viktig at Stord tar rolla som lokomotiv for regionen Sunnhordland. I samfunnsanalysen er det ikkjedefinert kven og kva som er drivarar. Dette ynskte ein å definera i prosessamlingane i fase1. Befolkning Gjennom samfunnsanalysen kjem det fram at Stord er den kommunen i regionen som har høgaste folketal, har hatt størst folkeauke dei siste 15.åra og har størst forventa auke i framskriving fram til 2014. Det har vore nedgang i nokre kommunar og er ikkje forventa så høg veks som i Stord. Stord har den høgast utdanna befolkning i regionen. Stord har ein arbeidsplassdekning på over 100% og har hjørnesteinsverksemder med mange arbeidsplassar. Dette gjer og regionen sårbar for svingingar i ordresituasjonen, og Stord har hatt to omstillingsperiodar i regi av Kommunal og moderniseringsdepartementet, siste i perioden 2001 – 2007. I mars 2015 opplevde regionen at hjørnesteinsverksemda Kværner ikkje fekk kontrakten på bygging av Johan Sverdrup, ein kontrakt som ville gje sysselsetjing i fleire år framover. Dette gjev regionen store utfordringar. B - Vurdering Funna i samfunnsanalysen syner at Stord har høgaste arbeidsplassdekning og høgaste andel innbyggjarar med høgare utdanning. Stord har og sentrale hjørnesteinbedrifter med høg kompetanse. Stord vert opplevd som regionsenter, men mange stiller spørsmål om Stord på ein god måte tar vare på sin status som regionsenter. Me meiner at det er ein god samanheng mellom funna i samfunnsanalysen og dei prioriterte tema i fase 2. Skal ein få til økonomisk vekst i regionen som heilskap må dette bygga på auka samhandling mellom bedrifter, klyngeutvikling, auka samhandling mellom ulike aktørar, kompetaseutvikling og auka attraksjon. Relevans Strategiane har relevans i høve til både kommunale og regionale planprosessar, jamf. punkt om forankring. Side54 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Gjennom arbeidet med strategiane vil regionen både skapa og tryggja arbeidsplassar. Klyngeutvikling vil skapa både nye og trygga eksisterande. Dette vil også ha fokus gjennom strategien som går på kompetanse. Prosessamlingar For å koma fram til dei strategiane det skal arbeidast med i fase 2 er det gjennomført to strategisamlingar. 36 deltakarar frå åtte kommunar, bedrifter, næringsråd, ungdomsråd, Hordaland fylkeskommune, ordførarar og rådmenn deltok på første prosessamling. Eit representativt utval deltok på andre samling. Etter ein kort presentasjon av samfunnsanalysen starta prosessen, som var lagt opp som ein kafeprosess. Eit sentralt spørsmål var Stord versus resten av regionen. Deltakarane vart utfordra til å koma med minst 5 punkt som byggjer opp under Stord som regionsenter? Kva er utfordringane ved Stord som regionsenter? Kva betyr Stord for utvikling av Sunnhordland? Kva betyr regionen for utvikling av Stord? På denne samlinga fekk ein og drøfta kva som er drivarane i regionen og det vart gjort prioriteringa på tre strategiske mål. Saman er me sterke Den tette byen Kraftsenter for klyngeutvikling På prosessamling to fekk deltakarane presentert strategiane på ny og arbeidde for å finna indikatorar, måltal og tiltak. På denne samlinga vart det og lagt til ein ny strategi - Kompetanse. På første samlinga vart ein samde om at skal regionen lukkast med i å arbeida tettare saman gjennom fase 2 må det i tillegg til strategiar også ligga nokre verdiar til botn for arbeidet. Det er gjennomført ein Swot -analyse og ei brei drøfting på kva som er viktig ta fatt i. Gjennom prosessamlingane vart det framheva at Stord har viktige hjørnesteinsbedrifter som difor er viktige for underleverandørar i heile regionen. Oppretthalding av desse bedriftene er heilt sentralt for å få til utvikling og vekst i regionen. Verdiar for arbeidet i fase 2 For å lukkast i arbeidet bør det ligga til grunn nokre verdiar. Gjennom prosessen er verdiane definert. Aksept - for at Stord er regionsenter i Sunnhordland Identitet – at Sunnhordland er identiteten i arbeidet Raushet –for at eit auka fokus på Stord og er godt for resten av regionen Side55 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Strategiske mål 1. Saman er me sterke 2. Den tette byen 3. Kraftsenter for klyngeutvikling 4. Kompetanse Prosjektmål Visjon Regionbyen Stord – lokomotiv for vekst og utvikling! Verdiar Aksept- Identitet – Raushet Synlighet - Saman er me sterke Det ligg mykje psykologi mellom lokomotivet og vognene. Difor må regionen arbeida for å dreia haldninga mot å i større grad vera medviten om regionsenteret er ein ressurs for regionen og regionen ein ressurs for regionsenteret. I dette ligg det også utfordringar i høve til arbeidet med ny kommunestruktur. Gjennom arbeidet med kommunestruktur er det utarbeidd eit faktabasert grunnlag som i neste omgang skal gjera interesserte kommunar i stand til å vedta framtidig kommunestruktur i Sunnhordland. Regionen har tradisjon på å samarbeida på tvers av kommunegrenser. Dette er samarbeid innan kultur, idrett, næring, offentlege og private samarbeid. Det er i regi av arbeid med ny kommunestruktur gjort ei kartlegging over delar av desse. Det er grunn til å tru at det vil styrkja regionen om det kom til andre samarbeidsområder, og eit prioritert område i fase 2 er å sjå om dette kan vidareutviklast. www.buisunnhordland er eit omdømmeprosjekt i samarbeid mellom bedrifter og kommunar i regionen. Gjennom prosjektet vert det arrangert møteplassar mellom bedrifter og kommunar og møteplassar mellom desse og ungdommar. Sunnhordandstreffa er gjennomført både lokalt og i studentbyane rundt om i landet. Ambassadørtreff har vore ein møteplass mellom kommunar og næringsliv i forkant av Sunnhordlandstreffa. I fase 2 skal desse treffa utviklast til å ha eit større fokus på utvikling, moglegheitar og utfordringar i regionen og ikkje nødvendigvis vera knytt til Sunnhordlandstreffa. I fase2 i Byregionprogrammet er det prioritert å vidareutviklast møteplassar der fokuset skal vera utvikling av regionen og ei oppleving av synleggjering av at me står sterke i saman. Side56 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Strategisk mål Saman er me sterke Indikator Måltal Tiltak Ansvar Tid Gjennomføra kartlegging Ja Kartlegga antal fungerande samarbeid innan definerte områder SrS 2015 2016-17 Prosessamlingar 2 Aktive ungdomsråd Ja Auke -bedrifter - andre 10% Oppleving av at me får ting til saman Antal Frå 2-5 Antal 8-10 4 pr.år Legga til rette for fleire Invitera ungdomsråda med i prosessen Vidareutvikla Buisunnhordland -internt -eksternt Feira det me får til SrS 2015-17 Srs og bedrifter 2015-17 Srs 2015-17 Ambasadørtreff – arena for politikarar og næringsliv Skapa nye møteplassar i regionen Buisunnhordland 2015-17 SrS 2015-17 Sentrumsutvikling og kommunikasjon - Den tette byen Infrastruktur er eit sentralt temaområde i diskusjonen kring kva som skaper regional vekst, og er kanskje den enkeltfaktoren som kan ha størst innverknad på folketalsutvikling og sysselsetjing i dei fleste kommunane. Sunnhordland har med sitt øy- og fjordlandskap store utfordringar når det gjeld infrastruktur og kommunikasjonar , både når det gjeld vegnett og vegstandard på land og sjøtransport med ferje og hurtigbåtsamband. Sambandet Kvinnherad – Stord er ein flaskehals for sterkare regional integrasjon av arbeidsmarknaden , noko som i neste omgang kan medverka til at ein ikkje får full effekt av det vekstpotensialet som regionen har. Sunnhordlandsbassenget må reduserast som barriere og igjen etablerast som ei viktig transportåre. Det må tenkjast nytt i høve til sjøtransport. Snøggbåten bør bli ”Bussen i Sunnhordlandsbassenget”. Sjøtransporten må knyttast opp mot terminalar i sentrumsområda og gode omstigingspunkt mellom ferje, buss og snøggbåt. Maritime Clean Tech på Stord har NCE status innan maritim miljøteknologi, og klynga har utarbeidd konseptet ”Urban Water Shuttel” som kan samanliknast med ein ”bybane” på sjø. Eit slikt prosjekt ville knytt regionen mykje tettare saman, og det er ynskje å få gjennomført eit prosjekt som såg på Side57 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! om det var mogleg i Sunnhordlandsbassenget. http://www.maritimecleantech.no/content.aspx?page=105062&newsarticle=35077 Sunnhordland har 28 tettstader, og innafor desse ligg dei fleste daglege reisemåla som er arbeidsplassar, skular og tenesteområda. I Plan for senterstruktur i Hordaland er Leirvik og Husnes definert som regionsenter. Leirvik er det senteret som har regionale funksjonar som til dømes sjukehus, sorenskrivar, jordskifterett og høgskule. Det er desse funksjonane, saman med næringsliv, handelstilbod og geografisk plassering, som definerer Stord som regionsenter i Sunnhordland. Husnes sin nye status som regionsenter vert viktig for utvikling av regionen og begge sentera må utviklast ut i frå sin eigenart utan at dei vert sett opp i mot kvarandre. Desto viktigare vert det å få til gode samband mellom sentera (Regional transportplan) og at kvar lokalsenter, kommunesenter og regionalesentra får formidla sine særeigne kvalitetar. Dette vil og føra til meir kjennskap til kvarandre og knytta regionen tettare saman. Leirvik Tenestetilbod, handel og fellesanlegg gir liv og aktivitet til tettstadområda og definerer kva område som er sentrale møteplassar i tettstaden. Sentrumstilbod og tenester vert vanskeleg tilgjengeleg for mange (unge /eldre som ikkje disponerer bil) når dei vert spreidde over store areal og fleire områder. På Stord kan dette vera ei utfordring då sentrum ikkje utviklar seg i takt med Heiane næringsområde. Eit visuelt opplevingsmiljø og gode møteplassar er viktig for næringsutvikling, kulturaktivitetar, rekruttering og sikring av busetjinga. Gode tettstader må ha mange ulike tenester og kultur. Offentlege og private verksemder bør samarbeide om utvikling. Leirvik er kommunesenter i Stord. Mål for vidare utvikling av kommunesenteret er lagt i ein eigen kommunedelplan for Leirvik. Planen vart godkjent i 2007 og revidert i 2011. Planen tek opp i seg at Stord er regionsenter og at det er kvalitetar og funksjonar som må ivaretakast og utviklast. Dette er og definert i Regional plan for attraktive senter i Hordaland. Strategisk mål Den tette byen Indikator Måltal Tiltak Ansvar Tid Auka frekvens mellom kommune sentra Auka frekvens til og frå ja Utvikla framtidsretta kommunikasjonar - Skyss Kommunane 201516 Ja Eksternt ”Bussen i Sunnhordlandsbassenget”(hurtigbå t) Internt: - Skyttelbuss Leirvik – Heiane HFK, SrS 201516 Antal 1 Mulighetsstudie Stord Definera sentrum kommune - Gjennomføra sentrumsplan m/fleire Side58 20152017 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Plan 1 Avklaring 5av 5 Plan for rett bruk av areal til bustad, næring og off.inst. Bærekraftilg ”Bybane på sjø” Stord kommune MTW, HFK, 2016 Utvikling - Kraftsenter for klyngeutvikling Industrien i Sunnhordland er svært viktig for sysselsetjing og verdiskaping. Regionen er prega av kultur for industriarbeid, kultur for å skapa resultat med industriell tyngde innanfor: - Offshore Skip og skipsutstyr Havbruk Prosessindustri Regionen har mange leverandørverksemder som leverer produkt og tenester til verksemdene i dei fire nemnde bransjane. Mange leverer ikkje berre innan ein bransje, men til fleire. Regionen sin kunnskap og erfaring frå industri og industriell verksemd må det byggjast vidare på og ein konkurransedyktig industri vil vera avgjerande for vidare utvikling av Sunnhordland. I Regional forskingsstrategi Hordaland 2015-2019 er eit resultatområde ”Fleire klyngeprosjekt til Hordaland” og ”VRI programmet – auka fokus på samarbeid mellom FoU og bedrifter”. Skal Hordaland lukkast i sin strategi må Sunnhordland vera ein sentral region i dette arbeidet. Sunnhordland er eit kraftsenter innan marin, maritimt og offshoremiljø nasjonalt og internasjonalt. Produksjon og kontinuerleg forbetring er sentrale utfordringar i bedriftene. Knoppskyting og om kompetansen i bedriftene kan nyttast og knytast til andre områder er viktige utviklingsområde. Regionen har også ei satsing innafor mat, kultur og reiseliv. Her er sit stort potensiale for å utvikla kunnskap og få til eit auka samarbeid innan FoU. Strategisk mål Kraftsenter for klyngeutvikling Indikator Måltal Tiltak Ansvar Tid Auka antal klynger 5 Utvikla moglegheiter for ulike industriklynger Atheno 2015 Skapa møteplassar i klyngene og mellom klyngene Atheno /MTW Samarbeidsrådet 2015-17 Bedrifter HFK 2015-17 Antal Antal 3 Utvikla moglegheiter for klynger innan reiseliv ,mat og kultur Lønsomhet auke Styrka Side59 MTW 2016-17 Samarbeidsrådet/ 2015-17 visistSunnhordland Atheno 2015-16 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! klyngedelakarane sin konkurranseevne Fleire søknader om FoU prosjekt auke Etablera kontakt med relevante FoU miljø/bedrifter Tilfredshet 3-5 Arbeida for auka tilgang på kompetanse og FoU aktivitetar 2016-17 Atheno Atheno Team Sunnhordland Samarbeidsrådet Atheno Team Sunnhordland Samarbeidsrådet 2015-17 2015-17 KOMPETANSE – sterkt utdanningsmiljø Dei vidaregåande skulane og Høgskulen Stord/ Haugesund har viktige roller som regionale utviklingsaktørar. Skulane bør ha undervisningstilbod som høver med næringslivet sitt behov. Dei bør vera faglege og pedagogiske sentra for etter – og vidareutdanning og for prosjektsamarbeid skule – næringsliv. Med den varierte næringsstrukturen som finnes i Sunnhordland er det eit stort behov for ulik kompetanse innan mange områder. Dei komande åra kan verta ein utfordring for dei store hjørnesteinsbedriftene . Manglande ordretilgang dei neste åra gjev utfordringar i å halda på kjernekompetansen. Bedriftene signalisere fleire tiltak. For dette prosjektet vert det viktig å arbeida for fleksible løysingar, som vidareutvikling av den kompetansen som er i bedriftene tilpassa den omstillinga som kjem i høve til manglande ordretilgang i offshoreindustrien. ”Utdanningsrøyret” – modell for teknisk kompetanseutvikling i industrien Etablering av eit utdanningstilbod lokalt for teknisk vidareutdanning av personell til leverandørindustrien i Sunnhordland. Med teknisk vidareutdanning meines her relevante liner på teknisk fagskule og ingeniørhøgskule samt dei forkursa som er naudsynte for å få folk inn på studia. Tilbodet skal vera eit fleksibelt vidareutdanningstilbod for personell som er i arbeid. Delmål: 1. å få utdanningsinstitusjonane med på å etablera slike tilbod, 2. å få til den naudsynte fleksibiliteten inn i studieopplegget og 3. å få verksemdene til å tilrettelegga for at dei tilsette kan bevega seg mellom jobb og utdanning. 4. Trygga at private og offentleg verksemd har tilgang på relevant kompetane. Dei tre første punkta er prøvd ut ved at hjørnesteinsbedriftene i Stord i 2011 tok eit initiativ ovanfor sine tilsette. Dette vart utvida i 2012 ved at tilbodet og skulle gjevast til personar i bedrifter i heile regionen. Det har ein ikkje heilt fått til, men situasjonen i offshoreindustrien no seier at kompetanseheving vert svært viktig. Side60 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Vidaregåande skular Det er sju vidaregåande skular i regionen. Dei har fleire felles linjer, men her er også ei viss grad av spesialisering. Ein stor del elevar vel ikkje ønska linje då tilbodet gjerne ligg i ”feil ” kommune. For å motverka slike haldningar skal det gjennomførast eit hospiteringsprogram i ungdomsskulen. Elevar skal hospitera på ungdomsskular i minst ein annan kommune. Då vil elevane oppdaga at avstand og kultur ikkje er så annleis, og lettare gjera val av linjer på ein skule i ein annan kommune. Dette kan også vera med på å redusera fråfall i den vidaregåande skulen. Strategi Indikator Sterkt Oppretthalding udanningsmiljø og utvikling av studietilbod Antal skular Måltal Tiltak Ansvar Tid Ja Sikra Høgskulen StordHaugesund sin posisjon ved høgskulereforma Samla regionen om felles kommunikasjon om liner ved vg.skular Utvekslingsprogram for 910.klasse SrS 201516 SrS 201517 HFK Modell for teknisk kompetanseutvikling i industrien Industrien 201617 201517 Oppretthalda eksisterande - Bedriftsutvikling Nyskaping - Mobilisering - Informasjon og opplæring Team 2017Sunnhordland 17 6 Interkommunal Ja samhandling Utdanningsrøyret Arbeidsplassar Ja 10% Omdømme – Skapa gode barndomsminner Sunnhordland består av åtte kommunar, innbyggjarane har for liten kunnskap om regionen. Det manglar ei felles informasjonsplattform utan «kommunegrenser». Ungdom frå ein kommune veit ikkje om eller ynskjer kanskje ikkje å delta på arrangement etc i andre kommunar. Dersom berre kommune eller lokal avis er avsendar/formidlar av informasjonen, kan dette bidra til at informasjonen vert for dei utvalde, at ein ikkje kjenner seg invitert – sidan det er kommunen regionsenteret ligg i som inviterer. Bu i Sunnhordland er ein alt eksisterande og felles portal for alle som bur eller ynskjer å bu i regionen, men også for å informere til andre om kva kvalitetar som finst her. Portalen er «nøytral» og har alt integrasjonar for arrangement av ulikt slag. Målgruppa og informasjonen kan lett utvidast, slik at dette blir ein preferert, nøytral og attraktiv formidlar av aktivitetar, arrangement og liknande for ungdom. Ein oppnår at staden ein kjem frå i eigne auge ikkje er så liten, men har meir å by på – sidan regionsenteret er ein naturleg del når ein avgrensar kva ein kjem frå. Side61 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Omdømmebygging ligg i botn – er summen av oppfatningar omgjevnadane og innbyggjarane har av regionen. Utan eit godt omdømme, vert vegen tilbake til regionen lengre. Andre felles møteplassar som ikkje stiller krav til prestasjon. Ungdom har uttalt at det er høg terskel for å delta på treningar og andre aktivitetar om ein ikkje er «invitert» med. Det er ei følt oppfatning at ein ikkje berre kan kome om ein ikkje har rette kvalitetar, eller er frå rett skulekrins. Alle kommunar har ikkje kapasitet til å oppretthalda eller arrangera fritidstilbod/samlingar. Regionsenteret må ta ei rolle for å arrangera nøytrale arenaer. For å motverka desse haldningane skal det gjennomførast eit hospiteringsprogram i ungdomsskulen. Elevar skal hospitera på ungdomsskular i minst ein annan kommune. Ynskt mål er at ein byggjer bru/vennskap mellom elevar frå ulike kommunar. Det vil såleis ikkje vere «dei» på eine sida, og «me» på andre, men eit fellesskap. Strategisk mål Indikator Måltal Tiltak Ansvar Skapa gode barndomsminner Tilfredshet 5 Utvikla gode idretts og kulturtilbod for born og unge Kommunane 15-17 /ungdomsråda, Antal 8 Auka 5% SrS, bedrifter, kommunar og ungdomsråda Srs; bedrifter og kommunar 15-17 Tilbakeflytting Gode møteplassar – i regionen og i regionsenteret Auka framsnakking Buisunnhordland HFK, Kommunane 16-17 Byggja venskap Gjennomført Hospiteringsprogram interkommunalt for 9.-10 klasse. Tid 15-17 Målgruppe Målgruppa for prosjektet er innbyggjarar og næringsliv i kommunane i regionen. Resultat Auka samspel mellom kommunane og næringslivet i regionen. Nye arbeidsplassar Regionbyen Stord – lokomotiv for vekst og utvikling! Effektar Styrking av samarbeid og fjerning av flaskehaksar skal styrkja regionen sin attraktivitet. Prosjekta Rogfast, Hordfast og endringar i kommunestruktur vil gje regionen store utfordringar, men først og fremst moglegheiter. Ved deltaking i KMD sitt utviklingsprogram for Byregionar fase2 vil regionen møta desse utfordringane på ein offensiv måte og få: Eit sterkt og tydeleg fokus og auka motivasjon for arbeid med samhandling og endringar Ressursar til å arbeida med dei strategiane som regionen har valt å prioritera Side62 Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! Nyttige læringsmiljø saman med andre rgionar i nettverk under Distriktssenteret Ressursar som gjer auka kvalitet i prosessen og i plan for vidare utvikling av regionen. Tids- og kostnadsplan TIDSPLAN AKTIVITETAR 2015 Oppstartsmøte Oppstartsmøter i prosjekta Prosessamlingar i delprosjekta Arbeid med handlingsplan og prioriteringar for 2016 – delprosjekta Operativt arbeid Møter, arena, kompetanseinnhenting, prosess mm Sept. X AKTIVITETAR 2016 Operativt arbeid Status i delprosjekta Prosessamlingar i delprosjekta Arbeid med handlingsplan for 2017 – delprosjekt Jan-jun X AKTIVITETAR 2017 Operativt arbeid Status i delprosjekta Prosessamlingar i delprosjekta Arbeid med handlingsplan for 2017 – delprosjekt Jan-jun X Okt. Nov. Des. X X X X x X X x X X Aug X X X Nov X Des X X X X Aug X X x Nov X X X Side63 Des X Byen og regionsenteret Stord – lokomotiv for vekst og utvikling i Sunnhordland! KOSTNADS- OG FINANSIERINGSPLAN Tittel: KLYNGEUTVIKLING DEN TETTE BYEN SAMAN ER ME STERKE KOMPETANSE FELLESKOSTNADER Totalt KOSTNADER 2015 2016 2017 SUM 325 600 265 000 366 000 142 800 522 000 730 600 522 000 595 200 227 200 907 000 712 600 236 000 595 200 203 200 917 000 1 768 800 1 023 000 1 556 400 573 200 2 346 000 1 621 400 2 982 000 2 664 000 7 267 400 2017 1 000 000 50 000 180 000 76 000 50 000 75 000 114 000 SUM 2 811 000 270 000 450 000 180 000 150 000 120 000 164 000 Prosjektkostnadane er spesifisert i eige detaljert budsjett (sjå vedlegg) FINANSIERINGSPLAN Tittel: Kommunal- og mod.dep. Andre- Mulighetsstudie Andre - Klyngeutvikling Andre - Saman er me sterke Atheno Samarbeidsrådet Andre Eigeninnsats 4 delprosjekt * Eigeninnsats hovedprosjekt * Totalt FINANSIERING 2015 2016 811 000 1 000 000 20 000 200 000 20 000 250 000 34 000 70 000 50 000 50 000 45 000 50 000 449 400 960 000 762 000 2 171 400 237 000 357 000 357 000 951 000 1 621 400 2 982 000 2 664 000 7 267 400 * Eigeninnsats er spesifisert i eige detaljert budsjett (sjå vedlegg) Side64 Fitjar kommune Arkivkode: 200 Saksmappe: 2015/341 Sakshandsamar: Andreas Moe Larsen Dato: 11.05.2015 SAKSFRAMLEGG Høyring - endringar av handheving av reglane om offentlege innkjøp Utval sak Utval Møtedato 51/15 Formannskapet 10.06.2015 Bakgrunn: Nærings- og fiskeridepartementet har sendt framlegg om endringar i korleis reglane om offentlege innkjøp blir handheva, på høyring med frist 14.08.15. Dokumentene i saka kan lesast på www.regjeringen.no/id2405911. Departementet har i tillegg sendt framlegg om innføring av nye EU-reglar i lov og forskrift (www.regjeringen.no/anskaffelsesdirektiver). Administrasjonen sitt framlegg er at Fitjar kommune ikkje let seg høyra i den saka. Høyringa gjeld framlegg om at: Klagenemda for offentlige anskaffelser (KOFA) skal få utvida kompetanse i saker om ulovlege direkte innkjøp, slik at nemnda anten kan gje overtredingsgebyr eller ta saka inn til domstolane for søksmål. Klagar skal få gebyret tilbake der KOFA kjem fram til at det føreligg eit ulovleg direkte innkjøp. Klagar i andre typar saker skal òg få gebyret tilbake. Departementet legg fram to alternative framlegg til korleis det skal gjerast. Andre endringar i reglane for handheving. Nokre av desse endringane er materielle endringar som følgjer av nye innkjøpsdirektiv. Andre er språklege justeringar. Før 2012 kunne KOFA gje inntil 15 prosent av kontraktsverdien i gebyr ved ulovlege direkte innkjøp. Innføringa av eit handhevingsdirektiv frå EU gjorde at dette høvet blei teke vekk frå nemnda, og overført til domstolane. No ynskjer departementet å utvida nemnda sin kompetanse til anten å gje eit gebyr på opp til 15 prosent eller ta saka inn for domstolane for søksmål der det er funne ulovlege direkte innkjøp. Der det før var ein vurdering av om det skulle bli gjeve gebyr og kor stort gebyret skulle vera, ut frå kor grovt brotet var, vil det i framlegget vera eit krav om at det skal gjevast gebyr på inntil 15 prosent. Ein viktig skilnad mellom KOFA og domstolane sin handsaming av saker om ulovlege direkte innkjøp er at krinsen av klagarar til domstolane er mindre, då det blir kravd rettsleg interesse for å gå rettens veg. Alle kan klaga inn eit innkjøp til KOFA. Etter endringa i 2012 har det kome eit nytt reiskap for offentlege innkjøparar, då det er blitt mogleg å publisera ein intensjonskunngjering dersom ein meiner det er grunn til å gå til direkte innkjøp. Dette kan førebyggja klagar i ettertid. Dei siste åra har gebyra for å klaga inn ein innkjøpar til KOFA auka monaleg, og gebyra er no kr 8 000 for rådgjevande saker og kr 1 000 for saker om ulovlege direkte innkjøp. Dette har ført til ein høgare terskel for å melde inn saker til nemnda. Departementet kjem ikkje med framlegg om å endra gebyrstorleikane, men vil leggja til rette for at gebyra blir tilbakebetalt dersom klagar får medhald. Det er i tillegg eit Side65 framlegg om at klagar får tilbakebetalt halve gebyret dersom den får medhald i mindre alvorlege brot på lovgjevinga. Det er i tillegg framlegg om andre endringar i reglane for handheving av innkjøpsreglane i samband med framlegg om innføring av nye EU-reglar i lov og forskrift og forenklingsutvalet sine framlegg. Vurdering: KOFA sine avgjersler har ein viktig læringsfunksjon for offentlege innkjøparar, sjølv om den ikkje kan gje gebyr ved brot på lovgjevinga. Rådmannen meiner ei vidareføring av dagens ordning sikrar ei tydeleg arbeidsdeling mellom nemnda og domstolane. Medan nemnda kan gje uttalar som betrar framtidige innkjøp, kan aktørar med rettsleg interesse ta saker om inn for domstolane. Det er viktig for den allmenne tilliten til offentlege innkjøp at alle skal kunna krevje ei vurdering av om eit innkjøp er i tråd med lovgjevinga. Det bør likevel vera ein noko større terskel for å krevje at innkjøpar får gebyr eller at avtalane blir avkorta eller sett utan verknad. Rådmannen meiner ein bør ha rettsleg interesse av saka for å ha høve til å krevje dette, gjennom domstolane. Rådmannen har ikkje innvendingar til at gebyr blir tilbakeført om klagar får medhald, men meiner det bør skiljast mellom mindre alvorlege brot (halve gebyret tilbake) og alvorlege brot (heile gebyret tilbake). Framlegg til vedtak/tilråding: Fitjar kommune sender inn følgjande høyringsuttale: Klagenemda for offentlige anskaffelser sine avgjersler har ein viktig læringsfunksjon for offentlege innkjøparar, sjølv om nemnda ikkje kan gje gebyr ved brot på lovgjevinga. Fitjar kommune meiner ei vidareføring av dagens ordning sikrar ei tydeleg arbeidsdeling mellom nemnda og domstolane. Medan nemnda kan gje uttalar som betrar framtidige innkjøp, kan domstolane sanksjonera mot brot på lovgjevinga. Det er viktig for den allmenne tilliten til offentlege innkjøp at alle skal kunna krevje ei vurdering av om eit innkjøp er i tråd med lovgjevinga. Det bør likevel vera ein noko høgare terskel for å krevje sanksjonar mot offentlege innkjøparar. Fitjar kommune meiner ein bør ha rettsleg interesse av saka for å ha høve til å krevje sanksjonar, gjennom domstolane. Fitjar kommune har ikkje innvendingar til at gebyr blir tilbakeført om klagar får medhald, men meiner det bør skiljast mellom mindre alvorlege brot (halve gebyret tilbake) og alvorlege brot (heile gebyret tilbake). Atle Tornes Rådmann Side66 Fitjar kommune Arkivkode: 150 Saksmappe: 2014/674 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: 02.06.2015 SAKSFRAMLEGG Iverksetjing av investeringsprosjektet Nytt kyrkjeorgel Utval sak Utval Møtedato 52/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Bakgrunn: Viser til vedtak i kommunestyret 18.12.2013 sak 67/13 Nytt kyrkjeorgel: «Fitjar Kommune vil delvis imøtekomma søknaden frå Fitjar kyrkjelege fellesråd med investeringsmidlar til nytt klassisk pipeorgel i Fitjar Kyrkje. Midlane vil bli lagt inn i LTP på investering: 2014 1,5 mill. 2016 1,5 mill. 2017 0,5 mill. Det vert sett tak på 3,5 mill. på den kommunale delen, dette gjeld om orgelet vert dyrare. Om orgelinvesteringa vert rimeligare enn budsjettert, 4,5 mill., skal den kommunale delen reduserast prosentvis lik reduksjonen. Rådmannen må oppnemna ein representant frå kommunen som følgjer opp denne investeringsprosessen.» I budsjettvedtaket for 2015 vart første del av investeringa flytta til 2015. Økonomisjef er kommunen sin representant i orgelkomiteen. Rentekompensasjon / Lån: Husbanken har gjeve tilsagn om rentekompensasjon for prosjektet. Kirkerådet har gjeve tilsagn om lån gjennom Opplysningsvesenets fond i høve opphavleg kommunestyrevedtak, med forbehold om at Kirkerådet har naudsynte midlar i 2016 / 2017. Første del av lånet på 1,5 mill. er allereie utbetalt til kommunen. Lånet har gunstige rentebetingelsar, 3 mnd. NIBOR – 40 rentepunkt. (0,99 % i 2. kvartal 2015). Økonomi: Prosjektet består av tre hovuddeler, og har følgjande risikomoment: Orgel 4,0 mill. Inkluderer prisstigning, men kan ha valutarisiko Konsulent 0,1 mill. Tilpassing 0,4 mill. Anslag på noverande tidspunkt Ein ser ikkje for seg større avvik på total prosjektramme på 4,5 mill. per i dag. Ein har hatt orgelet på anbod (avgrensa til 4,0 mill.) med tingingar i vår, og komiteen ventas å gjera vedtak om val av leverandør veke 24. Kontrakt vert inngått etter utløp av klagefrist. Betalingstidspunkt varierer noko mellom leverandørane. Side67 Tek ein høgd for 400.000,- i tilpassingsarbeid i kyrkja i 2016 vert anslått betalingsplan: 2015 2016 2017 2,1 mill. 1,6 mill. 0,8 mill. For å kunne halda likviditetsplanen i prosjektet, har ein behov for å flytta 600.000,- av kommunen sin del av investeringa frå 2016 til 2015, og 500.000,- frå 2017 til 2016. Prosjektet vil då kunne nytte innsamla midlar for å møte uføresette endringar i kostnads- og likviditetsbudsjettet. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera følgjande vedtak: Fitjar kommune styre vedtek å setja i verk investeringa «Nytt kyrkjeorgel» med ny utbetalingstidsplan: 2015 2,1 mill. 2016 1,4 mill. 2017 0 Atle Tornes Rådmann Side68 Fitjar kommune Arkivkode: 600 Saksmappe: 2014/823 Sakshandsamar: Anne Berit Hovstad Johansen Dato: 22.05.2015 SAKSFRAMLEGG Kjøp av utleigehusvære for å rekruttera legar til kommunen. Utval sak Utval Møtedato 23/15 Utval for Oppvekst og omsorg 02.06.2015 53/15 Formannskapet 10.06.2015 Bakgrunn: Fitjar kommune har i mange år hatt ei stabil legedekking, men i løpet av året som ligg framfor oss, står me ovafor ei problemstilling med å rekruttera 1-2 nye legar til kommunen. Den andre legen som har hatt driftsavtale med kommunen i fleire år, bur ilag med sonen (skuleelev) i kommunal bustad på Tysnes enno, og har lenge sett seg etter hus i Fitjar. Men fordi det er vanskeleg å finne noko eigna på den private leigemarknaden har han ikkje lukkast. Vedkomande har bustad i Spania, og deler av familien bur enno der, så vedkomande ynskjer difor å leige enno ei tid. Han har teke spørsmålet opp med kommunen og bed om at det vert stilt til disposisjon hus til leige for han. Vurdering: Administrasjonen har lenge sett ei utvikling der det er vanskeleg å få tak i bustad på Fitjar, især på leigemarknaden. Å få tak i tilfredsstillande bustad for å leige har vore eit problem også for andre tilflyttarar. Til dømes kan ein nemne at ein sjukepleiar som vart tilsett her nyleg, ikkje fann hus her i kommunen til familien sin, og busette seg på Bømlo der dei fekk både hus og barnehageplass umiddelbart. Kort tid etter sa vedkomande opp her og sluttar straks. Bustadutfordringane gjeld ikkje lenger berre såkalla særleg «vanskelegstilte», men og andre som vender seg til kommunen og NAV og ber om hjelp. Når me no etter svært mange år skal rekruttera nye legar, må ein vurdera sterkt om kommunal utleigebustad skal vera noko ein skal tilby. Andre distriktskommunar har ofte dette med i eit tilbod. Me veit og at yngre legar kanskje ikkje alltid blir så lenge på ein stad, og då byggjer dei ikkje hus i ein kommune som det første dei gjer. Rådmannen meiner og at det framover, kan vera like viktig utfordring å behalde den andre legen som og har vore her i fleire år no, som å rekruttere nye legar. Det vil vera viktig å leggje til rette for å han med «på laget» vidare, ein lege med både kontinuitet og erfaring og som er almennlegespesialist. Det bør difor kjøpast ein bustad så snart som mogeleg til utleige til den legen som i dag har avtale med kommunen og ynskjer flytta hit. Det er svært stressande å pendle, især med alt vegarbeid som har funne stad både på Stordøya og på Tysnes. Våren 2016 må ein kjøpe ein ny bustad til same føremål; rekruttera ny lege. Side69 Framlegg til vedtak/tilråding: Utvalet for oppvekst og omsorg rår Formannskapet til å gjera følgjande vedtak: Fitjar kommune kjøper ein bustad (som bør ha 3 soverom) så snart som mogeleg. Ramme for kjøp vert sett til kring kr. 2,5 mill kroner. Bustaden skal leigast ut til lege som i dag har avtale med kommunen, og finansierast over helsebudsjettet/leigeinntekter. Behandling i Utval for Oppvekst og omsorg - 02.06.2015: Rådmannen orienterte om at saka skal avgjerast av kommunestyret. Saka vert sendt formannskapet for å bli lagt inn i budsjettet. Tilråding fra Utval for oppvekst og omsorg: (Samrøystes) Fitjar kommune kjøper ein bustad (som bør ha 3 soverom) så snart som mogeleg. Ramme for kjøp vert sett til kring kr. 2,5 mill kroner. Bustaden skal leigast ut til lege som i dag har avtale med kommunen, og finansierast over helsebudsjettet/leigeinntekter. Atle Tornes Rådmann Side70 Fitjar kommune Arkivkode: A20 Saksmappe: 2015/420 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Namneendring: Frå Sælevik skule til Selevik skule Utval sak Utval Møtedato 54/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Vedlegg: Ingen Utrykt dokument: Formannskapssak PS 39/15 Bakgrunn: I sak 39/15 vart det vedteke å leggja ut nytt namn på Sælevik skule og krins, endra til Selevik skule og krins, til høyring med frist 8 juni. Dette er to dagar før formannskapsmøtet. Det er pr i dag ikkje mogleg å skriva endeleg sak, då me må ha med oss alle fråsegner, men me vil kunna leggja denne fram i møtet. Saka synest godt kjent, og utgreidd, så me vonar at dette kan aksepterast. Det vart formulert to ulike forslag til vedtak vedtak, avhengig av innkomne fråsegner: Selevik blir nytt namn på skulen og krinsen. Endringa trer i kraft straks. Namn på skulen og krinsen vert ikkje endra. Dersom ein vedtek å ikkje endra namnet, må ein vurdera om saka treng gå til kommunestyret. Dersom ein vedtak å ikkje endra namnet, må ein vurdera in saka treng gå til kommunestyret. Vurdering: Innen fristen gjekk ut var det ikkje kome inn merknader til namneendringa som var til høyring. Forslaget går ut på at namn på Sælevik skule og krins vart endra til Selevik skule og krins. Framlegg til tilråding: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Namn på Sælevik skule og krins vert endra til Selevik skule og krins med verknad frå 17. juni 2015. Atle Tornes Rådmann Side71 Fitjar kommune Arkivkode: L32 Saksmappe: 2015/482 Sakshandsamar: Liene Tolka Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Adresserning status juni 2015. Forslag til endring av vegnamn. Utval sak Utval Møtedato 55/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Vedlegg: 1. Innkomne høyringsuttalar – vil bli lagt fram i møtet 2. Kopi av sak til Samarbeidsrådet. Utrykt saksdokument: Sak PS 38/15. Bakgrunn: I sak PS 38/15 vart det vedteke å leggja forslag til endra namn på to vegar til offentleg høyring, med frist 8 juni. Dette er to dagar før formannskapsmøtet. Det er pr i dag ikkje mogleg å skriva endeleg sak, men me vil kunna leggja denne fram i møtet. Saka synest godt kjent, og utgreidd i mange versjonar, så me vonar at dette kan aksepterast. Status pr i dag: Me har sendt sak til Samarbeidsrådet, saman med ein uttale frå dei felles namnenemndene i Stord og Fitjar. Me vonar at Samarbeidsrådet vil støtta oss. Kommunalkomiteen i stortingen vil no vurder å overføra vedtaksmynde i namnesaker til kommunane som ledd i ny kommunestruktur, etter innspel frå oss. Slik saka no står, er fylgjande att: Det må gjerast endeleg vedtak om namn på dei som er til høyring. Saka skal til kommunestyret. Me har brukt opp pengane pr mai, i revidert budsjett er ramma foreslått auka med kr 54.000. Dette er særs knapt. Det er løpande arbeid med tildeling av adressar. Arbeidet er hindra av tekniske utfordringar i matrikkelprogrammet, og arbeidet har gått seinare enn ynskjeleg. Me har sett det lite ynskjeleg å endeleg tildela adressar, utan at me samstundes kan leggja dei i matrikkel, jf matrikkellova § 25. Me skal handsama klagen frå Kartverket. Slik me har handsama saka så har me implisitt gjort vedtaka, men ikkje formalisert dette som ei klagehandsaming. Ein vonar at ordførar kan få fullmakt til å handsama dette etter sommarfullmakt. Me skal gje uttale til namnesakene som er reist av Kartverket, stort sett gjeld det dei same namna som me har vurdert i klagerunden. Her gjeld det å koma med ei grunngjeving. Me har frist medio juli. Uttale til denne saka kan delegerast til rådmannen. Det skal reisast namnesak på gardsnamnet Rydland, frå Raudland eller Røydland. Denne saka kan delegerast til rådmannen. Side72 Det er kome to innspel på vegnamn: SIM ber om at vegnamnet blir Svartasmågvegen, og at anlegget deira får adresse Svartasmåget 1. Namnet som ligg i vegdatabase frå før er Svartasmogvegen. Alle adressar må knytast til vegnamnet. Oddrun Hatlevik ber om at Kvernhusdalen eller Kvernhusbekken blir innført som namn på sideveg til Koløyvegen. Dette er ein ikkje namnepliktig veg. Spørsmålet er besvart før. I samsvar med praksis ynskjer me å avvisa desse innspela. Vurdering av høyringstema: Vurdering av høyringsfråsegner: vil bli lagt fram i møtet. Innkomne fråsegner: Tema for høyringa var å ivareta høyring av: a) endring av namnet Storavassvegen, til Hellandsvegen (Strekkja frå Synningjo til FV 545). b) endring av namnet Hellandsvegen til Hellandsneset (som følgje av endringa under a). Bakgrunn for høyringa var at namnet Storavassvegen ikkje hadde vore på offentleg høyring tidlegare, sjølv om namnet vart vedteke i kommunestyret. Det kom inn 4 merknader som delvis gjeld høyringstema: Stadnamntenesta har ikkje merknader til namna Hellandsvegen og Hellandsneset. Åse og Åge Tislevoll ynskjer namnet Hellandsgarden, i staden for Hellandsneset. 10 oppsitjarar, hovudsakleg på Rydland, ynskjer primært at dei gamle gardsnamna vert brukte. Sekundert at Koløyvegen vert nytta som namn på vegen frå Fv 545 til avkjøring Koløyo der Koløyvegen startar etter gjeldande vedtak. Dei har såleis ikkje merknader til at namnet Hellandsvegen vert nytta frå Synningjo til avkjøringa mot Koløy. 23 oppsitjarar ulike stader i Øvrabygdo, som ikkje bur på Helland, ynskjer ikkje namnet Storavassvegen, men heller ikkje Hellandsvegen. Dei ynskjer at dei gamle gardsnamna vert brukt: Helland, Hogste, Tislevoll og Rydland. Harald Westerheim har merknad til namnet Hermansplassen, som burde vore Heraneplasset etter gammalt. Dette er utanfor høyringstema i saka og må avvisast som for seint innkome (burde vore meldt i 2013). Vurdering av høyringstema: Dei fleste innspela går imot tidlegare vedtak , som ikkje er høyringstema no, då dei ynskjer at gardsnamna vert brukte. Dette er i strid med hovudregelen i lova, som seier at det skal nyttast vegnamn. Og lova vart vurdert og fylgt opp av vedtaka om adressering i Fitjar (med unntak for Strando, men her er det og klage på tre av områdenamna). Det er dessutan i strid med vedtaket i kommunestyret, som seier at det skal vera eit namn på vegen frå Synningjo til FV 545, og vedtak om kor Koløyvegen skal starta. Eventuell innføring av gardsnamna må gjelda heile garden, og får naturleg nok innverknad på alle sidevegar i området, som no har eigne namn. Forslaga vil utløysa ny høyring, og gje mykje arbeid med omadressering. Bruk av gardsnamna Rydland vil sannsynlegvis få motsegn i Kartverket, Hogste har fått det i klagen. Konklusjon: Ingen vil behalda namnet Storavassvegen. Det er berre ein merknad (2 personar) til namnet Hellandsneset. Dermed kan ein vedta namna Hellandsvegen (på vegen frå Synningjo til Fv 545), og Hellandsneset (etter vedtak frå 2014 Hellandsvegen). Framlegg til tilråding: Formannskapet delegerer endeleg klagehandsaming av vegnamn til ordførar. Formannskapet delegerer rett til å gje uttale i namnesakene til rådmann. Side73 Formannskapet avviser merknadene frå SIM, Oddrun Hatlevik og Harald Westrheim. Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Kommunestyret stadfester namna Hellandsvegen (på vegen frå Synningjo til Fv 545), og Hellandsneset (etter vedtak frå 2014 Hellandsvegen). Atle Tornes Rådmann Side74 Side75 Side76 Side77 Side78 Side79 Side80 Side81 Bruk av lokalt talemål ved namnsetjing av vegar mm i Sunnhordland. Vedlegg: Felles notat frå april 2015 frå namnenemndene i Stord og Fitjar. Bakgrunn: I løpet av dei siste par åra har fleire av kommunane i Sunnhordland hatt arbeid med adressering, og hatt saker der ein har måtta søkt godkjenning for nye og etablerte namn. Fitjar og Austevoll er i innspurten med arbeidet. Tysnes og Vindafjord om lag fullført arbeidet, men har enno ikkje fått godkjent alle namn. Etne skal starta arbeidet med adressering. Stord har løpande utfordringar med namn på nye vegar. Før nye namn kan setjast i verk skal dei høyrast lokalt, hos Stadnamntenesta (Stadnamnkonsulentar) og Kartverket. Kartverket har og endeleg avgjerdsrett i namnesaker og for klager på namn. Lov om stadnamn er frå 1991. Formålet med lova er å ta vare på stadnamn som kulturminne, gje dei ei skriftform som er praktisk og tenleg, og medverka til kjennskap til og aktiv bruk av namna (§1). Så står det i paragraf 4: Dersom ikkje anna er fastsett i denne lova, skal det ved fastsetjing av skrivemåten av stadnamn takast utgangspunkt i den nedervde lokale uttalen. Skrivemåten skal følgje gjeldande rettskrivingsprinsipp for norsk og samisk. I dette arbeidet ser me at Kartverket er svært konservative med omsyn til kva lokal målform som er mogleg å nytta i lokal namnesetjing. Vedlagte notat frå namnenemndene i Stord og Fitjar viser at me ikkje får høve til å bruka ein del innarbeida målformer i Sunnhordland, til dømes O-ending, som er heilt naturleg for oss. Det går fram av notatet at det og er ein del andre mindre kjende namnekombinasjonar som det er heilt naturleg for oss å nytta, men som ikkje vert godkjent av Kartverket. Ufordringa i saka er at det i stadnamnlova står at ein i namnnsetjing skal kunne ta vare på lokale namneformer og lokalt nedervt talemål, men så står det i neste setning at desse skal normaliserast etter gjeldande språkbruk, og i det normerte språket blir ikkje O-endingar godkjent. Såleis skal namnet Sandvikjo etter normen skrivast Sandvika... Det vil i røynda flytta vår namnesetjing til ei norm frå Sunnmøre eller Oslo, og det er fleire andre døme. Kartverket har hatt motsegner også til namn som har vore i bruk frå før lova trådde i kraft. Men ein har sett fleire stader der det har vore opna for lokal skrivemåte, til dømes Sandvik-en i staden for Sandvik-a i Bergen, og bruk av e-ending i staden for a- endingar på Austlandet(Buskerud), osb. Viss skrivemåten for namna blir normalisert, så går det ikkje lenge før også uttalen blir normalisert, og dermed er dei gamle namna falt bort. Slik regelverket no er, er det Kartverket som har siste ordet i ei namnesak og kommunane er i så måte berre høyringsinstans. Og er skrivemåten fastsett i ei namnesak, så er kommunane pliktige til å nytta dette i lokal namnsetjing. Samarbeidsrådet for Sunnhordland meiner at dette er eit område der kommunane sitt sjølvstyre burde vore avgjerande. Kommunane er best i stand til å ivareta lokale namneformer og lokalt språk. Side82 I proposisjon våren 2015 vert det opna for at grunneigar kan fastsetja namn på eigen gard berre han kan dokumentera at namneforma har vorte brukt offisielt tidlegare. Såleis kan grunneigaren få ein større rett til å fastsetja namn enn kommunen får. Ein kan dermed oppleva motstrid mellom grunneigaren sitt namn og det offisielle namnet på staden. Kort før saka vart skriven ser ein at Kommunalkomiteen i Stortinget opnar for at det endelege vedtaksmyndet i namnesaker kan overførast til kommunane i samband med kommunereforma. Forslag til vedtak: Samarbeidsrådet for Sunnhordland viser til sakstilfanget, og ber Kommunal- og moderniseringsdepartementet om å opna for større kommunal fridom til å fastsetja endeleg skrivemåte for lokale namn. I første omgang ved at lokale skrivemåtar som vist i det vedlagte notatet vert godkjent. Deretter ved ein mogeleg lovendring som utvider det kommunale sjølvstyret i namnesaker. Side83 Fitjar kommune Arkivkode: G20 Saksmappe: 2014/628 Sakshandsamar: Anne Berit Hovstad Johansen Dato: 03.06.2015 SAKSFRAMLEGG Legesenter, avklaring om bruk av tannlege lokala i FBB. Utval sak Utval Møtedato 56/15 Formannskapet 10.06.2015 Vedlegg: Skisse frå LINK arkitektur Planteikning Bakgrunn: Viser til sist møte i formannskapet der det vart lagt fram følgjande opplysningar om saka så langt. Administrasjonen hadde teke tak for å få avklart om lokala til tidlegare tannklinikk med tilstøytande areal i FBB, heile fløyen har plass nok til eit legesenter. Me gjekk ut med førespurnad på pristilbod til 3 firma i høve ei vurdering av areal til legesenter; og det kom inn 1 tilbod frå LINK arkitektur innan fristen. Bestillinga til dei var: Fitjar kommune vurderer å nytta ein del av eksisterande byggmasse ved Fitjar bu- og behandlingssenter til legesenter for tre legar med 2 støttepersonell. Areala har til no vore nytta mellom anna som tannlegekontor og kontor. I denne samanheng ønskjer Fitjar kommune tilbod på bistand til: 1. Utarbeide teikningar for arealet og gjere ei vurdering av om areala er eigna til føremålet. Det skal leggjast særskilt vekt på: o Universell utforming o Effektiv pasienthandsaming o Arbeidstilsynet sine krav til arbeidsmiljø og arbeidsplassar o Krav til lydtettleik for å trygga helseopplysingar 2. OPSJON Ei vurdering av kostnadar knytt til ombygging av areala til legesenter Fristen for å gjera jobben ferdig var innan utgongen av mai. Administrasjonen lova å koma med sak til neste møte med denne avklaringa lagt til grunn. Link har levert skisser med forslag til bruk av areala. Dei har lagt til grunn at romprogram og logistikk vanskeleg let seg løyse innafor eksisterande lokale utan ei lita utviding. Kontora vart for små, gangareal for smale så derfor har dei føreslått ei lita utbygging med 2 kontor ut mot Gamle Havnavegen. Vurdering: Då er vurderinga gjort, ein klarer ikkje løyse legesenter innafor dei veggene som står i dag. Men er dette noko ein kan gå vidare med, vil ein få tenlege framtidsretta lokale om ein byggjer ut? Det bli dyrare enn først tenkt, då ein må flytte på vegger etc., men administrasjonen ser at forklaringane til kvifor ting er løyst slik dei er, kan vera vurdert og tenkt gjennom på ein god måte. Side84 Slik det no ligg føre har me ikkje ei endeleg planløysing, og langt mindre noko endeleg kostnadsoverslag, og det endra prosjektet må bearbeidast før ein kan gje noko tilråding. Skissa er grunna tidspress, heller ikkje drøfta med eventuelt aktuelle arbeidstakarar, så me veit ikkje om dei syns det er tenleg nok. Ofte viser det seg etterpå ein byggeprosess, at ting burde vore gjort annleis for det fungerer ikkje. Kanskje kan dette trass i ombygging bli den rimelegaste løysinga på sikt, men vil det bli tenleg nok. Dersom ein skal gå vidare med dette må ein involvera tilsette. Ei løysing der FBB må byggjast om og utvidast, som gir ei monaleg dyrare løysing enn først tenkt, aktualiserer å byggja eit samla helsesenter. Arealkravet til dette er ikkje endeleg definert. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet ber administrasjonen følgja opp vidare arbeid med prosjektet. Parallelt med dette ber ein om at det vert greidd ut alternativ løysing med samla helsesenter. Atle Tornes Rådmann Side85 Legesenter Fitjar Ombygging av eksisterande tannlegekontor til legesenter 29. mai 2015 På oppdrag frå Fitjar kommune skal me sjå på / gjera ein liten analyse av kor egna eksisterande tannlegeavdeling er for ombygging til eit legesenter med 3 stk legekontor, venterom, akuttrom, lab, kontorplassar etc. Krav om universell utforming må ivaretakast. Gangen som teknisk rom går ut i er for smal til å vera universell, det same gjeld romma som har dør til denne gangen (wc, bk, teknisk rom) Dette er ikkje ein gang pasientar eller tilsette treng bruka, og ein lyt sjå i neste fase om denne delen av gangen kan definerast som ueigna for UU på grunn av ombygging av eksisterande bygg. Alle hovudfunksjonar er universelle slik me har plassert vegger og dører, det er kun i romma nemnt over me ikkje oppnår dette. UU må følgast opp ved utføring av møbleringsplanar i seinare fase, då møblering og plassering av fast inventar må kvalitetsikrast opp mot dette. RWC ved venterom er 100mm mindre i eine retninga enn dagens standard, dette vil sannsynligvis kunne godkjennast på grunn av eksisterande lokal. Lokalitetane kan ved ombygging / oppussing vera egna til det nye føremålet, men det kan sjå ut til av vi treng eit mindre tilbygg for å ivareta romprogrammet på ein god måte. Eksisterande situasjon Ombygging / tilpassing 6.1 Inngangsparti venterom / utforming venterom Dagens vindfang er noko trongt med tanke på snuplass for rullestol 6.1 Inngangsparti venterom / utforming av venterom Me gjer framlegg om eit nytt utvendig vindfang med overdekning og tilpassing av terreng, slik at me får ein god tilkomst for rullestolbrukarar. Venterommet vert også litt større. Dørautomatikk i samband med hovudinngang 6.2 Skadestove / inngang til skadestove Dagens Datarom 6.2 Skadestove / inngang til skadestove Ny direkte inngang utanfrå til skadestove. Overdekning, tilpassing av terreng for trinnfri tilkomst. Dagens datarom vert omgjort til Skadestove. Rommet er på 24,4 m2, noko som på ein god måte burde kunna ivareta denne funksjonen. Legar / helsepersonell vil ha tilkomst mellom legekontor og skadestove, utan å måtta gå gjennom venterom. Skadestova vil også fungera som eit av dei to undersøkelsesromma. Side86 6.3 3 stk. tannlege-behandlingsrom 6.3 3 stk. legekontor Dei tre tannlegeromma a vert gjorde om til 3 stk. legekontor. Romma er i utgangspunktet ca. 13,7m2. Dette er i utgangspunktet for lite til eit funksjonelt legekontor, som bør vera mellom 16 og 20 m2. For å få til dette må me ta i bruk tilgrensande Forrom for kvart av dei tre romma. For å få plass til alle programmerte funksjonar på ein god måte, foreslår me at to av dei tre legekontora vert trekte ut i eit tilbygg, som synt på vedlagt planteikning. 6.4 Ekspedisjon Dagens ekspedisjon er dimensjonert for 1 person (9m2) Ekspedisjonsluke direkte inn mot ekspedisjon 6.4 Ekspedisjon I programmet er det lagt inn kontorplass for 2 hjelpepersonell. Dvs. me må ha min. 12 m2 til dette rommet. Ekspedisjonsluka må flyttast til internt gangområde, slik at personlege samtalar kan gå føre seg utan å verta «avlytta» frå venterommet. 6.5 Personalrom 6.5 Personalrom Personalrommet har me foreslått å flytta ut i eksisterande hjørne på bygget, slik at eksisterande personalrom kan nyttast til personalgarderobar etc., Rommet vert då på 13,7 m2. Arbeidstilsynet krev min. 1,2 m2 pr person som skal nytta personalrommet samstundes. Dersom det er eit stort, godt spiserom for personale elles på bygget, kan ein evt. vurdera ein sambruk på dette. 6.6 Behandlingsrom 6.6 Undersøkelsesrom Behandlingsrommet ved sida av ekspedisjonen vert foreslått omgjort til undersøkelsesrom nr. 2. Dette rommet er relativt stort, og det er derfor foreslått ei skaprekke inne på rommet, for å ivareta nærlagerfunksjonar. 6.7 6.7 Intern venteplass for pasientar I samband med at me trekker ut to stk. legekontor, oppstår ein gang ut til desse. Denne ser me for oss også kan fungera som ein intern venteplass for pasientar som er «under handsaming» inne i avdelinga. Side87 6.8 Lab, mørkerom, steril, røntgen 6.8 Lab, vaskerom, skyllerom utstyr. Denne avdelinga ser me for oss vert ombygd etter behol for å dekka behovet for lab., vaskerom utstyr, etc. Kan hende er det her også plass til eit bøttekott / reinhaldsrom. 6.9 Personal 6.9 Personalgarderobar, toaletter, etc. Spiserommet vert flytta, og gjev plass til ein betre garderobe- / toalettavdeling. Nytt Rwc for tilsette er krav frå Arbeidstilsynet. Dette får me nå plass til. Toalettet kan også innehalda dusj. Wc i gang som ikkje er universelt kan vera eit toalett for personal som ikkje treng universelt utforma toalett. 6.10 Teknisk rom Eksisterande teknisk rom 6.10 Teknisk rom Eksisterande teknisk rom vert behalde som før. 6.11 Gangar Enkelte gangar er på berre 1,2m bredde 6.11 Gangar Gangar bør helst ha ein bredde på 1,5m, eller det må lagast «utposingar» i samband med dører etc. 6.12 Diverse funksjoner Takhøgde: god takhøgde, ikkje himlingar i arbeidsrom etc., berre i korridorar / gangareal. Generell opp-pussing 6.12 Diverse funksjoner Krav om takhøgde på min 2,7m i arbeidsrom, kan truleg oppfyllast. Generell opp-pussing: då det vert ein del flytting av veggar etc., må truleg alle overflater på veggar, golv og tak pussast opp / skiftast belegg på. Ein må då ta omsyn til krav om kontrastfargar etc. med tanke på svaksynte. Merkantilt rom: det er ikkje sett av plass til eit eige «merkantilt rom». Me reknar med at slike funksjonar vert ivareteke i ekspedisjon. Veggar er no innteikna med lik «tjukkelse» som eksisterande veggar. Dei vil truleg verta tjukkare enn dette. Dette ser ein nærmare på i neste fase, og legg inn lydveggar der det er behov for det. Side88 F:\Midlertidig_filplassering\Ingvild\Fitjar Legesenter.pln Skadestove 24,4 m2 Dør tettes igjen INNGANG SKADESTOVE gang Ny dør i eks vegg 12,6 m2 Rwc WC 5,3 m2 3,8 m2 HOVEDINNGANG Teknisk rom VF 6,9 m2 BK 4,8 m2 Gang Venterom 25,9 8,0 m2 m2 Dør tettes igjen Eksisterande vegg som skal rivast Ny vegg 14,6 RWC 6,4 m2 Dør tettes igjen Ny dør i eks vegg Eksp./merkantil 2 pers Luke Luke stenges/ erstattes av vindu Eksisterande vegg som skal behaldast Dør tettes igjen 1,6 m2 m2 Personalgard 12,7 m2 Gang Lege US 11,5 m2 17,5 m2 Vindu fjernes 11,9 m2 Vask-/skyllerom/utstyr 12,9 m2 Skap/lager Vindu fjernes Plottet 01.06.2015 av mm178 Dør tettes igjen Lab Intern ventesone 9,6 m2 16,6 m2 Lege Fitjar Legesenter Skisseprosjekt Vindu fjernes 16,8 m2 Personalrom 10,7 m2 Lege Kjk. Plan 18,0 m2 1:100 Side89 01.06.2015 Fitjar kommune Arkivkode: Saksmappe: 2015/501 Sakshandsamar: Anne Berit Hovstad Johansen Dato: 03.06.2015 SAKSFRAMLEGG Oppretting av ny fastlegeheimel. Utval sak Utval Møtedato 57/15 Formannskapet 10.06.2015 Bakgrunn: Fastlegeordninga i Fitjar har vore dekka av 2 legar sidan 2001 då ordninga vart innført med forankring i Kommunehelsetenestelova. Kvar innbyggjar fekk då lov å velje sin fastlege, og legen skal prioritera sine listepasientar. Eine legen i Fitjar har listelengde 1800 og den andre om lag 1250, ut frå innbyggjartalet då, dei faktiske tala i dag er 1763 og 1097. Då ordninga vart innført hadde me i fleire år ustabil legedekking, noko som spela inn på listelengde/fordeling. I åra like etter var det mykje bruk av vikarar men siste åra har det vore stabilt. Kommunane ansvar for å organisera allmennlegetenesta slik at andre viktige legeoppgåver vert ivaretekne på best mogeleg måte, dette gjeld legevakt og offentleg legearbeid som tilsynslegefunksjon på sjukeheim og helsestasjonsarbeid samt samfunnsmedisinske oppgåver. Fitjar kommune har i mange år hatt felles legevakt med Stord, og i 2014 vart legevakta utvida med Bømlo kommune og utvida med aktiv lege på vakt. Kommunane må forplikte seg til å halde oppe legedekkinga på vakt, for å unngå at det berre vert nytta vikarar. Legane skal ha kapasitet til å kunne ta imot og avklare hastesaker hjå eigne listepasientar på dagtid, for å unngå ekstra belasting på legevakta. Kommunane skal og ha lege i akutt beredskap (alarmberedskap mot AMK) på dagtid. Fastlegeforskrifta er revidert med endringar fra august 2012. Pasienten sine rettar er oppretthaldne, samtidig som fastlegen sine oppgåver og forpliktingar er auka. Dette inneber at listene framover må vera lågare, dermed medfører det auka behov for fleire legeheimlar i kommunane. Samhandlingsreforma pålegg også kommunane eit større medisinsk ansvar, og omfanget for behov for kommunale legetenester blir auka som en følgje av dette. Her kan ein nemne at pasientar svært ofte ikkje er ferdigbehandla når dei blir utskrivne, og definert som utskrivingsklare. Dei skal ferdigbehandlast og rehabiliterast i kommunane. Dette krev auka tilgong til medisinsk kompetanse, og auka behov for kommunale legeoppgåver. Vurdering: Då det ei tid har vore kjent at kommunelege 1 avsluttar ein lang praksis i Fitjar 1. juli 2016, er det trong for å vurdera fastlegeordninga i kommunen påny. Vedkomande har i dag ei liste på 1763 pasientar, og har jobba svært lange dagar. For pasientane har legen vore svært tilgjengeleg, så og for pasientane i Fitjar vil det bli ei omstilling. Men «å ha jobben som livsstil» er det ingen som ynskjer lenger. Det er og ei for lang liste slik intensjonen med fastlegeordninga i dag er, i tillegg til dei kommunale oppgåvene som skal fyllast, innafor ordinær arbeidstid. Me veit at legane i dag må delta mykje meir på pasientmøter t.d. oppfølging av sjukemelde, ansvarsgruppemøter for dei som har rett til det for å nemna noko. KOSTRA tala syner at me har lågare legedekking enn andre kommunar i vår KOSTRA gruppe, og at gjennomsnittleg listelengde er høgare. Side90 Årsverk av leger pr. 10 000 innbyggjarar 12 10 10,3 10,1 Tysnes Kostragruppe 02 9,3 8 6 5,2 4 2 0 Fitjar Etne Gjennomsnittlig listelengd korrigert for kommunale timar 2000 1800 1789 1600 1400 1200 1050 1000 823 788 Etne Tysnes 800 600 400 200 0 Fitjar Kostragruppe 02 På slutten av året vert det laga eit mellomoppgjer mellom kommunane i landet for fastelegeordninga, kalla «Gjesteoppgjør». HELFO, Helseøkonomiforvaltninga lager då eit oppsett som viser kva ein skuldar andre kommunar i basistilskot og kva ein har til gode frå andre, i forhold til pasientar som har valt lege i andre kommunar. Oppstillinga syner at me betaler basistilskot til andre kommunar på om lag kr. 80 000 pr. år (2014) i «gjesteoppgjør». Ut frå tala kan ein sjå at det er mesteparten til nabokommunar, og at me skuldar nær dobbelt så mykje som me har til gode hjå andre. Av dette kan me konkludera at innbyggjarar i Fitjar nyttar fastlege i andre kommunar meir enn det våre legar har frå andre kommunar. Ein ny legeheimel må søkjast om, først til fylkesmannen som innstiller til Helsetilsynet, og det er derfor det hastar å koma i gong med prosessen. Side91 Rådmannen meiner at det er trong for å oppretta ein nye fastlegeheimel i kommunen, og auka talet frå 2 til 3. Dette med grunngjeving i: Å få ei forsvarleg legedekking i høve folketalet i kommunen med vel 1000 på kvar liste, og ha nokolunde attraktive listelengde for alle. Det er etter samhandlingsreforma auka trong for legetenester til aktiv behandling då pasientane skal behandlast ferdig i kommunane. Jfr. Pasienttalet på Fitjar Buog Behandlingssenter er det i dag for få timar legetilsyn pr. veke, etter den anbefalte standarden. Det er og trong for å få meir lege med i det førebyggjande helse arbeidet. Det er behov for meir kapasitet og til helsestasjon/skulehelseteneste og helsestasjon for ungdom. Samfunnsmedisinsk arbeid bør styrkast. Legevakta for Bømlo, Fitjar og Stord, er no organisert i eit interkommunalt selskap; IKS. Tenesta er styrka, ved omlegging til aktiv tilstadesvakt heile vaktperioden, i tillegg til bakvakt på helg noko som krev meir legedekking. Det er og ein del legar som har rett til fritak(alder og anna). Kommunane må difor forplikte seg til å sikre god legedekking inn i legevakta, slik at ein ikkje må basera seg på veldig stor vikarbruk. I tillegg kjem no behov for legedekkinga på KAD sengene som kommunane ovafor og skal samarbeida om lokalisert ved legevakta. Det vert i dag utbetalt basistilskot til legane ut frå talet på pasientane dei har på listene. I kommunar med under 5000 innbyggjarar, vert det og utbetalt eit utjamningstilskot dersom lista er lågare enn 1200 pasientar. I praksis betyr det då at alle 3 legane vil få basistilskot for 1200 pasientar. Dette vil utgjera ein kostnadsauke på kr. 250 000 pr. år, i dag er berre eine legen kompensert for dette. Legane har i tillegg inntekter frå trygderefusjonar frå HELFO og eigendel frå pasientane. Men i dag vert den eine praksisen drive heilt privat og den andre med kommunalt tilsette legesekretærar. Vedkomande betaler tilskot til husleige og drift, men er noko subsidiert då åleinepraksis har vore lite populært å rekruttera til. Begge har i dag avtalepraksis og løn for kommunalt arbeid. Ressursar til kommunalt arbeid må truleg aukast noko. Rådmannen har i denne saka ikkje teke standpunkt til driftsmodell, det må utgreiast vidare og vert å koma attende til. Det kan vera at ein må gå inn modell med både driftstilskot og fastløn. Fastlønte legar får ikkje refusjonar og eigendel, det vert utbetalt til kommunen. Kommunen arbeider med å få opp eit legesenter for å samle legane. Å samlokalisera legane vil gje effektiv drift, og leggje til rette for fagmiljø, godt samarbeid og dekking ved fråvære o.a. Om ein ikkje får til legesenter, må ein sjå på å samle både legeteneste og helsestasjon. Framlegg til vedtak/tilråding: Fitjar Formannskap vedtek at det vert søkt om oppretting av ein ny fastlegeheimel i Fitjar kommune frå 01.07.16. Atle Tornes Rådmann Side92 Fitjar kommune Arkivkode: F17 Saksmappe: 2014/768 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Oppstartsvedtak: Kjøp og klargjering av kommunalt tomteområde Utval sak Utval Møtedato 58/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Bakgrunn: Kommunen har behov for ein sentralt liggjande tomt, mellom anna til bruk for omsorgsbustader, andre kommunale bustadbehov, og eventuelt vidaresal av restareal. I budsjett for 2015 vart det vedteke å byggja vedteke å byggja omsorgsbustader for 5 unge vaksne. Budsjettramma var kr 12.700.000 eks moms, men me trekte ned ramma med kr 1.100.000 for å finansiera veg til Rimbareid skule. Det er føresett tilskot frå Husbanken på kr 6.978.000. Dvs netto attståande ramme er ca kr 4,6 mill. Vurdering: Deler av gartneritomta vil kunna nyttast til omsorgsbustader. Det er gjort munnleg avtale om kjøp av tomta, som og må ryddast for installasjonar på vår kostnad. Innkjøp av tenester til regulering og prosjektering vil bli starta umiddelbart, pengar kan påløpa allereie frå juli månad. I denne omgang er det tiltaka kjøp og rydding tomt, samt regulering og prosjektarbeid som blir starta, men samla kostnad med dette ligg over grensa for krav til oppstartsvedtak i kommunestyret på kr. 2,5 mill. Og i løpet av 2015 vil det påløpa kostnader til opparbeiding. Ein ser føre seg at ferdig opparbeidd tomteområde vil kosta kring kr 4,0 mill. Eventuelt frådrag for moms vil avhenga av føremål for dei ulike einingane. Det blir fullt frådrag for andel VA-kostnader, offentleg veg, opparbeiding av omsorgsbustader med heildøgnsomsorg, men ikkje reine bustadføremål. Ein del av tomta vil kunna nyttast til omsorgsbustader for unge vaksne, som eventuelt må vedtakast i eiga oppstartssak når det er henta inn tilbod på byggeprosjektet. Resten av kostnaden med tomt og opparbeiding av denne (om lag halvparten), vil vera utanom prosjektet og må dekkast av kommunen, i alle høve i ei tid. Kostnadsramma vil auka tilsvarande. Tomtane vil kunna nyttast til vidaresal eller byggjast på i eigen regi når plan- og grunnarbeidet er ferdig. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Kommunestyret vedtek kjøp og klargjering av tomteområde i 2015, som skissert i saka. Kostnadene vert tekne ved omdisponering av nettoramma for omsorgsbustader, med inntil kr 4,0 mill pluss moms inntil kr 200.000. Kommunestyret vil koma attende med vedtak om finansiering og oppstart av eit prosjekt «Bustader for unge vaksne» når prosjektet er utgreidd, og har vore på anbod. Atle Tornes Rådmann Side93 Fitjar kommune Arkivkode: 002 Saksmappe: 2014/333 Sakshandsamar: Andreas Moe Larsen Dato: 31.05.2015 SAKSFRAMLEGG Kommmunereform i Sunnhordland Utval sak Utval Møtedato 59/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Utrykte vedlegg: - Rapport frå Samarbeidsrådet for Sunnhordland: «Ny kommunereform i Sunnhordland». Rapporten er sendt ut til sist møte. Bakgrunn: Regjeringa la fram ein plan for kommunereformen i samband med kommuneproposisjonen for 2014 (Prop. 95 S (2013-2014)). I mars la den fram ei melding med nye oppgåver til kommunane. Stortinget har slutta seg til følgjande mål for kommunereforma: 1. Gode og likeverdige tenester for alle innbyggjarane 2. Heilskapleg og samordna samfunnsutvikling 3. Bærekraftige og økonomisk robuste kommunar 4. Styrka lokaldemokrati Det blir lagt opp til at regjeringa legg fram for Stortinget ein proposisjon om kommunereforma inkludert det regionale nivået våren 2017. Samstundes vil regjeringa leggje fram endringar i kommunestruktur basert på vedtaka i kommunestyrene våren før. Kommunestyret vedtok 18.06.14 å delta i å laga ein forstudierapport i regi av Samarbeidsrådet for Sunnhordland om moglege scenario for nye kommunegrenser i Sunnhordland. Kommunane Austevoll, Bømlo, Etne, Fitjar, Kvinnherad, Stord og Tysnes gjorde alle vedtak om å gå samla inn i kommunereformprosjektet. Sveio kommune vedtok då å gå i samtalar med kommunane på Haugalandet. Seinare har Sveio òg vedteke å vurdera eit alternativ som omfattar heile Sunnhordland. Ordførar Wenche Tislevoll og kommunestyrerepresentant Harald Rydland har delteke for Fitjar kommune i det interkommunale arbeidet. Formannskapet, utvida med gruppeleiar for Framstegspartiet og representant for arbeidstakarorganisasjonane har vore lokal referansegruppe. Samarbeidsrådet vedtok 04.05.15 å senda rapporten til kommunane: 1. Samarbeidsrådet for Sunnhordland tek rapporten til orientering og oversender den til kommunane for vidare handsaming. 2. Kommunane vert oppmoda om å seia noko om dei ønskjer å starta eit arbeid med intensjon om ei eventuell samanslåing med ein eller fleire av kommunane, eller ønskjer å fortsette med 0-alternativet. 3. Dersom kommunar vel å fortsetta med 0-alternativet vert saka avslutta. 4. Dersom kommunar vel å starta eit arbeid med intensjon om ei eventuell samanslåing vert framdriftsplan lagt til grunn for det vidare arbeidet. Kommunestyret drøfta 27.05.15 korleis Fitjar skal arbeida vidare med kommunereformen. Til bakgrunn for drøftinga låg rapporten frå Samarbeidsrådet for Side94 Sunnhordland og rådmannen sin vurdering av 0-alternativet (at Fitjar held fram som eigen kommune). Etter drøftinga gjorde kommunestyret følgjande vedtak: Kommunestyret vil våren 2016 ta endeleg stilling til om Fitjar skal halda fram som eigen kommune, eller velja å gå inn i ein ny og større kommune i Sunnhordland. For å ha eit godt grunnlag for vedtaket i 2016, ynskjer kommunestyret snarast å gå i samtale med Austevoll, Bømlo, Stord og Tysnes for å finna ut om me saman eventuelt kan etablera ein ny kommune. Målet for arbeidet må vera å finna fram til den løysinga som innbyggjarane i Fitjar vil vera best tent med. Kommunestyret ber om at formannskapet på neste kommunestyremøte legg fram eit mandat som kommunen sine representantar kan arbeida etter. Dei aktuelle kommunane i vedtaket er i samsvar med alternativ 3 i Samarbeidsrådet for Sunnhordland sin rapport. Det blir vist til vurderingane i rapporten frå Samarbeidsrådet for Sunnhordland og administrasjonen sin utgreiing av 0-alternativet. Det skal ikkje takast avgjerd om nye kommunekart denne våren, men kommunane i Sunnhordland må no gjera seg opp ei meining om dei vil delta i vidare arbeid med kommunereforma. Endeleg vedtak om eventuelle kommunesamanslåingar må gjerast i løpet av mars 2016. Stord kommune har sendt invitasjon til Bømlo, Fitjar, Kvinnherad og Tysnes om å delta i fokusgrupper for å greia vidare ut om kommunereform i Sunnhordland. Vidare prosess: Rapportane frå Samarbeidsrådet for Sunnhordland og administrasjon har lagt eit grunnlag for vidare arbeid med kommunereforma. Ein kjenner til no-situasjonen i kommunane, ein kjenner til noko om kva krav som vil bli stilt i framtida, og ein har fått signal om mogleg endringar i inntektene til kommunane. Eit viktig punkt som står att er å finna ut kva Fitjar kan få til som del av ein større kommune. Samarbeidsrådet for Sunnhordland meiner det no bør gjerast eit intensjonsvedtak om samanslåing. Rådmannen meiner det sentrale spørsmålet er kva kommunane eventuelt kan bli einige om som grunnlag for ein ny kommune. Det føreligg difor ikkje nok informasjon til å gje eit signal om intensjon på noverande tidspunkt. Kommunestyret vedtok i sist møte å gå i drøftingar med nabokommunar. Det må no peikast på kven som skal representera kommunen i drøftingane. Det er naturleg at dette blir gjort frå folkevald nivå og rådmannen, og at administrasjonen bidreg etter representantane sine ønskjer. Representantane kan ha trong for å søkja råd om viktige spørsmål i løpet av drøftingane, og formannskapet vil vera ein eigna stad for dette. Det er viktig at alle parti i kommunestyret deltek i prosessen, og rådmannen tilrår difor at gruppeleiarar for parti som ikkje har representant i formannskapet tiltrer formannskapet. Ettersom dette er ei svært omfattande sak som vil påverka dei tilsette, vil rådmannen tilrå at ein representant for arbeidstakarorganisasjonane tiltrer formannskapet. Den viktigaste oppgåva til representantane i drøftingar vil vera å få på plass eit avtaledokument som i størst mogleg grad sikrar innbyggjarane i Fitjar sine interesser i ein mogleg ny kommune. Viktige perspektiv kan vera: Gode offentlege tenester til innbyggjarane i Fitjar Eit desentralisert skuletilbod Gode vilkår for vekst og utvikling Gode vilkår for kulturlivet og lagslivet Side95 Lokal folkevald påverknad i Fitjar Offentleg servicekontor og nærleik til sakshandsamar(kontordagar i Fitjar og videokommunikasjon) Offentlege arbeidsplassar og aktivitet i rådhuset i Fitjar Arbeide for at det i framtida vil vera Nav-kontor, bank og «Post i butikk» i Fitjar. Ein berre sentraliserer det ein må, og desentraliserer det ein kan. Det vil vera eit stort informasjonsbehov i den vidare prosessen. Involvering av innbyggjarane er ein viktig målsetnad frå Samarbeidsrådet i Sunnhordland, og Fitjar kommune bør vidareføra dette. Det må koma fram kva som kan bli tapt og vunne som del av ein større kommune. Samstundes er det viktig at innbyggjarane er kjent med at Fitjar kommune vil måtta gjera tøffe prioriteringar frametter dersom ein held fram som eigen kommune. Vurdering: Rådmannen meiner Fitjar kommune bør delta i fokusgrupper etter invitasjon frå Stord kommune. Rådmannen signaliserte i siste kommunestyremøte kva omstende Fitjar kommune kan stå overfor i framtida. Noko av framtidsbiletet som eigen kommune er kjent, både risikofaktorar og styrkar. Det er ikkje kjent kva som kan avtalast som utgangspunkt for ein ny kommune. Kommunestyret vedtok i sist møte at Fitjar kommune skal gå i forhandlingar med andre kommunar i Sunnhordland for å sjå kva vilkår ein kan i ein eventuell kommunesamanslåing. Fyrst når desse vilkåra eventuelt er klare, føreligg nok informasjon til å ta eit endeleg standpunkt i saka. Eit eventuelt utkast til avtale vil gje eit bilete av kva ein kan få til i ein ny kommune, og må vurderast opp mot kva ein kan få til som eigen kommune i framtida. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet tilrår kommunestyret å gjera følgjande vedtak: 2. Fitjar kommunestyre tek forprosjekt – ny kommunereform i Sunnhordland til orientering. 3. Fitjar kommunestyre vedtek å delta i fokusgrupper etter invitasjon frå Stord kommune. Ordføraren får fullmakt til å etablera fokusgrupper i samarbeid med aktuelle nabokommunar. 4. Fitjar kommunestyre vil gå vidare i drøftingar om ei eventuell kommunesamanslåing med kommunane Austevoll, Bømlo, Stord og Tysnes. Det er ein målsetnad at drøftingane skal vera ferdige før årsskiftet. 5. Ein avtale skal liggja til grunn for ei eventuell kommunesamanslåing. Avtalen skal sikra innbyggjarane i Fitjar sine interesser på best mogleg måte. Viktige perspektiv vil vera: Gode offentlege tenester til innbyggjarane i Fitjar Eit desentralisert skuletilbod Gode vilkår for vekst og utvikling Gode vilkår for kulturlivet og lagslivet Lokal folkevald påverknad i Fitjar Offentleg servicekontor og nærleik til sakshandsamar (kontordagar i Fitjar og videokommunikasjon) Offentlege arbeidsplassar og aktivitet i rådhuset i Fitjar Arbeida for at det i framtida vil vera Nav-kontor, bank og «Post i butikk» i Fitjar. Ein berre sentraliserer det ein må, og desentraliserer det ein kan. 6. Følgjande skal representera Fitjar kommune i drøftingane: ordførar, varaordførar, gruppeleiar for største parti i opposisjon og rådmannen. 7. Representantane skal rapportera jamleg til formannskapet, som i saka skal vera utvida med gruppeleiarar for parti som ikkje er representert i formannskapet og representant for arbeidstakarorganisasjonane. Representantane kan søkja råd frå utvida formannskap når dei ønskjer det i løpet av drøftingane. Side96 8. Utvida formannskap kan supplera drøftingsrepresentantar dersom det er trong for det. 9. Dersom kommunar takkar nei til drøftingar eller drøftingane ikkje førar fram med einskildkommunar, skal representantane drøfta vidare med dei andre kommunane. 10. Utvida formannskap har ansvar for informasjon til innbyggjarane i prosessen. 11. Når drøftingane eventuelt er sluttført skal utkast til avtale leggjast fram for kommunestyret. Innbyggjarane skal høyrast om ein eventuell avtale. 12. Kommunestyret tek endeleg stilling til saka i løpet av våren 2016. Atle Tornes Rådmann Side97 Fitjar kommune Arkivkode: Q10 Saksmappe: 2011/529 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 05.06.2015 SAKSFRAMLEGG Høyring av planprogram E 39 Stord - Os Utval sak Utval Møtedato 60/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Vedlegg: Høyringsdokument frå Statens vegvesen dagsett 4. mai 2015. Bakgrunn: Utgangspunktet for høyringsdokumentet er den vedtekne traséen for E39 frå Bergen til Rogaland grense, alternativ 4C over Os, Reksteren, Tysnes, Langenuen, Stord og Sveio. Statens vegvesen ber om innspel/merknader på fylgjande hovudpunkt: Er alternativa som er føreslått utgreidde etter KU- forskrifta dei rette alternativa. Er nokre av alternativa i konflikt med viktige nasjonale eller regionale omsyn Vert utgreiingsplikta innfridd med dei tema som er skildra. Er det andre tilhøve som er særleg relevante for avgjerdsle, og som dermed bør omtalast i konsekvensutgreiinga. Høyringsfrist er sett til 30. juni 2015. Saksopplysningar: Traseval: Endeleg traséval gjennom Os, over Tysnes og kor kryssing av Langenuen skal skje er ikkje avgjort. Det er to aktuelle kryssingar over Langenuen: Ei viktig forutsetning er at det er to aktuelle kryssingar over Langenuen, alternativ midt(Raunholm) og sør(Jektevik). Alternativ nord er teke ut av fleire årsaker. Viktige moment: Vegen har 110 km/t fartsgrense. Dette tilseier at det vil vera svært få kryss for på- og avkjøring på vegen(påkoplingspunkt), og dei må koma minst 3 km frå bruer og tunellar. Vurdering: Det er naturleg for oss å kommentera: 1. Spørsmåla i høyringsdokumentet. 2. Generelle føresetnader som har tyding for Fitjar kommune 2. Andre tiltak som vil ha tyding for Fitjar kommune Det er ikkje naturleg for Fitjar å kommentera tiltak i andre kommunar som ikkje har tyding for Fitjar. Er alternativa som er føreslått utgreidde etter KU- forskrifta dei rette alternativa? Fitjar kommune stør val av hovudtrase 4 C. Fitjar kommune kunne ynskja at alternativ nord for kryssing av Langenuen framleis var med i vidare utgreiing. Side98 Fitjar kommune meiner at alternativ midt (Raunholm) er det klart beste alternativet av dei «resterande» kryssingane over Langenuen. Kommunen vil ikkje ta stilling til val av alternativ for kryssing av Bjørnefjorden, eller alternative trasear over Tysnes, men føreset at raskaste teknisk og økonomisk moglege trase vert velt. Er nokre av alternativa i konflikt med viktige nasjonale eller regionale omsyn? Fitjar kommune kan ikkje sjå at nokon av alternativa er i konflikt med nasjonale eller regionale omsyn. Vert utgreiingsplikta innfridd med dei tema som er skildra? Fitjar kommune meiner utgreiingsplikta er innfridd. Er det andre tilhøve som er særleg relevante for avgjerdsle, og som dermed bør omtalast i konsekvensutgreiinga? Påkoplingspunkta for Fitjar vil naturleg nok vera lokalisert før brua over Langenuen, som igjen nødvendigvis må tyda sør for brua, uansett kva ho kjem. Såleis er tilkoblingspunktet for alternativ midtre foreslått på Mehammar og for brualternativ sør på Førland. Her opererer ein og med eit alternativ på Agdestein. Dette vil medfører 2 x 3 km ekstra kjøring for folk frå Fitjar som kjører austsida. Det er særs viktig for Fitjar, uansett val av brukryssing, at påkoblingskryssa er så langt nord som mogeleg. Det eit sterkt ynskjeleg, sidan det ikkje er mogeleg å få påkjøring ved brua, at det kan bli mogeleg å få ei avkjøringsfil direkte frå brua og mot Fitjar. Dette vil korte reisetida for alle reiser frå Bergen(og aust for Langenuen) til Fitjar, uansett val av brualternativ. Saksgang: Saka vert no sendt formannskap og kommunestyre. Sidan høyringsfrosten er 30. juni, vil det vera mogleg å justera svardokumentet, basert på drøftinga i kommunestyret. Ordførar/rådmann må i tilfelle få fullmakt til å gjera naudsynte endringar i saka. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Fitjar kommune ser særs positivt på at arbeidet med ferjefri stamveg mellom Sunnhordland og Bergen no er lagt til høyring, og stør val av hovudtrase 4 C som hovudalternativ. Det er viktig at ferjefri stamveg mellom Sunnhordland og Bergen kjem snarast mogleg, med naudsynte prioriteringar i NTP. Fitjar kommune viser til at reisetida frå og til Bergen generelt bør vera kortast mogleg. Kommunen vil ikkje ta stilling til val av alternativ for kryssing av Bjørnefjorden. Fitjar kommune tek til vitande at alternativ nord for kryssing av Langenuen er lagt bort. Fitjar kommune meiner at alternativ midt (Raunholm) er det klart beste alternativet av dei «resterande» kryssingane over Langenuen. Fitjar kommune kan ikkje sjå at nokon av alternativa er i konflikt med nasjonale eller regionale omsyn, og meiner utgreiingsplikta er innfridd. Det er særs viktig for Fitjar, uansett val av brukryssing, at påkoblingskryssa kjem så langt nord som mogeleg, ved alternativ sør ikkje lengre sør enn Agdestein. Det er sterkt ynskjeleg, dersom det ikkje er mogeleg å få påkjøring ved brua, at det kan bli mogeleg å få ei avkjøringsfil direkte frå brua og mot Fitjar. Dette vil korte reisetida for reiser frå Bergen(og aust for Langenuen) til Fitjar, uansett val av brualternativ. Kommunen vil ikkje ta stilling til val av alternative trasear over Tysnes(kan takast ut?) Atle Tornes Side99 Rådmann Side100 Høyringsutgåve Atle Jenssen, Statens vegvesen PLANPROGRAM E39 Stord - Os Kommunar: Stord, Fitjar, Tysnes og Os Region vest Prosjektavdelinga 04.05.2015 Statleg kommunedelplan med konsekvensutgreiing (KU) Side101 Planprogram E39 Stord-Os FORORD Dette planprogrammet utdjupar føremålet med kommunedelplan E39 Stord – Os, eit vegtiltak som er utgreiingspliktig. Planprogrammet gjer greie for dei problemstillingar planarbeidet skal omfatte. Det viser m.a. alternativ som vert føreslått utgreidd, tema som konsekvensutgreiinga skal omfatte og prosess for medverknad. Planforslag med konsekvensutgreiing skal gjerast på grunnlag av fastsett planprogram. Føremålet med prosjektet er betre framkomst på E39 som bidreg til å realisere ein politisk ønska samfunnsutvikling om utvida bu- og arbeidsmarknad langs heile E39-strekninga. I 2011 vart det gjennomført ei konseptvalutgreiing (KVU) med tilhøyrande tilleggsutgreiing. Sitjande regjering fatta i desember 2013 vedtak om konsept 4c, veg frå Stordøya over Tysnes kommune, kryssing av Bjørnafjorden med bru og veg vidare til Svegatjørn i Os kommune. Med planprogrammet ynskjer Statens vegvesen særleg innspel og merknader på fylgjande punkt: • • • • Er alternativa som er føreslått utgreidde etter KU-forskrifta dei riktige alternativa (kap. 7)? Er nokre av alternativa i konflikt med viktige nasjonale eller regionale omsyn? Vert utgreiingsplikta innfridd med dei tema som er skildra (kap.8)? Er det andre tilhøve som er særleg relevante for avgjersle, og som dermed bør omtalast i konsekvensutgreiinga? I samsvar med Forskrift om konsekvensutgreiingar etter plan- og bygningslova (pbl.) og etter avgjerd i Kommunal- og moderniseringsdepartementet, vert planprogrammet no lagt ut til offentleg ettersyn. Merknader og innspel til planprogrammet og det komande planarbeidet må sendast innan 30.06.15 til Statens vegvesen. Adresse for innspel/merknader: Statens vegvesen Region vest, Askedalen 4, 6863 LEIKANGER, eller e-post: firmapost-vest@vegvesen.no Merk: E39 Stord-Os Av omsyn til vidare framdrift ber vi om at fristen vert overhalden. Informasjon om planarbeidet er å finne på eige nettside: http://www.vegvesen.no/Europaveg/e39stordos Signe Eikenes Prosjektleiar 57655809/95191934 Leikanger, 23.04 2015 Statens vegvesen Region vest I Statleg kommunedelplan med KU Side102 Planprogram E39 Stord-Os SAMANDRAG På grunnlag av Konseptvalutgreiing (KVU) E39 Aksdal-Bergen fatta regjeringa i desember 2013 vedtak om planlegging etter plan- og bygningslova for midtre konsept, 4c. Konseptet inneber ei ferjefri fjordkryssing og ein trasé som går frå Stordøya i sør, via Reksteren i Tysnes kommune og vidare til Os kommune i nord. Statens vegvesen Region vest har difor etter bestilling frå Samferdsledepartementet starta arbeid med statleg kommunedelplan for ny E39 på ei ca. 55 km lang strekning innanfor korridoren til konsept 4c. I denne fasen (planprogrammet) er det gjennomført ein silingsprosess. Som grunnlag for silinga har Statens vegvesen lagt effektmåla for planarbeidet til grunn. Jf. kap. 7.4 er det gjennom dette arbeidet silt ned til to hovudalternativ, B og D, og to alternativ som er kombinasjonar av desse, E og F. Dei prinsipielle skilnadene ligg i: to geografisk ulike kryssingar av Langenuen mellom Stord og Tysnes kommunar kryssing gjennom Bårdsundet (med tunnelvariant) eller over Søreidsvika i Tysnes tunnelløysing under- eller dagløysing over Søre Øyane i Os kommune Hovudalternativ B Midtre kryssing av Langenuen Veg retning Reksteren via Drange Variant med og utan senketunnel/røyrbru Bårdsundet Vestsida av Reksteren til Gjøvåg Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Tunnel under Søre Øyane Hovudalternativ D Kryssing av Langenuen i sør Veg retning Reksteren via Uggdalsdalen Kryssing i bru over Søreidsvika Austsida av Reksteren til Gjøvåg Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Dagløysing over Søre Øyane Kombinasjonsalternativ E (kombinasjon B+D) Midtre kryssing av Langenuen Kombinasjonsalternati vF (kombinasjon D+B) Kryssing av Langenuen i sør Veg retning Reksteren via Drange og Uggdalseidet Veg retning Reksteren via Søreid Kryssing i bru over Søreidsvika Variant med og utan senketunnel/røyrbru Bårdsundet Austsida av Reksteren til Gjøvåg Vestsida av Reksteren til Gjøvåg Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Tunnel under Søre Øyane Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Tunnel under Søre Øyane Tabell 1 Alternativ som vert tilrådd utgreidd Statens vegvesen forslår at alternativ A og C ikkje vert med i den vidare utgreiinga, jf. kap.7.5. Dette vert grunngjeve med at begge alternativa inneber store naturinngrep. Alt. A er og i konflikt med Sjøforsvaret og følgjeleg nasjonale interesser. Kryssing av Langenuen som ligg i alt. C går ut grunna dei store inngrepa gjennom Bårdsundet. Kryss på Flygansvær og tilkopling til ny fylkesveg på Tysnes vil gje doble inngrep gjennom sundet. Alt. C let seg ikkje kombinere med ein senketunnel gjennom Bårdsundet. Dei to hovudalternativa og kombinasjonsalternativa skal utgreiast etter forskrift om konsekvensutgreiing etter pbl. og vurderast i ein samfunnsøkonomisk analyse, i samsvar med metode skildra i handbok V712 og jf. kap.8. Tema er: - Prissette konsekvensar (konsekvensar som kan kvantifiserast og verdsetjast i kroner). I tillegg til byggekostnader inngår mellom anna kostnader knytt til drift, vedlikehald, støy og luftforureining. Kostnadene blir vurdert opp mot nytten av tiltaket. II Statleg kommunedelplan med KU Side103 Planprogram E39 Stord-Os - - Ikkje-prissette konsekvensar (konsekvensar som verken kan eller bør verdsetjast i kroner) o Landskapsbilete o Nærmiljø og friluftsliv (irekna m.a. barn og unges interesser og folkehelse) o Naturmangfald o Kulturmiljø o Naturressursar Andre samfunnsmessige verknader Risiko- og sårbarheit Figur 1 Alternativ som er foreslått utgreidd vidare; B, D, E og F III Statleg kommunedelplan med KU Side104 Planprogram E39 Stord-Os På bakgrunn av innkomne merknader skal Kommunal- og moderniseringsdepartementet fastsetje planprogrammet. Ei realisering av prosjektet kan bidra med endringar i regionale og kommunale strukturar som igjen kan endre både transportmønster- og vanar, arealbruk m.m. Det er dermed mange som har interesser i prosjektet: - Kommunane innanfor planområdet Grunneigarar innanfor planområdet Nabokommunar Sektormyndigheiter Fylkeskommunen Sjøforsvaret Næringsliv og transportorganisasjonar Barn og unge i regionen Miljøorganisasjonar Opplisting ovanfor er ikkje uttømmande, og det er ope for alle å sende inn merknader/innspel til planprogrammet og det vidare planarbeidet. Medverknad I tråd med Plan- og bygningslova (pbl.) § 5-1 skal forslagsstillar (Statens vegvesen) legge til rette for medverknad i planarbeidet. I tillegg til dei tiltak som er direkte forankra i pbl. har Statens vegvesen planlagt fleire arena for dialog/møte mellom høyringsparter og andre aktørar i høyringsperioden av planprogrammet, samt i arbeid med planforslag. Felles folkemøte for dei fire kommunane Ungdommens fylkesutval i Hordaland Kontordag for administrasjonane i dei fire kommunane Ungdommens fylkesting i Hordaland Planforum i Hordaland fylkeskommune Folkemøte, dei fire kommunane Høyring planprogram, mai/juni 2015 Høyring planprogram, mai/juni 2015 Planforslag, januar 2016 Planforslag, februar/mars 2016 Planforslag, februar 2016 Planforslag, august 2016 IV Statleg kommunedelplan med KU Side105 Planprogram E39 Stord-Os INNHALD FORORD................................................................................................................................ I SAMANDRAG....................................................................................................................... II 1. INNLEIING .................................................................................................................. 1 FØREMÅL MED PLANPROGRAMMET OG PLANARBEIDET .................................................. 1 E39 I EIN OVERORDNA SAMANHENG ............................................................................. 1 KONSEPTVALUTGREIING (KVU) E39 AKSDAL – BERGEN ............................................... 2 PARSELLINNDELING .................................................................................................... 3 1.1 1.2 1.3 1.4 2. DELTAKARAR, PLANPROSESS OG FRAMDRIFT ................................................... 4 DELTAKARAR I STATLEG PLAN ..................................................................................... 4 ORGANISERING .......................................................................................................... 4 PLANPROSESS ........................................................................................................... 5 MEDVERKNAD OG INFORMASJON I PLANPROSESSEN ..................................................... 6 FRAMDRIFTSPLAN....................................................................................................... 7 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 3. PROSJEKTMÅL FOR E39 STORD-OS ...................................................................... 9 SAMFUNNSMÅL .......................................................................................................... 9 EFFEKTMÅL ................................................................................................................ 9 RESULTATMÅL...........................................................................................................10 ANDRE OMSYN ..........................................................................................................10 3.1 3.2 3.3 3.4 4. RAMMER OG FØRINGAR .........................................................................................11 NASJONALE PLANAR OG FØRINGAR .............................................................................11 REGIONALE PLANAR OG FØRINGAR .............................................................................13 4.1 4.2 5. PLANOMRÅDE OG DAGENS SITUASJON ..............................................................15 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6 5.7 5.8 5.9 5.10 5.11 5.12 5.13 5.14 5.15 6. PLANAVGRENSING .....................................................................................................15 FOLKETAL OG NÆRINGSLIV ........................................................................................16 AREALBRUK ..............................................................................................................17 VEG- OG TRANSPORTSYSTEM.....................................................................................19 DAGENS TRAFIKK ......................................................................................................21 ULUKKER ..................................................................................................................21 LANDSKAPSBILETE ....................................................................................................22 NÆRMILJØ OG FRILUFTSLIV ........................................................................................23 NATURMANGFALD ......................................................................................................25 KULTURMILJØ............................................................................................................27 NATURRESSURSAR ....................................................................................................29 GEOLOGI OG GEOTEKNIKK .........................................................................................31 RISIKO OG SÅRBARHEIT .............................................................................................32 FORSVARET SINE INTERESSER ...................................................................................34 TEKNISK INFRASTRUKTUR ..........................................................................................34 VEGSTANDARD ........................................................................................................35 6.1 6.2 6.3 6.4 6.5 6.6 6.7 VEGSTANDARD OG UTFORMING ..................................................................................35 KRYSSUTFORMING ....................................................................................................36 PRINSIPP BRU ...........................................................................................................37 LØYSINGAR FOR GÅANDE OG SYKLANDE .....................................................................40 LØYSINGAR FOR KOLLEKTIVTRANSPORT ......................................................................41 KVILEPLASSAR OG KONTROLLPLASSAR .......................................................................41 RASTEPLASSAR .........................................................................................................41 V Statleg kommunedelplan med KU Side106 Planprogram E39 Stord-Os 7. OMTALE AV ALTERNATIV .......................................................................................42 7.1 VIKTIGE PROBLEMSTILLINGAR UNDER ALTERNATIVSØK .................................................42 7.2 ALTERNATIV 0, DAGENS LØYSING MED FERJE SANDVIKVÅG – HALHJEM .........................43 7.3 VURDERTE ALTERNATIV .............................................................................................43 7.3.1 Alternativ A........................................................................................................44 7.3.2 Alternativ B........................................................................................................46 7.3.3 Alternativ C .......................................................................................................48 7.3.4 Alternativ D .......................................................................................................50 7.3.5 Kombinasjonsalternativ: Alternativ E og Alternativ F .........................................52 7.4 ALTERNATIV SOM VERT TILRÅDD UTGREIDD .................................................................55 7.5 FORKASTA ALTERNATIV .............................................................................................57 8. KONSEKVENSAR .....................................................................................................58 8.1 PRISSETTE KONSEKVENSAR .......................................................................................59 8.2 IKKJE-PRISSETTE KONSEKVENSAR ..............................................................................60 8.2.1 Landskapsbilete ................................................................................................62 8.2.2 Nærmiljø og friluftsliv .........................................................................................63 8.2.3 Naturmangfald ..................................................................................................64 8.2.4 Kulturmiljø .........................................................................................................65 8.2.5 Naturressursar ..................................................................................................67 8.3 KONSEKVENSAR I ANLEGGSPERIODEN ........................................................................68 8.4 MASSEHANDTERING ..................................................................................................68 8.5 RISIKO OG SÅRBARHEIT .............................................................................................69 8.6 ANDRE SAMFUNNSMESSIGE VERKNADER.....................................................................69 8.7 SAMANSTILLING OG TILRÅDING ...................................................................................72 8.8 VURDERING AV VERKNADER .......................................................................................72 REFERANSAR ....................................................................................................................74 FIGURLISTE ........................................................................................................................75 TABELLISTE .......................................................................................................................76 VEDLEGG IA – OVERORDNA VERDIVURDERING AV IKKJE-PRISSETTE TEMA ........... A VEDLEGG IB – KART TIL OVERORDNA VERDIVURDERING ........................................... B VEDLEGG II - SILINGSGRUNNLAG .................................................................................... C VI Statleg kommunedelplan med KU Side107 Planprogram E39 Stord-Os 1. INNLEIING 1.1 Føremål med planprogrammet og planarbeidet Alle kommune(del)planar, og reguleringsplanar som kan ha vesentlege verknader for miljø og samfunn skal greiast ut i samsvar med Forskrift om konsekvensutgreiingar for planer etter plan- og bygningslova (FOR-2014-12-191726). Som ledd i dette skal det utarbeidast forslag til planprogram. Planprogrammet skal gjere greie for føremålet med planarbeidet, planprosessen med fristar, deltakarar og opplegg for medverknad. Relevante og realistiske alternativ skal omtalast, og det skal gå fram korleis handsaminga av desse vert ivaretekne i planarbeidet. Tilhøve som skal utgreiast og vektleggast skal gå fram. Metodikk som vert nytta i utgreiinga for å skaffe naudsynt og relevant kunnskap som grunnlag for avgjerd skal omtalast. Føremålet med planarbeidet er å lage ein statleg kommunedelplan - dette for å gje grunnlag for avgjerd om kva for eit alternativ som skal detaljerast vidare etter plan- Figur 2 E39 si utstrekning og bygningslova. Alternativ som vert tilrådde i planforslaget skal støtte opp under måla som er formulerte for planarbeidet. Når heile E39-strekninga mellom Stavanger og Bergen er ferdig utbygd (Rogfast, StordBokn-Os og Svegatjørn-Rådal) vil reisetida kome ned i knappe 2,5 timar- omlag ei halvering av reisetida i dag. Dette gir gode høve til å endre framtidig transportmønster og bruk av transportmiddel. Planforslaget skal syne kva for eit alternativ som best kan bidra til å realisere ei politisk ynskt samfunnsutvikling med utvida bu- og arbeidsregionar langs heile E39-strekninga. Dette inneber ein større fridom for innbyggarane med tanke på fleksibilitet i arbeidskvardagen og på fritida. Tiltaket kan legge til rette for auka tal reiser med kollektiv, og redusere talet på reiser med fly. Ein kan då bidra til å nå det regionale målet med å redusere flytransporten aust- og sørover frå Bergen med minst 20 % innan 2020. Næringslivet kan også lettare få tak i råvarer, innsatsfaktorar og arbeidskraft, og det vil vere lettare for dei som har arbeidsdagen sin på vegen å planlegge med omsyn til køyre- og kviletid. 1.2 E39 i ein overordna samanheng E39 går mellom Kristiansand og Trondheim og er i Nasjonal transportplan omtalt under rute 3 (Oslo-Kristiansand-Stavanger), rute 4a (Stavanger–Bergen–Ålesund) og rute 4b (Ålesund– Trondheim). E39 er ein del av det europeiske TEN-T vegnettet (Trans European NetworkTransport) og er knytt til Europa med ferje Kristiansand-Hirtshals. E39 går vidare til Ålborg, og derifrå går E45 sørover til Hamburg. I Nasjonal transportplan 2014-2023 ligg det inne ein intensjon om å byggje ut E39 med faste samband i løpet av tjue år. 1 Statleg kommunedelplan med KU Side108 Planprogram E39 Stord-Os 1.3 Konseptvalutgreiing (KVU) E39 Aksdal – Bergen I 2010 vart arbeidet med Konseptvalutgreiing (KVU) starta, og i juni 2011 vart prosjektrapporten overlevert Samferdselsdepartementet. I KVU vart det tilrådd å utarbeide ei tilleggsutgreiing etter at prosjektet Ferjefri E39 hadde vurdert om det var muleg å krysse Bjørnafjorden med ei fast løysing (bru). Tilleggsutgreiinga vart overlevert Samferdsledepartementet i februar 2013 og hadde følgjande tilråding: Statens vegvesen tilrår å gå vidare med planlegging av midtre linje, med bru over Bjørnafjorden, mellom Tysnes og Os. Ekstern kvalitetssikring (KS1) på den første KVU-rapporten vart gjennomført (mai 2012). Kvalitetssikrar var Dovre /TØI, og deira tilråding var: • Valg av konsept 4C • Statlig finansiering – ikke bompenger • Snarlig oppstart av forprosjekt • Ta vare på muligheten for senere utvidelse av vegen (mot Austevoll) Desse dokumenta, saman med innkomne høyringsuttalar, gav grunnlag for regjeringa sitt vedtak om å gå vidare med planlegging av konsept 4c. På bakgrunn av regjeringa si handsaming av konseptvalutgreiing (KVU), har Samferdselsdepartementet bedt Vegdirektoratet om å leggje til rette for vidare planlegging i saka på grunnlag av følgjande premissar (brev datert 20.12.2013 frå Samferdsledepartementet til Statens vegvesen): • K4C Midtre linje skal legges til grunn for fremtidig E39 mellom Aksdal og Bergen. E39 skal krysse Bjørnafjorden med bru mellom Tysnes og Os. • Prosjektet skal planlegges etter statlig plan etter plan og bygningsloven (pbl.) på det nivå der konkrete traser fastsettes, dvs. kommunedelplan. Det tas senere stilling til om det også er behov for statlig plan på neste plannivå (reguleringsplan). • Det blir startet planlegging etter pbl i tråd med dette. • Prosessen videre skal legge til rette for å redusere konflikt og uheldige virkninger for natur og kulturminner. Det legges til grunn en god dialog med lokale myndigheter. 2 Statleg kommunedelplan med KU Side109 Planprogram E39 Stord-Os 1.4 Parsellinndeling Før regjeringa fatta vedtak om konsept hadde Statens vegvesen starta opp kommunedelplanarbeid i Stord kommune på strekninga E39 Heiane – Ådland (strekning 2 i figur 3). Stord kommune og Statens vegvesen vart samde om å halde fram dette arbeidet slik det var starta, med kommunen som planmynde. Planprogrammet for dette arbeidet vart fastsett 12.02.2015, og vil vere tilgrensande plan sør for planområdet. Strekninga Stord-Os (strekning 3) er første del av planarbeidet mellom Bokn og Os, og i løpet av 2. kvartal 2015 skal arbeidet med strekninga Bokn og Stord (strekning 1) starte opp. 3 2 1 Figur 3 Oversiktskart over prosjekta på E39 mellom Arsvågen og Svegatjørn 3 Statleg kommunedelplan med KU Side110 Planprogram E39 Stord-Os 2. DELTAKARAR, PLANPROSESS OG FRAMDRIFT 2.1 Deltakarar i statleg plan I oppdrag frå Samferdselsdepartementet skal Statens vegvesen som tiltakshavar planleggje prosjektet som statleg plan i samsvar med pbl. § 6-4. Normalt i plansaker er kommunane sjølv planmynde for planar innanfor dei respektive kommunegrensene. I statleg plan er Kommunal- og moderniseringsdepartementet (KMD) planmynde og skal difor fastsette planprogram, og dessutan fatte endeleg planvedtak etter plan- og bygningslova sine reglar. Dei kommunane det vert planlagt innanfor vil difor vere høyringspart på linje med andre offentlege organ og interesserte partar. Samferdselsdepartementet (SD) føreset likevel i oppdragsbrev at planprosessen legg til grunn god dialog med lokale styresmakter. Dette vert ivareteke ved opne møte og tid til politisk handsaming i kommunane. Tiltakshavar: Statens vegvesen Planmynde: Kommunal- og moderniseringsdepartementet (KMD) Høyringspartar (ikkje uttømmande opplisting): Stord, Fitjar, Tysnes og Os kommunar, nabokommunar, Hordaland Fylkeskommune, Fylkesmannen i Hordaland, Fiskeridirektoratet, Kystverket, Forsvaret, NVE, organisasjonar og andre interesserte partar. 2.2 Organisering Figur 4 Prosjektorganisering 4 Statleg kommunedelplan med KU Side111 Planprogram E39 Stord-Os Prosjekteigar: Prosjektet er lagt til Prosjektavdelinga i Region vest, og leiar for denne avdelinga er prosjekteigar. Ekstern referansegruppe: Statens vegvesen har oppretta ei ekstern referansegruppe med ordførar frå kvar kommune, fylkeskommunen, Fylkesmannen, Fiskeridirektoratet, Forsvaret og Kystverket. Intern samarbeidsgruppe: I tillegg til dei faga som er med i sjølve prosjektet er det oppretta ei intern samarbeidsgruppe i Statens vegvesen med deltakarar frå Vegavdeling Hordaland. Føremålet er gjensidig oppdatering og innspel til arbeid som er i gang. Ekstern samarbeidsgruppe: Statens vegvesen ynskjer eit tett fagleg samarbeid med kommunane, Hordaland fylkeskommune, Fylkesmannen, Kystverket, Fiskeridirektoratet, NVE og Forsvaret. Som møtefora ynskjer Statens vegvesen å bruke Planforum (i regi av Hordaland fylkeskommune). Forsvaret ynskjer å ha eigne møte med Statens vegvesen. 2.3 Planprosess Kommunedelplan med konsekvensutgreiing (KU) Når planprogrammet er endeleg fastsett av Kommunal- og moderniseringsdepartementet etter høyringsperioden, vil Statens vegvesen gå i gang med utarbeiding av kommunedelplan med KU for dei alternativa som skal utgreiast. Kommunedelplanen som skal angi hovudtrekka i arealdisponeringa og i naudsynt utstrekning vise hovudføremål og omsynssoner for bruk og vern av areal jf. pbl. § 11-5. Planen skal innehalde tre delar: plankart, føresegner og planomtale. Plankart og føresegner er dei juridisk bindande delane av planen, medan planomtalen er av ein opplysande karakter og skal utdjupe innhaldet og konsekvensane av planen. Ein sentral del av planomtalen vil vere konsekvensutgreiinga som skal gjennomførast. Målet med konsekvensutgreiinga er å gi ei grundig skildring av konsekvensane som dei ulike alternativa vil medføre ved realisering. Dette er ein sentral del fordi den vil utgjere det faglege underlaget for val av alternativ for framtidig E39, og grunnlag for avgjerd om alternativ som skal detaljregulerast. Forslag til kommunedelplanen skal etter planen vere ferdig i løpet av april 2016, og vedteke innan utgangen av 2016 (sjå også kapittel 2.5). Reguleringsplan I reguleringsplan skal vegtiltaket, plassering og arealdisponering skildrast i detalj. Reguleringsplanvedtak er ei føresetnad for å få løyving over neste års statsbudsjett. Det tek normalt 1 ½ -2 år å utarbeide ein reguleringsplan. Godt arbeid i kommunedelplanen og konsekvensutgreiinga gir god kunnskap om det valde alternativ og trasé. Det kan gje ein effektiviseringsgevinst for reguleringsplanarbeidet. Det er førebels ikkje teke stilling til kva tid arbeidet med reguleringsplan kan starte opp etter at kommunedelplanen er vedteken. Når det er avklart, vil registrerte grunneigarar og festarar i planområdet, og så vidt mogleg andre rettighetshavarer og naboar til planområdet, bli varsla i samsvar med pbl. § 12-8. Vedteken reguleringsplan, underretta i samsvar med pbl. § 12-12, gir heimel til erverv av grunn som er nødvendig for gjennomføring av tiltaket. Grunnerverv vil bli forsøkt løyst gjennom minneleg avtaler og dialog. 5 Statleg kommunedelplan med KU Side112 Planprogram E39 Stord-Os 2.4 Medverknad og informasjon i planprosessen Informasjon om prosess- og planarbeid ligg på Statens vegvesen si prosjektside: http://www.vegvesen.no/Europaveg/e39stordos Formell varsel om oppstart av planarbeid skjer når planprogrammet vert lagt ut til offentleg ettersyn. Forslag til planprogrammet vert sendt på høyring til kommunane og regionale fagmynde. Planprogrammet vert også gjort tilgjengeleg på internett, t.d. prosjektsida (sjå link ovanfor). Planprogrammet vil liggje ute i perioden 19.05.15 - 30.06.15, og det er ope for alle å sende innspel og merknader til planprogrammet og det komande planarbeidet. Statens vegvesen har i arbeidet med planprogrammet- og vil i arbeidet med planforslaget tilnærme seg tinginga frå Samferdselsdepartementet, om god dialog med lokale myndigheiter på fleire vis; Ekstern referansegruppe: Regionvegsjefen i Statens vegvesen Region vest har oppretta ei ekstern referansegruppe der ordførarane i dei fire kommunane, Hordaland fylkeskommune, Fylkesmannen i Hordaland, Kystverket, Fiskeridirektoratet og Forsvaret deltek. Referansegruppa skal etter planen møtast 2 gonger i året. Dialogmøte: For å få del i den kunnskapen som kommunane sit med gjennomførte prosjektgruppa i Statens vegvesen faglege dialogmøte med administrasjonen i dei fire kommunane; Stord, Fitjar, Tysnes og Os hausten 2014. Tema var miljøverdiar og utfordringar samt naudsynt og tilstrekkeleg kunnskapstilfang. Det er også planlagt open kontordag for dei same kommunane i prosessen med utarbeiding av planforslag (første kvartal 2016). Planforum: Tidleg fase av planarbeidet vart presentert i Planforum hausten 2014. Hordaland fylkeskommune leiar Planforum. Det er ein møtestad der kommunar og andre forvaltningsorgan kan diskutere planar som er under arbeid. Dei ulike faginstansane gav mange nyttige innspel til arbeidet, og deltakarane vart i møtet førebels einige om kunnskapstilfang; både eksisterande data/kunnskap og naudsynt oppdatering av desse. For å bidra til forankring av planprogrammet er forslaget også drøfta i Planforum i mars 2015, før det vart lagt ut til offentleg ettersyn. Det er i tillegg planlagt ein gjennomgang av planforslaget før det vert sendt til Kommunal – og moderniseringsdepartementet, førebels i 1. kvartal 2016. Folkemøte: I byrjinga av desember 2014 gjennomførte Statens vegvesen i samarbeid med Hordaland fylkeskommune opne folkemøte på Tysnes, Stordøya og Os. Det var god deltaking med 150-200 frammøtte på kvar stad. På prosjektet si heimeside under vegvesen.no ligg mellom anna presentasjonar frå møta. På, og i ettertid av folkemøta har det vore høve til å kome med innspel, utan at dette er del av ein formell runde. Innspela vert likevel vurdert fortløpande. Statens vegvesen planlegg også eitt felles folkemøte medan planprogrammet ligg ut til offentleg ettersyn, truleg i mai/juni 2015. Kontaktutval Hordfast: Hordaland fylkeskommune gjennomfører eit mulegheitsstudie parallelt med Statens vegvesen sitt arbeid med planprogram. Undervegs har Statens vegvesen rapportert status for sitt arbeid i fylkeskommunen sitt kontaktutval for Hordfast. Ungdommens fylkesting og fylkesutval i Hordaland: I høyringsperioden for planprogrammet vil Statens vegvesen gå i dialog med Ungdommens fylkesutval. Planforslaget er planlagt lagt fram i Ungdommens fylkesting 2016. 6 Statleg kommunedelplan med KU Side113 Planprogram E39 Stord-Os 2.5 Framdriftsplan Arbeidet med sjølve planforslaget vil starte så snart Kommunalog moderniseringsdepartementet har fastsett planprogrammet. Framdriftsplanen neste side syner tidslinje med førebelse fristar for dei ulike fasane i planprosjektet: Periode Fase 1 – Prosjektoppstart Fase 2 – Registrering og analyse Medverknad Høyring Milepæl 3. kvartal 2014 3. kvartal 2014 - 1. kvartal 2015 Dialogmøte kommunane sept.okt. 2014 Planforum 14.10.14 Folkemøter desember 2014 Planforum 24.03.15 Høyring og offentleg ettersyn av planprogrammet 19.05.15-30.06.15 Fase 3 Planprogram 1. kvartal 2015 - 3. kvartal 2015 Uttalefrist planprogram 30.06.15 Folkemøte – ein dag felles for dei 4 kommunane ila. ultimo mai – primo jun. 2015 Dialog ungdommens fylkesutval mai/juni 2015 Fastsatt planprogram høst 2015 Open kontordag – ein dag felles for administrasjonane i dei 4 kommunane, medio jan. 2016 Planforum feb. 2016 Fase 4 – Planforslag kommunedelplan m/KU 3. kvartal 2015 - 4. kvartal 2016 Sende over planforslag til KMD apr. 2016 Ungdommens fylkesting jan./feb./mar. 2016 Folkemøte aug./sept. 2016 Høyring og offentleg ettersyn av planforslag julisept. 216 Uttalefrist planforslag m/KU okt. 2016 Vedtak kommunedelplan des. 2016/jan. 2017 Tabell 2 Førebels framdriftsplan 7 Statleg kommunedelplan med KU Side114 Planprogram E39 Stord-Os Figur 5 Førebels framdriftsplan for statleg plan E39 Stord-Os, prosess fram til planvedtak 8 Statleg kommunedelplan med KU Side115 Planprogram E39 Stord-Os 3. PROSJEKTMÅL FOR E39 STORD-OS Regjeringa sitt overordna mål for transportpolitikken er omtalt i Nasjonal transportplan 20142023) (Meld. St.26 (2012-2013): «Å tilby et effektivt, tilgjengelig, sikkert og miljøvennlig transportsystem som dekker samfunnets behov for transport og fremmer regional utvikling». Dette viktige målet vert lagt til grunn for planlegginga. Med ny E39 utan ferje mellom Stavanger og Bergen, kan reisetida halverast frå ca. 4 ½ time i dag til vel 2 timar når alle prosjekta er realiserte. Dette medverkar til utvida og samanhengande bu- og arbeidsregionar langs strekninga; ein såkalla kjeda arbeidsmarknad. Næringslivet får lettare tilgang til råvarer, produksjonsdelar og arbeidskraft. Tilsvarande vert også vareeksporten meir effektiv. For innbyggjarane gjev dette større fridom og fleksibilitet både i arbeidskvardagen og på fritida. Dei som har arbeidsdagen sin på vegen kan lettare planlegge med omsyn til køyre- og kviletid. 3.1 Samfunnsmål Samfunnsmålet for KVU E39 Aksdal – Bergen vart godkjent av Samferdselsdepartementet og vert vidareført for E39 Stord-Os: Haugalandet og Sunnhordland skal i 2040 vere knytt nærare saman med Midthordland Stavanger og Bergensområdet skal i 2040 vere knytt nærare saman 3.2 Effektmål Med utgangspunkt i KVU, samfunnsmålet og oppdragsbrevet frå Samferdselsdepartementet er det sett opp følgjande effektmål for E39 Stord-Os: • Kortare reisetid og reduserte reisekostnader mellom Stord og Os • Betre mobilitet mellom dei involverte kommunane • Ingen møteulukker og lågare ulukkesfrekvens • Ei føremålstenleg løysing for gåande og syklande over Langenuen og Bjørnafjorden • Ei løysing som gir minst mogleg negative verknader for naturmangfald, friluftsområde og kulturminne. • Ei løysing som vektlegg god arkitektur for omgjevnadene, for dei reisande og vegen som attraksjon. 9 Statleg kommunedelplan med KU Side116 Planprogram E39 Stord-Os 3.3 3.4 Resultatmål • Utarbeide statleg plan på nivå med kommunedelplan. Det skal gjennomførast KU for minimum to realistiske alternativ. • Tilrå alternativ som stettar samfunnsmåla og effektmåla. Andre omsyn I Nasjonal transportplan handlar to av hovudmåla om framkomst og trafikktryggleik. Desse måla er godt ivaretekne gjennom effektmåla. Miljø og universell utforming er også hovudmål i NTP. Dette er sentrale vurderingar i planarbeidet, og gjennom KU skal miljøtema vurderast etter gjeldande prosedyre i handbok V712, og i samsvar med forskrift om konsekvensutgreiingar for planer etter pbl. Statens vegvesen utarbeidde i 2012 ein strategi for å fremje god arkitektonisk kvalitet. Strategien skulle følgjast opp med handlingsplan for kvar einskilde region, og for Vegdirektoratet. Handlingsplan for arkitektur i Region vest vart vedteken i mai 2014. Statens vegvesen skal svare for korleis arkitektur i det vi planleggjar, byggjer, driftar og vedlikehald er brukt for å nå måla i NTP og arkitekturpolitikken. Statens vegvesen skal også bidra til å nå arkitekturpolitikken sine mål gjennom aktivt å gje fagleg informasjon og rettleiing, felles kunnskapsbygging og erfaringsutveksling med andre aktørar. God linjeføring og bruer som harmonerer med landskapet skal i den store samanheng sette eit positivt preg på anlegget samstundes som tunnelar, kryss, rasteplassar og detaljar underbyggjer samanheng og heilskapleg arkitektur. Veganlegget si utforming skal ta omsyn til dei som bur eller oppheld seg langs vegen. Kvaliteten i løysingane skal medverke til at nye konstruksjonar og anlegg spelar saman med, og tek omsyn til, verdiar som kjelder for oppleving og forståing av felles kultur og identitet. Dei norske fjordane er ei sterk merkevare i reiselivssamanheng. Utforming av fjordkryssingane kan tilføre prosjektet ein meirverdi, og forsterka stadidentitet. Vegar, bruer og tunnelar skal planleggast i samsvar med Statens vegvesen sine handbøker. Bruene over Langenuen og Bjørnafjorden vert planlagde i eit 100 års-perspektiv. Det inneber at ein må ta høgde for endringar i havnivå, vindstyrke og bølgjehøgde. Landstrekningane må planleggjast slik at dei er trygge sjølv med auka rasfare. 10 Statleg kommunedelplan med KU Side117 Planprogram E39 Stord-Os 4. RAMMER OG FØRINGAR 4.1 Nasjonale planar og føringar Nasjonale forventingar til regional og kommunal planlegging T-1497 er eit heilskapleg dokument der regjeringa legg fram sine forventingar til kva som skal takast serleg omsyn til i planlegginga på kommunalt, regionalt og statleg nivå. Dokumentet spennar frå område som klima og naturmangfald, til trafikk, næringsutvikling og oppvekstvilkår. Intensjonane vert lagt til grunn i planarbeidet og er også fanga opp i dei nasjonale og regionale planar og føringar omtalt nedanfor. Nasjonal transportplan 2014-2023 (NTP) I Nasjonal transportplan er det sagt at E39 skal byggjast ut og verte ferjefri i løpet av ein 20års periode. Det er også sagt at E39 skal vere eit særskilt prioritert prosjekt. Strekninga er ikkje nemnd konkret med midlar. Viktige transportmål i NTP: • Byar: All auke i persontransport skal takast med kollektivtransport (buss, tog, bane), sykling og gange • Regionar: Bidra til regionforstørring • Mellom byar og regionar: Redusere avstandskostnader og styrke godstransporten Ny E39 mellom Stavanger og Bergen støttar opp om dei to siste transportmåla. Det er likevel viktig også å ha med seg det første målet. Ved å leggje til rette for gode løysingar for kollektivtransporten og overgangar mellom transportformer, unngår ein unødig trafikk inn i byane. Statlege planretningslinjer for samordna bustad, areal og transportplanlegging Målet med dei statlege planretningslinjene er at arealbruk og transportsystem skal fremje samfunnsøkonomisk effektiv ressursutnytting, god trafikksikkerheit, effektiv trafikkavvikling, redusere transportbehovet og legge til rette for klima- og miljøvenlege transportformer. Planlegginga skal bidra til å utvikle berekraftige byer og tettstadar, legge til rette for verdiskaping og næringsutvikling, og fremme helse, miljø og livskvalitet. Det skal leggjast vekt på gode regionale løysingar på tvers av kommunegrensene. Ny E39 vil verte ein trafikksikker veg som tilbyr effektiv trafikkavvikling, og det vil i planlegginga vektleggjast gode regionale løysingar som legg til rette for verdiskaping og næringsutvikling. Tiltaket vil truleg bidra til nyskapt trafikk, men med kortare reisetid mellom byane Bergen-Stavanger ligg forholda til rette for vekst i kollektivtransport og nedgang i flytransport. Ivaretaking av vegnett for gåande og syklande er eit effektmål i planarbeidet. Sjølve arealbruken ut over vegsystemet er tilhøve som Statens vegvesen i liten grad rår over, men som vil inngå i vurdering av lokale og regionale verknader. Kommunane, Hordaland fylkeskommune og Fylkesmannen i Hordaland har likevel verkemiddel til å stimulere til ein berekraftig arealbruk av områda ikring. 11 Statleg kommunedelplan med KU Side118 Planprogram E39 Stord-Os Rikspolitiske retningslinjer for å styrke barn og unges interesser i planlegginga For å styrke og synleggjere barn og unge sine interesser i planlegginga, er det gitt rikspolitiske retningslinjer for barn og unge. Retningslinjene stiller krav til at oppvekstmiljø og areal som vert nytta av barn og unge skal vere sikra mot forureining, støy, trafikkfare og anna helsefare. Retningslinjene set også krav om at det skal vere areal i nærmiljøet der barn kan utfolde seg og skape seg sitt eige leikemiljø, og at det skal skaffast fullverdig erstatning for område som barn og ungdom bruker dersom desse vert bygde ned. Planområdet famnar i all hovudsak om areal utan store tettstader. I Tysnes er det eitt hovudalternativ og eitt kombinasjonsalternativ som er i nærføring til ein skule. Alle friluftsområda innafor planområdet kan også vere viktige for barn og unge. Vurdering av dette skal vere del av konsekvensutgreiinga der område og viktige målpunkt som barn og unge brukar vil bli kartlagde. Prosjektet legg opp til dialog med Ungdommens fylkesutval i høyringsperioden av planprogrammet, og framlegg av planforslaget i Ungdommens fylkesting. Statlege planretningslinjer for differensiert forvaltning av strandsona langs sjøen Føremålet med retningslinjene er å tydeleggjere nasjonal arealpolitikk i 100-metersbeltet langs sjøen. Målet er å ivareta ålmenne interesser og unngå uheldig bygging langs sjøen. Landet er delt inn i tre hovudområde alt etter kor stort arealpresset er. Retningslinjene tek i all hovudsak for seg bustader og andre bygningar i 100-metersbeltet, men kan og vere relevant for dette planarbeidet. Os kommune ligg til dei områda der presset er stort, medan kommunane Tysnes, Stord og Fitjar i ein prøveperiode høyrer til områda med lågare press. Dei tre sistnemnde kommunane er del av eit pilotprosjekt, noko som kan føre til at plassering i hovudområde kan bli endra. Retningslinjene gir følgjande krav; Krav til avveging mellom infrastruktur og miljø i presskommunar: … Utbygging av veger og annen infrastruktur skal skje slik at inngrep og ulemper blir minst mulig. Tomteopparbeiding bør skje slik at inngrep og ulemper i forhold til tilgjengelighet i strandsonen blir minst mulig. Samlet sett skal det legges vekt på løsninger som kan bedre eksisterende situasjon i forhold til landskap og allmenn tilgang til sjøen. Krav til avveging mellom utbygging og miljø i kommunar med lågare press: … Utbygging i urørte områder med spesielle friluftsinteresser, natur- og landskapskvaliteter eller kulturminneinteresser skal unngås. Det gjelder for eksempel utbygging i kyst- og fjordlandskaper med spesielle kvaliteter… Spørsmålet om bygging skal vurderes i forhold til andre allmenne interesser. Det bør ikke tillates utbygging i områder som har spesiell verdi i forbindelse med friluftsliv og allmenn ferdsel, naturkvaliteter, naturmangfold, kulturminner, kulturmiljøer og landskap. Forholdet til andre interesser, som for eksempel landbruk, fiske, oppdrett og reindrift må også vurderes. Der det tillates bygging, bør hensynet til andre interesser ivaretas best mulig. 12 Statleg kommunedelplan med KU Side119 Planprogram E39 Stord-Os 4.2 Regionale planar og føringar For planarbeidet er det fleire regionale planer og føringar som vil vere aktuelle: - Regional planstrategi for Hordland 2012-2016 Fylkesplan i Hordaland 2005-2008 Klimaplan for Hordaland 2014-2030. Regional klima- og energiplan Regional Transportplan 2013-2024 Regional plan for attraktive senter – senterstruktur, tenester og handel Regional plan for folkehelse 2014 - 2025 - Fleire gode leveår for alleRegional kystsoneplan for Sunnhordland og ytre Hardanger Desse planane omhandlar ulike tilhøve i samfunnet, men har likevel fleire fokusområde som er samanfallande. Dei viktigaste momenta som kan trekkast ut frå dei regionale planane er: • • • • • • • • • • Betre kommunikasjon som føresetnad for større konkurransekraft og attraktivitet, robuste og dynamiske regionar Berekraftig og langsiktig utnytting av areal- og naturressursar. Berekraftig vekst og klimavenleg utbyggingsmønster, eit transportsystem som gir minst moglege negative effektar på klima, miljø og biologisk mangfald Integrere klimautfordringar i samfunnsutviklingsarbeid Attraktive lokalsamfunn og levedyktige regionar Universell utforming Senter- og knutepunktstruktur med konsentrert utbygging meir gange, sykkel og kollektivtransport god infrastruktur (samanhengande nett) for syklistar og fotgjengarar i vegprosjekt og betre framkomst for kollektivtrafikken Overgang til transportmiddel med lågare eller null utslepp Effektive og attraktive trafikale knutepunkt for overgang mellom transportformer tilpassa lokale- og regionale tilhøve Folkehelse, viktige arena i folk sine kvardagsliv Ny E39 vil gje eit kjeda bu- og arbeidsmarknad som betrar føresetnadene for konkurransekraft og attraktivitet særskilt langs aksen, og for fylket generelt. Samstundes vil tiltaket leggje press på arealbruken. Det er eit effektmål at tiltaket innanfor planområdet skal ha minst mogleg negative verknader for naturmangfald, friluftsområde og kulturminne. Arealbruk utover planområdet rår ikkje Statens vegvesen over. Vekst i fylket må difor styrast på ein berekraftig måte i eit fordelingsog rekkjefølgjeperspektiv på tvers av kommunegrensene. Det er eit effektmål for E39 Stord – Os at mobilitet mellom dei involverte kommunane skal verte betra. Dette inneber truleg at biltrafikken aukar slik også Klimaplanen peiker på. Samstundes vil ei realisering av prosjektet med ny infrastruktur gi betre framkome for kollektivtransporten og dermed grunnlag for vekst i denne trafikken. Ansvar for å følgje opp med eit tilfredsstillande kollektivtilbod ligg til Hordaland og Rogaland fylkeskommune. Etter som konkurransetilhøva for reisetid mellom vegtransport og fly vert endra, kan prosjektet også bidra til å nå det fylkeskommunale målet om at innan 2020 skal minst 20 % av all persontransport med fly ut av fylket mot sør og aust over frå fly til buss (og bane). Det skal difor i kommunedelplanen setjast av tilstrekkeleg areal for overgang mellom lokal- og ekspressbuss, ladestasjon for elbil og parkering for pendlartrafikk. 13 Statleg kommunedelplan med KU Side120 Planprogram E39 Stord-Os Prosjektet E39 Stord-Os gir rom aktivt for bruk av prinsippa som ligg i samordna areal- og transportplanlegging; der bustader, arbeidsplassar og tenester vert lokaliserte på ein slik måte at det så vidt mogleg fremjar ei berekraftig utvikling. Dette føreset samarbeid mellom dei aktuelle kommunane og Hordaland fylkeskommune som det også er peika på i Klimaplanen. Dette vil naturleg vere ei vurdering som går inn i Hordaland fylkeskommune sitt mulegheitsstudium (sjå nedanfor). Det skal setjast av tilstrekkeleg areal for overgang mellom transportformer, irekna parkering for pendlartrafikk. Detaljutforming av terminal og haldeplassar vil utførast på byggeplannivå, men skal følgje krav til universell utforming, og løysingane skal framstå som attraktive. Tilbod for gåande og syklande langs motorveg skal i all hovudsak vere på lokalvegnett. Det er til prosjektet også sett eit effektmål om eit formålstenleg sykkeltilbod over Bjørnafjorden og Langenuen, noko som legg til rette for miljøvenleg transport. Som del av planarbeidet skal vegvesenet vurdere samanhengande nett for gåande og syklande, og sjå på trongen for å byggje ut enkelte nye koplingar. Tilrettelegging for gåande og syklande i planen skal gjennomførast i tråd med Statens vegvesen sine handbøker. Konsekvensar for- og kopling mellom viktige målpunkt i kvardagslivet innanfor planområdet og gang- og sykkelvegnett skal vurderast. At tiltaket opprettheld, og enkelte stader forbetrar tilhøva for å gå og sykle, vil legge grunnlag for ein meir helsefremmande livsstil. Det skal utarbeidast støysonekart, som kan nyttast i vurdering av prissette konsekvensar, men òg for dei ikkje-prissette. Kostnader for samfunnet ved støy og luftforureining/klimagassutslepp skal reknast på. Sjå elles kap. 8. Moglegheitsstudium for nye samband med tilknyting til E39 Parallelt med planprogrammet for E39 Stord – Os gjennomfører Hordaland fylkeskommune eit moglegheitsstudie der dei ser på tilknytingsvegane og ferjesambanda inn mot ny E39. Studien omfattar kommunane Austevoll, Bømlo, Etne, Fitjar, Fusa, Kvinnherad, Os, Stord, Sveio og Tysnes. Sweco har dette oppdraget, og dei skal levere sin rapport 4.mai. 14 Statleg kommunedelplan med KU Side121 Planprogram E39 Stord-Os 5. PLANOMRÅDE OG DAGENS SITUASJON 5.1 Planavgrensing Figur 6 Planavgrensing E39 Stord – Os 15 Statleg kommunedelplan med KU Side122 Planprogram E39 Stord-Os Planområdet famnar vidt i oppstart av planarbeidet for å sikre at dei relevante, realistiske og prinsipielt ulike alternativa vert greidde ut. Ved framlegg av planforslaget vil planområdet vere mindre. Breidda på planområdet tek utgangspunkt i det som heitte konsept 4C i KVU E39 Aksdal-Bergen, med bru over Bjørnafjorden frå Reksteren til Os. Det er lagt inn ein brei korridor over Tysnes /Reksteren, og vidare nordover i Os, frå Søre Øyane i vest til Bjørnatrynet i aust. Dette inkluderer ulike løysingar for kryssing av Langenuen mellom Stord og Tysnes. I sør går grensa for planområdet mellom Ådland og Nordre Tveita på Stord. Det samsvarar med grensa for tilstøytande kommunedelplan E39 Heiane - Ådland. I nord går grensa ved Svegatjørn i Os der prosjektet E39 Svegatjørn – Rådal startar. Frå Stord og nordover i Fitjar kommune går grensa for planområdet vest for dagens E39. 5.2 Folketal og næringsliv Innanfor planområdet ligg dei fire kommunane Stord, Fitjar, Tysnes og Os. I folketalsutvikling er det likevel interessant også å sjå på dei kringliggande kommunane. Kommunane har varierande tal innbyggjarar og vekst i folketalet. Tabellen under syner dette for kommunane innan planområdet og dei som soknar til: Kommune Os Fitjar Tysnes Stord Austevoll Bømlo Fusa Kvinnherad Sveio Bergen Folketal pr. Vekst Folketal pr. Vekst 01.01.2014 2013-2014 31.12.2004 2004-2014 18 678 3,0 % 14 611 27,8 % 3 009 1,0 % 2 911 3,4 % 2 745 0,3 % 2 812 -2,4 % 18 425 1,5 % 16 405 12,3 % 4 924 1,8 % 4 487 9,7 % 11 749 1,0 % 10 815 8,6 % 3 829 0,3 % 3 728 2,7 % 13 232 -0,5 % 13 158 0,6 % 5 463 1,2 % 4 687 16,6 % 271 949 1,5 % 237 430 14,5 % Tabell 3 Folketalsutvikling i planområdet og nabokommunar Dei fleste kommunane har god folketalsvekst. Os veks desidert mest prosentvis, Bergen i absolutte tal. Tysnes og Fusa har svak vekst i folketalet siste året medan Kvinnherad har svak tilbakegang. Hordaland fylke har frå 2004-2014 hatt ein vekst på 13,5 %. Det er stor variasjon kommunane i mellom, frå Os med nærare 30 % folkeauke, til Tysnes som har hatt ein svak nedgang det siste tiåret. Os og Stord (Leirvik) er definert som regionale sentra i fylket med gode servicetilbod og vidaregåande skular. Folketalet i Os har vakse meir enn talet på arbeidsplassar, og Os har i dag stor utpendling. Først og fremst til Bergen, men også til Fusa. Det blir lagt til rette areal for framtidig næringsutvikling i Endelausmarka ved utbygging av E39 Svegatjørn-Rådal. Stord har høgskule og sjukehus som i tillegg til verftsindustrien gir mange arbeidsplassar. Det er difor ein del innpendling til Stord frå dei nærliggande kommunane. Kommunane i Sunnhordland har totalt sett relativt lite pendling. Dette heng saman med reisetid til dei store arbeidsplasskonsentrasjonane, Bergen og Haugesund. 16 Statleg kommunedelplan med KU Side123 Planprogram E39 Stord-Os Tabellen under viser kommunane i høve til inn- og utpendling i 2013. Tal for pendlarar til sokkelen er lagt til tala for eigen kommune. Arbeid Os Fitjar Tys- Stord nes 4986 2 967 4 228 11 24 17 3 984 21 13 2 7 21 Austevoll Bømlo Fusa 21 12 4 16 2321 15 3 9 2 295 15 187 14 1 2 17 185 1 2 2 4566 1 2 1373 8 30 28 1 68 144 Kvinnherad Sveio Bergen Bustad Os Fitjar Tysnes Stord Austevoll Bømlo Fusa Kvinnherad Sveio Bergen 26 12 9 3 75 6 730 2 15 25 12 434 79 7828 9 609 3 193 100 110 7 2 17 36 7 52 5406 2 46 4 30 1 40 1181 2 3849 37 109 297 183 156 260 227 58 128818 Tabell 4 Inn- og utpendling i 2013 5.3 Arealbruk Stord Det meste av planområdet i Stord kommune er i kommuneplanens arealdel (2010-2020) vist som landbruks, natur og friluftsføremål og reindrift (LNFR). Langs eksisterande E39 nordover ligg det fleire LNFR-område med spreidd bustadbygging. På Grov, Agdestein, Børtveit og Mehammer kan det byggjast fleire nye bustader i planperioden. Sjøareala er i stor grad vist som kombinert føremål sjø- og vassdrag, medan det er eit noverande akvakulturområde nord for Agdestein. To hamneområde er vist ved Jektavik. Omsynssone kjerneområde landbruk er vist ved Ådland og på Grov. Ådlandsvatnet er vist som omsyn friluftsliv, medan alle registrerte A-område i Figur 7 Utsnitt kommuneplanens arealdel Stord naturbasen er vist som omsyn bevaring naturmiljø. Det er og fleire omsynssoner med bevaring kulturmiljø innanfor planområdet. Delar av strandsona er vist som funksjonell strandsone. Høgspentlinje frå Børtveit til Tysnes ligg inne som omsynssone. 17 Statleg kommunedelplan med KU Side124 Planprogram E39 Stord-Os Fitjar Det meste av planområdet i Fitjar kommune er i kommuneplanens arealdel (2011-2022) vist som landbruks-, natur og friluftsområde samt reindrift (LNFR). Det er også her vist fleire noverande og nye LNFR-område med spreidd bustadbygging langs eksisterande E39. Eit nytt næringsområde er vist sør for ferjeleie ved Sandviksvåg. Eit nytt område for fritidsbustader er vist ved Færøysund. Det er og lagt inn nokre nye naustområde med småbåthamn. Mesteparten av sjøareala er vist som kombinert føremål sjøog vassdrag, medan det er eit framtidig akvakulturområde i Fossvika og eitt utanfor Hageberg. Av viktige omsynssoner kan nemnast funksjonell strandsone, fareområde ras og skred og høgspentlinje. Figur 8 Utsnitt kommuneplanens arealdel Fitjar Tysnes På Tysnes er storparten av planområdet vist som landbruks- , natur og friluftsformål og reindrift (LNFR) i kommuneplanens arealdel (2010-2022). Det er vist mange framtidige LNFR-område med spreidd bustadbygging, særleg langs eksisterande vegar på Reksteren. Det er ingen nye bustadområde innafor planområdet, men nokre eksisterande bustadområde er vist, særleg ved Uggdal. Det er fleire noverande område for fritidsbustader, bl.a. nord på Reksteren ved Svarvhella, på Hopneset og på Bruntveit. I tillegg er det mange noverande naustområde og ein del framtidige. Det er eit større næringsområde nord for Uggdal (Sørstølen). Her er det og idrettsanlegg og skule m.m. Det er nokre mindre næringsområde på Figur 9 Utsnitt kommuneplanens arealdel Tysnes 18 Statleg kommunedelplan med KU Side125 Planprogram E39 Stord-Os Reksteren m.a. ved Skoravågen og på Bruntveit. Mesteparten av sjøareala er vist som kombinert føremål sjø- og vassdrag. Tre større akvakulturområde er lokalisert på vestsida av Tysnes i Langenuen. Elles er det vist mange fiskeområde i Søreidsvika og i Søreidsvågen. Av viktige omsynssoner kan nemnast fareområde ras og skred, høgspentanlegg og bevaring kulturmiljø. Os I planområdet innanfor Os kommune er også storparten vist som landbruks- , natur og friluftsformål (LNF) i kommuneplanens arealdel (20122023). Men her er og større område med eksisterande bustadområde, særleg i området Lepsøy-Røtinga, på Halhjem og Moberg-OsøyroKuventræ. Nye bustadområde er lagt som utviding av eksisterande, bl.a. på Røtingatangen og elles litt spreidd innover langs Lepsøyvegen. Strandsona mellom byggjeområda på Røtinga, Lepsøy og HalhjemBjørnen er avsett Figur 10 Utsnitt kommuneplanens arealdel Os til framtidig friområde. Eksisterande større hytteområde er det Røtinga, Ytterøya og Ramsholmen. Eit stort næringsområde er vist på Kolskogen. Sjøareala er vist som vassareal ålment friluftsliv, med einskilde område for fiske og hamn. Grunna lovforankring til plan- og bygningslova frå 1985 er det ikkje vist omsynsoner i kommuneplanen for Os. 5.4 Veg- og transportsystem Dagens E39 går gjennom planområdet med veg gjennom Stord og Fitjar kommunar, ferje Sandvikvåg – Halhjem og veg vidare gjennom Os kommune til Svegatjørn. Tysnes kommune har tilknyting til E39 med ferje frå Hodnanes til Jektavik i sør, og ferje frå Våge til Halhjem i nord. Ferja mellom Sandvikvåg og Halhjem tek 40 min. og går to gonger i timen på dagtid. Det er tre nattavgangar, ein ekstra avgang måndagar. Ferja mellom Våge og Halhjem tek 35 min. og har 13 avgangar i døgnet, ingen av dei nattetid. Ferja mellom Hodnanes og Jektavik tek 10 min. og går ca. to gonger i timen på dagtid, ingen nattetid. 19 Statleg kommunedelplan med KU Side126 Planprogram E39 Stord-Os Kystbussen køyrer mellom Bergen og Stavanger, og den har 16 avgangar kvar veg mellom Stord og Bergen vekedagane, noko redusert i helgane. Det går også hurtigbåtar innanfor planområdet. Strekningane er: • • • Bergen – Tysnes – Rosendal Bergen – Austevoll – Leirvik – Skånevik Reksteren – Våge - Os Hurtigbåten mellom Leirvik og Bergen har fire avgangar i døgnet kvar veg. Figur 11 Dagens transportsystem 20 Statleg kommunedelplan med KU Side127 Planprogram E39 Stord-Os 5.5 Dagens trafikk Tabell 5 nedanfor viser ÅDT (gjennomsnittleg tal køyretøy pr. døgn over året) for einskilde punkt på strekninga E39 Bokn - Os i 2013 og 2014. Det har vore ein auke i trafikken på alle dei utvalde punkta, medan talet på tunge kjøretøy har vore meir konstant. Årstal 2013 (tunge kjørtøy) 2014 (tunge kjørtøy) Utvalde punkt Bømlafjordtunnelen Heiane Ådland 4400 (16 %) 9600 (6 %) 3800 (15 %) 4800 (13 %) 10400 (6 %) 4000 (14 %) Mehammar 3050 (17 %) 3200 (17 %) Moberg (Os) 7000 (12 %) 7200 (12 %) Tabell 5 ÅDT på utvalde punkt Ser ein på ferjestrekningane innanfor planområdet viser den også ein auke i ÅDT og konstante tal for tungtransport, med unntak av strekninga Jektavik – Hodnanes som har hatt ein liten auke. Årstal 2013 (tunge kjørtøy) Ferjestrekning Halhjem - Sandvikvåg Halhjem - Våge Jektevik - Hodnanes 2553 (17 %) 476 (4 %) 404 (7 %) 2014 (tunge kjørtøy) 2650 (17 %) 503 (4 %) 430 (8 %) Tabell 6 ÅDT på ferjestrekningane innanfor planområdet 5.6 Ulukker I følgje analysar i rapporten «E39 over Stord» har ikkje strekninga særskilt høge ulukketal for ein slik veg (Statens vegvesen, 2010). Det har vore seks dødsulukker mellom Ådlandskrysset og Svegatjørn i tiårsperioden 2004-2013. I tillegg var det i denne perioden 11 hardt skadde. Totalt har det vore 64 ulukker med 101 skadde og drepne. Dei fleste av ulukkene er utforkøyringsulukker, medan det er møteulukkene som har hatt det alvorlegaste utfallet. Av dei seks drepne var det fem bilførarar og ein på MC, alle var i alderen 18-34 år. Figur 12 Oversikt ulukker 2004-2013, E39 Stord 21 Statleg kommunedelplan med KU Side128 Planprogram E39 Stord-Os 5.7 Landskapsbilete Landskapsbilete er eit uttrykk for eit område sitt visuelle særpreg eller karakter. Tema tek føre seg korleis landskapet vert opplevd romleg ut i frå omgjevnadane. Ved vurdering av landskapsbilete er det Nasjonalt referansesystem for landskap (Puschmann, 2005) som utgjer grunnlaget. Det er ei romleg landskapskartlegging der samspelet mellom ulike definerte landskapskomponentar dannar eit område sin landskapskarakter. Klassifiseringa er knytt til ulike geografiske nivå, der landskapsregionane er det overordna nasjonale nivået, medan landskapsområda er det lågaste nivået. Planområdet ligg i all hovudsak innanfor landskapsregion 21 Ytre fjordbygder på Vestlandet. For Hordaland fylke er det gjennomført heildekkande klassifisering på landskapsområdenivå. Dette nivået er eigna som grunnlag ved planleggings- og utgreiingsarbeid på regionalt nivå. Landskapsområde med fellestrekk i innhald, samansetning og form er gruppert i ulike definerte landskapstypar. Planområdet inneheld ei veksling mellom stor- og småskala landskap. Storskala landskap er knytt til fjordsystema og fjellformasjonar, medan småskala landskap er den varierte utforminga av strandflaten og eit rikt innslag av øyer og holmar som stadvis dannar eit skjergardslandskap. Innafor planområdet er det i hovudsak fem landskapstypar som med sine kjenneteikn dannar variasjon i landskapskarakteren. Fire av dei er på ulik måte definert av fjordsystemet, og fjordflaten dannar difor ein viktig samanheng i planområdet. Landskapstypen brede fjordløp og fjordmøter er knytt til utløpet av Hardangerfjorden i sørlege del, og Bjørnafjorden i nordlege del av planområdet. Sjøflaten si breie utstrekning mellom fjordsidene er det dominerande visuelle trekket. Dei ulike fjordsidene har, på grunn av stor avstand, liten visuell kontakt seg i mellom. Landskapstypen middels breie fjordløp er representert ved Langenuen og Søreidsvika i Tysnes kommune, dette er godt definerte fjordrom, der fjordflaten og fjordsidene har tettare visuell kontakt. Landskapstypen våg -og smalsundlandskap er lokalisert til Søreidsvågen og Vernøyane, begge i Tysnes kommune. Landskapsområda er knytt til to ulike fjordtypar, og har også ulik utforming. Søreidsvågen dannar ein smal fjordkile med bratte landsider inn frå Langenuen, medan Vernøyane ligg eksponert ut mot Bjørnafjorden, med sin mange småholmar, sund og øyer. Landskapstypen indre øy-, holme- og skjergardslandskap finn ein i Bårdsundet i Tysnes kommune, og i Søre Øyane i Os kommune. Med eit stort tal av små øyer, holmar og skjer dannar dei svært innhaldsrike område. Bårdsundet ligg skjerma til mellom Langenuen og Søreidsvika, medan Søre Øyane ligg noko meir eksponert ut mot Bjørnefjorden. På landsida er det landskapstypen Vestlandets skogsåsar som knyter planområdet saman. Denne landskapstypen er gjennomgåande for heile planområdet frå sør til nord. Samanhengande belte av furuskog langs fjordsider og åsryggar, med innslag av jordbruksareal, kulturlandskap, grender og ferskvatn dannar variasjon, men likevel heilskap innan planområdet. 22 Statleg kommunedelplan med KU Side129 Planprogram E39 Stord-Os Figur 13 Utsyn over Bjørnafjorden mot Tysnes og Stord. Foto: S. Kløve-Graue, Statens vegvesen 5.8 Nærmiljø og friluftsliv Det er eit overordna mål at alle skal ha høve til å drive friluftsliv som er helsefremjande, trivselsskapande og miljøvenleg, samt drive fysisk aktivitet i nærmiljøet og i naturen elles. Det skal særleg leggast til rette for å sikre barn gode oppvekstvilkår, og gjere det mogleg å utvikle ferdigheiter i friluftsliv. Rikspolitiske retningslinjer for barn og planlegging (Kommunalog moderniseringsdepartementet, 1995) framhevar at oppvekstmiljø skal gje barn og unge tryggleik mot fysiske og psykiske skadeverknader, og kvalitetane på areala skal til ei kvar tid vere i tråd med eksisterande kunnskap om kva som gir gode område. Det er knytt nasjonale forventningar til at det skal leggjast til rette for ein aktiv livsstil og auka friluftsliv ved å knytte sentrum, bustadområde, skular og barnehagar til friluftsområde gjennom etablering av trygge og samanhengande gang- og sykkelvegar (Klima- og miljødepartementet, 2012). Ved å knyte saman viktige målpunkt i kvardagslivet som legg til rette for trygg og sikker ferdsel til fots, eller sykkel, vil det bidra til betre folkehelse, meir liv i gatene/langs vegane, samstundes som det vert redusert klimagassutslepp som følgje av mindre bilbruk. Samanhengande gang- og sykkelvegar vil også bidra til å nå delmålet i Nasjonal Transportplan 2014-2023 om at 80 % barn og unge skal gå eller sykle til skulen innan utgang av planperioden. Dei fleste friluftsområde innanfor planområdet er kartlagt i regi av Hordaland fylkeskommune og Fylkesmannen i Hordaland. Den regionale kartlegginga av friluftsområde vart starta opp i «Friluftslivets år» 2005, og sluttført i 2008. Områda er gitt verdi A: Svært viktig, B: Viktig og 23 Statleg kommunedelplan med KU Side130 Planprogram E39 Stord-Os C. Registrert. I 2015 er det igjen «Friluftslivets år»; ei nasjonal markering av norsk friluftsliv. Friluftslivets år 2015 (FÅ15) er ein del av Nasjonal strategi for eit aktivt friluftsliv som Klimaog miljødepartementet (KLD) presenterte i august 2013. Nærmiljøet er m.a. eit viktig satsingsområde for at friluftslivet skal vere enkelt og tilgjengeleg. Kulturminne tilfører ekstra oppleving til friluftslivet, og skal ha ekstra merksemd i FÅ15. Friluftslivets år er tidlegare arrangert i 1993 og i 2005. Figur 14 Bårdsundet A-område - utsyn mot aust. Foto: Atle Jenssen, Statens vegvesen Planområdet utgjer ca. 3 % av det totale arealet i Hordaland. Kartlegginga frå 2008 syner totalt 475 friluftsområde i Hordaland, der 32 % har «A – Svært viktig» verdi. Totalt 25 friluftsområde ligg heilt eller delvis innanfor planområdet. 7 % av desse har verdi A - Svært viktig, medan 3 % har verdi B – Viktig: Midtfjellet i Stord og Fitjar, Bårdsundet og Vernøyane i Tysnes samt Røtinga, Innerøya og Lifjellet i Os er alle døme på A-område. Grimsåsen i Stord, Flatråkervassdraget, Tømmeråsen og Søreidsvika i Tysnes samt Bjørnatrynet og Indre Skjergard i Os er døme på B-område. På Stord ligg det hovudsakleg heilårs- og fritidsbustader spreidd på aust- og vestsida av dagens E39 . Noko tettare busetnad finn ein på Kyvik, Eskeland og Grov. Tysnes har også stor del spreidd heilårs- og fritidsbustader. Noko tettare busetnad finn ein på Økland, Flatråker, Håland, Flygansvær, Gjelland og Gjøvåg. Området kring Svarvehella er hovudsakleg fritidsbustader. Uggdal som er administrasjonssenteret i Tysnes er den staden innanfor planområdet på Tysnes der det bur flest folk. Tal bustader og folketal tilfredstillar ikkje SSB si tettstaddefinisjon, men inneheld fleire viktige målpunkt i kvardagslivet, t.d. skule, butikk, kyrkje, rådhus, aldersheim m.m. Ytterøya og Innerøya i Os er stort sett område for fritidsbustader, medan Røtinga, Søre Øyane og Lepsøy er område med tett folkesetnad. Desse områda er også definerte som eit 24 Statleg kommunedelplan med KU Side131 Planprogram E39 Stord-Os samanhengande tettstadområde av SSB. Det same er området frå Halhjem i sør, Osøyro i nord og Askvik i vest. Begge desse tettstadane inneheld også viktige målpunkt i kvardagslivet. Generelt er det få strekningar innanfor planområdet som er tilrettelagt for gåande og syklande, men innanfor planområdet går delar av Nordsjøsykkelruta – ei rute basert på nasjonale, regionale og lokale sykkelruter frå Hordaland i aust til Skottland, Shetlandsøyene, i vest. Figur 15 Nordsjøsykkelruta. Kjelde: www.northsea-cycle.com/ 5.9 Naturmangfald Temaet omhandlar naturmangfald knytt til terrestriske (landjorda), limniske (ferskvatn) og marine (brakkvatn og saltvatn) system, inkludert livsvilkår (vass- og jordmiljø) knytt til desse. I ny KU forskrift er det presisert at i konsekvensutgreiingar der naturmangfald vert råka, skal det takast omsyn til relevante krav i naturmangfaldloven (2009). Vurderingane skal m.a. knytast opp mot forvaltningsmåla i naturmangfaldloven §§ 4 og 5 (kapittel II). Vassmiljø er i KU forskrifta (jf. vedlegg IV bokstav b ), vist som eige punkt, men er her lagt inn under naturmangfald (pga. metodikken i V712). Det same gjeld forureining, dvs. slik forureining som kan føre til skade på artar, naturtypar og økosystem. Dei viktigaste kjeldene om kunnskapsstatus naturmangfald er naturbasen og artskart. I tillegg er det andre nasjonale databaser som inneheld kunnskap om marint biologisk mangfald som t.d. Merano (Havforskingsinstituttet mfl.) og Fiskeridirektoratet si kartløysing. Miljøstatus i Noreg har og samla mange tema på ein stad. 25 Statleg kommunedelplan med KU Side132 Planprogram E39 Stord-Os Alle dei fire aktuelle kommunane innanfor planområdet har gjennomført kartlegging av naturtypar og viltområde (artsførekomstar). Generelt er viltkartleggingane av litt eldre dato (2003-2006) medan naturtypekartlegginga er meir oppdatert, med unntak av Os kommune. På Reksteren i Tysnes kommune er det i dei seinare åra føreteke kartlegging av boreonemoral regnskog i samband med faggrunnlag for kystfuruskog i Noreg. Dette saman med andre kartleggingar skal danne grunnlag for om denne naturtypen skal veljast ut som «utvald naturtype» etter naturmangfaldloven § 52. Det viser seg etter denne kartlegginga at særleg austvende område kring Bårdsundet på Rekstern er «hotspot» område for denne naturtypen. Naturtypen er og registrert på Stord (m.a. Heiane – Ådland) og nord på Tysnes kring Godøysund. Det er registret mange truga artar i området (artskart) med ein særleg konsentrasjon av registreringar i området kring Leirvik på Stord, kring Bårdsundet på Tysnes og i området Søre Øyane, Bjørnatrynet og Osøyro i Os kommune. Figur 16 Gul pærelav (Pyrenula occidentalis), ein karakteristisk art i boreonemoral regnskog. Foto: Idar Reistad, Statens vegvesen Det er fem verna område (naturreservat) innanfor planområdet. Tre av dei er vern av sjøfugl, eitt område med edellauvskog og eitt med myr. Det er i dag registrert om lag 20 utvalde naturtypar i området, alle av typen «hol eik». Ingen prioriterte artar er registrert, men tre freda artar er lokalisert innanfor planområdet. Det er eitt verna vassdrag (verneplan for vassdrag) nord i planområdet, Oselva i Os kommune. Vernet gjeld først og fremst mot kraftutbygging. Hjort er vanleg i heile planområdet. Trekkvegar og beiteområde for hjort er no fjerna frå naturbasen pga. upåliteleg datagrunnlag. Ser ein derimot i fallviltbasen (Hjorteviltregisteret) er det i perioden 2008 – 2015 registrert 104 påkjørsler langs E39 på Stord og Fitjar. På Tysnes er det ingen registreringar på Reksteren, men 10 påkjørslar langs fv. 49. I Os 26 Statleg kommunedelplan med KU Side133 Planprogram E39 Stord-Os kommune er det registrert 13 påkjørslar langs E39 frå Halhjem til Ulvenvatnet. Tala viser at det er mykje hjort som kan krysse vegen i området. Vassforskrifta §§ 4-6 definerer bindande miljømål for alle norske vassførekomstar. Målet er at vassførekomstane skal ha minst like god kjemisk og økologisk tilstand etter at ein plan, eller tiltak er gjennomført. Vann-nett syner at miljøtilstanden i vassdraga innafor planområdet stort sett er god, med unntak av Ulvenvatnet i Os og Ådlandsvatnet i Stord, som har moderat miljøtilstand. Når det gjeld sjøområda er det god tilstand, bortsett frå fjordbassenget innafor Halhjem (Ytterøyosen) og i fjordbassenget vest og nord for Leirvik (Husnesfjorden og Aslaksvika). Elvemusling er ein sårbar art (VU) som Noreg har eit særskilt ansvar for. Arten er funnen to stadar innafor planområdet; Kvernavikselva nordaust på Reksteren (Tysnes) og i Oselva (Os). Oselva har den største førekomsten av elvemusling i Hordaland. Oselva (Os kommune) og nedste del av Frugardselva (Stord kommune) er lakseførande, men begge vassdraga har kritisk eller tapt bestand av villaks (Lakseregisteret). Tysseelva innerst i Samnangerfjorden er og lakseførande, og eventuell smoltutvandring skjer via Bjørnafjorden. Det er registrert korallrev i Søreidsvika og fleire stader i Langenuen, bl.a. utanfor Neset og Hodnaneset. Det er få registreringar av forureina grunn innanfor planområdet (grunnforureining Miljødirektoratet). Det er ein lokalitet på Kolskogen (Ulven) i Os kommune og ein lokalitet ved Uggdal (Langelia) på Tysnes. 5.10 Kulturmiljø Planområdet med tilhøyrande influensområde strekkjer seg over fleire kommunar i Sunn- og Midthordland, og inneheld såleis ei stor mengd kulturminne og kulturmiljø. Dei førhistoriske kulturminna syner oss at det her har budd folk i lang tid. I kystområda er det gjerne busetnadsspor frå steinalder ein finn. Generelt er det i Sunnhordland kjent ei stor mengd kulturminne frå denne delen av førhistorisk tid, medan det innanfor planområdet til no berre er påvist eit fåtal kulturminne som kan daterast til steinalder. Dette skuldast truleg at det ikkje har vore søkt systematisk etter slike kulturminne her, heller enn at det ikkje har budd folk her på den tida. Derimot er kulturminne frå bronse-, jern- og mellomalder meir vanlege i plan- og influensområdet. I kystområda finst det nausttufter og gravminne frå bronse- og jernalder. Mellom anna finn vi ei stor nausttuft frå jernalder på Rommetveit i Stord, medan det langs austsida av Langenuen og på begge sider av Bårdsundet i Tysnes finst fleire mellomstore og store gravrøyser. Med omsyn til plasseringa ved leia, kan desse ut frå kunnskap om tilsvarande gravminne truleg daterast til bronsealder. Til dømes er det i ei tilsvarande røys på Huglo, like utanfor planområdet, funne ein dolk frå bronsealder. I innlandet finn ein ofte dei førhistoriske kulturminna i nærleiken av gardstun eller eldre ferdslevegar. Dette er primært gravminne og busetnadsspor frå bronse- og jernalder. På Stord ligg det til dømes ein gravhaug frå jernalder på Grov og restar etter ei gravrøys på Kyvik, medan ein i Uggdalen i Tysnes finn gravminne samla i eit stort gravfelt, saman med hustufter og andre førhistoriske busetnadsspor. Gjennom Uggdalen og gravfeltet som ligg her går ein gamal ferdsleveg, med fleire godt bevarte vad over elva. Kulturminna frå mellomalder er meir sjeldne i området, men på Agdestein i Stord ligg det restar av eit gardsanlegg i lia ovanfor dagens tunområde. 27 Statleg kommunedelplan med KU Side134 Planprogram E39 Stord-Os Nyare tids kulturminne finn ein dei fleste stadar innanfor plan- og influensområdet, då gjerne samla i klart definerte tunområde eller grender med tilhøyrande inn- og utmark. Dette er i hovudsak kulturspor knytt til mangeårig gardsbusetnad, som bygningar, steingardar, rydningsrøyser, bakkemurar og liknande. Viktige kulturmiljø av denne typen finn ein til dømes på Tveita, Kyvik og Grov i Stord kommune, på Raunholm og Vistvik i Fitjar, på Nese, Drange, Færavåg og Uggdal på Tysnes, og på Lepsøy/Røtinga, Haugland og Døsa i Os kommune. Innanfor influensområdet finn ein viktige kulturmiljø på Vinnes, Skåte og i Baldersheim, alle i Fusa kommune. Dei eldre gardsbygningane ein finn her er for ein stor del med i SEFRAKregisteret over bygningar eldre enn 100 år. Unntak frå dette er store delar av det vestlege Tysnes, og også delar av Os kommune. Figur 17 Gardsanlegg frå mellomalder, Agdestein i Stord kommune. Foto: Atle Jenssen, Statens vegvesen Ei anna viktig kulturminnegruppe, er kyrkjestadane. Her har det gjerne vore kultstadar sidan heidensk tid og heilt opp til i dag, og ofte er gravplassane frå mellomalder framleis bevart sjølv om dei eldste kyrkjebygga er borte. Eit godt døme på dette, er Uggdal kyrkjestad i Tysnes. Her finn ein bevart kyrkjegard frå mellomalder saman med ståande kyrkjebygg frå 1876. Noko lenger aust for kyrkjestaden ligg eit førhistorisk gravminne. Andre kyrkjestadar i planområdet, er Tysnes kyrkjestad på Våge og Reksteren kyrkjestad, begge i Tysnes kommune. Innanfor planområdet finst fleire viktige og godt bevarte handels- og gjestgjevarstader. Heilt nordaust i Fitjar ligg handelsstaden Færøysund med bygningar frå 1800-talet. Ein gammal gjestgjevarstad finn ein på Nesøya, på austsida av Langenuen og ved innseglinga til Søreidsvågen i Tysnes. Neshamn, som gjestgjevarstaden heiter, var i drift allereie på byrjinga av 1700-talet, og her er framleis bevart ein hovudbygning frå denne tida. Ved Bårdsundet, nordvest i Tysnes, ligg handelsstaden Klinkholmen, som vart etablert etter at handelslovgjevinga vart friare på midten av 1800-talet. Ein gjestgjevarstad finn vi òg ved Kvalesundet, ikkje langt frå Halhjem ferjekai i Os. Allereie i 1730 vert Kvalesund nemnd som 28 Statleg kommunedelplan med KU Side135 Planprogram E39 Stord-Os ein nødvendig gjestgjevarstad for reisande i området. Fleire av dei gamle bygningane er bevarte, og i tillegg er sjølve hamna her verna som eit automatisk freda kulturminne. Militærhistoriske kulturminne, og då særskilt kulturminne frå siste verdskrigen, har vore ein meir eller mindre oversett kulturminnekategori i Noreg. Til no har ein sakna ein fullstendig oversikt over anlegg, krigsskodeplasser, osb. her til lands. Nyleg har Klima- og miljødepartementet og Riksantikvaren, sendt ut ei oppmoding til kommunane om å starte opp registreringar av desse kulturminna. Forsvaret av leia nordover mellom Stord, Tysnes og Os var viktig for okkupasjonsmakta, og det finst innanfor planområdet for ny E39 mellom Stord og Os restar etter fleire, større forsvarsanlegg både på Flygansvær og Svarvhella i Tysnes, og på Røtinga i Os. Elles finn ein i planområdet kraftstasjonen på Børtveit, bygd i 1918, som er eit viktig teknisk kulturminne. Både stasjonsbygningen og smia er med i bygningsvernplanen for Stord. Til anlegget høyrer òg demninga ved Svartavatnet, og røyrgata ned til kraftstasjonen. 5.11 Naturressursar Naturressursar er ressursar frå jord, skog, og andre utmarsksareal, fiskebestandar i sjø og ferskvatn, vilt, vassførekomstar, berggrunn og mineralar. Temaet omhandlar landbruk, fiske, havbruk, reindrift, vatn, bergrunn og lausmassar som grunnlag for verdiskaping og sysselsetting innan primærproduksjon og foredlingsindustri. Lov om jord (jordlova) har som føremål om å sikre at arealressursane vert disponerte ut frå framtidige generasjoner sine behov. Lov om skogbruk (skogbrukslova) og Lov om vassdrag og grunnvann (vassressursloven) er og sentrale i høve til naturressursar. Dei viktigaste kjeldene om kunnskapsstatus er henta frå Norsk institutt for skog og landskap, Fiskeridirektoratet, Norges geologiske undersøkingar (NGU) og Norges vassdrag- og energidirektorat (NVE). Planområdet ligg i Jordbruksregionen Fjordbygdene på vestlandet i ytre fjordstrøk. Jordbruksregionen er kjenneteikna med at jordbruksmarka er oppstykka og ofte dårleg arrondert, vidare at gardane gjerne er små og ligg på morenejord nær stranda eller i forseinkingar og små dalar nær fjorden. På nokre øyer ligg gardane på næringsrik forvitringsjord, der mjølkebruk og sauehald er vanleg (Puschmann, 2004). Det finst jordbruksjordareal fordelt i heile planområdet, med dei største areala ved Ådland og Grov på Stord, ved Drange og Uggdal på Tysnes, og Halhjem og Haugland i Os. Mykje av jorda er fulldyrka med god bonitet som i hovudsak vert nytta til grasproduksjon. I planområdet er det og mykje skog med høg bonitet med dominans av furu- og blandingsskog og noko gran. 29 Statleg kommunedelplan med KU Side136 Planprogram E39 Stord-Os Figur 18 Søreidsvågen på Tysnes. Foto: Atle Jenssen, Statens vegvesen Bjørnafjorden, som er eit større fjordbasseng i planområdet, har registrerte fiskeplassar ved Søreidsvika og Vernøyane på Tysnes, ved Røtinga i Os, dessutan fleire registrerte fiskefelt ute i fjordbassenget. Låssetjingsplassar finns ved Hope og Vernøyane på Tysnes og ved Haugland og Lepsøy i Os. Ved Lepsøy og Hagavik er det og registert eit større gyteområde for torsk. Osvassdraget, som ligg i influensområdet, er lakseførande (Lakseregisteret). Det er etablert akvakulturanlegg i Bjørnarøyosen i Os, ved Vernøyane, Kvernavika og Djupevika på Reksteren, samt fire anlegg i Langenuen. Vidare er det settefiskanlegg ved Flatråker på Tysnes og Skaravågen på Reksteren. Vassressursar gjev grunnlag for mindre vasskraftverk på Stordøya (Børtveit, Eide) og på Tysnes (Flatråker-, Sørdalen-vasskraftverk, Aasebekken mikrokraftverk). Det finns og mange grunnvassbrønnar i planområdet, spesielt på Halhjem og rundt omkring på Reksteren og Tysnes. Større vatn i planområde er Flatråkervatnet–Midtvatnet (1,3 km2) på Tysnes, Storavatnet (0,25 km2) på Reksteren og Ulvenvatnet (0,69 km2) i Os. Det er mykje hjort i planområdet. Stor hjortestamme til døme på Tysnes fører til stort beitetap på engareala i kommunen, samt på skogen i form av barkgnaging og toppnapping. På Tysnes vart det utdelt 668 fellingsløyve i 2011 (Tysnes kommune). Berggrunnen i planområde består i hovudsak av fyllitt i sør på Stord, gabbro og granitt i Fitjar og på Tysnes og basaltar og skifer (glimmerskifer) ved Halhjem i Os. Av mineralressursar er det registrert små førekomstar med edelmetall (gull og sølv) på Toneset nord på Reksteren og Kleberstein ved Vernøyane, samt Silika-førekomst ved Frøkjedalsvatnet på Reksteren. Sikre grusressursar er registrert ved Ulvenvatnet i Os og i Uggdal på Tysnes, samt eit område med pukkressursar ved Økland på Tysnes. 30 Statleg kommunedelplan med KU Side137 Planprogram E39 Stord-Os 5.12 Geologi og geoteknikk Generelt består planområdet av mange ulike bergartar (figur 19). Geolog i Statens vegvesen har synfart planområdet for å vurdere «byggbarheit». Påhoggområda er vurderte spesielt. Med varierande grad av tiltak tolkar vi områda til å vere byggbare. Som ein konsekvens av detaljundersøkingar i komande planfase må vi rekne med mindre linjejusteringar. Bergartar På Stord er det ei tektonisk grense som skil to bergartsgrupper. I søraust finn ein hovudsakleg omvandla sedimentære bergartar tilhøyrande Hardangerfjordgruppa. Dette er relativt lett forvitrelege bergartar med låg hardheit og eit høgt glimmerinnhald. I nordvest er det meir eller mindre omvandla størkingsbergartar tilhøyrande Sunnhordlandskomplekset. Typisk vil slike bergartar ha langt større hardheit enn bergartane i søraust. Ved Jektevik finn vi grønnstein og grønnskifer. Vidare nordover er metaryolitt, finkorna granitt, Figur 19 Berggrunn N250. Kjelde: NGU gabbro, metabasalt dominerande. På Tysneshalvøya finn ein tilsvarande bergartar. Dersom ein ser bort i frå grønnskifer desse bergartane oftast gunstige med tanke på vanleg veg- og tunnelbygging. Langs E39 ved Agdestein og sørover finn ein ei veksling av kalkspatførande metasandstein og fyllitt. Dette er bergartar som i mindre grad egnar seg til vegoppbygging. Fyllitt er ein bergart som ofte er mjuk og relativt lett forvitreleg. Bergarten er difor lite eigna til vegfundament (oppbygging). Den er lett å bore i, tungsprengd og ofte tett i forhold til inntrenging av vatn i tunnelar. Megasandstein kan ha sterkt varierande kvalitet, men har lågare hardheit enn bergartane nord for Jektevik og på Tysnes. På sydspissen i Os kommune finn ein bergartar i Samnangerkomplekset. På dei Søre øyane kan ein finne bergartar som konglomerat, tonalitt, metabasalt, dioritt, gabbro og basalt. I området kring Halgjelm kan vi finne glimmerskifer, sandstein og leirskifer. Dette er bergartar med stor variasjon både i hardheit og glimmerinnhald. Kor brukande dei er til vegbygging vil difor variere. Svake soner Ved Jektevik er det markert SV-NA orientert regional forkastning som vert kalla Sunnhordlandsforkastninga. Denne kryssar både Bømlo og Stord og fortset over på søraustlege delen av Tysnes. Forkastninga markerer overgangen mellom dei to bergartsgruppene. På austsida av Stord er det ein del meir eller mindre dominerande lineament (dalar og søkk) i terrenget. Desse er hovudsakleg orientert SV-NA og N-S, mens enkelte har ei NV-SV retning. I planområdet på Tysnes finn ein mange av dei same 31 Statleg kommunedelplan med KU Side138 Planprogram E39 Stord-Os lineamenta, men dei er meir markerte her. Slike søkk i terrenget og dalar representerer ofte svake soner i berget. Ved dei Søre Øyane på sydspissen i Os kommune opptrer det svært markerte SV-NA lineament, mens andre stryk i ei NV-SV retning. Dette indikerer at det kan opptre soner med betydeleg mektigheit her. I området kring Søre Øyane i Os har Geomap A/S gjort akustiske målingar for å finne djupner /lausmassar og refleksjonsmålingar for å vurdere type fjell /sprekker m.m. i området kring Søre Øyane i Os kommune. So langt viser resultata at det teknisk let seg gjennomføre å byggje tunnel i området. 5.13 Risiko og sårbarheit Dagens vegstrekning er ikkje er spesielt rasutsett. Ferja over Bjørnafjorden var første gong innstilt på grunn av uvêr under stormen Nina i januar 2015. Kart frå NVE/skrednett viser at aktsemdområde for steinsprang, jord- og flomskred samt snøskred stort sett fell saman med brattlendtkartet. På Stord gjeld dette særskilt strekninga langs eksisterande E39 mellom Agdestein og Rishagen. På Tysnes gjeld det strekningane langs fv. 49 ved Skår, på austsida mellom Støle og Sæ, og strekninga langs fv. 79 mellom Uggdalsdalen og Øyjorda. I tillegg er det eit utsett område langs fv. 81 ved Høgåsen. På Reksteren er dalen mellom Dalsnuken og Dalstuva utsett. Statens vegvesen har registrert flest steinskred på E39 mellom Grov og Mehammar og på fv. 49 inst langs Søreidsvågen. På fv. 79 er det registrert jordskred, flomskred og steinskred mellom Uggdalsdalen og Øyjorda. På fv. 81 er det registrert steinskred på strekninga mellom Medvatnet og Nordbustad (langs Norbustadvatnet). 32 Statleg kommunedelplan med KU Side139 Planprogram E39 Stord-Os Figur 20 Aktsomhetskart. Kjelde: NVE Atlas 33 Statleg kommunedelplan med KU Side140 Planprogram E39 Stord-Os 5.14 Forsvaret sine interesser Forsvaret har store interesser i Bjørnafjorden. Bjørnafjorden er eitt av Sjøforsvaret sine viktigaste opplærings- og øvingsområde, både for overvass- og undervassfartøy. Området blir også brukt som torpedoskytefelt. I KVU gjekk Forsvaret inn for det indre konseptet via Fusa. Ved kryssing av Bjørnafjorden med bru har Forsvaret fremja krav om installasjonar må plasserast slik at det ikkje blir eit vesentleg hinder for vidare bruk av fjordbassenget som øvingsområde. 5.15 Teknisk infrastruktur Høgspentlinjer Høgspentlinje frå Stord ved Børtveit kryssar Langenuen over til Tysnes. Kraftlinje på Stord og Tysnes er forvalta av høvesvis SKL Stord og Tysnes Kraftlag. Figur 21 Overordna straumnett. Kjelde: www.skl.as Kraftverk Det er innkome søknad om ny røyrleidning frå Stordafjellet til Børtveit. Den gamle røyrgata er svært dårleg og Sunnhordland Kraftlag (SKL) ynskjer å lage tunnel og ny røyrleidning i dagen. Denne kan kome i konflikt med alternativ B (med variantar) og alt. C. Statens vegvesen gjev uttale til planen og vil der gje utbyggaren ein del krav til linjeføring m.m. I planområdet finns fleire vasskraftverk av ulik storleik, som til dømes Børtveit med krafttunnel på 1,3 km på Stord, til mindre mikrokraftverk på Tysnes. Midtfjellet vindkraftverk, etablert i 2013 på Midtfjellet i Fitjar, med 110 Effekt (MW) fordelt på 44 turbinar, vert ikkje direkte omfatta av planarbeidet. 34 Statleg kommunedelplan med KU Side141 Planprogram E39 Stord-Os 6. VEGSTANDARD 6.1 Vegstandard og utforming Med utgangspunkt i trafikkmengde og den funksjonen vegen skal ha vert dimensjoneringsklasse H8/H9 lagt til grunn (Handbok N100). Fartsgrensa er 110 km/t, og minste horisontalkurveradius er 800m. Vegen skal byggjast som firefelts veg med midtdelar. Køyrefelta skal ha ei breidde på 3,5 m. Skulderbreidda for H8 er 1,5 m og 3,0 m for H9. Endeleg avgjerd om H8 eller H9 blir teke i reguleringsplan. Figur 22 Prinsipp for vegstandard H8 Jf. veglova § 29 skal byggegrense frå riksveg normalt vere 50 meter. I arealplanar etter planog bygningslova kan ein likevel fastsette andre byggegrenser enn det som elles følgjer av veglova. I planarbeidet vert det lagt opp til ein byggegrense på 100 meter, og kommunane kan uttale seg om dette i høyringsuttale til planprogrammet. Ut frå trafikkmengde skal tunnelar byggjast etter krava for tunnelklasse E. Det inneber to separate løp med tverrprofil på T9,5 (x2) med gangbare tverrsamband (rømmingsvegar) for kvar 250 m. Figur 23 Prinsippskisse tunnelprofil T9,5 35 Statleg kommunedelplan med KU Side142 Planprogram E39 Stord-Os Figur 24 Havarinisje tunnelklase E 6.2 Kryssutforming Kryssa skal byggjast som planskilde kryss, og avstanden mellom kryssa bør vere minimum 3 km. Planskilde kryss kan utformast på fleire måtar, men felles for alle er at dei er svært arealkrevjande. Figuren under viser to prinsippløysingar. Lokalvegen kan anten krysse under eller over hovudvegen. Figur 25 Prinsippskisse toplanskryss 36 Statleg kommunedelplan med KU Side143 Planprogram E39 Stord-Os 6.3 Prinsipp bru Fjordkryssingsprosjektet har ute fleire oppdrag hjå konsulentar. Skisser for bruene over Langenuen og Bjørnafjorden er henta frå desse. Langenuen: Kryssinga av Langenuen er tenkt løyst med tradisjonell hengebru. Det er vurdert tre ulike plasseringar; i sør, midt i og i nord. Hovudspennet varierer frå vel 1200 m til knappe 1600 m. Det er kortast i sør og lengst i nord. Figuren under viser spisskasse med ei ytre breidde på 34,3 m. Figur 26 Prinsipp spisskasse Figur 27 Tårn ved nordre kryssing – same prinsipp ved alle kryssingsstadane 37 Statleg kommunedelplan med KU Side144 Planprogram E39 Stord-Os Bjørnafjorden – røyrbru Røyrbru er eitt av tre prinsipielle konsept som vi vurderer for kryssing av Bjørnafjorden. Røyrbru er fast forankra i fjell på Svarvella, og i nord på Røtinga. Brua ligg i ei horisontalkurve og er forankra anten med pontongar til overflata, eller med vertikale strekkstag til botnen. Avstanden mellom pontongar og strekkstag er 250 m. Overkant røyrbru ligg 30 m under havoverflata. Skissa under viser prinsippet med to separate rør, bundne saman for kvar 250 m. Sykkel /gangbane er plassert under køyrebana i det eine løpet. Figur 28 Tverrsnitt av prinsipp røyrbru med to røyr, gang- og sykkelveg under vegbane Figur 29 Døme på lyssetting og romutforming av gang- /sykkelbane. Ill. Snøhetta. 38 Statleg kommunedelplan med KU Side145 Planprogram E39 Stord-Os Bjørnafjorden – flytebru Ei flytebru kan ha bua form og vere endeforankra eller vere rett med forankring sidevegs til botnen. Seglingsleden kan plasserast midtfjords eller inn mot land. Seglingsled i nord let seg ikkje kombinere med tunnel under Søre øyane. Ei sideforankra flytebru vil ha liknande kassetverrsnitt som ei hengebru over Langenuen, medan ei endeforankra flytebru vil få ei splitta stålkasse. Det er og lansert alternative løysingar for flytebru frå private firma. Figur 30 Døme på flytebru med seglingslei midtfjords Bjørnafjorden - TLP /Hengebru TLP (Tension leg platform) /hengebru er ein konstruksjon der ein nyttar kjend off-shoreteknologi, kombinert med kjend bruteknologi. Hengebrutårna i sjøen er plassert på flytande plattformer som er forankra vertikalt til havbotnen. Totalt vil brua ha fire hengebrutårn, to som er fast fundamenterte på land og to brutårn i Bjørnafjordbassenget. Hengebruspenna vil då bli på knappe 1300 m. Figur 31 Døme på TLP /Hengebru 39 Statleg kommunedelplan med KU Side146 Planprogram E39 Stord-Os Figur 32 Prinsippskisse TLP med ring som vernar mot skipsstøyt. Skisse syner også prinsipp under havoverflata. 6.4 Løysingar for gåande og syklande På nasjonalt nivå har Statens vegvesen eit overordna ansvar for tilbod til gåande /syklande langs, eller i tilknyting til riksvegnettet. Langs høgtrafikkerte vegar skal det vere separate løysingar for gåande /syklande. Som utgangspunkt skal sykkeltilbodet løysast ved hjelp av det lokale vegnettet. Unntaket er på dei store brukonstruksjonane som bruene over Langenuen og Bjørnafjorden. Desse skal ha eigne, avskjerma løysingar for gåande og syklande. Der det eventuelt manglar lenker/påkopling som kan nyttast til sykling, skal dette løysast gjennom planarbeidet slik at det blir eit samanhengande sykkeltilbod mellom Stord og Os. Det er først og fremst fritidssykling som vil vere aktuelt innanfor planområdet. Lokalt på Stord og Tysnes kan det også vere aktuelt med sykling til /frå skule og arbeid. 40 Statleg kommunedelplan med KU Side147 Planprogram E39 Stord-Os 6.5 Løysingar for kollektivtransport Med ein ferdig utbygd E39 mellom Stavanger og Bergen vil det ligge godt til rette for ekspressbussruter mellom dei to byane. Ei køyretid på 2 timar og 15 min frå sentrum til sentrum, vil endre konkurransevilkåra mellom bil /buss og fly monaleg. Mellom Stord og Os bør det leggjast til rette for bussterminalar nær eitt eller fleire av kryssa. Dette vil gje moglegheit for overgang mellom lokalbuss og ekspressbuss, og mellom bil/sykkel og buss. Det bør difor også leggjast til rette for parkering. I tilknyting til kvart kryss bør det vere busstopp. Dette vil også vere i tråd med verkemidla som er sett opp i dei fleire av dei regionale planane. 6.6 Kvileplassar og kontrollplassar Tungtransporten treng kvileplassar, og på hovudvegnettet bør det vere gode tilbod med jamne mellomrom, 2 – 2 ½ times køyretid. Det er etablert eit tilbod på Heiane, og det er planlagt eit tilbod i Endelausmarka, mellom Os og Bergen. Dermed er det ikkje trong for ytterlegare kvileplassar innan planområdet. Tilsvarande er det også kontrollplass på Heiane i dag, og det vert planlagt kontrollplass i Endelausmarka. 6.7 Rasteplassar I planarbeidet skal mogleg lokalisering av ein rasteplass på Tysnes vurderast. Vurderinga skal gjerast ut i frå vegtekniske- og miljømessige krav. I tillegg skal god arkitektonisk utforming og landskapstilpassing vektleggjast. Ei eventuell vidare detaljering av rasteplass må gjerast i regulerings-/byggeplan. 41 Statleg kommunedelplan med KU Side148 Planprogram E39 Stord-Os 7. OMTALE AV ALTERNATIV 7.1 Viktige problemstillingar under alternativsøk Bakgrunn for samfunnsmålet (kap. 3.1) som vart sett for KVU for E39 Aksdal – Bergen var redusert reisetid mellom Bergen og Stavanger/Stord og Os. Samfunnsmålet er vidareført for planprosjektet Stord – Os gjennom det første effektmålet (kap. 3.2). Dette effektmålet har lege til grunn for utviklinga av alternativa. Effektmåla vert brukt til å avgrense kva alternativ som skal utgreiast og kva som skal silast ut. I innleiande vurderingsfase vart det klart at det, sett opp mot effektmåla, er liten skilnad mellom fleire av alternativa. Der det finst ein vesentleg skilnad mellom alternativa, går desse inn som silingskriterium. EFFEKTMÅL - SILINGSKRITERIUM Kortare reisetid og reduserte reisekostnader mellom Stord og Os Liten skilnad Betre mobilitet mellom dei involverte kommunane Noko skilnad Liten/ingen skilnad Ingen møteulukker og lågare ulukkesfrekvens Ei føremålstenleg løysing for gåande og syklande over Langenuen og Bjørnafjorden Liten/ingen skilnad Ei løysing som gir minst moglege negative verknader for naturmangfald, friluftsområde og kulturminne. Skilnad mellom alternativa silingskriterium Ei løysing som vektlegg god arkitektur for omgjevnadene, for dei reisande og vegen som attraksjon. Skilnad mellom alternativa silingskriterium Tabell 7 Silingskriterium Som grunnlag for siling har vi gjennomført ei overordna verdivurdering av områda med utgangspunkt i kjend og tilgjengeleg kunnskap. Verdivurderinga er synt i vedlegg IA, med tilhøyrande kart, vedlegg IB. I alternativsøk har det vore testa ut at vegen er byggbar i samsvar med gjeldane vegnormal. Andre vurderingskriterium framgår av vedlegg II. I denne omgang er kostnad ikkje vurdert som eit silingskriterium. Investering- og driftskostnader mm. vil bli samanstilt og vurdert opp mot dei ikkje-prissette konsekvensane i planforslaget. 42 Statleg kommunedelplan med KU Side149 Planprogram E39 Stord-Os 7.2 Alternativ 0, dagens løysing med ferje Sandvikvåg – Halhjem Alle alternativa skal samanliknast med eit 0-alternativ, som er ein referansesituasjon. Referansesituasjonen skildrar samanlikningsåret dersom det ikkje vert bygd ny veg. Her vil trafikkvekst fram til samanlikningsår og andre vedtekne planer der finansiering ligg føre vere del av referansen. Døme på dette kan vere utbygging av andre vegar, bustadbygging og næringsutbygging. Dei andre alternativa vert vurderte opp mot nullalternativet, som per definisjon har konsekvens 0. Konsekvensane av dei andre alternativa illustrerer dermed kor mykje alternativet avvik frå referansesituasjonen. 7.3 Vurderte alternativ Kartet nedanfor visar alle vurderte alternativ, dei som er foreslått utgreidde vidare og dei som er foreslått forkasta. Figur 33 Vurderte alternativ innleiingsvis 43 Statleg kommunedelplan med KU Side150 Planprogram E39 Stord-Os 7.3.1 Alternativ A Frå Ådland til Førland ligg den nye vegen vest for eksisterande veg, lengre oppe i lia. På Førland vert det foreslått å leggje eit toplanskryss med tilknyting til dagens veg. Her er det mogleg å etablere ei avkøyring til eventuell ny ferjekai i Buvika. Mellom Agdestein og Jektevik er det lagt inn ein tunnel. Alternativ A kryssar Langenuen med ei hengebru frå Jektevik til Hodnanes med eit hovudspenn på vel 1200 m. Vidare frå Hodnanes går vegen i tunnel til Økland. På Økland er det mogleg å legge inn eit toplanskryss. Over Søreidsvågen er det foreslått ei 600-700 m lang hengebru, 600-700 m. Det er lagt inn eit kryss på Færavåg og vidare veg og bruer gjennom Leisundet /Bårdsundet (aust for dagens veg og bruer i Bårdsundet). Ved Hope er det lagt inn ein kort og ein lengre tunnel samt eit toplanskryss. Veg og bruer over Vernøyane og vidare lang bru over Bjørnafjorden til Bjørnatrynet. Derifrå går vegen i tunnel til Moberg. Frå Moberg til Svegatjørn er det nokolunde lik løysing med ny veg for alle alternativ. På Svegatjørn er det foreslått eit toplanskryss med tilpassing til vedteken reguleringsplan E39 Svegatjørn - Rådal. Friluftsliv Kryssing i randsona av Flatråkervassdraget, Bområde Kryssing i «kjernen» av Bårdsundet, A-område Naturmangfald Kulturmiljø Toplanskryss på Økland vil være negativt for kulturmiljøet her. Vil råka kjerneområde for nasjonal viktig naturtype (boreonemoral regnskog) sør for Bårdsundet aust. Svært viktig naturtypar og artsmangfald nordaust på Reksteren og på Bjørnatrynet. Bru over Søreidsvågen vil vere forstyrrande for dei godt bevarte kulturmiljøa på begge sider av vågen. Kryssing av Bårdsundet i aust. Uforstyrra kulturmiljø. Veg og bru over viktig og sårbart kulturmiljø på Vernøyane. kryssing tvers gjennom Vernøyane, A-område Ilandføring av bru i Bjørnatrynet , Bområde Tabell 8 Vurdering av A opp mot effektmål 44 Statleg kommunedelplan med KU Side151 Arkitektur Flatråkervassdraget, svært uheldig inngrep. Dette vil påverke heile vassdraget. Inngrep på Drange, ny barriere. Uheldig brukryssing i Bårdsundet aust. Uheldig med fjordkryssing sentralt i Bjørnafjordbassenget. Det er vanskeleg å kompensere med god arkitektur som rettferdiggjer trace over Vernøyane. Planprogram E39 Stord-Os Figur 34 Alternativ A – foreslått forkasta 45 Statleg kommunedelplan med KU Side152 Planprogram E39 Stord-Os 7.3.2 Alternativ B Frå Ådland til Førland er alternativ B og A like. Mellom Agdestein og Jektevik er det lagt inn ein tunnel, også mellom Mehammar og Raunholm er det lagt inn ein tunnel. Toplanskryss er lagt mellom desse tunnelane ved Mehammar. Brua kryssar Langenuen rett sør for Raunholm med ei hengebru med vel 1200 m langt hovudspenn. På Tysnes, mellom Kongsvik og Rekstern er det foreslått fleire variantar av dette alternativet. Toplanskrysset kan plasserast på Drange eller Færavåg, og mellom Drange og Færavåg kan det leggast inn ein tunnel der tunnellengda vil vere avhengig av kryssplassering. Begge variantane kryssar Bårdsundet vest for dagens veg og bruer. I variant B1 er det lagt inn ei 450 m lang bru, mens i variant B2/B3 er det lagt inn ein 250 m lang seinketunnel med tilhøyrande tunnel på kvar side av sundet. Vidare følgjer vegen vestsida av Rekstern. Her er det lagt inn to tunnelar sør for Gjøvåg. Det er lagt inn eit toplanskryss på Gjøvåg. Her er det muleg å kople på ei framtidig ferje- eller bruløysing for Austevoll. Alternativt kan påkopling leggast lenger sør. Alternativ B kryssar Bjørnafjorden mellom Svarvhella i Tysnes og Søre Øyane i Os. Det vert vurdert ulike brukonsept: • • • Hengebru med to flytande fundament (Tention leg platform /TLP) Flytebru Røyrbru Med eit fundament på grunna sør for Røtinga vil ei flytebru bli ca. 4,3 km lang. Derifrå må ein ha ei 700 m lang lågbru inn til «nytt landfeste». Der er det foreslått å gå ned i ein senketunnel og vidare i fjelltunnel under Søre Øyane og opp til Moberg. Strekninga Moberg – Svegatjørn er lik som alternativ A. Friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Kryssing av Bårdsundet i vest, A- område, mot ytterkant av området Viktig naturtype på Børtveit. Ilandføring av bru som dykkar ned i senketunnel ved Røtinga, A-område Nokre førekomstar av boreonemoral regnskog nord for Bårdsundet. Eit toplanskryss innanfor klart definert og sårbart kulturmiljø på Mehammar vil sterkt forringe dette. Veg gjennom dei godt bevarte kulturmiljøa Nese, Kongsvik og Drange vil splitte desse opp og såleis endre deira autentisitet. Eit toplanskryss innanfor kulturmiljøet på Drange vil vere negativt for dette. Kryssing av Bårdsundet i vest, eit område rikt på kulturminne, vil vere forstyrrande på miljøet om ein vel ei bruløysing og veg i dagen. Tabell 9 Vurdering av B opp mot effektmål 46 Statleg kommunedelplan med KU Side153 Arkitektur Veg gjennom Kongsvik og Drange, avhengig av variant. Dei to austre linjene er svært uheldige, medan den vestre varianten med tunnel er beste variant. Kryss på Drange og ny fylkesveg i kulturlandskapet er eit stort inngrep som vil dominere landskapsrommet. Brukryssingar avhengig av linjeføringar og bruestetikk. Søre Øyane – avhengig av utforming. Planprogram E39 Stord-Os Figur 35 Alternativ B 47 Statleg kommunedelplan med KU Side154 Planprogram E39 Stord-Os 7.3.3 Alternativ C Alternativ C er som Alternativ B fram til Mehammar. Vidare ny veg nordover til toplanskryss ved Engjavik. Den nye vegen ligg parallelt med dagens veg, vekslevis på vest- og austsida. Det er lagt inn to lange tunnelar. Hengebru over Langenuen ved Fossvika vil ha eit hovudspenn på knappe 1600 m. Vidare på Tysnes kryssar vegen Bårdsundet med ei ca. 600 m lang bru. Tilknytinga til Tysnes blir for dette alternativet i toplanskryss på Flygangsvær. Kryss gjer det teknisk umogleg å legge inn ein senketunnelvariant i alternativ C. Vidare nordover Reksteren er alternativ C lik som B. Frå Svarvhella over Bjørnafjorden er det planlagt ei ca. 6 km lang bru til vestsida av Bjørnatrynet. Derifrå tunnel til Moberg, og vidare til Svegatjørn som alternativ A. Kulturmiljø Arkitektur Som alt. B over Rekstern, men ikkje teknisk mogleg med senketunnel under Bårdsundet. Difor større konflikt med friluftsområdet. Friluftsliv Viktig naturtype på Børtveit. Naturmangfald Veg langs austsida av Stord og Fitjar, gjennom fleire små og særs sårbare kulturmiljø. Nærføring til Indre skjergard Os, B-område Viktig naturtype ved Levåg-Færøysund. Kryssing av Bårdsundet i vest, med det viktige kulturmiljøet her. Ikkje teknisk mogleg med senketunnel pga. toplanskryss på Flygansvær. Nærføring Røtinga, Aområde Nokre viktige naturtypar på Bjørnen. Dette er den av dei 3 brukryssingalternativa over Langenuen som skil seg best ut arkitektonisk. Brua har god plass på begge sider, og kryssar Langenuen rett over på ein god måte med inngangen til Langenuen. Kryssing av Bårdsundet skjer ved bru som ligg høgare enn dei andre alternativa, og må samspele med brua over Langenuen. Godt resultat er avhengig av rett løysing. Kryss på Flygansvær vil mest sannsynleg føre til at lokalveg mot Tysnes og Hardanger må byggjast over Bårdsundet mot Søreid og Uggdal. Men dersom ein berre byggjer eitt kryss for Tysnes på Gjøvåg og lokalveg over Søreidvika vil dette framstå som eit betre alternativ. Gjøvåg vil da vere kryssingspunkt både for veg mot Tysnes og Austevoll – og ein unngår større inngrep lenger sør. Brukryssingar avhengig av linjeføringar og bruestetikk. Kryssar i ytterkant av Innerøya, A-område Ilandføring av bru på vestida av Bjørnaåsen i Bjørnatrynet markaområde, B-område Halhjem med øyer og strandlinje vil få ny barriere ute i sjøen med trace mot Bjørnatrynet Tabell 10 Vurdering av C opp mot effektmål 48 Statleg kommunedelplan med KU Side155 Planprogram E39 Stord-Os Figur 36 Alternativ C – foreslått forkasta 49 Statleg kommunedelplan med KU Side156 Planprogram E39 Stord-Os 7.3.4 Alternativ D Alternativ D er likt med A fram til krysset på Flatråker /Økland. Derifrå går vegen vidare nordover i vestkanten av Flatråkervassdraget. Mellom Økland og Uggdalsdalen er det lagt inn fleire mindre bruer og ein tunnel. Ved Uggdal er det lagt inn eit toplanskryss. Vegen kryssar Søreidsvika med ei lang hengebru. Vidare går vegen vestover til toplanskryss på Gjøvåg. Det er lagt inn to tunnelar på denne strekninga. Frå Svarvhella til Røtinga kan det vurderast fleire brualternativ, tilsvarande som i alternativ B. Vidare går dette alternativet med ei daglinje med bruer og kortare tunnelar fram til Halhjem. Frå Halhjem går vegen i tunnel fram til Moberg. Derifrå til Svegatjørn som for alternativ A. Friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Arkitektur Kryssing i randsonen av Flatråkervassdraget, B-område Råkar to områder viktig for fugl, vest for Stemmetjørna og Tømmeråsen-Heie. Toplanskryss på Økland vil være negativt for kulturmiljøet her. Uheldig inngrep i Flatråker- og Norbustadvassdraga. Dette vil påverke heile vassdraget. Ny barriere i Uggdal Nærføring til Tømmeråsen, Bområde Ny veg gjennom uforstyrra kulturmiljø ved Nordbustad, vil splitte opp og øydeleggje det gamle tunområdet. Veg gjennom Uggdalsdalen vil forstyrre det særs viktige og sårbare kulturmiljøet ein finn her. Veg gjennom viktige kulturmiljø på Rolse, Myklestad, Reiso og Heie. Tunområdet på Rolse vil verte øydelagt. Nærføring til Søreidsvika, B-område Kryssing i dagen tvers gjennom Røtinga (Aområde Kryssing i dagen tvers gjennom Indre Skjergard Os, B-område Veg forbi uforstyrra kulturmiljø ved gjestgjevarstaden Kvalesundet i Os. Kryssing i dagen tvers gjennom Innerøya (Aområde Tabell 11 Vurdering av D opp mot effektmål 50 Statleg kommunedelplan med KU Side157 Veg gjennom Heie vil skape ein ny barriere, og ha uheldig innverknad på verdifullt kulturlandskap. Brukryssinger avhengig av linjeføringer og bruestetikk. Søre Øyane – avhengig av utforming. Nye uheldige barrierar gjennom Os. Planprogram E39 Stord-Os Figur 37 Alternativ D 51 Statleg kommunedelplan med KU Side158 Planprogram E39 Stord-Os 7.3.5 Kombinasjonsalternativ: Alternativ E og Alternativ F Alternativ E og F er ein kombinasjon av alternativ B og D. Alternativ E: Fram til Drange og mellom Svarvhella og Svegatjørn samsvarar alternativ E med B. Mellom Uggdal og Svarvhella er alternativet likt med alternativ D. Mellom Drange og Uggdal ligg vegen hovudsakleg i dagen. Det er lagt inn to mindre bruer og to tunnelar. Friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Nærføring til Tømmeråsen, Bområde Freda art i Søreidstjørna. Ilandføring av bru som dykkar ned i senketunnel ved Røtinga, A-område Råkar område viktig for fugl ved Tømmeråsen-Heie. Eit toplanskryss innanfor klart definert og særs sårbart kulturmiljø på Mehammar vil sterkt forringe dette. Veg gjennom dei godt bevarte kulturmiljøa Nese, Kongsvik og Drange vil splitte desse opp og såleis endre deira autentisitet. Eit toplanskryss innanfor kulturmiljøet på Drange vil vere negativt for dette. Bru over Drangsvågen vil verte ein barriere for kulturmiljøa her. Veg gjennom det viktige kulturmiljøet på Søreid vil endre autentisiteten til dette. Veg gjennom viktige kulturmiljø på Rolse, Myklestad, Reiso og Heie. Tunområdet på Rolse vil verte øydelagt. Arkitektur Kryss på Drange og Kongsvik med ny fylkesveg i kulturlandskapet er eit negativt og stort inngrep som vil dominere landskapsrommet. Nye barrierar på Søreid og Uggdal. Brukryssinger avhengig av linjeføringer og bruestetikk. Søre Øyane – avhengig av utforming. Tabell 12 Vurdering av E opp mot effektmål 52 Statleg kommunedelplan med KU Side159 Planprogram E39 Stord-Os Alternativ F: Alternativet følgjer alternativ D fram til krysset på Økland. Derifrå går vegen i dagen nordover på austsida av Søreidsvågen mot Søreide. Innerst i vågen er vegen lagd i tunnel. På Søreide vil det vere aktuelt å legge hovudkryss for Tysnes. Vegen går vidare vestover til Færavåg, og derifrå samsvarar alternativ F med B. I høve til alternativ B er alternativ F ca. 2 km lengre. Som ein variant kan ein gå med bru over Søreidsvågen (sjå alternativ A). Vegen vil då bli ca. 1 km kortare. Statens vegvesen vil råde frå ein slik variant med bru over Søreidsvågen ut frå negative landskaps- /arkitekturforhold. Friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Arkitektur Kryssing i randsonen av Flatråkervassdraget, B-område Freda art i Søreidstjørna. Toplanskryss på Økland vil være negativt for kulturmiljøet her. Nærføring til Søreidsvika, Bområde Viktig naturtype sør for Beltestad. Svartorskog med raudlista lavartar. Viktig kulturmiljø på Søreid vil bli splitta opp av ny vegline. Flatråkervassdraget, uheldig med inngrep som vil påverke heile vassdraget. Ny barriere på Søreid vil bli negativt lokalt for eidet mellom Søreidvågen og Søreidvika. Linje mellom Søreid og Færavåg kan verte dominerande i landskapet, og influere området nordover over sjøen. Bruer avhengig av val/løysing. Kryssing av Bårdsundet i vest, eit område rikt på kulturminne, vil vere forstyrrande på miljøet om ein vel ei bruløysing og veg i dagen. Kryssing av Bårdsundet i vest, Aområde, mot ytterkant av området Ilandføring av bru som dykkar ned i senketunnel ved Røtinga, A-område Tabell 13 Vurdering av F opp mot effektmål 53 Statleg kommunedelplan med KU Side160 Planprogram E39 Stord-Os Figur 38 Alternativ F 54 Statleg kommunedelplan med KU Side161 Planprogram E39 Stord-Os 7.4 Alternativ som vert tilrådd utgreidd Statens vegvesen har lagt vekt på å finne alternativ som er geografisk og/eller prinsipielt ulike. Bru i sør og midt i Langenuen er med, og over Tysnes ligg ei linje via Søreidsvika som eit alternativ til kryssing av Bårdsundet. Frå Røtinga til Moberg vil tunnelløysing vere prinsipiell ulik ei dagløysing over øyane inn mot Halhjem. Figur 39 syner dei alternativa, med sine variantar, som vert føreslått utgreidde i samsvar med forskrift om konsekvensutreiing for planar etter pbl. og vurdert i ein samfunnsøkonomisk analyse. Hovudalternativ B Midtre kryssing av Langenuen Veg retning Reksteren via Drange Variant med og utan senketunnel/røyrbru Bårdsundet Hovudalternativ D Kryssing av Langenuen i sør Veg retning Reksteren via Uggdalsdalen Kryssing i bru over Søreidsvika Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Austsida av Reksteren til Gjøvåg Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Tunnel under Søre Øyane Dagløysing over Søre Øyane Vestsida av Reksteren til Gjøvåg Kombinasjonsalternativ E (kombinasjon B+D) Midtre kryssing av Langenuen Kombinasjonsalternativ F (kombinasjon D+B) Kryssing av Langenuen i sør Veg retning Reksteren via Drange og Uggdalseidet Veg retning Reksteren via Søreid Kryssing i bru over Søreidsvika Variant med og utan senketunnel/røyrbru Bårdsundet Austsida av Reksteren til Gjøvåg Vestsida av Reksteren til Gjøvåg Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Tunnel under Søre Øyane Tabell 14 Alternativ som vert tilrådd utgreidd 55 Statleg kommunedelplan med KU Side162 Fleire brukonsept Bjørnafjorden (flytebru, TLP med hengebru og røyrbru) Tunnel under Søre Øyane Planprogram E39 Stord-Os Figur 39 Alternativ som er foreslått utgreidd vidare; B, D, E og F 56 Statleg kommunedelplan med KU Side163 Planprogram E39 Stord-Os 7.5 Forkasta alternativ Som omtalt i kapittel 7.1 er effektmåla lagt till grunn i vurdering av alternativ, og i kapittel 7.3.1-7.3.5 er overordna måloppnåing presentert. Ein meir utfyllande og skjematisk gjennomgang av måloppnåing og vurdering av alternativ opp mot andre tema framgår av vedlegg II. Basert på vurdering av måloppnåing vert det føreslått at alternativ A og C ikkje vert utgreidd vidare. Dei viktigaste momenta for siling er: Alternativ A: • I strid med Forsvaret sine interesser då det tek store delar av øvingsområdet. • Brua over Bjørnafjorden vil vere 25 % lenger og meir teknisk utfordrande. • Bårdsundet: Linja ligg i «kjernen» av Bårdsundet, som er definert som eit nasjonalt viktig friluftsområdet (A-område). Sør-aust for Bårdsundet finn vi fleire av lokalitetar for boreonemoral regnskog, denne er nasjonal viktig naturtype. Området er rikt på kulturminne, og i høve til arkitektur er det problematisk å legge ein motorveg gjennom området. • Vernøyane: Også dette er eit A-område for friluftsliv, og viktig i høve til kulturmiljø. Alternativ C: • Løysinga let seg ikkje kombinere med senketunnel /røyrbru i Bårdsundet. • Løysinga vil krevje kryss på Flygansvær, noko som gjev store miljøinngrep i dette området. I tillegg vil vi få eit press på opprusting av dagens veg gjennom Bårdsundet sidan det blir hovudtilknytinga for Tysnes. Dette gjev doble inngrep gjennom sundet. • Bru frå Svarvhella til Bjørnatrynet vil gje ei lengre og teknisk meir utfordrande bru. Brua vil liggje som ein fysisk og visuell barriere utanfor Halhjem inn mot Bjørnatrynet frå vest. Desse to alternativ vil ikkje bli med i den vidare planprosessen. 57 Statleg kommunedelplan med KU Side164 Planprogram E39 Stord-Os 8. KONSEKVENSAR Konsekvensutgreiinga vil bli gjennomført i tråd med Statens vegvesen si handbok V712 Konsekvensanalyser. Figur 40 Skjematisk framstilling i konsekvensutgreiinga sitt innhald (illustrasjon: Statens vegvesen) Som figur 40 syner vil utgreiinga bestå av to hovuddelar: Ein del med samfunnsøkonomisk analyse og ein del med utgreiing av andre forhold. Til slutt vil Statens vegvesen sjå på desse to delane samla og kome fram til ei fagleg tilråding. 58 Statleg kommunedelplan med KU Side165 Planprogram E39 Stord-Os 8.1 Prissette konsekvensar I dei prissette konsekvensane er kostnadane for samfunnet basert på betalingsvilje. Tiltaket sin samla prissette konsekvens vert oppsummert i ein netto-nyttevurdering. Definisjon av tema Omfattar dei konsekvensane som kan kvantifiserast og verdsetjast i kroner, til dømes kostnader til drift og vedlikehald av kjøretøy. Fokus for utgreiinga Hovudfokus for dei prissette konsekvensane er å få fram dei transportøkonomiske verknadene tiltaket vil ha. Dette skjer gjennom ein nytte/kostnadsanalyse. Utgreiingsbehov • • • Metode Byggekostnader. Byggekostnadene omfattar anleggskostnader, byggherrekostnader, MVA og påslag for usikkerheit. Vurdering av byggekostnader skjer ved den sokalla ANSLAG-metoden. Framtidige driftskostnader. Det er lagt inn standardverdiar for ulike vegtypar i EFFEKT, desse vil verte sjekka opp mot nyaste erfaringstal. Kostnadene skal synleggjerast i plandokumenta. Nytte-/kostnadsanalyse. Sjølve N/K-analysen omfattar følgjande hovudposter: o Nytte for trafikantar og transportbrukarar, irekna biltrafikk, kollektivreisande, mjuke trafikantar. Her inngår både distanseavhengige kostnader, tidsavhengige kostnader og andre kostnader. o Operatørnytte, dvs. nytten for busselskap, ferjeselskap, parkeringsselskap, bompengeselskap og andre private aktørar som driv off. transport. o Budsjettverknad for det offentlege. Dette er summen av inn- og utbetalingar over offentlege budsjett, inkludert transportetatane. Viktige postar her er: Investeringar, drifts- og vedlikehaldskostnader, skatteinntekter m.m. o Samfunnet elles: Gjeld ulukkeskostnader, kostnader ved støy og luftforureining/klimagassutslepp, restverdi av anlegget og skattekostnader. Støysonekart vil bli utarbeidd for tiltaket. Handbok V712 Statens vegvesen sitt verktøy EFFEKT vert nytta for å rekne dei prissette konsekvensane. Eksisterande materiale • • Handbok V712 Trafikktal 59 Statleg kommunedelplan med KU Side166 Planprogram E39 Stord-Os 8.2 Ikkje-prissette konsekvensar Dei ikkje-prissette tema inngår i den samfunnsøkonomiske analysen. Tema vert omtalte som ikkje-prissette fordi konsekvensane ikkje vert rekna i kroneverdiar, men vert vurderte etter ein ni-delt skala som går frå svært stor positiv konsekvens til svært stor negativ konsekvens. Utgreiing av ikkje-prissette tema i samsvar med handbok V712 tilfredsstiller utgreiingsplikta gitt av forskrift om konsekvensutreiingar for planar etter plan- og bygningslova (pbl.). Dei ikkje-prissette konsekvensane er inndelt i fem fagtema: • • • • • Landskapsbilete Nærmiljø og friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Naturressursar Dei ikkje-prissette tema omhandlar ulike aspekt ved miljøet i eit område, og det er fordeler/ulemper av eit tiltak som vert vurderte. Føremålet med analysen er å bringe fram kunnskap om undersøkingsområdet og verknader av tiltaket. Analysen skal vise korleis dei ulike alternativa vil kunne verke inn på tilhøva for fagtema. Det skal gjerast ei samla vurdering av ikkje-prissette tema som gjer greie for verknaden av de ulike alternativa. Analysen skal inngå i ei samla tilråding der prissette verknader og ikkje-prissette verkander vert vurdert samla. Metode Tre omgrep står sentralt når det gjeld vurdering og analyse av ikkje-prissette konsekvensar: • Verdi. Vurdering av kor verdifullt eit område, eller eit miljø er, med utgangspunkt i nasjonale mål innafor det einskilde fagtema. • Omfang. Vurdering av korleis eit område eller miljø (verdiområda) vert påverka av tiltaket. • Konsekvens. Dei fordeler og/eller ulemper eit definert tiltak vil føre med seg samanlikna med alternativ 0. Konsekvens er eit resultat av samanstilling av området sin verdi med omfanget av tiltaket sin påverknad. Konsekvensvifta er eit hjelpemiddel i den samanheng. Konsekvensen for eit alternativ kjem fram ved at ein til slutt set saman konsekvensen for alle deltema. Figur 41 Konsekvensvifte (frå Handbok V712) 60 Statleg kommunedelplan med KU Side167 Planprogram E39 Stord-Os Analysen for kvart fagtema vert vanlegvis gjort på følgjande måte: 1. Datainnsamling: Kjeldesøk og innhenting av nye data. Kartfesting av registreringar. 2. Planområdet (og relevante deler av influensområdet) vert delt inn i mindre og einsarta område (delområde) i samsvar til registreringskategoriane for temaet. 3. Delområda vert verdivurderte. Verdivurderingane skal grunngjevast. 4. Det skal vurderast kva grad av endring – omfang – tiltaket medfører for dei rørte delområda. Omfang skal vurderast i høve til referansesituasjonen (nullalternativet). Omfangsvurderinga skal grunngjevast. 5. Konsekvensen for delområdet vert fastsett ved å samanhalde delområdet sin verdi med omfanget av tiltaket. Konsekvensgrad vert fastsett ved bruk av konsekvensvifta i Figur 41. 6. Samla konsekvensvurdering: Det skal gjerast ei samla vurdering for kvart alternativ. I den samla vurderinga skal også avlasta veg og irreversible inngrep i anleggsperioden inngå. 7. Rangering: Alternativa skal rangerast frå best til dårlegast. 8. Det skal gjerast greie for usikkerheit som er relevant for avgjersle og forslag til avbøtande tiltak som kan redusere dei negative verknadane. Influensområde I arbeidet med dei ikkje-prissette tema vert området avgrensa til der vegtiltaket har innverknad. Eit slikt influensområde kan vere ulikt frå tema til tema, og vert difor avgrensa geografisk ulikt. Dette skal det gjerast nærare greie for under kvart deltema. 61 Statleg kommunedelplan med KU Side168 Planprogram E39 Stord-Os 8.2.1 Landskapsbilete Definisjon av tema Landskapsbilete er eit uttrykk for eit område sitt visuelle særpreg eller karakter, og er basert på fagtradisjonar innan landskapsarkitekturen. Temaet tek føre seg korleis landskapet vert opplevd romleg ut i frå omgjevnadane. Landskapsbilete omfattar alle omgjevnader, frå det tette bylandskap til det urørte naturlandskap. Inndeling av landskapet i delområde er eit utgangspunkt for å vurdere verdi, tåleevne og verknad av nye tiltak. For Hordaland fylke er det gjennomført heildekkande klassifisering og verdisetting av landskapet på eit geografisk landskapsområdenivå (LO). Dette nivået er utgangspunkt for konsekvensanalysen på tema landskapsbilete. Utgreiingsbehov Optimal visuell landskapstilpassing skal vektleggast. I dette ligg ei heilskapsvurdering av inngrep i nye område, og ny terreng- og landskapsforming. Utforming av nye element og tiltak skal tilpassast landskapet, og understreke landskapet sine kvalitetar og verdiar. Val av tekniske løysingar, landskapsvurderingar, og vektlegging av god arkitektur skal sjåast i ein heilskap. I tillegg til det visuelle, vil også landskapsøkologiske vurderingar vere viktige, knytt opp mot landskapsinngrep og -endringar i kultur- og naturlandskapet. • • • Handbok V712 Konsekvensanalyser Landskapstypeklassifisering 3D-visualisering er sentralt som analyseverktøy, og skal nyttast til vurdering av: o veglinjer og kryss med sideterreng, vertikal- og horisontal tilpassing o særleg utfordrande strekningar og punkt o fjern- og nærverknad av veganlegget, inkl. bru- og tunnelkonstruksjonar o landskapsøkologiske vurderingar knytt til topografi og landskapselement • • Europeisk landskapskonvensjon (ELK) Puschmann, O., 2004: Landskapstyper langs kyst og fjord i Hordaland. NIJOS rapport 10/2004 Puschmann, O., 2005: Nasjonalt referansesystem for landskap. Skildring av Norges 45 landskapsregioner. NIJOS rapport 10/2005 Uttakleiv, L. A., 2/2009: Landskapskartlegging av Hordaland fylke. Landskapstypeklassifisering av innland. Aurland Naturverkstad rapport 02-2009 Clemetsen M., L.A. Uttakleiv, I.B. Skjerdal 2011: Verdivurdering av landskap i Hordaland fylke. Med utgangspunkt i Nasjonalt referansesystem for landskap. Aurland Naturverkstad rapport 072011. Stangnes, F, 1998: Kyststamveg Stord-Halhjem. Konsekvensutgreiing. Deltema – landskapsbilete. Instanes AS og Vestnorsk plangruppe Metode • • Eksisterande materiale • • 62 Statleg kommunedelplan med KU Side169 Planprogram E39 Stord-Os 8.2.2 Nærmiljø og friluftsliv Tema nærmiljø og friluftsliv tek føre seg korleis uteområde som bidreg til trivsel, samvær og fysisk aktivitet vert påverka av eit tiltak. I Handbok V712 vert nærmiljø definert som mennesket sitt daglege livsmiljø. I dette ligg område og ferdselsårar som ligg nær der folk bur, ca. 50-1000 meter avhengig av aldersgruppe (Klima- og miljødepartementet, 2013). Desse områda bør vere tilgjengelege til fots og/eller med sykkel. Friluftsliv vert definert som opphald og fysisk aktivitet i friluft i fritida med sikte på miljøforandring og naturoppleving (Statens vegvesen, 2014). Definisjon av tema Sentralt i temaet står helse, trivsel, sosialt liv og fysisk aktivitet knytt til bustad og arbeidsplass samt tettstadnære utområde, parker (byrom) og friluftsområde. Motoriserte aktivitetar inngår ikkje i tema nærmiljø og friluftsliv. Nærmiljø og friluftsliv er overlappande tema, men i nokre tilfelle kan dei stå i motsetnad til kvarandre. Tiltak som er negative for den eine, kan ha positive verknadar for den andre. I desse tilfella er det viktig at motsetnadane kjem fram, og ikkje skildre det som eintydig positivt eller negativt. Tilgjenge til nærmiljø og friluftsområde, endring av bruksmoglegheiter og barriereverknad som fylgje av ny veg. • • Fokus for utgreiinga • • Arealinngrep, oppstykking (fragmentering) av viktige område Samanhengande nett for syklande og gåande, og tilgjenge til viktige målpunkt i dagleglivet (jf. folkehelse) Barn og unge og viktige areal for desse Omlegging/stenging av avkøyrsler, støyskjermar, rekkverk og eventuelt andre tiltak kan gi dårlegare/beitre tilgang til nærmiljø- og friluftsområde. Støy og forureina luft er ei prissett vurdering, men skal også sjåast i samanheng med nærmiljø og friluftsliv. • • Identifisere influensområdet for nærmiljø og friluftsliv Viktige målpunkt og areal brukt av barn og unge skal kartleggjast, og tilgjenge i høve til desse (irekna barriereverknad) skal vurderast: o Barriereverknad vurderast m.a. opp mot forslag til nye gang- og sykkelvegsamband og koplingar til lokalvegnett for gåande og syklande o Konsekvensar for friområde og friluftsområde skal vurderast i høve tilgjenge og endra støy(belastning). Dette skal utførast på bakgrunn av støyberekningar, og ikkje ev. oppleving av støy. o Konsekvensar for barn og unges bruk av areal o Konsekvensane av ny trase, breiddeutviding og trafikkauke skal vurderast med omsyn til busetnad og busetnaden sitt nærmiljø, t.d. barnehage, skule, idrettsanlegg og leikeplassar. • • • Handbok V712 Konsekvensanalyser Registrering i felt Innhente informasjon frå offentlege etatar, lag, organisasjonar og lokalkjende personar 3D-visualisering kan vere aktuelt som analyseverktøy, og nyttast til vurdering av: o veglinjer og kryss med sideterreng, relatert til barriereverkand, tilgjengelegheit og nærmiljø Utgreiingsbehov Metode • 63 Statleg kommunedelplan med KU Side170 Planprogram E39 Stord-Os o særleg utfordrande strekningar og punkt o landskapsøkologiske vurderingar knytt til friluftslivet kan verte aktuelt • • • • Eksisterande materiale • • • • • • • • Fylkesmannen i Hordaland og Hordaland fylkeskommune. (2008). Regionale friluftsområde i Hordaland, Kartlegging og verdsetting av regionalt viktige område i Hordaland. Bygningsdata (Bygg_flate for identifisering av viktige målpunkt i kvardagslivet), Felles kartdatabase (FKB)) Statleg sikra friluftsområde. Naturbasen, Miljødirektoratet Friluftsområde forvalta av Friluftsråd Vest og Bergen og Omland friluftsråd Sentrumsområde, Statistisk sentralbyrå Tettstadsområde, Statistisk sentralbyrå Kommunale turkart www.ut.no Kommuneplanens arealdel i dei fire kommunane Kommunale planar for idrett og friluftsliv Tidlegare gjennomførte konsekvensutgreiingar for heile eller delar av planområdet Ev. anna materiale 8.2.3 Naturmangfald Temaet omhandlar naturmangfald knytt til terrestriske (landjorda), limniske (ferskvatn) og marine (brakkvatn og saltvatn) system, inkludert livsvilkår (vass- og jordmiljø) knytt til desse. Definisjon av tema Fokus for utgreiinga Naturmangfald vert med heimel i naturmangfaldloven definert som biologisk mangfald, landskapsmessig mangfald og geologisk mangfald som ikkje i hovudsak er eit resultat av menneskeleg påverknad. Verknader for landskapsmangfald i ei konsekvensanalyse vert omtala under landskapstemaet, elles dekker naturmangfaldtemaet lovas omgrep. Det vert vist til relevante føresegner (reglar) i naturmangfaldloven. Det vil sei at krava i naturmangfaldloven skal oppfyllast, særleg er kapittel II i lova viktig. Der kor naturmangfald (økosystem, naturtypar og artar) vert råka av planen skal også «samla belastning» på naturmangfaldet av eksisterande og vedtekne planar og tiltak skildrast og effekten vurderast, saman med mogelege andre påverknadsfaktorar. Det skal også gjevast ei vurdering av korleis naturmangfaldet vert påverka på landsbasis som fylgje av planen. Det vert her vist til forvaltningsmåla i naturmangfaldloven §§ 4 og 5. Vidare fylgjer særskilte utgreiingskrav for planar som råkar utvalte naturtypar jf. § 53. Utgangspunktet på dette plannivået er å bruka eksisterande kunnskap og naudsynt oppdatering av denne. Der det ikkje føreligg tilstrekkeleg kunnskap om viktige naturmangfaldsverdiar skal det i naudsynt grad det hentas inn ny kunnskap. Dette gjeld særleg: Utgreiingsbehov • • Os kommune har mangelfull kunnskap for naturtypar. Her må det gjerast ny kartlegging langs aktuelle alternativ. Det same gjeld austre delar av Tysnes, særleg rundt Uggdal. Delar av Rekstern er rimeleg godt kartlagt (Bårdsundet), bortsett frå i nordvest og mellom Kongsvik og Amland. Også austsida av Stord og Fitjar har eldre registreringar og må kartleggjast på nytt langs vegalternativa. Kartlegging av trekkvegar for hjort er naudsynt for alle alternativa. Tidlegare viltkartlegging i dei 4 aktuelle kommunane er av dårleg kvalitet og er no trekt ut av naturbasen. Viktig del av kartlegginga er å 64 Statleg kommunedelplan med KU Side171 Planprogram E39 Stord-Os • • • • • Metode • Eksisterande materiale • • • • • • • • • • • synleggjera mogelege kryssingspunkt på eit overordna nivå. Lokal kunnskap og hjorteviltregisteret (fallviltbasen) er viktig som grunnlag for kartlegginga. Meir detaljert kartlegging skal skje i påfølgjande reguleringsplan. Anna vilt t.d. oppdatering raste- og hekkeområde fugl, spelplassar for storfugl, samt status for sensitive artar bør og inngå i viltkartlegginga. Ny veg kan skape barrierar for amfibiar, særleg aktuelt er vanleg frosk og padde. Det er difor viktig å få kartlagt særleg viktige yngleområde for desse artane. Marin kartlegging skal særleg kartleggja sjøbotn ved landfesta og under bru (forankring) over Bjørnefjorden. Landskapsøkologiske samanhengar skal synleggjerast. Handbok V712 Konsekvensanalyser Verdikartlegging etter handbøker frå Miljødirektoratet m.a. kartlegging av naturtypar (DN-13), vilt (DN-11) og marint (DN-19). Naturtypar skal kartleggast etter oppdatert faktaark NiN. Andre relevante kartleggingsmetodar, gjeld særleg marint, trekkvegar hjort og amfibier. Naturbasen (Miljødirektoratet) Artskart (Artsdatabanken) Artsobservasjonar (Artsdatabanken) Hjorteviltregisteret (Miljødirektoratet – Naturdata) Mareano (Havforskingsinstituttet) Kjølig boreonemoral regnskog i Bømlo og Tysnes (Miljøfaglig utredning 2012) Biologisk mangfald i Tysnes kommune (Miljøfaglig utredning 2011) Kartlegging naturtypar Tysnes, Fitjar, Stord (2003-2008) Kartlegging vilt Os, Tysnes, Fitjar, Stord (2003-2006) Forvaltningsplan for hjort i Tysnes 2010-2015 (2010) Forvaltningsplan for hjort på Stord (2005) 8.2.4 Kulturmiljø Definisjon av tema Kulturminne og kulturmiljø er viktige kjelder til kunnskap om samfunn og levevilkår i fortida. Eit kulturmiljø omfattar område der kulturminne inngår som ein del av ein større heilskap eller samanheng. Kulturminne, som andre ikkje-fornybare ressursar, må forvaltast på ein slik måte at ein tek vare på spor frå tidlegare generasjonar og kan overlevere dei til nye generasjonar. Temaet kulturmiljø tek utgangspunkt i dei kulturhistoriske verdiane innanfor plan- og influensområdet av planen, og vurderer korleis tiltaka vil påverke desse. Fokus for utgreiinga Utgreiingsbehov Området inneheld heilskaplege kulturmiljø, automatisk freda kulturminne, vedtaksfreda kulturminne, verneverdige bygningar og bygningsmiljø, gardsmiljø og andre nyare tids kulturminne. Konsekvensutgreiinga skal dekkje kulturmiljø beståande av både førhistoriske kulturminne og nyare tids kulturminne, her iblant òg marine kulturminne. Alternativa skal illustrerast med kart, skisser, foto, tabellar og liknande der det kan vere med på å klargjera utgreiinga. Tiltaket sin innverknad på kulturminne og kulturmiljø skal utgreiast i høve til både direkte og indirekte 65 Statleg kommunedelplan med KU Side172 Planprogram E39 Stord-Os påverknad. Influensområdet er både nærområda til dei aktuelle vegalternativa (planområdet), og områda kor tiltaket vil gje ein visuell påverknad på kulturmiljøa. Utgreiinga skal ta utgangspunkt i kjende registreringar og databasar, men ein må pårekna ein del feltarbeid. Ei utfordring er at store delar av det vestlege Tysnes ikkje er SEFRAK-registrert. Det vert normalt ikkje stilt krav om arkeologiske registreringar etter § 9 i kulturminnelova på kommuneplannivået. Avbøtande tiltak skal skildrast og grunngjevast. Dersom avbøtande tiltak kan redusere negativ konsekvens slik at prioriteringa av alternativ vert endra, skal dette omtalast særskilt. I konsekvensutgreiinga skal det vurderast areal for rigg og massedeponi knytt til dei ulike traséalternativa. Konsekvensutgreiinga for deltema Kulturmiljø må utførast av kulturfagleg kvalifisert personell med kompetanse innan kulturminnefeltet frå høgskule, universitet eller liknande, samt god praktisk erfaring frå liknande arbeid. • • • Metode • • Eksisterande materiale Handbok V712 – Konsekvensanalysar Kjende kulturminne og kulturmiljø skal skildrast (skriftleg og gjennom illustrative bilete). Kulturmiljø skal verdivurderast, og visast på verdikart. Kulturminne kan òg visast på eigne registreringskart. Omfanget av tiltaket på dei einskilde kulturmiljøa vert gjort skriftleg og eventuelt òg på eigne kart. Konsekvens av tiltaket på dei einskilde kulturmiljøa vert berekna utifrå konsekvensmatrisa i Handbok V712, og vist i eigen tabell. Område med potensial for funn og behov for ytterlegare granskingar skal skildrast og visast på potensialkart. • Eventuelle avbøtande tiltak og oppfølgjande undersøkingar vert skildra. • • • • • • Askeladden.ra.no eller Kulturminnesok.no SEFRAK-registeret Miljøstatus.no Unimus.no (nettportal til samlingane til universitetsmusea) Kulturhistoriske rapportar hos Hordaland fylkeskommune Kommunedelplan for kulturminne (pr. i dag berre Stord, men Fitjar held på å lage slik plan og Tysnes har starta opp arbeid med kulturminneplan) Arealbruk i kommuneplananes arealdel Bygdebøker og annan lokalhistorisk litteratur Tidlegare gjennomførte konsekvensutgreiingar for heile eller delar av planområdet • • • 66 Statleg kommunedelplan med KU Side173 Planprogram E39 Stord-Os 8.2.5 Naturressursar Definisjon av tema Naturressursar er ressursar frå jord, skog og andre utmarksareal, fiskebestandar i sjø og ferskvatn, vilt, vassførekomstar, berggrunn og mineralar. Temaet omhandlar landbruk, fiske, reindrift, vatn, berggrunn og lausmassar som ressursar. Fokus for utgreiinga Planområdet ligg i eit aktivt landbruksområde med mykje skog der dei største potensielle konfliktane gjeld nedbygging av landbruksareal og oppdeling av bruk. Vidare er det viktig å avklare sårbarheita i høve til vilt i planområde som fiskeressursane i Bjørnafjorden og hjort. Tiltakets påverknad i høve til vasskvalitet, vassutnytting og GEOressursar skal og utgreiast. Konsekvensar for naturressursane i høve til landbruk, fiske, havbruk, vatn og georessursar. Verdi, omfang og konsekvens skal vurderast i høve til: • • • • Utgreiingsbehov • • • • • Metode • • • Eksisterande materiale Arealinngrep av produktiv jord- og skogareal. Arealinngrep i vassdrag og sjø med bruksinteressar Arealinngrep i høve til GEO-ressursar Verknader for ressursar knytt til sjøen, m.a. viktige fiskerike områdar, Låssetjingsplassar og fiskeoppdrett. Verknad for vasskraft Verknad for drikkevasskjelder og – brønnar Avklare behov for avbøtande tiltak Handbok V712 – Konsekvensanalysar Naturressursane i planområde skal verdivurderast, og visast på verdikart. Omfanget av tiltaket på dei einskilde naturressursane vert gjort skriftleg og eventuelt òg på eigne kart. Konsekvens av tiltaket for dei einskilde naturressursane vert rekna utifrå konsekvensmatrisa i Handbok V712, og vist i eigen tabell. Eventuelle avbøtande tiltak og opp fylgjande undersøkingar vert skildra. • Norsk institutt for skog og landskap – Arealressurskart - AR50 og AR250 og AR5 – detaljert arealressurskart, samt gardskart • Fiskeridirektoratet – Kystnære fiskeridata (Fiskeplasser – Aktiv – Passiv, Låssetjingsplassar, Gyteområder, Gytefelt for torsk MB, oppvekst beiteområder) • Fiskeridirektoratet Akvakultur – godkjente lokaliteter • Norges geologiske undersøkelse (NGU) - BERGGRUNN, MINERALRESSURSER, - GRUS og PUKK • Norges geologiske undersøkelse (NGU) – GRANADA LØSMASSER, - GRANADA Grunnvatn • Norges vassdrags- og energidirektorat (NVE) atlas. Etablerte kraftverk med vassveg, Innsjødatabase, Elvenett • Vann-Nett • Os kommune – temakart kjerneområde landbruk • Stord kommune – temakart kjerneområde landbruk • Kartlegging vilt Os, Tysnes, Fitjar, Stord (2003-2006) • Forvaltningsplan for hjort i Tysnes 2010-2015 (2010) • Forvaltningsplan for hjort på Stord (2005) • Arealbruk i kommuneplananes arealdel • Tidlegare gjennomførte konsekvensutgreiingar for heile eller delar av planområdet 67 Statleg kommunedelplan med KU Side174 Planprogram E39 Stord-Os 8.3 Konsekvensar i anleggsperioden For ikkje – prissette konsekvensar skal også anleggsperioden vurderast i planprosessen. Alle tiltak som inngår i investeringskostnadane skal leggjast til grunn for vurdering av omfang. Inngrep som vert gjort i anleggsperioden skal inngå i omfangsvurderinga dersom dei gir varige endringar av delmiljøa. Mellombels påverknad i anleggsperioden skal omtalast separat. Det same gjeld tiltak på avlasta veg. Avbøtande tiltak skal vurderast etter at konsekvensane av dei ulike alternativa er vurderte. Det skal gjerast greie for korleis det avbøtande tiltaket vil endre konsekvensen dersom det vert gjennomført. Når det gjeld anleggsfasen gjeld dette tiltak for å redusere mellombels miljøskade. 8.4 Massehandtering I alle alternativa vert det fleire tunnelar. Dette vil mest truleg gje masseoverskot. Overskotsmassar er ein ressurs som bør sjåast på som eit samfunnsmessig gode, og som kan nyttast mellom anna til bustad- og næringsutvikling, eller nytt landbruksareal. Det er ei utfordring å plassere massar slik at det ikkje gir store negative verknader for miljø og landskap. Det er ulike moglege føremål for bruk av overskotsmassar. Nokre er lista opp nedanfor, med tilhøyrande kvalitetskrav. • • • Erstatningsareal o Overskotsmassar kan nyttast til nydyrking. Her vil område med høg verdi for landskap, naturmiljø, kulturmiljø og kulturlandskap ha størst utfordring i høve til konsekvens og avbøtande tiltak. Pukk- og steinproduksjon o Utvinning av mineral og steinproduksjon. Tettstadutvikling og næringsareal o Deponering av overskotsmassar nær tettstadsområde kan vere eit mogleg alternativ med omsyn til vidare tettstadsutvikling. Her kan og utfylling i sjø vere eit alternativ for å skape nytt areal som til døme til friluftsføremål. Overskot av massar kan og fraktast ut av planområdet. Prosessen med å finne gode samfunnsnyttige føremål for bruk av massane må ivaretakast i alle plannivå. Utførande entreprenør og andre samarbeidspartar er viktige aktørar her. Stikkord til vidare planlegging: • • • • Samarbeid med Fylkesmannen i Hordaland som miljømynde og kommunane Planlagt arealbruk i kommunane Konsekvensutgreiing Rigg- og marksikringsplan Kva som kan utgreiast vidare: • • • • • Vurdere trong for deponi Volum og kvalitet av massane Finne eigna deponiområde for både mellombels og permanent plassering Lokalisering må utgreiast for både prissette- og ikkje prissette konsekvensar. Om det vert utgreidd fleire deponiområde, skal konsekvensane for desse samanstillast på ein systematisk måte i samsvar med Handbok V712. Vurdere utskiping 68 Statleg kommunedelplan med KU Side175 Planprogram E39 Stord-Os Kommunane sitt engasjement Massehandtering er eit tema som inngår i planarbeidet, i dialog med kommunane og regionale styresmakter. Der kommunane innanfor planområdet er i gang med rullering av kommuneplanens arealdel, er det aktuelt å sjå nærare på lokale bruksområde for masseoverskotet. 8.5 Risiko og sårbarheit Det skal utarbeidast ein Risiko og sårbarheitsanalyse (ROS-analyse) i tråd med krava i Planog bygningslova. Eit viktig tema her vil vere skredfare og flaumfare, der ein og vurderer konsekvensar av klimaendringar. Trafikksikkerheit og tunnelsikkerheit blir ivareteke når ein planlegg i tråd med Statens vegvesen sine handbøker. ROS-analysen medfører at eventuelle område med fare, risiko eller sårbarheit vert merkt i reguleringsplan som omsynssone. ROS – analyse er ei god og realistisk framstilling av risikobildet der ein vurderer om den planlagde vegen medfører endra risiko for menneske, miljø og /eller materielle verdiar. Analysen skal gjennomførast for både anleggsfase og driftsfase. Hovudføremålet med ein ROS – analyse er å ta ein systematisk gjennomgang av moglege uønska hendingar og å vurdere den risikoen desse hendingane representerer. Sannsynet for at vi får ei hending må vurderast. ROS – analysen skal utførast så tidleg at resultata eventuelt kan brukast til å justere planen. Sentrale ROS – forhold i dette prosjektet er: • Tiltak for å unngå forureining av drikkevatn • Tiltak for å unngå anna forureining i anleggsfasen, for eksempel av grunnen • Sikkerheit i tunnelar • Samfunnsviktig infrastruktur, inklusive kraft- og telesamband • Omkøyringsalternativ • Skred og flaumfare • Grunnforhold • Trafikksikkerheit • Eventuelle endringar i strømmingsforhold ved bygging av nye bruer over Langenuen, Søreidsvika, Bårdsundet og Bjørnafjorden 8.6 Andre samfunnsmessige verknader I den samfunnsøkonomiske analysen vert prissette konsekvensar vurderte saman med ikkjeprissette konsekvensar (miljøtema). Det kan og vere andre verknader som ikkje vert fanga opp i dette, og handbok V712, kap.8 peikar på følgjande: • • • Netto ringverknader (meir-nytte dersom positive ringverknader) Fordelingsverknader Lokale og regionale verknader 69 Statleg kommunedelplan med KU Side176 Planprogram E39 Stord-Os Figur 42 Folketalsutvikling i Hordland 2026. Kjelde: Hordaland fylkeskommune, 2014a Folketalsutviklinga fram mot 2026 med dagens kommunikasjon viser ein nedgang i folketalet i Tysnes kommune, svak vekst i Fitjar og Stord og ein sterk vekst i Os. Arealbruk, lokalisering av arbeidsplassar og transport påverkar kvarandre. Tett arealbruk med korte avstandar mellom bustad, sosial infrastruktur og ulike funksjonar reduserer trongen for transport. Spreidd arealbruk og lange avstandar har motsett effekt. Arealbruk er verkemiddel som lokale og regionale styresmakter rår over, men det er klart at ei endring i kommunikasjonssystem også vil endre premissane for arealbruken. Korleis vil t.d. utviklinga sjå ut når ferjesambandet er lagt ned, fastlandssambandet er realisert og køyreavstanden Bergen-Tysnes kan gjennomførast på 30-40 minutt? Dette er strukturelle endringar som vil påverke utviklinga lokalt og regionalt. Hordaland fylkeskommune vil i sitt moglegheitsstudie sjå på ulike scenario for ei slik utvikling innan kommunane i planområdet, men og i tilgrensande kommunar. Scenarioanalysen skal primært nyttast til å sjå på trongen for nytt/ endra fylkesvegnett. Ein tilsvarande analyse bør også gjennomførast i samband med kommunedelplan E39 Stord-Os. 70 Statleg kommunedelplan med KU Side177 Planprogram E39 Stord-Os Lokale og regionale endringar er i hovudsak indirekte verknadar og tilpassingar som over tid fylgjer av prosjektet. Det viktigaste å vurdere for dette prosjektet er: TEMA / SPØRSMÅL Ja Kanskje Arbeidsmarknad: Vil tiltaket innebere endringar i type og tal tilgjengelege arbeidsplassar for arbeidstakarane i regionen (nye føresetnader for arbeidsreiser)? X Vil tiltaket endre det geografiske rekrutteringsområdet for arbeidskraft for private bedrifter og offentlege verksemder i regionen eller i naboregionen/pressområdet? X Private og offentlige verksemder: Vil tiltaket effektivisere verksemders transport (varetransport til og frå bedriftene, bedriftenes tenestereiser, bedriftenes tilgang til service)? X Vil tiltaket bidra til en meir effektiv struktur? (lokalisering av lager, samanslåing av logistikkfunksjoner for eksisterande verksemd, samanslåing av einingar?) Vil tiltaket innebere endra marknadsmulegheiter for private verksemder? X X Vil tiltaket innebere endra tilgjenge til offentleg verksemd for kundar eller brukar? X Vil tiltaket gi endra mulegheiter for turisme eller reiseliv? X Endra struktur på fritids- og handlemønster for befolkninga: Vil tiltaket bidra til at befolkninga gjer innkjøp på andre stader? (”handelslekkasje” til andre regioner, endring innan regionen) X Vil tiltaket bidra til at befolkninga får endra tilgjenge til fritidstilbod? X Kommunikasjonsknutepunkter: Vil tiltaket innebere etablering av nye kommunikasjonsknutepunkt? X Endra transport- og arealbruk som konsekvens av tiltaket: Vil tiltaket føre til endra lokalisering/ etterspørsel etter etablering av private verksemder? X Vil tiltaket føre til endra lokalisering av offentlege verksemder? X Vil tiltaket føre til endra lokalisering av / etterspørsel etter bustad / busetnad? X Vil tiltaket føre til endra etterspørsel etter hytter / fritidsbustadar? X Regiondanning og senterstruktur: Vil tiltaket innebere ei utviding av den funksjonelle regionen? X Vil tiltaket knytte lokalsamfunn, lokale område eller kommunedeler tettare saman? X Vil tiltaket kunne bidra til etablering av nye sentra eller endring av senterutforming? X Tabell 15 Aktuelle tema for lokal og regional utvikling henta frå V712 Konsekvensanalysar 71 Statleg kommunedelplan med KU Side178 Nei Planprogram E39 Stord-Os 8.7 Samanstilling og tilråding Til slutt i den samfunnsøkonomiske analysen skal dei prissette og ikkje-prissette konsekvensane samanstillast i samsvar med metodikk i handbok V712. Samanstillinga tek for seg det som er analysert under prissette og ikkje-prissette konsekvensar. • • • Vurdering av prissette og ikkje-prissette konsekvensar saman for kvart alternativ Rangering av alternativa Referansesituasjonen (Alternativ 0) skal vere med i sammenstillinga i den grad dette gir relevans. Usikkerheit knytt til vurderingane skal omtalast. Grad av måloppnåing for dei ulike alternativa skal bli drøfta. Den samfunnsøkonomiske analysen fangar ikkje alltid opp alle måla, og det kan også vere vanskelig å lese måloppnåing ut av analysen. Måloppnåing må difor drøftast separat. 8.8 Vurdering av verknader Som del av KU for ikkje- prissette tema inngår også vurdering av kva for verknader som skal følgjast opp i planprosessen. Forskrift om konsekvensutgreiing for planar etter pbl. § 7 fjerde ledd seier: «Det skal redegjøres for undersøkelser eller tiltak som kan iverksettes for å tilpasse planen omgivelsene, for å avbøte skader eller ulemper og for å overvåke og klargjøre faktiske virkninger av planen». Omtalen nedanfor er henta frå handbok V712, kapittel 6. Tiltakstypar på ulike nivå i plan prosessen Figur 43 nedanfor er sentral for å forstå den hierarkiske oppbygginga av ulike tiltakstypar i ei konsekvensutgreiing. Størst gevinst både økonomisk og miljømessig vert oppnådd ved å unngå eller avgrense, deretter avbøte eller kompensere som siste utveg Det er viktig å vurdere justeringar (unngå og avgrense) som kan redusere negative verknader. Den som utgreier fagtema kan foreslå avbøtande eller kompenserande tiltak. Desse ligg ikkje inne i opphavlege investeringskostnader, men vert omtalt som tilpassingar og endringar som skal avgrense negative verknader av sjølve tiltaket. Avbøtande tiltak skal først vurderast og omtalast etter at konsekvensane av dei alternative trasévala er vurderte. Forslag til avbøtande tiltak vert altså omtalt som ei tilleggsopplysing. Forslag til avbøtande tiltak skal vere realistiske og gjennomførbare. Kompenserande tiltak skal heller ikkje inngå i konsekvensvurderinga, men er forslag til kompensering av negative konsekvensar. Med kompensasjon meiner ein her fysiske tiltak for å erstatte viktige funksjonar som går tapt ved nedbygging i natur- og landbruksområde, og ikkje som økonomisk kompensasjon. Det skal fagtemavis gjerast greie for eventuell trong for kompenserande tiltak. Kompenserande tiltak er sett på som siste utveg for å unngå uønskte verknader av tiltak, ein skal først vurdere å unngå eller avgrense inngrepet i lokaliteten/miljøet, dernest avbøte. 72 Statleg kommunedelplan med KU Side179 Planprogram E39 Stord-Os Figur 43 Hierarkisk framstilling av tiltak for å unngå negativ påverknad ved utbyggingsprosjekt. Figuren illustrerer at størst gevinst vert oppnådd ved å unngå eller avgrense, deretter avbøting eller kompensering som siste utveg. Miljøoppfølging I følgje handbok R760 Styring av vegprosjekt skal det for kvart vegprosjekt utarbeidast ein plan for ytre miljø (YM-plan). YM-planen skal utarbeidast før konkurransegrunnlag for utbyggingsfasen vert utarbeidd. YM-planen skal vere eit systematisk verktøy som sikrar at eventuelle avbøtande tiltak, krav og andre føringar som er vedtekne i reguleringsplanen eller på annan måte i prosjektet, vert vidareført gjennom prosjekterings- og byggefasen, og vidare i driftsfasen. Planmynde kan stille krav om at det skal utarbeidast miljøoppfølgingsprogram for eit vegprosjekt, og YM-planen skal dekke dei krava som kan stillast til et slikt program. Før- og etterundersøkingar Konsekvensutgreiinga skal i følgje forskrift om konsekvensutgreiingar for planer etter pbl. innehalde ei vurdering av trong for, og eventuelle forslag til før- og etterundersøkingar. Det er sårbare område og/eller viktige funksjonar som definerer kor det bør gjennomførast meir omfattande før- og etterundersøkingar, og undersøkingane skal ha som mål å få klarlagt dei faktiske verknader av planen, eller avbøtande tiltak. Der det er trong for før- og etterundersøkingar skal dette omtalast av den som utgreier det aktuelle fagtema. 73 Statleg kommunedelplan med KU Side180 Planprogram E39 Stord-Os REFERANSAR Regjeringen.no, 2013: https://www.regjeringen.no/nb/aktuelt/vidare-planlegging-av-e39aksdal--bergen/id748462/ Hordaland fylkeskommune, 2005. Fylkesplan for Hordaland 2005 – 2008. http://www.hordaland.no/Hordaland-fylkeskommune/planlegging/Regionalplanlegging/Vedtekne-planar/Fylkesplan-for-Hordaland-2005-2008/ Hordaland fylkeskommune, 2012. Regional planstrategi for Hordaland 2012 – 2016. http://www.hordaland.no/Global/regional/regional%20planstrategi/Regional_planstrategi_ for_Hordaland_20122016.pdf Hordaland fylkeskommune, 2014a. Klimaplan for Hordaland 2014-2030. Regional klima- og energiplan. http://www.hordaland.no/Global/regional/klima/Klimaplan/A4_Klimaplan1430_web-bokmerke%20og%20navigasjon.pdf Hordaland fylkeskommune, 2014b. Regional plan for folkehelse - Fleire gode leveår for alle -. http://www.hordaland.no/Global/regional/Folkehelse/dokument/Regional%20plan/Folkehelse plan%202014-2025_Endelig07.04mbokm.pdf Kommunal- og moderniseringsdepartementet, 1995. Rikspolitiske retningslinjer for barn og planlegging. https://lovdata.no/dokument/SF/forskrift/1995-09-20-4146?q=barn+og+unge Kommunal- og moderniseringsdepartementet, 2012. T-1513 Barn og unge og planlegging etter plan- og bygningsloven. https://www.regjeringen.no/contentassets/bccd028e3b494d2fa8c6840851f2f2f2/t-1513.pdf Kommunal- og moderniseringsdepartementet, 2014. Statlege planretningslinjer for samordna bustad, areal og transportplanlegging. https://www.regjeringen.no/nb/dokumenter/Statligeplanretningslinjer-for-samordnet-bolig--areal--og-transportplanlegging/id2001539/ Klima- og miljødepartementet, 2013. Nasjonal strategi for et aktivt friluftsliv. En satsing på friluftsliv i hverdagen; 2014-2020. https://www.regjeringen.no/contentassets/4061fdb13c834bccaebed8b920f9e96b/t-1535.pdf Puschmann, O.,Reid,S.J., Fjellstad, W.J.,Hofsten,J. og Dramstad W.E., 2004. Tilstandsbeskrivelse av norske jordbruksregioner ved bruk av statistikk. NIJOS-rapport 17/04 http://www.skogoglandskap.no/filearchive/Rapport_17_04.pdf Statens vegvesen, 2010. E39 over Stord. http://www.stord.kommune.no/Documents/planar/E-39-Stord-Rapport-vegvesen.pdf www.skl.as. 2015. http://skl.as/nett-kart 74 Statleg kommunedelplan med KU Side181 Planprogram E39 Stord-Os FIGURLISTE Figur 1 Alternativ som er foreslått utgreidd vidare; B, D, E og F ............................................III Figur 2 E39 si utstrekning ...................................................................................................... 1 Figur 3 Oversiktskart over prosjekta på E39 mellom Arsvågen og Svegatjørn ....................... 3 Figur 4 Prosjektorganisering .................................................................................................. 4 Figur 5 Førebels framdriftsplan for statleg plan E39 Stord-Os, prosess fram til planvedtak ... 8 Figur 6 Planavgrensing E39 Stord – Os ...............................................................................15 Figur 7 Utsnitt kommuneplanens arealdel Stord ...................................................................17 Figur 8 Utsnitt kommuneplanens arealdel Fitjar ....................................................................18 Figur 9 Utsnitt kommuneplanens arealdel Tysnes ................................................................18 Figur 10 Utsnitt kommuneplanens arealdel Os .....................................................................19 Figur 11 Dagens transportsystem .........................................................................................20 Figur 12 Oversikt ulukker 2004-2013, E39 Stord ..................................................................21 Figur 13 Utsyn over Bjørnafjorden mot Tysnes og Stord. Foto: S. Kløve-Graue, Statens vegvesen ..............................................................................................................................23 Figur 14 Bårdsundet A-område - utsyn mot aust. Foto: Atle Jenssen, Statens vegvesen ....24 Figur 15 Nordsjøsykkelruta. Kjelde: www.northsea-cycle.com/ .............................................25 Figur 16 Gul pærelav (Pyrenula occidentalis), ein karakteristisk art i boreonemoral regnskog. Foto: Idar Reistad, Statens vegvesen ...................................................................................26 Figur 17 Gardsanlegg frå mellomalder, Agdestein i Stord kommune. Foto: Atle Jenssen, Statens vegvesen .................................................................................................................28 Figur 18 Søreidsvågen på Tysnes. Foto: Atle Jenssen, Statens vegvesen ...........................30 Figur 19 Berggrunn N250. Kjelde: NGU ...............................................................................31 Figur 20 Aktsomhetskart. Kjelde: NVE Atlas .........................................................................33 Figur 21 Overordna straumnett. Kjelde: www.skl.as .............................................................34 Figur 22 Prinsipp for vegstandard H8 ...................................................................................35 Figur 23 Prinsippskisse tunnelprofil T9,5 ..............................................................................35 Figur 24 Havarinisje tunnelklase E .......................................................................................36 Figur 25 Prinsippskisse toplanskryss ....................................................................................36 Figur 26 Prinsipp spisskasse ................................................................................................37 Figur 27 Tårn ved nordre kryssing – same prinsipp ved alle kryssingsstadane .....................37 Figur 28 Tverrsnitt av prinsipp røyrbru med to røyr, gang- og sykkelveg under vegbane ......38 Figur 29 Døme på lyssetting og romutforming av gang- /sykkelbane. Ill. Snøhetta. ..............38 Figur 30 Døme på flytebru med seglingslei midtfjords ..........................................................39 Figur 31 Døme på TLP /Hengebru........................................................................................39 Figur 32 Prinsippskisse TLP med ring som vernar mot skipsstøyt. Skisse syner også prinsipp under havoverflata................................................................................................................40 Figur 33 Vurderte alternativ innleiingsvis .............................................................................43 Figur 34 Alternativ A – foreslått forkasta ...............................................................................45 Figur 35 Alternativ B .............................................................................................................47 Figur 36 Alternativ C – foreslått forkasta ...............................................................................49 Figur 37 Alternativ D .............................................................................................................51 Figur 38 Alternativ F .............................................................................................................54 Figur 39 Alternativ som er foreslått utgreidd vidare; B, D, E og F .........................................56 Figur 40 Skjematisk framstilling i konsekvensutgreiinga sitt innhald (illustrasjon: Statens vegvesen).............................................................................................................................58 Figur 41 Konsekvensvifte (frå Handbok V712)......................................................................60 Figur 42 Folketalsutvikling i Hordland 2026. Kjelde: Hordaland fylkeskommune, 2014a .......70 Figur 43 Hierarkisk framstilling av tiltak for å unngå negativ påverknad ved utbyggingsprosjekt. Figuren illustrerer at størst gevinst vert oppnådd ved å unngå eller avgrense, deretter avbøting eller kompensering som siste utveg. ........................................73 75 Statleg kommunedelplan med KU Side182 Planprogram E39 Stord-Os TABELLISTE Tabell 1 Alternativ som vert tilrådd utgreidd ........................................................................... II Tabell 2 Førebels framdriftsplan ............................................................................................ 7 Tabell 3 Folketalsutvikling i planområdet og nabokommunar ................................................16 Tabell 4 Inn- og utpendling i 2013 ........................................................................................17 Tabell 5 ÅDT på utvalde punkt .............................................................................................21 Tabell 6 ÅDT på ferjestrekningane innanfor planområdet .....................................................21 Tabell 7 Silingskriterium .......................................................................................................42 Tabell 8 Vurdering av A opp mot effektmål ...........................................................................44 Tabell 9 Vurdering av B opp mot effektmål ...........................................................................46 Tabell 10 Vurdering av C opp mot effektmål .........................................................................48 Tabell 11 Vurdering av D opp mot effektmål .........................................................................50 Tabell 12 Vurdering av E opp mot effektmål .........................................................................52 Tabell 13 Vurdering av F opp mot effektmål .........................................................................53 Tabell 14 Alternativ som vert tilrådd utgreidd ........................................................................55 Tabell 15 Aktuelle tema for lokal og regional utvikling henta frå V712 Konsekvensanalysar .71 76 Statleg kommunedelplan med KU Side183 Planprogram E39 Stord-Os Delstrekning Tal VEDLEGG IA – Overordna verdivurdering av ikkje-prissette tema Fagtema Landskapsbilete Nærmiljø og friluftsliv Naturmangfald Kulturmiljø Naturressurs Delalternativ 1 Ådland - Agdestein 1A-F Liten Liten Liten Middels Stor 2 Agdestein - Flatråker 2A Middels Middels Liten Middels Middels 3 Agdestein -Drange 2B Middels Liten Middels Middels Agdestein - Bårdsundet vest 2C Liten Middels Stor Middels Middels 5 Agdestein -Flatråker 2D Middels Middels Liten Middels Middels 6 Agdestein -Drange 2E Middels Liten Middels Middels 7 Agdestein -Flatråker 2F Middels Middels Liten Middels 8 Flatråker -Bårdsundet øst - Storavatnet 3A Stor Stor Stor Middels 9 Drange - Bårdsundet vest - Gjøvåg 3B Stor Stor Middels Stor Middels Bårdsundet vest - Gjøvåg 3C Stor Stor Middels Stor Middels 11 Søreidsvika om Uggdalsdalen 3D Middels Middels Middels Stor 12 Søreidsvika om Uggdalseidet 3E Middels Middels Liten Middels Middels 13 Flatråker – Søreid Bårdsundet vest 3F Middels Middels Stor Stor Middels 14 Storavatnet -Vernøyane 4A Stor Stor Stor Stor Middels 15 Gjøvåg-Svarvhelleholmen 4B Liten Middels Liten Liten Middels Gjøvåg-Svarvhelleholmen 4C Liten Middels Liten Liten Middels 17 StoravatnetSvarvhelleholmen 4D Middels Middels Liten Liten Middels 18 Storavatnet Svarvhelleholmen 4E Liten Middels Liten Liten Middels 19 Gjøvåg-Svarvhelleholmen 4F Liten Middels Liten Liten Middels 20 Bjørnafjorden aust 5A Stor Middels Liten 1) Ingen Middels 21 Bjørnafjorden vest 5B Stor Stor Liten 1) Ingen Middels 22 Bjørnafjorden vest 5C Stor Stor Liten 1) Ingen 23 Bjørnafjorden vest 5D Stor Stor Liten 1) Ingen Middels 24 Bjørnafjorden vest 5E Stor Stor Liten 1) Ingen Middels 25 Bjørnafjorden vest 5F Stor Stor Liten 1) Ingen Middels 26 Bjørnatrynet-Moberg 6A Middels Stor Stor Middels Middels 27 Søre Øyane-Moberg 6B Middels Stor Middels Middels 28 Ramsholmen – BjørnenMoberg 6C Middels Stor Stor Middels 29 Søre Øyane-HalhjemMoberg 6D Middels Stor Middels Stor 30 Søre Øyane-Moberg 6E Middels Stor Middels Middels Middels 31 Søre Øyane-Moberg 6F Middels Stor Middels Middels Middels Daglinje Moberg-Svegane 7 A-F Liten Stor Middels Liten Liten 1 4 10 2 3 16 4 5 6 32 7 1) Har for lite data til å vurdera det marine mangfaldet. Men so langt ingen registreringar. A Statleg kommunedelplan med KU Side184 Middels Middels Middels Middels Stor Middels Middels Middels Middels Planprogram E39 Stord-Os VEDLEGG IB – Kart til overordna verdivurdering B Statleg kommunedelplan med KU Side185 Planprogram E39 Stord-Os VEDLEGG II - Silingsgrunnlag Alternativ: Effektmål: Kortare reisetid mellom Stord og Os Unngå uheldig verknad Natur- friluftsliv Unngå uheldig verknad Naturmangfald Alternativ A Alternativ B Alternativ C Alternativ D Alternativ E Alternativ F Xm Liten skilnad Xm Liten skilnad Xm Liten skilnad Xm Liten skilnad X m /tid Liten skilnad X m /tid Liten skilnad Tysnes: • Kryssing i randsonen av Flatråkervassdraget (regionalt viktig strandsone, B- område). • Kryssing i «kjernen» av Bårdsundet (regionalt svært viktig strandsone, A- område) vil føre til store inngrep, fragmentering og redusert kvalitet for området. • Vil delvis stykke opp det heilskaplege friluftsområdet Gjøvågsvarden (lokalt viktig markaområde, C-område) som strekker seg frå fjord til fjell. Relativt sårbart for tiltak på austsida av området. • Tilsvarande som for Bårdsundet vil kryssing tvers gjennom Vernøyane (regionalt svært viktig strandsone, A-område) føre til negative verknader. Områdane Flatråker, Bårdsundet og Vernøyane er alle viktige for aktivitetar knytt til strandsonen. Flatråker er relativt sårbart, medan Bårdsundet og Vernøyane er svært sårbare for store (samferdsels)tiltak. Os: • Ilandføring av bru i Bjørnatrynet (regionalt viktig markaområde, Bområde). Vidare i tunnel til Moberg. Forankring og tunnelpåhugg/portal vil føre til reduserte kvaliteter for markaområde Bjørnatrynet, men er truleg moderat robust for store (samferdsels)tiltak. Tysnes: • Kryssing av Bårdsundet (regionalt svært viktig friluftsområde, Aområde) i vest, mot ytterkant av området. Relativt sårbart, men truleg noko meir robust enn A alternativet. Senketunnelvariant vil ha minst negative verknader. • Vil delvis stykke opp det heilskaplege friluftsområdet Gjøvågsvarden (lokalt viktig markaområde, C-område) som strekker seg frå fjord til fjell. Moderat robust på vestsida av Gjøvågsvarden. Os: Ilandføring av bru som dykkar ned i senketunnel ved Røtinga (regionalt svært viktig friluftsområde, Aområde). Svært sårbart område, men senketunnel vil ha noko mindre negative verknader Fitjar: • Nærføring til lokalt viktig strandsoneområde (C-område) Færøysund. Moderat robust. Tysnes: • Følg same linje som B alternativet over Rekstern, men kryssing av Langenuen i nord medfører at det ikkje er teknisk mogleg med ev. senketunnel under Bårdsundet. Legg samstundes til grunn kryss på Flygansvær, noko som kan føre til akkumulert negativ verknad då det vil vere ytterligare behov for utviding av dagens veg (ny fylkesveg). Os: • Nærføring til Indre skjergard Os (regionalt viktig strandsone, Bområde) samt Røtinga (regionalt svært viktig strandsoneområde, Aområde). Kryssar i ytterkant av Innerøya friluftsområde (regionalt svært viktig strandsoneområde, Aområde) før ilandføring av bru på vestida av Bjørnaåsen i Bjørnatrynet markaområde (regionalt viktig, B-område), og vidare i tunnel til Moberg. Områdane er svært sårbare. Tysnes: • Kryssing i randsonen av Flatråkervassdraget (regionalt viktig strandsone, B- område) på tre stader. Relativt sårbart. • Kryssing i ytterkant av Stølafjellet i aust (dagsone og tunnel) og i randsonen av Vestrefjellet (lokalt viktig markaområde, C-område). Områdane er høvesvis moderat robust og relativt sårbart. • Nærføring til Tømmeråsen (regionalt viktig markaområde, Bområde). Relativt sårbart. • Kryssing i bru over Søreidsvika gjennom strandsoneområdet Søreidsvika nord (lokalt viktig, Cområde). Nærføring til strandsoneområdet Søreidsvika (regionalt viktig, B-område). Relativt sårbart. • Kryssing i randsone av Gjøvågsvarden (lokalt viktig markaområde, C-område), delvis i dag/delvis i tunnel. Moderat robust. Os: • Kryssing i dagen tvers gjennom Røtinga (A-område), Indre skjergard Os (B-område) og Innerøya (A-område) før ilandføring av bru på Halhjem vidare i tunnel til Moberg. Områdane er svært sårbare. Tysnes: • Kryssing i randsonen av Stølafjellet i vest, både dagsone og tunnel (lokalt viktig markaområde, C-område). Moderat robust. • Nærføring til Tømmeråsen (regionalt viktig markaområde, Bområde). Relativt sårbart. • Kryssing i bru over Søreidsvika gjennom strandsoneområdet Søreidsvika nord (lokalt viktig, Cområde). Nærføring til strandsoneområdet Søreidsvika /regionalt viktig, B-område). Relativt sårbart. • Kryssing i randsone av Gjøvågsvarden (lokalt viktig markaområde, C-område), delvis i dag/delvis i tunnel. Moderat robust. Os: • Ilandføring av bru som dykkar ned i senketunnel ved Røtinga (regionalt svært viktig friluftsområde, A-område). Svært sårbart, men senketunnel vil ha noko mindre negative verknader. Tysnes: • Kryssing i randsonen av Flatråkervassdraget (regionalt viktig strandsone, B- område). Relativt sårbart. • Kryssing i tunnel i ytterkant av Stølafjellet vest (lokalt viktig markaområde, C-område). Moderat robust. • Nærføring til strandsoneområdet Søreidsvika (regionalt viktig, Bområde). Relativt sårbart. • Kryssing av Bårdsundet (regionalt svært viktig friluftsområde, Aområde) i vest, mot ytterkant av området. Relativt sårbart, men truleg noko meir robust enn A alternativet. Senketunnelvariant vil ha minst negative verkander. • Vil delvis stykke opp det heilskaplege friluftsområdet Gjøvågsvarden (lokalt viktig markaområde, C-område) som strekker seg frå fjord til fjell. Moderat robust på vestsida av Gjøvågsvarden. Os: Ilandføring av bru som dykkar ned i senketunnel ved Røtinga (regionalt svært viktig friluftsområde, A-område). Svært sårbart. men senketunnel vil ha noko mindre negative verknader Søraust i Bårdsundet: Boreonemoral regskog, mange trua artar med særleg stor nasjonal forvaltningsinteresse. Elvemusling i Kvernvikelva. Heile nedslagsfeltet til vassdraget er viktig. Verneverdig strandeng ved Straumtjørna nordaust for Hopesundet. Sjeldan lavflora på Bjørnatrynet. Freda art litt nordaust for Bjørnatrynet. Viktig naturtype på Børtveit. Nokre førekomstar av boreonemoral regnskog nord for Bårdsundet. Viktige områder vest for Frøkjedalsvatnet og Flygansvær. Variant med senketunnel Bårdsundet gjev litt mindre konflikt enn veg i dagen. Viktig naturtype på Børtveit. Viktig naturtype ved Levåg-Færøysund. Bårdsundet som for alternativ B. Alternativet vil og til ein viss grad råka viktige naturtypar på Bjørnen. Råkar to områder viktig for fugl, vest for Stemmtjønna og TømmeråsenHeie. Freda art i Søreidstjørna. Råkar område viktig for fugl ved Tømmeråsen-Heie. Freda art i Søreidstjørna. Viktig naturtype sør for Beltestad.Svartorskog med raudlista lavartar. Bårdsundet som for alternativ B. Moberg/Ulvenvatnet i Os: Som alternativ A Moberg/Ulvenvatnet i Os: Som alternativ A Moberg/Ulvenvatnet i Os: Som alternativ A Moberg/Ulvenvatnet i Os: Riktt fugleliv med stor forvaltningsinteresse på søraustlege delar av Ulvenvatnet. Utvalgt Moberg/Ulvenvatnet i Os: Som alternativ A C Statleg kommunedelplan med KU Side186 Moberg/Ulvenvatnet i Os: Som alternativ A Planprogram E39 Stord-Os naturtype (slåttemark) ved Vaktdal Unngå uheldig verknad Kulturminne Tysnes: • Kulturmiljø på Økland og Flatråker beståande av nyare tids kulturminne. Vegline og vegkryss vil splitte opp og forstyrre desse. • For kulturmiljøa på begge sidene av Søreidvågen vil det vere negativt med ei brukryssing over vågen i tillegg til ny vegline gjennom området. • Ved Bårdsundet aust og Vernøyane er det uforstyrra kulturmiljø av stor verdi, med fleire førekomstar av automatisk freda kulturminne. Området er ope og sårbart, og tiltak her vil ha stor påverknad på kulturmiljøa her. Betre mobilitet mellom kommunane Uheldig for Fitjar med bru i sør. Kjeda /samanhengande buog arb.område Liten skilnad Løysing for gåande /syklande bruer God arkitektur. Kan arkitektur gjere situasjonen betre enn i dag, eller ikkje?. Kan arkitektur tilføre noko positivt, eller kan dagens situasjon ikkje erstattast av noko betre? Stord: • Kulturmiljø ved Agdestein, Jektevik og Børtveit vil verte negativt påverka av ny trase for E39 gjennom området. • Vegkryss på Mehammar vil ha negativ påverknad på kulturmiljøet her, som består av nyare tids kulturminne. Tysnes: • I området ved Nese, Drange og Kongsvik er det viktige nyare tids kulturmiljø, mellom anna med gjestgjevarstaden Neshamn. Vegline gjennom området med nytt kryss på Drange, vil verke øydeleggjande på miljøa her. • Det er fleire viktige førhistoriske og nyare tids kulturminne ved Bårdsundet vest. Kulturminna ligg meir eller mindre uforstyrra av moderne aktivitet, og har såleis stor autentisitet og opplevingsverdi. Konflikt i høve til ny E39 kan her verte unngått med senketunnel. • Militærhistorisk kulturminne på Svarvhella vil verte påverka av vegline og forankringspunkt til bru over Bjørnafjorden. Stord: • Kulturmiljø ved Agdestein, Jektevik og Børtveit vil verte negativt påverka av ny trase for E39 gjennom området. Fitjar: • Alternativet medfører at E39 vil gå i ny trase langs austsida av Fitjar, og vil her råke mange av kulturmiljøa på denne strekninga. Området er bratt og trongt, og vegline i dag vil ha stor påverknad på dei små og sårbare kulturmiljøa her. Tysnes: • Det er fleire viktige førhistoriske og nyare tids kulturminne ved Bårdsundet vest. Kulturminna ligg meir eller mindre uforstyrra av moderne aktivitet, og har såleis stor autentisitet og opplevingsverdi. Nytt vegkryss ved Flygansvær vil gjere det umogleg med senketunnel under Bårdsundet. • Militærhistorisk kulturminne på Svarvhella vil verte påverka av vegline og forankringspunkt til bru over Bjørnafjorden. Tysnes: • Kulturmiljø på Økland og Flatråker beståande av nyare tids kulturminne. Vegline og vegkryss vil splitte opp og forstyrre desse. • I Uggdalsdalen finn ein eit av dei viktigaste kulturmiljøa i Tysnes, med førhistorisk gravfelt, hellelagt veg, hôlveg, tuft, m.m. saman med kulturminne frå nyare tid. • Det er også viktige kulturmiljø ved Nordbustad, Rolse, Myklestad, Økland og Heie, som alle vil verte påverka i større eller mindre grad av dette alternativet. • Militærhistorisk kulturminne på Svarvhella vil verte påverka av vegline og forankringspunkt til bru over Bjørnafjorden. Os: • Viktig nyare tids kulturmiljø ved Kvalesundet vil verte negativt påverka av ny E39 i dagline gjennom området. Stord: • Kulturmiljø ved Agdestein, Jektevik og Børtveit vil verte negativt påverka av ny trase for E39 gjennom området. • Vegkryss på Mehammar vil ha negativ påverknad på kulturmiljøet her, som består av nyare tids kulturminne. Tysnes: • I området ved Nese, Drange og Kongsvik er det viktige nyare tids kulturmiljø, mellom anna med gjestgjevarstaden Neshamn. Vegline gjennom området med nytt kryss på Drange, vil verke øydeleggjande på miljøa her. I tillegg vil alternativet òg ha brukryssing over Drangsvågen. • Kulturmiljøet ved Støle/Søreid inneheld fleire førhistoriske kulturminne i ope og velhalde kulturlandskap. Ei ny vegline gjennom området vil ha stor påverknad på kulturminna her. • Viktige kulturmiljø ved Rolse, Myklestad, Økland og Heie vil alle verte påverka av alternativet. • Militærhistorisk kulturminne på Svarvhella vil verte påverka av vegline og forankringspunkt til bru over Bjørnafjorden. Tysnes: • Kulturmiljø på Økland og Flatråker beståande av nyare tids kulturminne. Vegline og vegkryss vil splitte opp og forstyrre desse. • Kulturmiljøet ved Støle/Søreid inneheld fleire førhistoriske kulturminne i ope og velhalde kulturlandskap. Ei ny vegline gjennom området vil ha påverknad på kulturmiljøet. • Det er fleire viktige førhistoriske og nyare tids kulturminne ved Bårdsundet vest. Kulturminna ligg meir eller mindre uforstyrra av moderne aktivitet, og har såleis stor autentisitet og opplevingsverdi. Konflikt i høve til ny E39 kan her verte unngått med senketunnel. • Militærhistorisk kulturminne på Svarvhella vil verte påverka av vegline og forankringspunkt til bru over Bjørnafjorden. Uheldig for Tysnes, må til kryss Flygangsvær Uheldig for Fitjar med bru i sør. Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad. Formålstenleg over bruene, lokalvegnett store delar Liten skilnad. Same vurdering som A Liten skilnad. Same vurdering som A Liten skilnad. Same vurdering som A Liten skilnad. Same vurdering som A Liten skilnad. Same vurdering som A Flatråker. Uheldig å krysse vatnet ved Flatråker. God arkitektur kan i dette tilfellet vanskeleg kompensere for inngrep i eit vassdrag med låg tåleevne, og vassdraget er avhengig av ramma rundt for å fungere som eit stille og heilskapleg landskapsrom. Drange, avhengig av løysing, og alternativ/variant. Bårdsundet. Bru må spele med brua over Langenuen. Drange-Uggdal. Uheldig linjeføring på tvers av fjord- og dallandskapet. Barriere mot sjøen. Bruløysing Bårdsundet Kryss Flygansvær kan vere uheldig ift plassering, og vil også medføre ny lokalveg/fylkesveg austover på Tysnes. Flatråker. Uheldig å krysse vatnet ved Flatråker, og i tillegg over Norbustadvatnet. God arkitektur kan i dette tilfellet vanskeleg kompensere for inngrep i to vassdrag med låg tåleevne, og vassdraga er avhengig av ramma rundt for å fungere som stille og heilskaplege landskapsrom. Flatråker. Uheldig å krysse vatnet ved Flatråker. God arkitektur kan i dette tilfellet vanskeleg kompensere for inngrep i eit vassdrag med låg tåleevne, og vassdraget er avhengig av ramma rundt for å fungere som eit stille og heilskapleg landskapsrom. Bårdsundet . Uheldig bruplassering. Søre Øyane – avhengig av god landing og landskapsforming. Bjørnefjorden – avhengig av bruval og linjeestetikk. Vernøyane Bruplassering aust i Bjørnafjorden kan vere uheldig kryssing av fjordbassenget. Bruer på Moberg, og nærføring til vatnet og eksisterande veg. Bruer på Moberg, og nærføring til vatnet og eksisterande veg. Halhjem og øyane utanfor. Bruer på Moberg, og nærføring til vatnet og eksisterande veg. Fin brukryssing av Langenuen, og god reiseoppleving for sykkelrute om Fitjar. Uggdal – avhengig av linjeval og barrieregrad. Heie og Økland – økt barriere og stor nærføring i småskala landskap/kulturlandskap. Bjørnefjorden – avhengig av bruval og linjeestetikk. Bruer på Moberg, og nærføring til vatnet og eksisterande veg. D Statleg kommunedelplan med KU Side187 Uggdal – avhengig av linjeval og barrieregrad. Heie og Økland – økt barriere og stor nærføring i småskala landskap/kulturlandskap Bjørnefjorden – avhengig av bruval og linjeestetikk. Bruer på Moberg, og nærføring til vatnet og eksisterande veg. Bruviadukt over Søreid med kryssløsning til lokalvegnett, avhengig av utforming. Søreid-Færavåg: linje på tvers av landskapsformer. Bruløysing Bårdsundet Bjørnefjorden – avhengig av bruval og linjeestetikk. Søre Øyane – avhengig av god Planprogram E39 Stord-Os landing og landskapsforming. Bruer på Moberg, og nærføring til vatnet og eksisterande veg. Andre data: Lengde bruer* Alternativ A 12 920 m (25 %) Alternativ B Alternativ C 8400 m (16 %) Alternativ D Alternativ E Alternativ F 10 370 m (20 %) 10 570 m (20 %) 10 750 m (20 %) (Senketunnelvariant) 8920 m (16 %) 16 810 m (32 %) 20 500 m (39 %) 20 000 (38 %) (Senketunnelvariant) 20 660 m (38 %) 52 520 m 52 400 m 52 950 m (Senketunnelvariant) 54 800 m (Senketunnelvariant) 8200 m (16 %) Lengde tunnelar 15 700 m (31 %) 18 310 m (35 %) (Senketunnelvariant) 20 260 m (39 %) Total lengde 51 200 m 52 550 m (Senketunnelvariant) 52 500 m Moglege kryss og påkopling fylkesvegar Førland (Stord) Økland (Tysnes) Færavåg eller Hope (Tysnes) Svegatjørn (Os) Førland (Stord) Mehammar (Stord) Drange eller Færavåg (Tysnes) Gjøvåg (Tysnes) Svegatjørn (Os) Førland (Stord) Engjavik (Fitjar) Flygansvær (Tysnes) Gjøvåg (Tysnes) Svegatjørn (Os) Førland (Stord) Økland (Tysnes) Uggdal (Tysnes) Gjøvåg (Tysnes) Svegatjørn (Os) Førland (Stord) Mehammar (Stord) Drange (Tysnes) Uggdal (Tysnes) Gjøvåg (Tysnes) Svegatjørn (Os) Førland (Stord) Økland (Tysnes) Søreid (Tysnes) Gjøvåg (Tysnes) Sykkelvegar Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Drift /vedlikehald Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Liten skilnad Trafikktryggleik Utforma i tråd med vegnormalane. Utforma i tråd med vegnormalane. Utforma i tråd med vegnormalane. Utforma i tråd med vegnormalane. Utforma i tråd med vegnormalane. Utforma i tråd med vegnormalane. Kollektivtrafikk Haldeplassar ved kryssa Haldeplassar ved kryssa Haldeplassar ved kryssa Haldeplassar ved kryssa Haldeplassar ved kryssa Haldeplassar ved kryssa Skredfare Små problem, byggbart Små problem, byggbart Små problem, byggbart Små problem, byggbart Små problem, byggbart Klimaendringar Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Må vurdere i planforslag Høgspent over Langenuen –flyttast? Høgspent over Reksteren? Høgspent over Reksteren? Høgspent over Reksteren? Høgspent over Langenuen –flyttast? Andre høgspent? Køyrekostnad Forsvarsinteresser Indre delar av Bjørnafjordenbassenget er svært viktig øvingsområde for Sjøforsvaret Kraftlinjer Høgspent over Langenuen –flyttast? Høgspent over Reksteren? Høgspent over Reksteren? Høgspent over Reksteren? *Kryssing av Bjørnafjorden er ikkje inkludert i brulengdene E Statleg kommunedelplan med KU Side188 Statens vegvesen Region vest Prosjektavdelinga Askedalen 4 6863 LEIKANGER Tlf: (+47 915) 02030 firmapost-vest@vegvesen.no Trygt fram sammen vegvesen.no Side189 Fitjar kommune Arkivkode: Saksmappe: 2015/525 Sakshandsamar: Wenche Tislevoll Dato: 05.06.2015 SAKSFRAMLEGG Opprop ny politireform - endra politidistrikt Utval sak Utval Møtedato 61/15 Formannskapet 10.06.2015 Bakgrunn: Det vert synt til framlegg til ny politireform. Sunnhordlandskommunane kjem dårleg ut dersom reformen vert vedteke slik den no ligg føre. Fitjar, Stord og Bømlo er no ein del av Rogaland politidistrikt. Når forventede transportløsninger er på plass, blir kommunene Fitjar, Stord og Bømlo i Hordaland innlemmet i Vest politidistrikt. Dette skal vurderes selv om byggingen ikkje er i gang innan 2023. På bakgrunn av ovannemnde vel Fitjar kommune å komme med slikt; Framlegg til uttale: Fitjar kommune er skuffa over at dei einstydande signala som me har sendt som gjeld politireform ikkje er blitt høyrt. Det er ikkje ynskjeleg at kommunane Bømlo, Stord og Fitjar blir lagt til Rogaland, med politimester i Stavanger. Sunnhordland er ein naturleg del av Hordaland, og mykje av beredskapsarbeidet er knytt opp mot Hordaland. Me samarbeider nordover mot Bergen i mange ulike samanhengar, mot Haugaland i nokre, mot Stavanger særs lite. Fitjar kommune er uroa over at når Stord lensmannsdistrikt blir styrt frå Stavanger, vil Sunnhordland bli skadelidande, både ved manglande kjennskap til området vårt, og fordeling av ressursar internt i distriktet. Det at vedtaket er mellombels forsterkar denne situasjonen. Fitjar kommune blir ein utkant i politidistriktet, og krev at me er sikra gode og trygge polititenester for innbyggjarane våre. Meir synleg politi og krav til responstid må overhaldast. Det må sikrast at Stord lensmannsdistrikt har gode administrative og sivile funksjonar, samt førebyggande avdeling Atle Tornes Rådmann Side190 Fitjar kommune Arkivkode: Saksmappe: 2015/483 Sakshandsamar: Anne Berit Hovstad Johansen Dato: 28.05.2015 SAKSFRAMLEGG Gjennomgang av ressursbruk på pleie- og omsorg 2015. Utval sak Utval Møtedato 24/15 Utval for Oppvekst og omsorg 02.06.2015 62/15 Formannskapet 10.06.2015 Bakgrunn: Fitjar kommune har gjennom fleire år hatt sterk auke i ressursbruken på pleie- og omsorg. Kostnadene især på FBB syner urovekkjande auke på alle vikarpostar. Forklaringa åleine ligg ikkje på sjukefråvære. Og ein veit ikkje om det er underbudsjettering eller anna forklaring. Erfaringstala kan jo tyda på at budsjetta er for låge når ein brukar for mykje, og må erstatte alt fråvære. Ein har og mindre bemanning på helg. Nytilsette folk som kjem frå andre kantar i landet erfarer at FBB er ein veldig travel arbeidsplass, med mange ulike pasientutfordringar. Og leiinga kan ikkje forsvare lågare drift ut frå pasienttal og driftsmessige utfordringar. Fitjar ligg høgt på plasser med heildøgnsomsorg. Dette er tal som dekker både FBB og Havnahuset. Siste åra har kostnadene pr. plass vorte noko meir utjamna når me samanliknar oss med andre. Me veit at Fitjar kommune har større utfordringar enn mange andre kommunar med mange brukarar med ressurskrevjande behov. Høgt tal på timar pr. brukar i heimetenestene er såleis lett å forklare. Kommunen har hatt diverse gjennomgangar av drifta: Deloitte gjennomførte i 2011 ein forvaltningsrevisjon i heile pleie –og omsorgsavdelinga i Fitjar kommune. Det var ein konklusjon i 12 punkt, som administrasjonen gjekk nøye gjennom, men hovud konklusjonen var, mange heildøgnsplassar, dyre tenester. Høgt timetal pr. brukar i heimetenesta. I 2010 nytta ein RO –senteret dvs ressurssenter for omsorgstenester til ein gjennomgang av KOSTRA tala i kommunen som då indikerte at me låg svært høgt i ressursar pr. brukar. Enno nokre år før dette hadde me eit firma som heitte Medvita inne for å sjå på ressursbruk og organisering. Begge rapportane styrka vår oppfatning om kommunen sine utfordring når det gjeld mange brukarar med ressurskrevjande behov. Vurdering: Korleis ligg me an no? KOSTRA tala for 14 viser framleis at me ligg noko høgt i utgiftsnivå. Side191 Fitjar N. driftsutg. per innbyggjar Heildøgnplassar per innb. 80+ Utg. per opphaldsdøgn institusjon 21 182 Bømlo 17 590 Stord 14 987 40 28 28 4 364 3 017 3 318 Me brukar enno meir utgifter til ressurskrevjande brukarar med auka bemanning. Ute på einingane vert det hevda at ein har for liten grunnbemanning, og for lite ressursar til spesialisert rehabilitering og krevjande brukarar, samt pallistiv behandling. Det vert og vist til manglande støttefunksjonar, merkantil og økonomi. Det er og behov for ein ny leiarfunksjon for PU tenesta. Administrasjonen meiner ein ny gjennomgang med eigne folk kan vera vanskeleg, ein ser problem og ikkje løysingar, for ein kjenner på at den daglege drifta er krevjande. Me har derfor tenkt at me treng hjelp av konsulent eller andre dersom det skal vera ein ny gjennomgang av pleie- og omsorg. Korleis skal ei bestilling av konsulent vera? Det må ut på anbod og me må då lage ei god bestilling, og spesifisera kva vil me oppnå. Skal me sjå på tildelingspraksis, ligg me for høgt i forhold til andre? Dersom ein skal tenke omstilling og tilpassing til framtida, må ein gå djupt inn i dette, då ein vil få fleire yngre med store behov og fleire eldre om få år. Ein ny gjennomgang kan til dømes ta utgangspunkt i siste forvaltningsrevisjonsrapport. Framlegg til vedtak/tilråding: Utvalet for oppvekst og omsorg ber Formannskapet om ei løyving på inntil kr. 200 000 til ein gjennomgang av drifta på pleie- og omsorgstenestene. Løyvinga skal gå til kjøp av konsulenttenester, og administrasjonen får fullmakt til å lage kriterier for utlysing av tilbod til konsulent. Løyvinga vert å ta av tilleggsposten. Behandling i Utval for Oppvekst og omsorg - 02.06.2015: Vedtak: (Samrøystes) Som framlegg. Atle Tornes Rådmann Side192 Fitjar kommune Arkivkode: Saksmappe: 2015/354 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 08.06.2015 SAKSFRAMLEGG Ekstra årsmøte i Fitjar kraftlag Utval sak Utval Møtedato 63/15 Formannskapet 10.06.2015 Vedlegg: 1. Innkalling til årsmøte 2015. 2. Informasjonsskriv til eigarar dagsett 27. mai 2015. Bakgrunn: Det er lyst til ekstraordinært årsmøte i Fitjar kraftlag 18. juni 2015 med hovudsak: • Emisjon i SKL. Det er sendt ut eit informasjonsskriv dagsett 27. mai 2015, som omfattar informasjon om mange saker, men som ikkje går i djupna i nokon av sakene. I tillegg til emisjonen i SKL, også andre viktige saker, som konsernorganisering og eventuell etablering av nytt nettselskap. Vurdering: Den lokale eigarskapen i Fitjar kraftlag er særs viktig for Fitjar-samfunnet. Og dette er ei særs viktig sak for Kraftlaget. Kommunens om største eigar må stilla på årsmøtet og ha ei meining om dette, sjølv om me bere har to stemmer (Kommunen og museet). Administrasjonen har ikkje fått annan informasjon enn det som går fram av orienteringsskrivet. Det er naturleg for oss å setja saka på sakskartet til møtet 10. juni, og prøva å få ein representant frå kraftlaget til å orientera i møtet. Framlegg til vedtak: Saka vert lagt føre utan tilråding. Atle Tornes Rådmann Side193 Side194 Side195 Side196 Fitjar kommune Arkivkode: 037 Saksmappe: 2015/527 Sakshandsamar: Atle Tornes Dato: 08.06.2015 SAKSFRAMLEGG Eigedomsselskapet Gamle Fitjar Tinghus as (GFT), ny leigekontrakt med Fitjar kommune Utval sak Utval Møtedato 64/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Vedlegg: 1. Utkast til ny leigekontrakt med endringar. 2. Gammal leigekontrakt dagsett 13/12 2004. Bakgrunn: Eigedomsselskapet Gamle Fitjar Tinghus as(GFT) eig rådhuset. Aksjane er fordelte med 80 % på Fitjar kommune, og 20 % på Fitjar kraftlag. Den gjeldande leigekontrakten mellom Fitjar kommune og GFT vart inngått i 2005. Etter § 7.1 i kontrakten er han utgått 31.12.2007, men har likevel vore praktisert i tida etter, med basis i § 7.2, som opnar for to 4-årlege opsjonar. Formelt gjeld den gamle avtalen ut 2015, viss det ikkje blir laga ny avtale. Den årlege leigesummen har vore indeksregulert. Med basis i prinsippa i den gamle kontrakten vart det gjennomført sak (Sak PS 34/13 i kommunestyret 19 juni 2013)på ombygging av leigeobjektet(eigedommen), og prosjektet gjennomført. Kostnadene med oppgradering og ombygging vart aktivert i rekneskapen for 2013, og den nye leiga, vart sett i verk frå 1. januar 2014, som føresett i saka frå juni 2013. Det er no utarbeidd utkast til ny leigekontrakt, basert på eit utkast som har vore til høyring hos aksjonærane, som er bearbeidd av administrasjonen, men ikkje er styrebehandla i selskapet. Handsaminga i kommunestyret blir dermed ikkje basert på ein endeleg kontrakt, men kommunestyret kan godkjenne prinsippa som er nedfelte i kontrakten, og gje fullmakt til ordførar/rådmann å avklara detaljar i kontrakten etter tingingar med selskapet. Viktige prinsipp i den nye kontrakten er som fylgjer: Ny kontrakt skal gjelda frå 1. januar 2014. Leiga er oppdatert til ny leige som føresett i sak 34/13, og indeksregulert i samsvar med § 2.1 Leigetida er sett til 12 år, med opsjon for leigetakar på 2 periodar a 4 år, til saman 20 år. Det samsvarar med nedbetalingstida på nytt lån som vart teke opp i 2013, med kommunal garanti, til refinansiering av eldre lån, og finansiering av dei nye investeringane i selskapet. Drøftinga mellom aksjonærane var basert på fylgjande, jf mail av 28 januar 2015, til styremedlemmene og kraftlaget: Her kjem eit forslag til oppdatering og forenkling av husleigekontrakten. Eg har brukt Side197 den gamle kontrakten og oppdatert det som er nødvendig. Alle endringar som eg vil behalda/ha inn er markerte med raudt. Det som er markert med blått vil eg ta ut. Nokre av paragrafane synest eg framleis er tunge, og me kunne ha justert noko meir enn det eg har markert: Såleis kan ein ta ut § 9.2 og 9.3, 10.1 om mishald, 6.1 avsnitt 3 og 4 viss me ynskjer det. Det er og mogleg å forenkla pkt 4, men noko av det som står der må stå, og dermed er det enklast å la alt stå. Husleiga vart avtalt i styremøte 22 mai 2014. Reguleringsklausulen er den same som me nytta i grunnlaget i mai, og basert på gjennomsnittleg indeks for åra før. T.d. blir ny leige frå 1 januar 968.000 X 136,9 (årsgj.snitt 2014)/134,2(årsgj.snitt 2013)= kr 987.475, som me kan runda av til kr 988.000. Me har ikkje snakka noko om lengda av kontrakten. Nedbetalingstida på lån er 20 år, og kommunen har garantert for dette. Det er såleis eit ynskje frå kommunen å ha 20 år. Dette har eg i § 7 laga til fast i 12 år, og 2 opsjonar a 4 år, til saman 20. Dette blir ei sak for styret og formannskapet. Me har praktisert kontraktsprinsippa frå 1 januar 2014. Elles har eg lagt til grunn prinsippa i budsjett for 2014(som ikkje er endra frå tidlegare), og vart handsama i styremøte 22/5 for §§ 2.2 og 2.3. Då høyrer eg frå dykk når de ha fått sett på saka. Mvh Det vart etter dette gjort nokre avtaletekniske endringar i kontrakten. I utkastet er endringar i høve gjeldande kontrakt markerte med raud farge, strykingar med blå farge: §§ 1, 2.1 (leigesum og betalingstidspunkt), 2.2. felleskostnader (er presisert), 5.1, 7.1 leigeperiode, 10.1 siste ledd. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera fylgjande vedtak: Kommunestyret godkjenner prinsippa som er nedfelte i utkastet til kontrakt. Ordførar/rådmann får fullmakt til å gjera mindre endringar i kontrakten etter tingingar med selskapet, og skriva under endeleg kontrakt. Ny kontrakt skal gjelda frå 1. januar 2014. Underskriven kontrakt skal leggjast fram for formannskapet til vitande. Atle Tornes Rådmann Side198 HUSLEIEKONTRAKT vedrørende KOMMUNEHUSET I FITJAR Mellom Eigedomsselskapet Gamle Fitjar Tinghus AS Organisasjonsnr.: 971 356 340MVA 5419 Fitjar som utleier (heretter "Utleier") og Fitjar Kommune Org.nr: 944073310 54 19 Fitjar som leietaker (heretter kalt "Leietaker") er det dags dato inngått nedenstående avtale om leie av kommunehuset i Fitjar kommune. Avtalen er gjort gjeldende fra l januar 2014 1. LEIEOBJEKTET Leieforholdet omfatter kommunehuset i Fitjar (heretter "Leieobjektet"), gnr. 65, bnr. 399 i Fitjar, anslagsvis brutto kontor- og fellesareal 1305 m2. Det ovenfor angitte leieareal er akseptert av begge parter som gjeldende for denne leieavtale. 2. LEIE, FELLESKOSTNADER, FORSIKRINGER OG GARANTIER 2.1 Leie og betaling av leie Leie betales med NOK kr 968.000 pr år. skrivernorskekronernihundreogsekstiåttetusen 00/100 . Leien indeksreguleres årlig med 100 % av stigning i Statistisk Sentralbyrås konsumprisindeks, eller dersom denne indeksen opphører, en annen tilsvarende offentlig indeks. Første regulering foretas per 1. januar 2015 med virkning for 2015. Som basis for reguleringen legges konsumprisindeks offentliggjort av Statistisk Sentralbyrå 15. desember året før regulering(= 2014 for 2015), med basis i indeks pr 15. desember 2013. Synker indeksen skjer det ingen reduksjon av leien. Side199 Den faste leien betales kvartalsvis etter regning fra utleier den første dag i månedene januar, april, juli og oktober, første gang 01.01.2014. Leien betales til Utleiers konto nr. 3546.07.00025 Rente ved forsinket betaling betales kun etter separat drøfting mellom leietaker og utleier. Merverdiavgift kommer i tillegg til leien. I den grad leietaker leier ut areal til personer eller næringsdrivende som ikke er momspliktig, skal deres forholdsmessige andel av fakturert beløp faktureres momsfritt fra utleier. Leietaker må holde seg orientert om leietaker er momspliktig og rapportere dette til utleier. 2.2 Felleskostnader Felleskostnader som inngår i den ordinære husleien: eiendomsskatt, offentlige avgifter, utvendig vedlikehold, vaktmester, regnskap og revisjon, finanskostnader, bankgebyr, mv. Leietaker plikter å tegne eget strømabonnement vedrørende de arealer som inngår i leieforholdet. Leietaker plikter å betale alle øvrige utgifter som påløper i forbindelse med leie og drift av leieobjektet, bl.a. strøm, rengjøring, indre vedlikehold, egne forsikringer. 2.3 Forsikringer m.v Utleier skal betale forsikring av selve bygningen. Det påhviler Leietaker å tegne forsikring av egen innredning og eget inventar og annen nødvendig forsikring for sin virksomhet, herunder eventuelt tegne avbruddsforsikring. 3. OVERTAGELSE 3.1. Leieobjektet overtas i den tilstand de befinner seg i ved leieavtalens inngåelse, og som fullgodt for at Leietaker skal utøve sin virksomhet. 4. FORANDRINGER I LEIEOBJEKTET 4.1 Utleiers rett til å foreta forandringer i leieobjektet Utleier har rett til å la utføre ethvert arbeid som måtte være hensiktsmessig eller nødvendig for å gjennomføre vedlikehold av Eiendommen. Utleier har videre rett til å foreta arbeider som medfører forandringer i lokalene som omfattes av denne leieavtale dersom dette finnes nødvendig av hensyn til Eiendommen, uten at det gir Leietaker rett til avslag i husleien, annen erstatning og/eller terminering av Husleiekontrakten. Dog må utleier ved slike arbeider ta nødvendige hensyn til leietakers drift. Videre har Utleier, om nødvendig rett til å føre ledninger, rør, kabler, ventilasjonskanaler og lignende gjennom Leieobjektet så vel som fellesarealene. Utleier skal dog ta tilbørlig hensyn til Leietaker, slik at Leietakers ulemper reduseres så langt som mulig. 4.2 Side200 4.2 Leietakers rett til å foreta forandringer av leieobjektet Leietaker har rett til å foreta ombygninger i Leieobjektet. Før slik ombygning gjennomføres, skal Leietaker skriftlig varsle Utleier med en angivelse av hvilke ombygningsarbeider som skal foretas. Ombygningsarbeider kan ikke settes i gang før Utleier skriftlig har samtykket til de beskrivelser av arbeidet som er gitt skriftlig av Leietaker. Det er uttrykkelig forutsatt fra Utleier og godkjent av Leietaker at nevnte foretatte investeringer i Leieobjektet tilhører Utleier og at det ikke skal svares vederlag til Leietaker for overtagelse av investeringene ved utløpet av Leiekontrakten, - eller ved Leietakers eventuelle mislighold av Husleiekontrakten dersom dette medfører fravikelse fra Leieobjektet forut for leieperiodens utløp. Leietaker kan dog fjerne fast inventar, skillevegger, dører, elektriske installasjoner, VVS-utstyr, himling, gulvbelegg o.a. som Leietaker har anbrakt eller latt anbringe i lokalene, og som er spesielle for Leietakers virksomhet. Leietaker er imidlertid forpliktet til - for egen regning -, å fjerne resultatet av arbeider som nevnt dersom Utleier krever det. Alle entreprisekontraktene og ferdigstillelsesgarantiene skal godkjennes skriftlig av Utleier før ombyggings- og innredningsarbeidene igangsettes. Kostnader som Leietakers ombygging og innredning av Leieobjektet måtte medføre dekkes i sin helhet av Leietaker. Utleier fraskriver seg for øvrig ethvert ansvar og eller risiko for gjennomføringen av Leietakers ombyggings- og innredningsarbeider, herunder ansvar og eller risiko for at arbeidet ikke utføres kontraktsmessig (bade med tanke på mangler så vel som forsinkelse), eller at Leietakers eiendeler eller Leieobjektet påføres skade. Det samme gjelder for ethvert annet tap Leietaker måtte bli påført i forbindelse med ombyggings- og innredningsarbeidene. Leietaker plikter på sin side å oppfylle denne leieavtale, uavhengig av om Leietakers ombyggings- og innredningsarbeider utføres kontraktsmessig eller ikke. Leietaker bærer risikoen og er ansvarlig for å innhente alle nødvendige tillatelser fra offentlige myndigheter i forbindelse med ombyggingen og innredningen av Leieobjektet. 5. 5.1 BRUKEN AV LEIEOBJEKTET Bruk av Leieobjektet Leieobjektet kan kun brukes til kontorer i forbindelse med kommunal og annen offentlig virksomhet. Leieobjektet kan ikke benyttes til andre formål uten Utleiers skriftlige forhåndssamtykke. Slikt samtykke kan ikke nektes uten saklig grunn. Dersom endret bruk tillates av Utleier, og dette medfører økning i eiendommens forsikringspremier eller utgifter for øvrig, skal disse økte utgiftene dekkes av Leietaker. Leieobjektet må ikke nyttes på en slik måte at eiendommens omdømme skades. Side201 Dersom Leietakers bruk av Leieobjektet medfører at det må gjennomføres endringer, påkostninger eller lignende i Leieobjektet som følge av offentlige pålegg eller forskrifter, bærer Leietaker risikoen for disse og bekoster og besørger selv alle tiltak som i denne forbindelse måtte være nødvendig. Det påhviler Leietaker på eget ansvar og for egen kostnad å svare for de tiltak som forsikringsselskap eller offentlige myndigheter kan komme til å kreve for at Leieobjektet skal kunne benyttes etter Leietakers hensikt, samt å skaffe alle nødvendige tillatelser som Leietakers virksomhet krever. 5.3 Husordensregler og instrukser for tekniske anlegg Leietaker plikter å følgje de husordensregler og instrukser for bruk av heiser og andre tekniske anlegg som Utleier med rimelighet finner å måtte innføre til enhver tid. Gjentatte brudd på disse bestemmelsene anses som mislighold av leieavtalen. 5.4 Erstatning Leietaker plikter å behandle Leieobjektet og eiendommen for øvrig med tilbørlig varsomhet, og er på objektivt grunnlag erstatningsansvarlig for skade som skyldes ham selv eller folk i hans tjeneste eller andre personer om Leietaker har gitt adgang til eiendommen, herunder kunder og leverandører. Utleier forbeholder seg rett til å stenge eiendommen midlertidig i nødstilfeller, f.eks. ved eksplosjons- eller brannfare. Ved slik stengning har Leietaker ikke krav på erstatning. 6. DRIFT OG VEDLIKEHOLD 6.1 Leietakers vedlikehold og fornyelsesplikt Leietaker er forpliktet til å gjennomføre og bekoste vanlig innvendig vedlikehold av de arealer som inngår i Leieobjektet. Vedlikeholdsarbeidene skal være av vanlig god håndverksmessig standard, og skal bl.a. omfatte vedlikehold av innvendige tak, innvendige vegger, vindusruter med innvendige karmer/rammer, dører, gulv, elektrisk anlegg, herunder også vannrør, samt sanitærutstyr. Det er i Utleiers interesse at Leieobjektet til enhver tid skal ha høy standard. Leieobjektet og det inventar og tilbehør som Leietaker lar anbringe skal derfor til enhver tid holdes i god og formålstjenlig stand med hensyn til vedlikehold, drift, sikkerhet og renhold. Utleier har rett til å kontrollere at det indre vedlikehold og fornyelse blir tilfredsstillende utført og kan forlange eventuelle mangler utbedret. Dersom Leietaker ikke oppfyller sin vedlikeholdsplikt og eller sin fornyelsesplikt, er Utleier berettiget til å la arbeidet bli utført for Leietakers regning. Leietaker må uten avslag i leie finne seg i at Utleier, etter rimelig forhåndsvarsel, lar foreta de reparasjoner, utbedringer og nyinnredninger som Utleier finner nødvendig som forsvarlig vedlikehold og modernisering. Dette gir ikke Utleier rett til å forandre innredning som er bekostet av Leietaker og som er godkjent av Utleier. 6.2 Leietakers meldeplikt ved skader Side202 Leietaker plikter straks skriftlig å melde til Utleier enhver skade som må utbedres. Unnlater Leietaker å gi slik melding, taper han mulig rett til erstatning, og er ansvarlig for all skade som måtte følge av forsinkelsen. 6.3 Offentlige pålegg Leietaker står til enhver tid ansvarlig ovenfor offentlig myndigheters krav og pålegg vedrørende Leieobjektet og Leietakers virksomhet for øvrig. 6.4 Utleiers vedlikehold Utleier er ansvarlig for alt utvendig bygningsmessig vedlikehold. Utleier forplikter seg til å inngå separat avtale om å benytte leietagers vedlikeholdspersonell under forutsetning av at deres tjenester tilbys til konkurransemessige vilkår. 7. LEIEFORHOLDETS VARIGHET OG FORLENGELSE AV LEIEFORHOLDET 7.1 Leieperiode Leieforholdet er tidsbegrenset og løper i 12 år regnet fra og med 01.01.2014, og utløper kl. 24.00 3l.12. 2025. 7.2 Forlengelse av leieforholdet Leietaker har rett til å forlenge leieforholdet etter utløpet av ovennevnte periode på samme vilkår for to leieperioder hver på 4 år. Vilkårene skal evalueres og evt. revideres ved oppstart av første av de 2 leieperiodene. Benytter Leietaker seg av sin rett til å forlenge leieforholdet med 2 leieperioder på 4 år, kan Leietaker etter utløpet av den disse to opsjonsperioder forlenge leieforholdet med ytterligere to leieperioder på 2 år. For disse to siste opsjonsperiodene fastsettes leievilkårene i henhold til markedsvilkårene på det aktuelle tidspunkt. Den markedstilpassede leien skal uansett ikke være lavere enn den indeksregulerte leien per utløpet av den foregående leieperiode. Hvis ikke skriftlig oppsigelse har skjedd senest tolv - 12 - måneder før utløpet av leieperioden, anses leieforholdet automatisk forlenget for nye 4 år. 8. FREMLEIE, OVERDRAGELSE 8.1 Fremleie Fremleie til nåværende leietakere er tillatt i den leieperioden det er gjort skriftlig avtale om. Fremleie til nye leietakere er ikke tillatt uten Utleiers skriftlige forhåndssamtykke. Slikt samtykke kan imidlertid ikke nektes uten saklig grunn. 8.2 Overdragelse Side203 Leietaker kan ikke overdra leieavtalen uten Utleieres skriftlige forhåndssamtykke. 9. OPPHØR 9.1 Leieavtalen faller bort hvis de leide lokaler blir ødelagt ved brann eller annen hendelig begivenhet. Blir lokalet restaurert med ny utleie for øyet og utan at ombygging skjer, skal den tidligere leier ha rett til ny leie. 9.2 Leietaker plikter ved leieforholdets opphør å stille de arealer som omfattes av leieforholdet til Utleiers disposisjon i ryddig og rengjort stand. Leietaker plikter senest ved opphør av leieforholdet å sørge for vedlikehold i samsvar med punkt 6 over. De aktuelle arealer skal for øvrig være i vanlig god handverksmessig stand på det tidspunkt de stilles til Utleiers disposisjon. Leietaker har ikke rett til å fjerne fastmonterte skap, tepper, vasker, rør, ledninger og annet fast inventar utover det som fremgår av pkt. 4.2. Leietaker har imidlertid plikt til å fjerne slikt inventar dersom Utleier krever det. I god tid før leieforholdets opphør, skal det avholdes en felles befaring mellom representanter for Utleier og Leietaker i Leieobjektet for å fastlegge eventuelle nødvendige arbeider for å bringe Leieobjektet i den stand det skal være ved tilbakelevering til Utleier. Utleier har rett til å sørge for rengjøring, rydding og vedlikehold for leietakers regning dersom Leietaker ikke oppfyller sine forpliktelser etter denne avtalen. 9.3 Utleier har rett til å vise frem Leieobjektet til potensielle leietakere de siste 24 måneder før leieforholdets opphør. Visning skal foretas innenfor Leietakers ordinære åpningstid og etter nærmere avtale med Leietaker. 10. 10.1 LEIETAKERS MISLIGHOLD / UTKASTELSE Mislighold Utleier har rett til å heve denne avtale dersom Leietaker vesentlig misligholder sine forpliktelser overfor Utleier. Betalingsmislighold skal alltid anses som vesentlig. Leietaker vedtar utkastelse uten søksmål og dom ved heving av Husleiekontrakten på grunn av vesentlig mislighold, jfr. lov om tvangsfullbyrdelse av 26. juni 1992 nr. 86 §13-2 (3) d. Dersom leien eller andre tilleggsytelser i henhold til Husleiekontrakten ikke betales ved forfall, vedtar Leietaker tvangsfullbyrdelse uten søksmål og dom, jfr. tvangsfullbyrdelseslovens § 13-2 (3) a. Likeledes vedtar Leietaker tvangsfullbyrdelse uten søksmål og dom dersom Leietaker ikke flytter ut etter leieperiodens opphør, -jfr. tvangsfullbyrdelsesloven § 132 (3) b. Leietaker har ikke rett til å bringe krav i motregning mot Utleiers krav på husleie Side204 eller andre pengekrav etter denne avtale, dog med unntak for krav hvor dette er skriftlig avtalt eller kravet har rettskraft. Leietaker plikter å erstatte utgifter og/eller tap som Utleier måtte bli påført som følge av mislighold fra Leietakers side. Dersom Utleier hever Husleiekontrakten iht. klausul 10.1 i denne Husleiekontrakt, skal Leietaker være ansvarlig for betaling av leie i den resterende del av leieperioden i inntil 1 år etter heving. Utleier kan i så fall kreve at Leietaker betaler resterende leie innen en - 1 – måned etter at Husleiekontrakten ble hevet. Dette gjelder dog ikke i den utstrekning tapet helt eller delvis dekkes ved at Utleier oppebærer leieinntektene. ***** Denne kontrakt er utferdiget i to - 2 -likelydende eksemplarer med vedlegg. Hver av partene beholder ett eksemplar. Fitjar, 17. juni 2015 ……………………………… For Eigedomsselskapet Gamle Fitjar Tinghus AS ………………………………. For Fitjar kommune Side205 Side206 Side207 Side208 Side209 Side210 Side211 Side212 Side213 Arkivkode: 153 Saksmappe: 2015/486 Sakshandsamar: Trond Salmo Dato: 05.06.2015 Fitjar kommune SAKSFRAMLEGG Revidert budsjett 2015 Utval sak Utval Møtedato 65/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Oversikt: Utvikling budsjett 2015: Tidlegare vedtak gjeld sakene: Formannskapet 15/15 – 16. mai arrangement i regi av ungdomsrådet Formannskapet 26/15 – Søknad om tilskot til Fitjarfestivalen 2015 Kommunestyret 21/15 – Fitjar kyrkjelege fellesråd – ny tenesteavtale frå 2015 Skjema 1A Opphavleg Effekt lokal Tidlegare Denne Revidert Konto Budsjett tinging 2014 vedtak saka budsjett Skatt på inntekt og formue -76 933 000 -239 000 -77 172 000 -713 000 -354 000 -1 067 000 Eigedomsskatt -14 476 218 231 000 -14 245 218 Ordinært rammetilskudd -95 928 000 -429 000 -96 357 000 -791 000 -188 841 218 Inntektsutjemning Sum frie disponible inntekter Renteinntekter og utbytte Renteutgifter, provisjoner og andre finansutgifter Tap finansielle instrument Avdrag på lån Netto finansinntekter/-utgifter -188 050 218 0 0 -1 104 411 227 000 -877 411 4 585 800 -650 000 3 935 800 979 275 136 000 1 115 275 8 923 778 -404 900 8 518 878 -691 900 12 692 542 13 384 442 0 0 Til dekning av tidligere års regnskapsmessige merf Til ubundne avsetninger Til bundne avsetninger 0 35 205 0 -29 940 Bruk av ubundne avsetningar -310 900 Bruk av bundne avsetninger -817 582 -53 402 -1 093 277 -83 342 0 -175 759 053 Netto avsetninger Overført til investeringsrekn. Til fordeling drift 5 265 310 900 0 -3 000 -873 984 0 307 900 -868 719 0 0 0 0 -83 342 0 -1 175 000 -177 017 395 Side214 Skjema 1B Konto Opphavleg Effekt lokal Tidlegare Denne Revidert Budsjett tinging 2014 vedtak saka budsjett KLP (til fordeling) Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Sum politisk leiing 3 300 000 1 516 741 20 000 -15 000 3 091 201 124 755 -123 000 11 436 623 190 000 68 141 198 166 800 19 110 155 3 086 201 160 971 Sum skule og oppvekst 67 423 642 527 556 Sum plan, utvikling og miljø ekskl.VAR 18 873 123 194 987 Sum kultur -355 000 -45 000 11 273 897 Sum pleie- og omsorg 640 000 -1 383 259 Sum Administrasjon Sum VAR 640 000 -124 755 364 142 78 439 253 561 418 2 564 910 21 669 25 000 3 000 367 142 135 000 79 135 671 -100 000 2 511 579 225 000 -10 292 658 Sum økonomisk forvaltning -10 517 658 SUM Forbruk i driftseiningane 174 807 510 83 342 0 766 800 175 657 652 -951 543 0 0 -408 200 -1 359 743 Meir- eller mindreforbruk Saksutgreiing: Drift: Frie disponible inntekter: Revidert nasjonalbudsjett gjev Fitjar kommune 501.000,- i auka generell ramme, og 53.000,- i auke til barnehagar. Opphavleg budsjett tok ikkje høgd for endringar i saldert budsjett i haust, der rammetilskotet vart redusert med 125.000,-. Netto auke i rammetilskot vert 429.000,-. Redusert skatteanslag og oppdaterte folketal, gjev begge utslag på kommunen sine forventa skatteinntekter. KS sin prognose anslår skatteinntektene til Fitjar 239.000,høgare enn opphavleg budsjett. I tillegg gjev inntektsutjamninga 354.000,- i meirinntekter. Basert på fakturert eigedomsskatt 1. kvartal 2015, vert faktisk eigedomsskatt i kommunen om lag 180.000,- mindre enn føresett i budsjett. I tillegg er det gjeve fritak på 51.000,- som ein må ta høgd for. Finans: Desse endringane er ikkje endeleg avklara med Kommunalbanken. Ein føreset at ein har skjøna regelverket korrekt, og at ein får avtale med Kommunalbanken som skissert nedfor. Ein forlenger avdragstida på det store investeringslånet i 2013, som gjekk til skuleutbygging, til 40 år. Det vil føre til reduserte avdrag på 120.000,- per år, og har halv verknad for 2015. Ein slår saman 7 lån i Kommunalbanken, med forfall i juni og desember, til eit. Det vil gje 123.400,- i reduserte årlege avdrag med heilårsverknad i 2015. Ny og gamal avdragsprofil på desse låna ser slik ut: Side215 Opprinnelig avdragsstruktur og vektet avdragsstruktur 4 500 000 4 000 000 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Det som skjer når ein slår saman lån med ulik løpetid, er at lån med kort løpetid vert forlenga, medan lån med lang løpetid vert forkorta. Skilnaden i avdrag dei ulike åra vert slik for desse 7 låna: År 2015-2021 Avdrag som 7 lån 3.852.884,- Avdrag som 1 lån 3.725.000,- Innsparing (-) meirkost (+) - 127.884,- 2022 2023-2025 3.680.564,3.517.404,- 3.725.000,3.725.000,- 44.436,207.596,- 2026 3.367.834,- 3.725.000,- 357.166,- 2027 2.678.704,- 3.725.000,- 1.046.296,- 2028 1.838.894,- 3.526.660,- 1.687.766,- 2029 2030 1.538.594,1.324.670,- - 1.538.594,- 1.324.670,- Eit lån skulle vore innfridd med halvt avdrag 2022 Eit lån skulle vore innfridd med halvt avdrag 2025 Eit lån skulle vore innfridd med halvt avdrag 2026 Eit lån skulle vore innfridd med halvt avdrag 2027 Eit lån skulle vore innfridd med halvt avdrag 2028, Nytt lån vert innfridd Siste lån skulle vore nedbetalt Ein slår saman 9 lån i Kommunalbanken, med forfall i juli og januar, til eit. Det vil gje 443.000,- i reduserte årlege avdrag med halvårsverknad i 2015. Ny og gamal avdragsprofil på desse låna ser slik ut: Opprinnelig avdragsstruktur og vektet avdragsstruktur 3 500 000 3 000 000 2 500 000 2 000 000 1 500 000 1 000 000 500 000 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Rente: Eit lågare rentenivå i 2015 får følgjer for renteinntekter og –utgifter. I tillegg er det endring i rentebetingelsar på konsernkontoen i SpV. Endringane i føresetnadar for renter fører til følgjande endringar: Reduserte renteutgifter Reduserte renteinntekter Meirkostnadar swop’s Redusert rentekompensasjon Redusert finansinntekt VAR Netto redusert utgift 650.000,- 227.000,- 136.000,- 143.000,- (økonomisk forvaltning) - 94.000,- (økonomisk forvaltning) 50.000,- Avsetjingar: Side216 Budsjettert underskot på busetjing av flyktningar var føresett dekka av disposisjonsfondet. No budsjetterer ein med overskot, og bruk av disposisjonsfondet på 310.900,- vert dermed teken bort. Politisk leiing: Lønsoppgjøret gjev oss mindreutgifter i høve til rest av posten tilleggs- og nye løyvingar med. Ein reduserer posten tilleggs- og nye løyvingar med 355.000,- / 155.000,-. Midlane som står att på posten svarar til berekna kostnadar ved lønsoppgjøret 2015. Tapt arbeidsforteneste er noko høgt budsjettert sett i høve til bruk dei seinaste åra. Ein føreslår å redusera posten med 15.000,-. Administrasjon: Ein føreslår å redusera bevillinga til administrasjonen på 123.000,Rådmannen føreslår å endra ei rekkje postar: - Ein har fått uføresette utgifter til interkommunalt arkiv, sivilforsvarslager, kurs (IKT) og trudomssamfunn (inkludert kommunestyresak 21/15) på til saman 78.000,-. - Oppdaterte tal på inntekter og refusjonar gjev 158.000,-. - Eininga set i verk tiltak for å redusera utgifter til overtid, kontormateriell, personalhandbok, kurs, reparasjonar og driftsavtalar EDB på til saman 97.000,-. - Avslutning av adresseprosjektet er berekna å gje 54.000,- i meirutgifter. Skule og oppvekst: Ein føreslår å auka bevillinga til skule og oppvekst med 190.000,Gjennom revidert budsjett for skule og oppvekst justerer ein tenestene ut frå status 1. halvår, nye lovformuleringar m/ forskrifter, nye behov og føringar i revidert nasjonalbudsjett. Justeringane i budsjettet vil bli innan følgjande fagområde: - Grunntilskotet for norskopplæring vert redusert med 180.000,- . Her får me berre 180.000,- i tilskot i staden for 540.000.-. Fakturering av undervisningstenester av barn frå andre kommunar gir ei meirinntekt på 167.000,- mellom anna grunna nye satsar frå 01.01.15. Tal barn som går i barnehage i andre kommunar vert redusert. Innsparing på 334.000,-. Auka inntekt frå staten grunna vidareutdanning 112.500,-. Oppretting av 5 nye barnehageplassar frå 01.08.15 fører til ei auka utgift på 327.000,-. Kostnadane til skuleskyss og transport aukar. Mellom anna grunna prisstigning på 12 % frå 01.02.15. Auka utgift 150.000,-. Kostnadane til PPT har vore prisa for lågt grunna feil elevtalsgrunnlag. Kostnaden for 2015 vert 180.000,- meir enn budsjettert. Innsparing kulturskulen grunna litt redusert bemanning våren 2015 30.000,-. Diverse innsparingar på skulane læremiddel / inventar 54.000,-. Auka utgift til privat SFO ordning ved Dåfjorden barnehage. Tal barn med behov for SFO aukar frå 3 til 6. Meirkostnad vert 20.000,-. Innføring av gratis kjernetid for 4 og 5 åringane for foreldre med låg betalingsevne. Meirkostnad er anslått til 30.000,-. Kommunen har motteke ein klage som handlar om opptak av born / tildeling av kommunalt tilskot til ein av dei private barnehagane. Kommunen vil avslå klagen, men dersom klagaren får medhald hos Fylkesmannen, vil det føra til ei meirutgift for kommunen på 204.000,- for våren 2015. Plan, utvikling og miljø: I samsvar med PS 45/15 i Utval for Plan og Miljø 19. mai 2015, legg ein inn 200.000,- til å dekke ein ny stilling på avdelinga plan, byggjesak og oppmåling med 4 månadars verknad i år. Side217 Ein viser til notat om feilbudsjettering på drift og vedlikehald, sendt Ordføraren 10.12.2014. No viser det seg at det er eit stort sjukefråvær på avdelinga (berekna til 400.000,-). Dette gjer at ein for 2015, får meirutgifter på 50.000,-. Det er lagt inn eit aktivt tiltak på drift og vedlikehald: Måling av gymsal på 60.000,-, der 50.000,- går til løn og 10.000,- til måling. Det vert i tillegg lagt inn uspesifisert innsparing på brannvern og drift på til saman 100.000,SFLMK har oppdatert forventa sjukerefusjonar med 90.000,-. Dette gjev ei netto innsparing for Fitjar med 43.200,-. VAR: Avskrivingar på sjølvkostområda VAR er inntekt for kommunen. Inntektene dekker ein del av kommunen sine utgifter med finansiering av investeringar på områda. Faktiske avskrivingar 2015 viser seg å vera 97.000,- høgare enn budsjettert. Det betrar resultatet for kommunen med tilsvarande beløp. Pleie og omsorg: Ein føreslår å auka bevillinga til pleie og omsorg med 135.000,Endringane er som følgjer: Meirutgifter løn institusjon 1,2 mill. Konsulent til gjennomgang av drift 200.000,- (eiga sak) Meirutgifter barnevernstiltak 150.000,Meirutgifter folkehelse 40.000,Meirutgifter ferdigbehandla pasientar 35.000,Betra budsjett busetjing av flyktningar 800.000,- * Refusjon LAR 300.000,Reduserte utgifter til støttekontakt og avlastning 150.000,Vakansar helsestasjon 90.000,Vakanse jordmor 50.000,Innsparing vikarutgifter 50.000,Reduserte utgifter til lærlingar 50.000,* I opphavleg budsjett er busetting budsjettert med 310.900,- i utgifter finansiert av disposisjonsfondet. Mindreforbruket i opphavleg budsjett på 951.000,- er etter trekk av disposisjonsfondet. Når prosjektet no gjev eit overskot på 500.000,-, som er ei betring på 800.000,- frå opphavleg budsjett, vert mindreforbruket betra med 800.000,- 310.900,- = 500.000,-. Ein set i verk følgjande tiltak på eininga: Konsulent (eiga sak): Det har lenge vore fokus på FBB og kostnadsutvikling. Jf utvalssak til Oppvekst og omsorg 02.06.15, har administrasjonen bede om midlar 200.000,- til konsulent for ein gjennomgang av drifta. Ein ser det er ei stor utfordring å finne løysingar internt i organisasjonen. Ein grundig gjennomgang må finne ut om det er feil forhold mellom fast løn og forventa fråvær til dømes? Er det for lågt budsjettert i utgangspunktet? Administrasjonen vil lage kriterier for arbeidet og lyse ut etter konsulent. Det har vore eit stort sjukefråvære på FBB 1. kvartal, og mykje vikarbruk. Ein ser ei utvikling der sjukefråværet går ned, og vonar at det kan stabilisera seg. Ein har og fleire som har utdanningspermisjon med løn, og til hausten vil ein måtte bremse dette. Kor vidt grunnbemanninga står i forhold til oppgåvene og pasientbelastinga ynskjer ein no skal sjåast på. Leiinga hevdar det er for lite ressursar til heile jobben som skal gjerast både ovafor pasientar og til alt anna kontorarbeid, kvalitetsarbeid, oppdatera IPLOS for å nemne noko. Sosialhjelp: Trenden som ein har sett siste åra, med auke i sosialhjelpsutbetalingar fortset og i år, og skuldast mange søknader, både tidlegare brukarar og nye tilflyttarar Side218 som ikkje klarer å forsørgje seg sjølv. Ein ser og at det er svært dyrt å leige hus i kommunen så også folk på trygdeytingar vert avhengige av supplerande hjelp over år. Fitjar kommune og NAV Fitjar har søkt Helsedirektoratet om midlar under kapitel Kommunalt rusarbeid. Kommunen fekk 550.000,- til ei stilling, med auka fokus på tiltak og førebygging, og tettare oppfølging av unge. Ein ynskjer å få til aktivitet, slik at ein kan stille vilkår om aktivitet for sosialhjelp. Me har tilsett folk som sosialkonsulent, med oppstart allereie no i juni. NAV; heile etaten har no ungdom som hovedsatsing, og dei statlege og dei kommunale stillingane arbeider no tett ilag med fokus på aktivitet, skule og arbeid. Ein ser allereie i dag at jo tettare oppfølging ein klarer å gje, jo meir problem både rus og anna vert avdekt. Me søkte og Arbeids- og inkluderingsdepartementet om midlar innafor kapitel «barnefattigdomssatsinga». Først fekk me avslag men no for ei veke sidan fekk me 430.000,- til stilling som «heimkonsulent». Me vil tilsetja folk straks. Målgruppe for barnefattigdomstiltak er til dels same brukargruppe som ovafor, sårbare familiar med liten og ingen tilknyting til arbeidslivet, og som er gjengangarar på sosialhjelp. Helsestasjonen bruker og tid på desse, og ei tverrfagleg og tettare oppfølging skal gje gevinst ved at me klarer å få folk over i utdanning, arbeid eller anna yting. NAV meiner at mange har store samansette vanskar, men at ein arbeider heile tida med å få ned utbetalingane. Ein kan ikkje bryte lova, men ein må jobbe på mange felt, tettare oppfølging, betre økonomisk rådgjeving og tilbod (ha kapasitet) til å hjelpe med disponering. Dette vil ein og arbeida med å på plass framover. Heimebaserte tenester. Her er og mange utfordringar. Ein har etablert nye brukarar i bustad med bemanning innafor eigne rammer. Mulig å få til med omorganisering og flytting. Ein har utfordringar med styrka bemanning på einskilde brukarar i periodar, noko er tatt høgde for og anna ikkje. Det kan slik det ser ut for vera trong for auka eigendel i finansiering av «tunge brukarar» ein periode, med eit beløp rundt 80.000,grunna forsterkingsvakter ut året, som må dekkast på eige budsjett. Ein har og komande utfordringar som det er knytt uvisse rundt i dag. Kultur: Som del av innsparingstiltaka føreslår Rådmannen å redusera innkjøp til boksamling på biblioteket med 50.000,-, og å redusera tilskot til lag og organisasjonar med 50.000,-. Økonomisk forvaltning: Endringar i investeringsbudsjettet fører til at driftsinntektene frå desse vert redusert med 85.000,-. Felles: Oppdatert berekning frå KLP gjev kommunen meirkostnadar til pensjon på 640.000,inklusive arbeidsgivaravgift. Investering: Viser til sak 5/15 i kommunestyre vedk. omdisponering av 1,1 mill. frå Omsorgsbustadar til Veg Rimbareid skule, og sak 20/15 i formannskapet om utviding av ramme på 1 mill. til Bustadar for vanskelegstilte / flyktningar. Rådmannen føreslår følgjande endringar i investeringsbudsjettet for 2015: 1) Kjøp av utleigebudstad til lege (eiga sak) med 2,5 mill. i ramme. 2) Utviding av ramma for naudaggregat Havnahuset frå 300.000,- til 785.000,-. Ein føreset tilsagn om tilskot for å setja i gang investeringa. 3) Tek bort investeringane Vaskerom Havnahuset (200.000,-) og Golv kjøken og gang – Havnahuset (200.000,-) og nyttar midlane til å auke ramma på kjøken Havnahuset. 4) Redusere ramma for Søppelbod – Havnahuset frå 200.000,- til 100.000,-. Her ser ein på alternative løysingar. 5) Auke ramma for Hjelpemidlar FBB frå 100.000,- til 155.000,6) Nytt prosjekt IKT Helse med ramme 180.000,-. Utviding av Gerica omsorgsprogram med Gerica plan. Dette for å førebu mobil pleie i 2016. I tillegg utvider ein Visma ressursstyring til å kunne kjøre timelister elektronisk mot Agresso. Side219 7) Endra betalingsplan for kyrkjeorgel (eiga sak) Låneopptak: Ein ser at ein ikkje klarer å gjennomføra alle store prosjekt, som er budsjettert, i år. Fleire prosjekt er delfinansiert med tilskotsmidlar frå Husbanken. Tilskot kjem normal først når prosjekta er avslutta. Anslått investering brutto Unytta lånemidlar Tilskot utleigebustadar Estimert lånebehov 33,8 mill. - 17,1 mill. - 0,3 mill. 16,4 mill. (Tilskot for investering 2014 motteke i år) I opphavleg budsjett vart det gjeve løyve til å ta opp 15,36 mill. i nytt lån til investeringar. Det er per i dag stor usikkerheit knytt til både framdrift og tilskot på fleire prosjekt. Ein vil eventuelt komma tilbake til kommunestyret om endring i låneramma til investeringar i haust. Vurdering: 2015: Usikkerheit i revidert budsjett: Skatteinntektene både lokalt og nasjonalt er ein usikkerheit i budsjettet. Revidert nasjonalbudsjett reduserte denne usikkerheita noko. Inntekter knytt til ulovleg bygging er usikre med tanke på budsjettert bemanning på avdeling for plan, byggesak og oppmåling. SFLMK har budsjettert med mykje ekstern finansiering. Desse midlane er enno ikkje på plass. Store meirkostnadar på FBB, vedlikehald og sosialhjelp i første kvartal er føresett heilt eller delvis teken inn att, sjølv med tilleggsbevilling i denne saka. 2016: KS si tolking av Kommuneproposisjonen er at auken i frie mildar som står att, etter demografi, prisstigning og pensjon, er 300-800 mill. (180.000,- - 480.000,- for Fitjar) i reell auke. I tillegg ligg det 1 mrd. til nye satsingar, som rett nok ikkje er øyremerkt. LTP har ei negativ utvikling frå 2015 til 2016 på 1,3 mill. Denne må rettast opp i neste års budsjett. Revidert budsjett inneheld ein del eingongstiltak som ein ikkje kan vidareføra i 2016. Fitjar kommune har ikkje økonomi til å drive Fitjar Bu og behandlingssenter på dagens nivå. Seinast i budsjett for 2016 må tilbodet reduserast, eventuelt drivast med lågare bemanning. Framlegg til vedtak/tilråding: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera følgjande vedtak: Fitjar kommunestyre vedtek revidert budsjett for 2015: Skjema 1A: Revidert Konto budsjett Skatt på inntekt og formue -77 172 000 Inntektsutjemning -1 067 000 Eigedomsskatt -14 245 218 Ordinært rammetilskudd -96 357 000 Sum frie disponible inntekter Renteinntekter og utbytte -188 841 218 -877 411 Side220 Renteutgifter, provisjoner og andre finansutgifter 3 935 800 Tap finansielle instrument 1 115 275 Avdrag på lån 8 518 878 Netto finansinntekter/-utgifter 12 692 542 Til dekning av tidligere års regnskapsmessige merf 0 Til ubundne avsetninger Til bundne avsetninger 5 265 0 Bruk av ubundne avsetningar Bruk av bundne avsetninger Netto avsetninger -873 984 -868 719 Overført til investeringsrekn. Til fordeling drift 0 -177 017 395 Skjema 1B: Revidert Konto KLP (til fordeling) Tilleggs- og nye løyvingar (A-1000) Sum politisk leiing budsjett 640 000 1 516 741 3 091 201 Sum Administrasjon 11 436 623 Sum skule og oppvekst 68 141 198 Sum plan, utvikling og miljø ekskl.VAR 19 110 155 Sum VAR Sum pleie- og omsorg Sum kultur 367 142 79 135 671 2 511 579 Sum økonomisk forvaltning -10 292 658 SUM Forbruk i driftseiningane 175 657 652 Meir- eller mindreforbruk -1 359 743 Fitjar kommunestyre vedtek følgjande endringar i investeringsbudsjettet for 2015: 1) Kjøp av utleigebudstad til lege (eiga sak) med 2,5 mill. i ramme. 2) Utviding av ramma for naudaggregat Havnahuset frå 300.000,- til 785.000,-. Ein føreset tilsagn om tilskot for å setja i gang investeringa. 3) Tek bort investeringane Vaskerom Havnahuset (200.000,-) og Golv kjøken og gang – Havnahuset (200.000,-) og nyttar midlane til å auke ramma på kjøken FBB. 4) Reduksjon i ramma for Søppelbod – Havnahuset frå 200.000,- til 100.000,-. 5) Auke ramma for Hjelpemidlar FBB frå 100.000,- til 155.000,6) Nytt prosjekt IKT Helse med ramme 180.000,7) Auka ramme for 2015 for investeringa Kyrkjeorgel med 600.000,- Atle Tornes Rådmann Side221 Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2015/5 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Sommarfullmakt 2015 Utval sak Utval Møtedato 66/15 Formannskapet 10.06.2015 Kommunestyret 17.06.2015 Bakgrunn: I sommarferien kan det koma opp saker som bør/må avgjerast utan å kalla inn formannskapet/kommunestyret. Det er vanleg å gje ordførar sommarfullmakt til å avgjera slike saker etter Kommunelova § 9, 5. lekk: «Kommunestyret og fylkesting kan gi ordførar myndighet til å treffa vedtak i enkeltsaker eller i typer av saker som ikkje er av prinsippiell betydning.» Fullmakta vil normalt gjelda saker innafor formannskapet sitt ansvars- og fullmaktsområde. Framlegg til vedtak: Formannskapet rår kommunestyret til å gjera slik vedtak: Kommunestyret gjev ordførar fullmakt til å avgjera saker som det må takast stilling til i sommarferien 2015. Formannskapet/kommunestyret skal ha melding om saker som vert avgjort i medhald av fullmakta i første møte etter ferien. Atle Tornes Rådmann Side222 Fitjar kommune Arkivkode: 033 Saksmappe: 2015/5 Sakshandsamar: Bente Fitjar Dato: 04.06.2015 SAKSFRAMLEGG Ymse Utval sak Utval Møtedato 68/15 Formannskapet 10.06.2015 Bakgrunn: Framlegg til vedtak: Atle Tornes Rådmann Side223
© Copyright 2024