‫הליכות חיפה התקיימו לראשונה באוקטובר ‪ ,2011‬כחלק מהתערוכה קו שנוצר‬ ‫על ידי הליכה שהוצגה במוזיאון חיפה לאמנות‪ .‬התערוכה ביקשה להאיר את הפן‬ ‫האקטיביסטי והאקולוגי של אקט ההליכה‪ ,‬ואת הערך של שיטוט שאינו בהכרח‬ ‫ממוקד מטרה‪ 35 .‬מסלולי סיור הובלו ברחבי העיר על ידי אנשים שונים‪ ,‬חיפאים‬ ‫וחיפאים לשעבר‪ ,‬אשר סיפרו את סיפור העיר הפרטי שלהם‪ ,‬או את אחד מסיפוריה‬ ‫ההיסטוריים הרבים של העיר‪ ,‬הנגללים תוך כדי הליכה‪.‬‬ ‫הליכות חיפה ‪ 2‬התקיימו במאי ‪ ,2012‬והפעם כחלק מהליכות ג'יין הבינלאומיות‪,‬‬ ‫אשר מתקיימות בעשרות ערים ברחבי העולם לזכרה של ג'יין ג'ייקובס (‪,)2006-1916‬‬ ‫אחת המנסחות המקוריות ורבות ההשפעה של החשיבה העכשווית אודות עירוניות‬ ‫ותכנון ערים‪ .‬הליכות ג'יין הראשונות התקיימו בטורונטו ב–‪ ,2006‬במהלך סוף שבוע‬ ‫בתחילת מאי‪ ,‬לציון יום הולדתה של ג'ייקובס‪ ,‬החל ב–‪ 4‬במאי‪ .‬מאז‪ ,‬מצטרפות מדי‬ ‫שנה ערים נוספות לאירוע‪ ,‬תוך שהן משמרות את הרעיון הבסיסי שעליו מושתתות‬ ‫הליכות ג'יין‪ :‬הליכות המספרות את סיפורה האחר של העיר‪ ,‬הסיפור הלא–כתוב‬ ‫ולעיתים גם הלא–מדובר‪.‬‬ ‫בבסיס הליכות ג'יין רעיון זהה לזה שהוליד את הליכות חיפה‪ :‬אנשים הולכים‬ ‫ברחבי עירם ומספרים לכל מי שמעוניין להקשיב סיפור הקשור בשכונה‪ ,‬ברחוב‪,‬‬ ‫בבית‪ ,‬בחדר מדרגות‪ ,‬בגינה‪ ,‬בחצר או בעץ — ובאנשים שחיו או עודם חיים לצד כל‬ ‫אלה‪ ,‬ולמעשה מספרים את סיפורה של העיר כפי שאינו נרשם בספרי ההיסטוריה‪.‬‬ ‫הליכות חיפה ‪ 3‬עומדות בסימן נשים‪ .‬הן מהוות חלק משורת אירועים שיתקיימו‬ ‫מטעם מוזיאון חיפה לאמנות במהלך השנה הקרובה‪ ,‬כמחווה לסעודה החגיגית‬ ‫(‪ )The Dinner Party‬מאת ג'ודי שיקגו ‪ -‬עבודת מפתח של האמנות הפמיניסטית‪,‬‬ ‫אשר נוצרה בחוף המערבי של ארצות הברית‪ ,‬בין השנים ‪ .1978-1974‬לקראת ‪,2014‬‬ ‫אז ימלאו ארבעים שנה לתחילת העבודה על היצירה המונומנטלית‪ ,‬בחר מוזיאון‬ ‫חיפה לאמנות לקיים פרויקט מתמשך שעניינו מחווה לעשייה ולחשיבה נשית‪.‬‬ ‫מסלולי ההליכה המוצעים כאן קשורים בצורה זו או אחרת לזהות נשית עירונית‪,‬‬ ‫לדמויות נשיות שחיו ופעלו בעיר‪ ,‬ולהיבטים שונים של המציאות העירונית מנקודת‬ ‫מבט שאינה גברית והגמונית‪ .‬בה בעת‪ ,‬הם ממשיכים את הדיאלוג שנרקם בין‬ ‫המוזיאון לבין העיר‪.‬‬ ‫األول ‪ ،2011‬كجزء من المعرض‬ ‫ألول مرة في تشري�ن‬ ‫ّ‬ ‫مسريات المشي في حيفا أجريت ّ‬ ‫تمت استضافته في متحف حيفا للفنون‪ .‬سعى‬ ‫ّ‬ ‫"خط ينشأ بواسطة المشي" الذي ّ‬ ‫المعرض إلى إلقاء الضوء على الجانب الناشط واإليكولوجي الكامن في فعل‬ ‫تم أداء ‪ 35‬مسار‬ ‫التجول غري‬ ‫المشي‪ ،‬وعلى قيمة‬ ‫ّ‬ ‫المحدد الهدف‪ ،‬بالضرورة‪ .‬لقد ّ‬ ‫ّ‬ ‫سابقا‪،‬‬ ‫تجول في أنحاء المدينة بقيادة أشخاص مختلفني‪ ،‬حيفاوي�ي أو حيفاوي�ي‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫الخاصة بهم‪ ،‬أو واحدة من القصص التاريخية الكثرية الخاصة‬ ‫قصة المدينة‬ ‫ّ‬ ‫وقد رووا ّ‬ ‫بالمدينة خالل مسرية المشي‪.‬‬ ‫ٍ‬ ‫كجزء من مسريات‬ ‫المرة‬ ‫أيار ‪ ،2012‬وهذه‬ ‫ّ‬ ‫مسريات المشي في حيفا ‪� 2‬أجريت في ّ‬ ‫إحياء لذكرى‬ ‫العالمية‪ ،‬التي ُتجرى بالتزامن في عشرات المدن في أنحاء العالم‬ ‫جني‬ ‫ّ‬ ‫ً‬ ‫األصليات وعميقات الت�أثري‬ ‫جني جاكوبس (‪ ،)1916-2006‬وهي واحدة من الصائغات‬ ‫ّ‬ ‫للتفكري‬ ‫المديني المعاصر وتخطيط المدن‪ .‬مسريات جني األولى أجريت عام ‪2006‬‬ ‫ّ‬ ‫احتفاء بعيد ميالد جاكوبس‪،‬‬ ‫في تورونتو‪ ،‬خالل نهاية أسبوع واحدة في بداية أيار‪،‬‬ ‫ً‬ ‫إضافية إلى هذا الحدث‪،‬‬ ‫مدن‬ ‫كل سنة‬ ‫أيار‪ .‬منذ ذلك الحني‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ٌ‬ ‫ّ‬ ‫الذي يصادف في ‪ّ 4‬‬ ‫تنضم ّ‬ ‫مع الحفاظ على الفكرة‬ ‫األساسية التي قامت عليها مسريات جني‪ :‬مسريات مشي‬ ‫ّ‬ ‫أيضا‪.‬‬ ‫القصة غري‬ ‫القصة غري المكتوبة‪ ،‬وأحيا ًنا‬ ‫القصة األخرى للمدينة‪،‬‬ ‫تحكي‬ ‫المحكية‪ً ،‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫إن مسريات جني كفكرة مشابهة في جوهرها للفكرة التي أنتجت مسريات‬ ‫ّ‬ ‫لكل َمن‬ ‫المشي في حيفا‪ :‬أشخاص يمشون في مختلف أنحاء مدينتهم ويحكون‬ ‫ّ‬ ‫بالشارع‪ ،‬بالبيت‪ ،‬بمطلع الدرج‪ ،‬بالحديقة‪،‬‬ ‫بالحي‪،‬‬ ‫قصة مرتبطة‬ ‫ّ‬ ‫يرغب في اإلصغاء ّ‬ ‫ّ‬ ‫بالساحة أو بالشجرة – وباألشخاص الذين عاشوا أو ال يزالون يعيشون إلى جانب ذلك‬ ‫دون في كتب التاري�خ‪.‬‬ ‫قصة المدينة كما لم ُت َّ‬ ‫ك ّله‪ ،‬وعمل ًّيا ّ‬ ‫جزءا من سلسلة‬ ‫مسريات حيفا ‪ 3‬ست�تمحور حول المرأة‪ .‬ست�كون المسريات‬ ‫ً‬ ‫احتفاء بـ حفل العشاء (‪The‬‬ ‫سيجريها متحف حيفا للفنون خالل السنة القري�بة‬ ‫نشاطات ُ‬ ‫ً‬ ‫النسوي نشأ في‬ ‫الفن‬ ‫أساسي في‬ ‫‪ )Dinner Party‬لجودي شيكاغو ‪ -‬وهو عمل‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫الغربي من الواليات المتحدة األمريكية‪ ،‬بني السنوات ‪ .1974-1978‬بحلول‬ ‫الشاطئ‬ ‫ّ‬ ‫اإلبداعي الضخم‪،‬‬ ‫عاما على بدء العمل على هذا العمل‬ ‫مر ‪40‬‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫عام ‪ 2014‬يكون قد ّ‬ ‫قرر المتحف حيفا للفنون إنشاء مشروع متواصل موضوعه هو تقدير العمل‬ ‫وقد ّ‬ ‫النسوي‪ .‬مسارات المشي المقرتحة هنا ترتبط بهذا الشكل أو ذاك بالهوية‬ ‫والتفكري‬ ‫ّ‬ ‫النسائية المدينية‪ ،‬بالشخصيات النسائية اللواتي عشن ونشطن في المدينة‪،‬‬ ‫المديني من وجهة نظر غري رجولية ومهيمنة‪ .‬بموازاة‬ ‫وبالجوانب المختلفة للواقع‬ ‫ّ‬ ‫ذلك‪ ،‬فإن هذا الحدث يواصل الحوار المرتاكم بني المتحف والمدينة‪.‬‬ ‫‪02 - 05 - 2013‬‬ ‫חמישי الخميس‬ ‫‪1‬‬ ‫שוות ומשפיעות‪ .‬בדרכה של אילנה צ'רנברודה —مساويات ومؤثّرات‪ .‬في طري�ق إيالنه تشرنربوده‬ ‫—‪Equal and Influencing‬‬ ‫‪ 17:00‬הדר‪ ,‬ואדי ניסנס‬ ‫‪ Hadar, Wadi Nisnas‬‬ ‫الهدار‪ ،‬وادي النسناس‬ ‫הטיול יעבור לאורך ציוני דרך בחייה‪ ,‬עיסוקיה והשקפת עולמה של אילנה צ'רנברודה ז"ל‪ ,‬מחלוצות הפמיניזם‬ ‫החיפאי‪ ,‬ומי ששימשה כיועצת למעמד האישה ויו"ר מועצת הנשים ליד ראש העיר חיפה‪ .‬כפמיניסטית ופעילה‬ ‫חברתית היא האמינה בזכות לשוויון לכל אזרחי המדינה‪ ,‬ובמסגרת אמונתה הפוליטית יזמה פעילויות בין נשים‬ ‫ערביות ויהודיות ואף נפגשה עם יאסר עראפת בעזה‪ ,‬בימים שמעטים העזו לעשות זאת‪ .‬בדרך נפגוש אנשים שונים‬ ‫שהיו קשורים לפועלה ולמעשיה בתחומי מעמד האישה ושיוויון מגדרי‪ ,‬פעילות חברתית ומפלגתית‪ ,‬חינוך צעירים‬ ‫ובני נוער‪ ,‬חינוך לדו–קיום ושלום עם שכנינו‪ .‬דרך ההליכה תצטייר דמותה של אישה מיוחדת ואמיצה‪ ,‬בעלת ראיית‬ ‫עולם פוליטית והומנית‪ ,‬מלאת חסד ואהבת אדם‪.‬‬ ‫وفقا لمحطات في حياة‪ ،‬نشاط ومواقف المرحومة إيالنه تشرنربوده‪ ،‬وهي من رائدات النسوية‬ ‫ستسري الجولة‬ ‫ً‬ ‫الحيفاوية‪ ،‬وقد شغلت وظيفة مستشارة لمكانة المرأة ورئيسة لمجلس النساء إلى جانب رئيس بلدية حيفا‪.‬‬ ‫السياسي‬ ‫بحق جميع مواطني الدولة في المساواة‪ ،‬وفي إطار إيمانها‬ ‫كنسوية وناشطة اجتماعية كانت تؤمن‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫غزة‪ ،‬في األيام التي لم‬ ‫بادرت إلى تنظيم نشاطات بني النساء العرب�يات واليهوديات‪ ،‬كما التقت بياسر عرفات في ّ‬ ‫يجرؤ فيها كثريون على فعل كذلك‪ .‬في الطري�ق سنلتقي بأشخاص مختلفني كانت تربطهم صلة بعملها ونشاطها‬ ‫والحزبي‪ ،‬ت�ثقيف األوالد والشبيبة‪ ،‬الرتب�ية‬ ‫الجندرية‪ ،‬النشاط االجتماعي‬ ‫في مجاالت مكانة المرأة والمساواة‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫مميزة وشجاعة‪ ،‬ذات وجهة نظر سياسية‬ ‫امرأة‬ ‫ة‬ ‫شخصي‬ ‫سرتتسم‬ ‫المشي‬ ‫عرب‬ ‫والسالم مع جرياننا‪.‬‬ ‫على التعايش‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫وبمحبة اإلنسان‪.‬‬ ‫بالخري‬ ‫مفعمة‬ ‫وإنسانية‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש עירית חיפה‪ ,‬חסן שוקרי ‪14‬‬ ‫» נקודת סיום בית הגפן‬ ‫» מדריכת הסיור ד"ר יהודית זוסמנוביץ‪ ,‬יועצת למעמד האשה‬ ‫ויו"ר מועצת הנשים ליד ראש העיר חיפה‬ ‫» משך הסיור כשעתיים‬ ‫‪03 - 05 - 2013‬‬ ‫بلدية حيفا‪ ،‬حسن شكري ‪14‬‬ ‫» نقطة االلتقاء‬ ‫ّ‬ ‫» نقطة الختام بيت الكرمة‬ ‫» ُمرشدة الجولة د‪ .‬يهوديت زوسمنوفيتش‪ ،‬مستشارة لمكانة‬ ‫بلدية حيفا‬ ‫المرأة ورئيسة مجلس النساء إلى جانب رئيس‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة ساعتان‬ ‫» ّ‬ ‫שישי الجمعة‬ ‫‪2‬‬ ‫‪ 3‬גינות —‪ 3‬حدائق —‪3 Gardens‬‬ ‫‪9:00‬‬ ‫שכונות החוף‪ :‬נוה דוד‪ ,‬שער העליה ועין הים‬ ‫‪ Neve David, Sha’ar Ha’aliya, Ein Ha’yam‬‬ ‫أحياء الشاطئ – نفيه دافيد‪ ،‬شاعر هعلياه وعني هيام‬ ‫סיור ב–‪ 3‬גינות קהילתיות‪ ,‬מתוך ‪ 11‬גינות שקיימות היום בחיפה‪ .‬בין ערוגות פרחים‪ ,‬פירות וירקות נפגוש את‬ ‫פעילי הגינות‪ ,‬ואת רכזת גינות קהילתיות בחברה להגנת הטבע‪ ,‬ונשמע על האידיאולוגיה ועל הפרקטיקה של גינה‬ ‫קהילתית‪ .‬לבאים באוטובוס — מומלץ לרדת בתחנה ברח' דוד המלך בנווה דוד‪ .‬לבאים ברכב פרטי ‪ -‬ניתן לחנות‬ ‫ברח' דוד המלך‪.‬‬ ‫جولة في ‪ 3‬حدائق جماهريية‪ ،‬من بني ‪ 11‬حديقة قائمة اليوم في حيفا‪ .‬بني دعامات الزهور‪ ،‬الفواكه والخضار‬ ‫الجماهريية في جمعية حماية الطبيعة‪ ،‬وسنسمع عن األيديولوجيا وعن‬ ‫سنلتقي ناشطي الحداق‪ ،‬ومر ّكزة الحدائق‬ ‫ّ‬ ‫محطة شارع دافيد هميلخ في‬ ‫نصح بالنزول في‬ ‫ّ‬ ‫الممارسة المتعلقة بالحدائق الجماهريية‪ .‬للقادمني بالباص ‪ُ -‬ي َ‬ ‫نفيه دافيد‪ .‬للقادمني بسيارة خاصة ‪ُ -‬يمكن ركن السيارة في شارع دافيد هميلخ‪.‬‬ ‫» נקודת מפגש גינה קהילתית נווה דוד‪ ,‬שד' ההגנה‪ ,‬מאחורי‬ ‫בי"ס קורצ'אק ובי"ס שוב לשעבר‬ ‫» נקודת סיום גינת עין הים‪ ,‬רח' פייר קניג‪ ,‬ליד בית מס‪1 .‬‬ ‫» מדריכת הסיור אורלי ששון‪ ,‬אדריכלית נוף‬ ‫» משך הסיור כשעתיים‬ ‫» نقطة االلتقاء الحديقة الجماهريية نفيه دافيد‪ ،‬شدروت ههجناه‪،‬‬ ‫سابقا‬ ‫خلف مدرسة "كورتشاك" ومدرسة "شوف"‬ ‫ً‬ ‫» نقطة الختام حديقة عني هيام‪ ،‬شارع فري كنيغ‪ ،‬بجوار البيت رقم ‪1‬‬ ‫طبيعية‬ ‫» ُمرشدة الجولة أورلي ساسون‪ ،‬مهندسة مناظر‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة نحو ساعتني‬ ‫» ّ‬ ‫‪3‬‬ ‫נשים בחיפה האדומה — نساء في حيفا الحمراء‪Women in Red Haifa— ‬‬ ‫‪9:00‬‬ ‫הדר‬ ‫‪ Hadar‬‬ ‫الهدار‬ ‫נתחיל באמפיתיאטרון ברחוב נורדאו‪ ,‬ומשם נלך ללנ"י ‪ -‬ליגת נשים בישראל ובית החלוצות ברחוב יל״ג‪ .‬נמשיך‬ ‫לבית‪ ‬מפ״ח (מועצת פועלי חיפה)‪ ,‬ומשם למקום שבו נערכו הבזארים המפורסמים של ארגון אמהות עובדות‪,‬‬ ‫בחלוץ ‪ .45‬נעבור על פני בית התרבות של הנשים החיפאיות בשנות ה–‪ 50‬וה–‪ ,60‬ונזכיר דמויות בולטות כמו חנה‬ ‫חושי‪ ,‬שפרה אלמוגי‪ ,‬מינה בן צבי‪ ,‬ועוד‪ .‬נדבר על ארגון אמהות עובדות ונעמת ועל קיפוח נשים בשוק העבודה‬ ‫החיפאי‪ ,‬ונפגוש את תמי ברק‪ ,‬יו"ר נעמת בחיפה והקריות‪ 25 .‬עותקים של הספר ״נשים בחיפה האדומה״ יחולקו‬ ‫למשתתפות הסיור‪ .‬‬ ‫المدرج في شارع نوردو‪ ،‬ومن هناك نتجه إلى دوري النساء في إسرائيل وإلى بيت الطليعيات في شارع‬ ‫نبدأ من‬ ‫ّ‬ ‫نتوجه إلى المكان الذي أجريت فيه البازارات‬ ‫هناك‬ ‫ومن‬ ‫حيفا"‪،‬‬ ‫ال‬ ‫عم‬ ‫"مجلس‬ ‫بيت‬ ‫إلى‬ ‫السري‬ ‫نواصل‬ ‫ثم‬ ‫ّ‬ ‫"يالغ"‪ّ .‬‬ ‫ّ‬ ‫نمر بجوار بيت الثقافة للنساء الحيفاويات في‬ ‫‪.45‬‬ ‫هحلوتس‬ ‫شارع‬ ‫في‬ ‫عامالت‪،‬‬ ‫أمهات‬ ‫بمنظمة‬ ‫الخاصة‬ ‫المشهورة‬ ‫ّ‬ ‫نتحدث عن‬ ‫وغريهن‪.‬‬ ‫سنوات الـ‪ 50‬والـ‪ ،60‬ونذكر شخصيات بارزات مثل حانه حوشي‪ ،‬شيفرا ألموغي‪ ،‬مينه بن تسفي‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫وسيتم توزيع ‪ 25‬نسخة من‬ ‫الحيفاوية‪.‬‬ ‫منظمة أمهات عامالت و"نعمت" وعن التمي�يز ضد النساء في سوق العمل‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫كتاب "نساء في حيفا الحمراء" على المشاركات في الجولة‪ .‬‬ ‫» נקודת מפגש אמפיתאטרון‪ ,‬קצה רח' נורדאו‬ ‫» נקודת סיום הגשר מעל רח' החלוץ ‪45‬‬ ‫» מדריך הסיור ד"ר אלי נחמיאס‪ ,‬יו"ר האגף לכספים ולנכסים‬ ‫בהסתדרות‬ ‫» משך הסיור כשעה‬ ‫المدرج‪ ،‬طرف شارع نوردو‬ ‫» نقطة االلتقاء‬ ‫ّ‬ ‫» نقطة الختام الجسر فوق شارع هحلوتس ‪45‬‬ ‫» مرشد الجولة د‪ .‬إيلي نحمياس‪ ،‬رئيس القسم المالي‬ ‫والعقارات في الهستدروت‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة‬ ‫» ّ‬ ‫‪4‬‬ ‫זכרונות של נשים אופטימיות —ذكريات نساء متفائالت —‪Memories of Optimistic‬‬ ‫‪Ladies‬‬ ‫‪ 10:30‬ואדי ניסנס‬ ‫‪Wadi Nisnas‬‬ ‫وادي النسناس‬ ‫חברות קבוצת נשים אופטימיות ישתפו את משתתפי הסיור בסיפוריהן המערבים זיכרונות יום–יום ומידע היסטורי‪,‬‬ ‫חברתי ופוליטי‪ .‬ההליכה בסמטאות ואדי ניסנס תאיר את המידע העצום והחשוב המסתתר בסיפורי הנשים‪ .‬הסיור‬ ‫יעבור ברח' יוחנן הקדוש‪ ,‬ויתעכב ליד ביתו של סלים ספרידון שנבנה ב–‪ ,1914‬ליד חנות הספרים של דאוד תורקי‬ ‫ובגן הילדים של תנועת הנשים הדמוקרטיות‪ .‬בדרך יצטרפו לסיור תושבים ותיקים ובעלי עניין שיאירו נקודות מבט‬ ‫משלהם לסיפורי הנשים‪ .‬במהלך הטיול תיחנך תלייתם של מספר שלטים על חזיתות בניינים נבחרים‪.‬‬ ‫قصصهن عن وادي النسناس‪ ،‬التي تجمع ما‬ ‫سيحكني للمشاركني في الجولة‬ ‫عضوات مجموعة نساء متفائالت‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫أزقة وادي النسناس ُيلقي‬ ‫االجتماعية‬ ‫ة‪،‬‬ ‫التاريخي‬ ‫والمعلومات‬ ‫اليومية‬ ‫بني الذكريات‬ ‫والسياسية‪ .‬المشي في ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ستمر الجولة في شارع مار يوح ّنا‪،‬‬ ‫النساء‪.‬‬ ‫هؤالء‬ ‫قصص‬ ‫في‬ ‫الكامنة‬ ‫ة‬ ‫والمهم‬ ‫العظيمة‬ ‫المعلومات‬ ‫الضوء على‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫�توقف إلى جانب بيت سليم سربيدون الذي ُبني سنة ‪ ،1914‬وإلى جانب حانوت الكتب التابعة لداود تركي وفي‬ ‫وست ّ‬ ‫سينضم إلى الجولة س ّكان عريقون وذوو شأن‬ ‫�ق‬ ‫ي‬ ‫الطر‬ ‫في‬ ‫ات‪.‬‬ ‫الديمقراطي‬ ‫النساء‬ ‫لحركة‬ ‫التابعة‬ ‫األطفال‬ ‫روضة‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫سيتم خالل الجولة تدشني نصب بعض الالفتات‬ ‫كما‬ ‫النساء‪.‬‬ ‫قصص‬ ‫في‬ ‫بهم‬ ‫�تعلق‬ ‫ت‬ ‫جوانب‬ ‫على‬ ‫الضوء‬ ‫لقون‬ ‫وسي‬ ‫ّ‬ ‫ُ‬ ‫على واجهات مبان ٍ مختارة‪.‬‬ ‫» נקודת מפגש כיכר אמיל חביבי‪ ,‬דרך אלנבי‪ ,‬בכניסה לסמטת‬ ‫יאקוט (ליד שווארמה אמיל)‬ ‫» נקודת סיום עמותת מוסאווא‪ ,‬לוקס ‪5‬‬ ‫» מדריכות הסיור זאהיה פרח‪ ,‬לנה פרח‪ ,‬ממקימות קבוצת‬ ‫נשים אופטימיות‬ ‫» משך הסיור כשעתיים‬ ‫» نقطة االلتقاء ميدان إميل حبيبي‪ ،‬شارع أللنبي‪ ،‬عند مدخل زقاق‬ ‫ياقوت (إلى جانب شوارما إميل)‬ ‫» نقطة الختام مركز مساواة‪ ،‬سانت لوكس ‪5‬‬ ‫مؤسسات مجموعة نساء‬ ‫» مرشدتا الجولة زاهية فرح‪ ،‬ولنا فرح من‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫متفائالت‬ ‫مدة الجولة نحو ساعتني‬ ‫» ّ‬ ‫‪5‬‬ ‫العمة دينا—‪Auntie Dina’s Tea Party‬‬ ‫מסיבת התה של דודה דינה —حفلة الشاي مع‬ ‫ّ‬ ‫‪ 11:00‬עיר תחתית‬ ‫‪Lower City‬‬ ‫البلدة التحتا‬ ‫דודה דינה היא לא בדיוק דודה שלי‪ ,‬אבל במשפחה כולם קוראים לה "דודה דינה"‪ .‬את סיפורי ילדותה ונעוריה‬ ‫בחיפה של שנות ה–‪ 20‬וה–‪ 30‬מכירים בני המשפחה לדורותיהם‪ :‬היא נולדה בחיפה לאמה הכובענית ולאביה פועל‬ ‫הרכבת‪ ,‬שמת בגיל צעיר משחפת‪ .‬המשפחה עברה דירה כמעט מידי שנה‪ ,‬תמיד בעיר התחתית‪ ,‬וכל דירה השאירה‬ ‫אחריה זיכרונות ומעשיות‪ .‬בעקבות הסיור שהובילה דודה דינה לפני כשנה‪ ,‬תתנהל ההליכה לאורך הציר שבין‬ ‫המזח הקיסרי ועד לחנות "אופנת פריז" שבה תפרה אמה יהודית כובעים‪ ,‬ומאוחר יותר גם שמלות כלה‪ ,‬לנשות‬ ‫חיפה המנדטורית‪ .‬לאוהבי חיפה‪ ,‬על ידי מי שאמץ לו את דינה לדודה‪.‬‬ ‫قصة طفولتها وشبابها في‬ ‫جميعا‬ ‫عمتي‪ ،‬لكننا في بيتنا نطلق عليها‬ ‫ً‬ ‫"العمة دينا"‪ّ .‬‬ ‫ّ‬ ‫العمة دينا هي ليست بالضبط ّ‬ ‫ّ‬ ‫ِ‬ ‫ألم تعمل في صناعة وتصميم‬ ‫حيفا‬ ‫في‬ ‫دت‬ ‫ل‬ ‫و‬ ‫أجيالهم‪:‬‬ ‫بمختلف‬ ‫عائلتنا‬ ‫أبناء‬ ‫يعرفها‬ ‫حيفا خالل سنوات الـ‪ 20‬والـ‪30‬‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫كل‬ ‫بدلت العائلة‬ ‫سن مب ّكرة بعد إصابته بمرض‬ ‫القبعات وألبٍ يعمل في القطار توفي في‬ ‫ّ‬ ‫السل‪ّ .‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫شقة سكنها ّ‬ ‫ّ‬ ‫ٍ‬ ‫كل شقة أقامت فيها ذكريات‬ ‫في‬ ‫العائلة‬ ‫تركت‬ ‫وقد‬ ‫لها‪،‬‬ ‫سكن‬ ‫كمكان‬ ‫ودائما كانت تختار البلدة التحتا‬ ‫سنة تقري ً�با‪،‬‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫سيتم تنظيم مسرية المشي على امتداد‬ ‫العمة دينا قبل نحو سنة‪،‬‬ ‫وأعماالً‪ .‬في أعقاب الجولة التي قادتها‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫والحقا‬ ‫القبعات‪،‬‬ ‫يهوديت‬ ‫ها‬ ‫أم‬ ‫فيها‬ ‫حاكت‬ ‫التي‬ ‫باريس"‬ ‫"موضة‬ ‫حانوت‬ ‫وحتى‬ ‫المحور القائم بني الرصيف القيصري‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫كعمة له‪.‬‬ ‫دينا‬ ‫ى‬ ‫ن‬ ‫تب‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫ولكل‬ ‫حيفا‪،‬‬ ‫اق‬ ‫لعش‬ ‫ة‪.‬‬ ‫االنتدابي‬ ‫فساتني األعراس‪ ،‬لنساء حيفا‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ َ‬ ‫» נקודת מפגש יפו פינת שד' בן גוריון‪ ,‬ליד מגרש הכורכר‬ ‫» נקודת סיום המרכז המסחרי הישן‬ ‫(השוק התורכי‪ ,‬רח' העצמאות)‬ ‫» מדריך הסיור שרון שטיינבוק‪ ,‬אדריכל ומספר‬ ‫» משך הסיור כשעה וחצי‬ ‫» نقطة االلتقاء شارع يافا زاوية شدروت بن غوري�ون‪ ،‬قرب ساحة الكوركار‬ ‫التجاري القديم‬ ‫» نقطة الختام المركز‬ ‫ّ‬ ‫(سوق األتراك‪ ،‬شارع هعتسمؤوت)‬ ‫» مرشد الجولة شارون شطاينبوك‪ ،‬مهندس‬ ‫معماري وراوٍ‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة ونصف الساعة‬ ‫» ّ‬ ‫‪6‬‬ ‫ים‪ ,‬תושבים ודלק —الجمعة ‪ 11:00‬البحر‪ ،‬الس ّكان والوقود —‪Sea, Citizens and Fuels‬‬ ‫‪ 11:00‬קריית חיים‬ ‫‪ Kiryat Haim‬‬ ‫كريات حايم‬ ‫למי שייך חוף הים — לתעשייה‪ ,‬למיכלי דלק‪ ,‬או לתושבים? בקרית חיים פועלת מזה שנים חווה של מיכלי דלק‪.‬‬ ‫המיכלים ישנים‪ ,‬דולפים‪ ,‬ומזהמים את סביבתם‪ .‬לפני למעלה מתשע שנים הוחלט להעביר את החווה למיקום חדש‬ ‫אך מאז לא קרה דבר‪ .‬בסיור נראה מקרוב את המיכלים‪ ,‬נדבר על ההשפעה הסביבתית‪ ,‬הבריאותית והחברתית‬ ‫של מיקומם‪ ,‬וניעזר בנתונים ממחקרים הקשורים בדלק‪ ,‬סביבה ובריאות‪ .‬בדרך נפגוש בחברים מועד קרית חיים‬ ‫ובפעילים נוספים היוצאים למאבק נגד חוות מיכלי הדלק‪.‬‬ ‫لمن شاطئ البحر تابع – للصناعة‪ ،‬لحاويات الوقود‪ ،‬أم للسكان؟ تعمل في كريات حايم منذ سنوات مزرعة لحاويات‬ ‫تم اتخاذ قرار بنقل المزرعة إلى‬ ‫الوقود‪ .‬الحاويات قديمة‪ ،‬تسيل‪،‬‬ ‫وتلوث البيئة المحيطة‪ .‬قبل أكرث من تسع سنوات ّ‬ ‫ّ‬ ‫وسنتحدث عن‬ ‫يتم تنفيذ أي خطوة عملية منذ ذلك الحني‪ .‬في الجولة سنشاهد عن قرب الحاويات‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫موقع جديد‪ ،‬لكن لم ّ‬ ‫والصحة‪.‬‬ ‫واالجتماعي على الموقع‪ ،‬وسنستعني بمعطيات من أبحاث مرتبطة بالوقود‪ ،‬البيئة‬ ‫الصحي‬ ‫البيئي‪،‬‬ ‫ت�أثريها‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫في الطري�ق سنلتقي بأعضاء من لجنة كريات حايم وبناشطني آخري�ن يقودون نضاالً ضد مزرعة حاويات الوقود‪.‬‬ ‫» נקודת מפגש הום סנטר‪ ,‬ליד צומת חלוצי התעשיה‪,‬‬ ‫» نقطة االلتقاء هوم سنرت‪ ،‬إلى جانب مفرق "حلوتسي هتعسياه"‪،‬‬ ‫האיצטדיון ‪ ,1‬קרית חיים‬ ‫"هئيستديون ‪ ،"1‬كريات حايم‬ ‫» נקודת סיום בי"ס דגניה‪ ,‬דגניה פינת זלמן ארן‬ ‫» نقطة الختام مدرسة دغانيا‪ ،‬دغانيا زاوية زلمان إي�رن‬ ‫» מדריכת הסיור רונית פיסו‪ ,‬מנכ"לית הקואליציה לבריאות הציבור » ُمرشدة الجولة رونيت بيسو‪ ،‬المديرة العامة لتحالف صحة الجمهور‬ ‫» משך הסיור כשעה וחצי‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة ونصف الساعة‬ ‫» ّ‬ ‫‪7‬‬ ‫עם הפנים לים — قبالة البحر —‪Facing the Sea‬‬ ‫‪ 11:30‬שכונת ואד אל ג'מאל‪ ,‬עין הים‬ ‫‪ Wadi Jimal, Ein Ha’yam‬‬ ‫حي وادي الجمال‪ ،‬عني هيام‬ ‫סיור במורדותיה המערביים של חיפה‪ ,‬עם נוף מהיפים בארץ ‪ -‬סטלה מאריס‪ ,‬מערת אליהו‪ ,‬ואד אל ג'מאל‪-‬עין‬ ‫הים‪ ‬ותל אל סמק‪-‬שקמונה‪ .‬ההליכה תעבור בין ארכיאולוגיה לבנייה של שנות ה–‪ ,60‬תוך איזכור מקומות שהיו‬ ‫מרכזיים בעבר הרחוק‪ ,‬בעבר הקרוב והיום‪ ,‬כמו הבית שבו התחיל בית הספר הניסויי עין הים‪ ,‬פסיפס עתיק‪ ,‬בתי‬ ‫כנסת‪ ,‬כנסיות ומבנה חקר ימים ואגמים‪ .‬הליכה עם מבט אל הים‪ ,‬ברחובות ששמם העוגן‪ ,‬התורן והתכלת‪ ,‬כיאה‬ ‫למיקומם מול הים‪ .‬מומלץ להגיע באוטובוס מס‪ ,115 .‬ולרדת בתחנה ליד כיכר בית הלוחם‪ .‬יש לקחת בחשבון‬ ‫הליכה ממושכת ברגל‪ ,‬ונוף מרהיב‪.‬‬ ‫جولة في التالل الغرب ّ�ية من حيفا‪ ،‬مع أحد أجمل المناظر الطبيعية في البالد – ستيال مارس‪ ،‬مار الياس‪ ،‬وادي‬ ‫�تضمن علم اآلثار والمباني خالل سنوات الستني‪ ،‬مع اإلشارة‬ ‫الجمال‪-‬عني هيام وتل السمك‪-‬شكمونا‪ .‬المسرية ست‬ ‫ّ‬ ‫مركزية في الماضي البعيد‪ ،‬في الماضي القريب واليوم‪ ،‬مثل البيت الذي بدأت‬ ‫إلى األماكن التي كانت ذات مكانة‬ ‫ّ‬ ‫فيه المدرسة التجري�بية عني هيام‪ ،‬فسيفساء قديم‪ ،‬كنس‪ ،‬كنائس ومركز بحث البحار والمحيطات‪ .‬السري مع اإلطالل‬ ‫على البحر‪ ،‬في شوارع أسماؤها هي "هعوغن" (المرساة)‪" ،‬هتورن" (الصارية) و"هتخيلت" (الالزورد‪ -‬الزرقة‬ ‫بخط باص رقم ‪ ،115‬والنزول في‬ ‫نصح بالقدوم ّ‬ ‫ّ‬ ‫السماوية)‪ ،‬وذلك بما يتناسب مع موقعها على مقربة من البحر‪ُ .‬ي َ‬ ‫طبيعي خالب‪.‬‬ ‫منظر‬ ‫أكناف‬ ‫في‬ ‫طويلة‪،‬‬ ‫سري‬ ‫جولة‬ ‫نتحدث عن‬ ‫المحطة الواقعة قرب ساحة "بيت هلوحيم" تذ ّكروا أننا‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש סטלה מאריס‪ ,‬בחנייה מול הכנסייה‬ ‫(רחבת הרכבל העליון)‬ ‫» נקודת סיום תל אל סמק‪-‬שקמונה‬ ‫» מדריכת הסיור פדואה סרוג'י‬ ‫פעילה בקהילה ותושבת השכונה‬ ‫» משך הסיור שעתיים‬ ‫» نقطة االلتقاء ستيال مارس‪ ،‬في موقف السيارات قبالة الكنيسة‬ ‫الهوائي األعلى)‬ ‫(ساحة القطار‬ ‫ّ‬ ‫» نقطة الختام تل السمك‪-‬شكمونا‬ ‫» مرشدة الجولة فدوى سروجي‬ ‫الحي‬ ‫اجتماعية ومن س ّكان‬ ‫ناشطة‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة ساعتان‬ ‫» ّ‬ ‫‪8‬‬ ‫الشمالية‬ ‫סחר בנשים בפריפריה‪ ‬הצפונית—االتجار بالنساء في األطراف‬ ‫ّ‬ ‫—‪Women Trafficking in the Northern Periphery‬‬ ‫‪ 12:00‬הדר‬ ‫‪Hadar‬‬ ‫الهدار‬ ‫סיור בעקבות סחר בנשים‪ ,‬תופעה שראשיתה בארץ בימי המנדט הבריטי‪ .‬בשנות ה–‪ 90‬של המאה הקודמת לבשה‬ ‫התופעה ממדים חדשים‪ ,‬ובחיפה היו לה מאפיינים מיוחדים‪ ,‬בהיותה עיר נמל ותיירות‪ .‬בשנות האלפיים צצו ברחבי‬ ‫העיר דירות דיסקרטיות שבהן שוכנו נשים שהובאו ממזרח אירופה‪ .‬במסגרת הסיור יסופר על ההיסטוריה של סחר‬ ‫בנשים בארץ‪ ,‬ועל תעשיית הזנות בחיפה היום‪ ,‬בין השאר דרך פגישות עם בעלי עסקים קטנים בשכונת הדר‪ .‬כמו כן‬ ‫תוצג הפעילות של הארגונים לזכויות אדם‪ ,‬ועבודתם עם המשטרה‪.‬‬ ‫أيام االنتداب الربيطاني‪ .‬خالل سنوات‬ ‫جولة في أعقاب االتجار بالنساء‪ ،‬وهي ظاهرة تعود بداياتها في البالد إلى ّ‬ ‫الـ‪ 90‬من القرن الماضي اتسعت هذه الظاهرة لتصل إلى أحجام جديدة‪ ،‬وكانت لها في حيفا سمات خاصة‪ ،‬لكون‬ ‫تم فيها إسكان النساء‬ ‫حيفا مدينة ميناء وسياحة‪ .‬خالل سنوات األلفني ظهرت في أنحاء المدينة شقق‬ ‫سرية ّ‬ ‫ّ‬ ‫سيوى عن تاري�خ االتجار بالنساء في البالد‪ ،‬وعن صناعة الزنا‬ ‫أحضرن من أوروبا‬ ‫اللواتي‬ ‫الشرقية‪ .‬في إطار الجولة ُ‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫سيتم‬ ‫حي الهدار‪ .‬كما‬ ‫في حيفا اليوم‪ ،‬وسيشمل ذلك‪ ،‬ضمن أمور أخرى‪ ،‬لقاءات مع أصحاب مصالح صغرية في‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫منظمات حقوق اإلنسان‪ ،‬وعملها مع الشرطة في هذا المجال‪.‬‬ ‫تناول وعرض نشاط‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש ארלוזורוב ‪( 118‬קווי אוטובוס ‪ )12 ,21 ,28 ,37 ,133‬نقطة االلتقاء أرلوزوروف ‪( 118‬خطوط الباص ‪)12 ،21 ،28 ،37 ،133‬‬ ‫» נקודת סיום יוסף ‪23‬‬ ‫نقطة الختام يوسيف ‪23‬‬ ‫» מדריכת הסיור‪ ‬ריטה חייקין‪ ,‬מנהלת פרויקט מאבק בזנות ובסחר مرشدة الجولة ريتا حايكني‪ ،‬مديرة مشروع مكافحة الزنا واالتجار‬ ‫בנשים‪ ,‬עמותת אשה לאשה ‪ -‬מרכז פמיניסטי‪ ,‬חיפה‬ ‫نسوي‪ ،‬حيفا‬ ‫جمعية المرأة للمرأة‪ -‬مركز‬ ‫بالنساء‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫» משך הסיור כשעה‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة‬ ‫ّ‬ ‫‪9‬‬ ‫רוגבי נשים — ُرجبي النساء—‪Women's Rugby‬‬ ‫‪ 14:30‬טכניון‪ ,‬נוה שאנן‬ ‫‪Technion, Neve Sha'anan‬‬ ‫التخنيون‪ ،‬نفيه شأنان‬ ‫נסייר בטכניון‪ ,‬נראה את מרכז הספורט‪ ,‬ונשקיף על נוף המפרץ‪ .‬נעצור להדגמת משחק רוגבי קצר‪ ,‬ונכיר את‬ ‫כדור המשחק הייחודי‪ .‬נדון בפריחת תרבות הספורט בארץ‪ ,‬ובפעילות ספורטיבית בטכניון‪ ,‬ונשאל את עצמנו מה‬ ‫מניע סטודנטיות לעזוב את הספרים פעמיים בשבוע לטובת מגרש הדשא‪ .‬בדרך (אולי) נפגוש אקדמאים מהודו‬ ‫שמארגנים מידי שבוע משחקי קריקט בטכניון‪ .‬בסוף ‪ -‬מבחן רוגבי למשתתפות!!!‬ ‫نتوقف لتجسيد لعبة رجبي قصرية‪ ،‬ونتعرف‬ ‫ونطل على منظر الخليج‪.‬‬ ‫نتجول في التخنيون‪ ،‬نشاهد مركز الرياضة‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫المميزة‪ .‬نناقش ازدهار ثقافة الرياضة في البالد‪ ،‬والنشاط الرياضي في التخنيون‪ ،‬ونطرح على‬ ‫على كرة اللعبة‬ ‫ّ‬ ‫(ربما)‬ ‫مرتني في األسبوع لصالح الملعب‬ ‫ّ‬ ‫العشبي‪ .‬في الطري�ق ّ‬ ‫أنفسنا السؤال‪ :‬ما الذي يجذب الفتيات ليرتكن الكتب ّ‬ ‫ينظمون أسبوع ًّيا ألعاب كريكت في التخنيون‪ .‬في الختام‪ -‬اختبار ُرجبي للمشاركات!!!‬ ‫سنلتقي‬ ‫بأكاديمي�ي من الهند ّ‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש שער נווה שאנן‪ ,‬טכניון (קווי אוטובוס ‪,32 ,19 ,17‬‬ ‫‪ .77 ,76 ,11‬לבאים ברכב פרטי ‪ -‬חניית כורכור כ–‪ 50‬מטר לפני שער‬ ‫הטכניון)‬ ‫» נקודת סיום שער נווה שאנן‪ ,‬טכניון‬ ‫» מדריכות הסיור יעל (עלי) פרידמן‪ ,‬חן בר–לב‪ ,‬שחקניות ליגת‬ ‫רוגבי נשים‪ ,‬אס"א טכניון‬ ‫» משך הסיור כשעה וחצי‬ ‫» نقطة االلتقاء شاعر نفيه شأنان‪ ،‬التخنيون (خطوط الباص ‪،32 ،19 ،17‬‬ ‫مرتا قبل‬ ‫بسيارة‬ ‫‪ .76 ،77 ،11‬للقادمني‬ ‫ّ‬ ‫خاصة – موقف كوركور نحو ‪ً 50‬‬ ‫ّ‬ ‫بوابة التخنيون)‬ ‫ّ‬ ‫» نقطة الختام شاعر نفيه شأنان‪ ،‬التخنيون‬ ‫» مرشدتا الجولة‪ ‬ياعيل (عيلي) فريدمان‪ ،‬حني بار‪-‬ليف‪ ،‬العبتان في‬ ‫األكاديمي ‪ -‬التخنيون‬ ‫الرجبي للنساء‪ ،‬اتحاد الرياضة‬ ‫ّ‬ ‫دوري ُ‬ ‫مدة الجولة ساعة ونصف الساعة‬ ‫» ّ‬ ‫‪10‬‬ ‫متعددة الثقافات —‪Tour in Multi-cultural‬‬ ‫סיור בילדות רב–תרבותית —جولة في طفولة‬ ‫ّ‬ ‫‪Childhood‬‬ ‫‪ 16:00‬חליסה‪ ,‬ואדי סליב‬ ‫‪ Halisa, Wadi Salib‬‬ ‫الحليصة‪ ،‬وادي الصليب‬ ‫הליכה בחליסה תחתונה‪ ,‬השכונה היהודית‪/‬ערבית שבה גדלתי‪ ,‬דרך לשכת הסעד‪ ,‬ביה"ס היסודי‪ ,‬גן הילדים‪ ,‬בית‬ ‫החרושת לקרח‪ ,‬בית הקולנוע השכונתי ועוד‪ .‬חלק מהמבנים נהרסו‪ ,‬חלקם עומדים להריסה ואחרים עברו הסבה‪.‬‬ ‫במהלך הטיול נפגוש אנשי עסקים ותושבים‪ ,‬וותיקים וחדשים‪ ,‬נבדוק מי גר היום בשכונה ומה הקשר שלהם‬ ‫לתושבים הוותיקים‪.‬‬ ‫االجتماعية‪ ،‬المدرسة‬ ‫مرورا بمكتب الرعاية‬ ‫ترعرعت فيه‪،‬‬ ‫‪/‬العربي الذي‬ ‫اليهودي‬ ‫الحي‬ ‫السري في الحليصة التحتا‪،‬‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫يتهدده خطر الهدم‪،‬‬ ‫وبعضها‬ ‫ر‪،‬‬ ‫م‬ ‫د‬ ‫المباني‬ ‫بعض‬ ‫وغريها‪.‬‬ ‫الحي‬ ‫سينما‬ ‫الثلج‪،‬‬ ‫معمل‬ ‫األطفال‪،‬‬ ‫االبتدائية‪ ،‬روضة‬ ‫ُ ِّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫أما البعض اآلخر فقد جرى تحوي�ل غايته‪ .‬خالل الجولة سنلتقي برجال أعمال وبمواطنني‪ ،‬من القدامى والجدد‪،‬‬ ‫الحي وما عالقتهم بالسكان القدامى‪.‬‬ ‫وسنفحص َمن يسكن اليوم في‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש נתן אלבז ‪ ,2‬ליד תחנת המשטרה‪ ,‬צומת דרך בר‬ ‫יהודה וירוחם צייזל‬ ‫» נקודת סיום שוק הפשפשים‬ ‫» מדריכת הסיור רותי גור‪ ,‬לשעבר נג'ט אסלן‪ ,‬פמיניסטית‬ ‫ופעילה בשכונות‬ ‫» משך הסיור שעתיים‬ ‫محطة الشرطة‪ ،‬مفرق طري�ق بار‬ ‫» نقطة االلتقاء نتان ألباز ‪ ،2‬بجوار‬ ‫ّ‬ ‫يهودا وي�روحام تسيزل‬ ‫» نقطة الختام سوق هبشبشيم (سوق الخردوات)‬ ‫نسوية وناشطة‬ ‫سابقا‪،‬‬ ‫» ُمرشدة الجولة روتي غور‪ ،‬نجاة أصالن‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫في األحياء‬ ‫مدة الجولة ساعتان‬ ‫» ّ‬ ‫‪04 - 05 - 2013‬‬ ‫שבת الجمعة‬ ‫‪11‬‬ ‫הביתה מהחנות של אבא— إلى البيت‪ ،‬من دكان أبي —‪Going Home, from Father's Shop‬‬ ‫‪9:00‬‬ ‫עיר תחתית‪ ,‬כרמל‬ ‫‪ Lower City, Carmel‬‬ ‫الكرمل‪ ،‬البلدة التحتا‬ ‫סיור אוטוביוגרפי בחיפה דרך נקודות ציון בחיי‪ .‬נתחיל במקום שבו היתה החנות של אבי‪ ,‬לפני שנמכרה והפכה‬ ‫לחלק מבית קפה ידוע בעיר התחתית‪ .‬משם נעלה לשד' אליהו גולומב‪ ,‬שם ביליתי בנעורי ב"קן הדר" של הנוער‬ ‫העובד והלומד‪ .‬בבגרותי חזרתי לאותו רחוב ממש‪ ,‬לבקר אצל אמי כשהייתה מתאשפזת בבי"ח בני ציון‪ .‬הזדמנות‬ ‫ראשונה לדבר אנגלית "באמת" ניתנה לי כשנשלחתי ללוות תייר בריטי — שהתארח בביתנו — לרח' יפה נוף‪ .‬משם‬ ‫למרכז הכרמל‪ ,‬עם בית קפה פאר וקולנוע אורלי‪ .‬לבסוף הבית בשד' מוריה ‪ ,23‬שבו נולדתי וגדלתי‪ ,‬ושבו חיו הורי‬ ‫עד סוף חייהם‪ .‬למצטרפים לסיור‪ ,‬שימו לב‪ :‬מדובר בטיפוס מהעיר התחתית ועד לכרמל!‬ ‫جولة أوتوبيوغرافية عرب أماكن ش ّكلت محطات في حياتي‪ .‬سنبدأ من المكان الذي كانت توجد فيه دكان أبي‪ ،‬قبل‬ ‫وتحولها إلى جزء من مقهى معروف في البلدة التحتا‪ .‬ثم نصعد إلى شدروت إلياهو غولومب‪ ،‬حيث قضيت‬ ‫بيعها‬ ‫ّ‬ ‫عدت إلى‬ ‫البلوغ‬ ‫مرحلة‬ ‫في‬ ‫والمتعلمة‪.‬‬ ‫العاملة‬ ‫الشبيبة‬ ‫حركة‬ ‫في‬ ‫الهدار"‪،‬‬ ‫"عش‬ ‫في‬ ‫المبكرة‬ ‫شبابي‬ ‫فرتة‬ ‫هناك‬ ‫ُ‬ ‫لتحدث اإلنجليزية "حقًّ ا"‪،‬‬ ‫أولى‬ ‫فرصة‬ ‫وكذلك‪:‬‬ ‫تسيون"‪.‬‬ ‫"بني‬ ‫مستشفى‬ ‫في‬ ‫للعالج‬ ‫أمي‬ ‫رقود‬ ‫بسبب‬ ‫نفسه‬ ‫الشارع‬ ‫ّ‬ ‫ضيفا في بيتنا‪ ،‬إلى شارع "يافيه نوف"؛ مركز الكرمل‪ ،‬مع مقهى بئري‬ ‫حل‬ ‫أرسلت لمرافقة سائح‬ ‫عندما‬ ‫ً‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫بريطاني ّ‬ ‫وترعرعت فيه‪ ،‬وعاش فيه والداي حتى آخر حياتهما‪.‬‬ ‫لدت‬ ‫و‬ ‫الذي‬ ‫‪،23‬‬ ‫موريا‬ ‫شدروت‬ ‫في‬ ‫والبيت‬ ‫أورلي‪.‬‬ ‫وسينما‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫ُ‬ ‫نتحدث عن جولة تصعد من البلدة التحتا حتى الكرمل!‬ ‫للمنضمني إلى الجولة‪ ،‬انتبهوا‪ :‬نحن‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש הפסאז' של דרך העצמאות ‪53‬‬ ‫» נקודת סיום שד' מוריה ‪23‬‬ ‫» מדריכת הסיור‪ ‬רונית שני‪ ,‬צלמת ומורה לצילום‪ .‬נולדה‬ ‫וגדלה בחיפה‬ ‫» משך הסיור‪ ‬שעה וחצי‬ ‫» نقطة االلتقاء مقطع شارع هعتسمؤوت ‪53‬‬ ‫» نقطة الختام شدروت موريا ‪23‬‬ ‫شني‪ ،‬مصورة ومع ّلمة تصوي�ر‪ُ .‬ولدت وترعرعت‬ ‫» مرشدة الجولة رونيت‬ ‫ّ‬ ‫في حيفا‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة ونصف الساعة‪ ‬‬ ‫» ّ‬ ‫‪12‬‬ ‫‪ 10:00‬עיר תחתית‬ ‫‪Lower City‬‬ ‫البلدة التحتا‬ ‫إخطية‪،‬‬ ‫בעקבות אח'טיה‪ ,‬סראיא ומניה‪ .‬מכיכר העגלונים לשווקים שנעלמו ואינם —في أعقاب‬ ‫ّ‬ ‫سرايا ومنية‪ .‬من ساحة الحناطري إلى األسواق التي اختفت—‪In the Footsteps of Ikhtiyyah,‬‬ ‫‪Saraya and Manya‬‬ ‫וס ַראיַ א‪ ,‬בת השד הרע‪,‬‬ ‫סיפורן של שלוש נשים הוא הקו המנחה את הסיור בשווקים ובסמטאות שנעלמו ‪ -‬אח'טיה ַ‬ ‫גיבורות ספריו של אמיל חביבי‪ ,‬ומניה שוחט‪ ,‬כפי שהיא מצטיירת מעדויות של זאב וילנאי על ימי ילדותו בחיפה‪.‬‬ ‫'ט ֶּיה"‪,‬‬ ‫ב"א ְח ַ‬ ‫סיפורן של הנשים יובא באמצעות תמונות‪ ,‬מפות ויומנים‪ ,‬וישולב בסיפור התהפוכות שעברו על העיר‪ֶ .‬‬ ‫(ספרו מ–‪ )1985‬כותב חביבי‪" :‬את כיכר 'אל–ח'מרה' (היין) הפכו לכיכר פריס‪ ,‬כדי שלא ינדוף ממנה ריח של בארים‬ ‫מפוקפקים‪ ,‬ולא ידעו שאל–ח'מרה הוא שמה של משפחה ערביה ותיקה‪ .‬אותה כיכר נקראה לפנים כיכר אל–חנאטיר‪,‬‬ ‫לאמור‪ ,‬כיכר הכרכרות‪ ,‬ואבותינו העגלונים נהגו ללעוג שם לכובעיהן של התיירות הזרות‪ ,‬כמין עציצים של פרחים‬ ‫מלאכותיים‪ ,‬וקראו להם 'כובעי פריס'"‪ .‬‬ ‫إخطية وسرايا بنت الغول‪،‬‬ ‫وجه الجولة في األسواق واألزقة التي اختفت –‬ ‫ّ‬ ‫قصة ثالث نساء هو المسار الذي ُي ّ‬ ‫ّ‬ ‫أيام طفولته‬ ‫عن‬ ‫فيلنائي‬ ‫زئيف‬ ‫شهادات‬ ‫خالل‬ ‫من‬ ‫توصف‬ ‫كما‬ ‫شوحط‪،‬‬ ‫ومنية‬ ‫وهما بطلتا روايتي إميل حبيبي‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫مرت بها‬ ‫دمج ضمن‬ ‫ّ‬ ‫في حيفا‪ّ .‬‬ ‫القصة التق ّلبات التي ّ‬ ‫يتم عرض قصة النساء باالستعانة بصور‪ ،‬خرائط ومف ّكرات‪ ،‬وس ُت َ‬ ‫حولوا "ساحة الخمرة” إلى “ساحة‬ ‫"لقد‬ ‫يلي‪:‬‬ ‫ما‬ ‫‪)1985‬‬ ‫سنة‬ ‫من‬ ‫(كتابه‬ ‫ة"‬ ‫"إخطي‬ ‫في‬ ‫حبيبي‬ ‫إميل‬ ‫يكتب‬ ‫المدينة‪.‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫حرمات‪ ...‬لم يستطيعوا‪،‬‬ ‫الم‬ ‫إلى‬ ‫يعود‬ ‫‬‫العريقة‬ ‫مرة‬ ‫خ‬ ‫ال‬ ‫عائلة‬ ‫إلى‬ ‫نسبة‬ ‫‬‫�ق‬ ‫ي‬ ‫العر‬ ‫االسم‬ ‫بأن‬ ‫منهم‬ ‫ًّا‬ ‫ن‬ ‫ظ‬ ‫باريس”‪،‬‬ ‫َ‬ ‫ُ َّ‬ ‫ّ‬ ‫قبعات‬ ‫على‬ ‫رون‬ ‫د‬ ‫يتن‬ ‫ة”‬ ‫"العربنجي‬ ‫آباؤنا‬ ‫كان‬ ‫ل‪،‬‬ ‫األو‬ ‫مان‬ ‫الز‬ ‫في‬ ‫الحناطري”‪،‬‬ ‫"ساحة‬ ‫فمنذ‬ ‫ا‪،‬‬ ‫ن‬ ‫م‬ ‫الهروب‬ ‫يعلمون‪،‬‬ ‫لو‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫َّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫فارسية”‪.‬‬ ‫عات‬ ‫قب‬ ‫ها‬ ‫ن‬ ‫إ‬ ‫غرب‪:‬‬ ‫م‬ ‫اصطناعي‬ ‫ر‬ ‫ٍ‬ ‫زه‬ ‫كأصص‬ ‫الفاقعة‬ ‫ات‪،‬‬ ‫األجنبي‬ ‫ائحات‬ ‫الس‬ ‫ّ‬ ‫ٍّ ُ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש כיכר פריז‬ ‫» נקודת סיום שוק הפשפשים‪ ,‬מסגד אסתכלל‬ ‫» מדריך הסיור נפתלי שושני‪ ,‬מורה דרך ומרכז הקורסים למורי‬ ‫דרך בבית הספר לתיירות באוניברסיטת חיפה ‪2001-1992‬‬ ‫» משך הסיור כשעתיים‬ ‫» نقطة االلتقاء ساحة الحناطري‬ ‫» نقطة الختام سوق هبشبشيم‪ ،‬جامع االستقالل‬ ‫» مرشد الجولة نفتالي شوشاني‪ ،‬مرشد ومر ّكز دورات المرشدين‬ ‫كلية السياحة في جامعة حيفا ‪2001-1992‬‬ ‫السياحي�ي في ّ‬ ‫مدة الجولة نحو ساعتني‬ ‫» ّ‬ ‫‪13‬‬ ‫טבע עירוני— طبيعة مدينية —‪Urban Nature‬‬ ‫‪ 11:00‬אחוזה‬ ‫‪ Ahuza‬‬ ‫أحوزا‬ ‫ההליכה תתמקד בטבע עירוני‪ ,‬הנסתר בדרך כלל מן העין‪ ,‬אך נוכח בכל מקום בכרמל‪ ,‬ומתגלה רק כאשר מתעכבים‬ ‫ומשהים עליו את המבט‪ .‬הטיול יתמקד ברחוב איינשטיין‪ ,‬רחוב המייצג באופן נפלא את הטבע הגלוי והסמוי‬ ‫בכרמל‪ ,‬בין פינת חמד אחת לשנייה‪ .‬בדרך נספר סיפורים‪ ,‬נקרא שירים על טבע נסתר וגלוי‪ ,‬ונתפעל מרחוב שמוקף‬ ‫ביער‪ ,‬וגם הוא עצמו מעין יער‪ ,‬טובל בעצי שסק‪ ,‬אורנים‪ ,‬שיחי לוטם‪ ,‬ציפורים ופרחים‪ .‬נפגוש באמניות תושבות‬ ‫האזור ‪ -‬נטלי לוין‪ ,‬אנה לוקשבסקי‪ ,‬אנה פסטרנק‪ ,‬לידה שרת מסד‪ ,‬ונשמע מהן על הקשר לטבע‪ ,‬לסביבה‪ ,‬ולחיפה‪.‬‬ ‫كل مكان في الكرمل تقري ً�با‪،‬‬ ‫الخفية عن العني‬ ‫ست�تمحور المسرية حول الطبيعة المدينية‪،‬‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫عادة‪ ،‬إال أنها حاضرة في ّ‬ ‫نرتيث ونديم النظر إليها فقط‪ .‬ستجرى الجولة في شارع أينشطاين‪ ،‬وهو شارع يمثّل‪ ،‬بشكل رائع‪،‬‬ ‫وتظهر عندما‬ ‫ّ‬ ‫قصصا‪ ،‬نقرأ‬ ‫سنحكي‬ ‫�ق‬ ‫ي‬ ‫الطر‬ ‫في‬ ‫آخر‪.‬‬ ‫إلى‬ ‫هادئ‬ ‫ركن‬ ‫من‬ ‫سننتقل‬ ‫حيث‬ ‫الكرمل‪،‬‬ ‫في‬ ‫ة‬ ‫والخفي‬ ‫الظاهرة‬ ‫الطبيعة‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫والخفية‪ ،‬وسنستمتع حتى االندهاش بشارع محاط بغابة‪ ،‬وهو نفسه على شكل غابةٍ‬ ‫الظاهرة‬ ‫الطبيعة‬ ‫عن‬ ‫أشعارا‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫أيضا‪ ،‬تنتشر فيه أشجار اإلسكدنيا‪ ،‬الصنوبر‪ ،‬شجريات الالذن‪ ،‬الطيور والزهور‪ .‬سنلتقي بف ّنانات المدينة – نتالي‬ ‫ً‬ ‫عالقتهن بالطبيعة‪ ،‬بالبيئة وبحيفا‪.‬‬ ‫منهن عن‬ ‫ليفني‪ ،‬آنا لوكيشفسكي‪ ،‬آنا بسرتناك‪ ،‬وليدا شاريت مساد‪ ،‬وسنستمع‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫» נקודת מפגש בי"ס איינשטיין‪ ,‬איינשטיין ‪( 133‬קווי אוטובוס‬ ‫‪)29 ,24 ,37‬‬ ‫» נקודת סיום מרכז חורב‬ ‫» מדריכות הסיור‪ ‬יעל בלבן‪ ,‬איילה נצר‪ ,‬אמניות‬ ‫» משך הסיור‪ ‬שעתיים‬ ‫» نقطة االلتقاء مدرسة أينشطاين‪ ،‬شارع أينشطاين ‪( 133‬خطوط‬ ‫الباص ‪)29 ،24 ،37‬‬ ‫» نقطة الختام مركز حوريف‬ ‫» مرشدتا الجولة ياعيل باالبان‪ ،‬إياال نيتسر‪ ،‬فنانتان‬ ‫مدة الجولة‪ ‬ساعتان‬ ‫» ّ‬ ‫‪14‬‬ ‫בקרנות רחוב— في زوايا الشارع —‪In Street Corners‬‬ ‫‪ 12:00‬עיר תחתית‬ ‫‪Lower City‬‬ ‫البلدة التحتا‬ ‫את הסיור תוביל‪ ‬המשוטטת‪ ,‬ילידת חיפה‪ ,‬ותוך כדי הליכה יתרחשו פעולות‪ ‬איסוף‪ ,‬אגירה‪ ,‬אילום‪ ,‬אצירה‪ ,‬דחיסה‪,‬‬ ‫קיפול‪ ,‬קשירה‪ ,‬חיפוש‪ ,‬חיטוט‪ ,‬איתור‪ ,‬נבירה‪ ,‬פשפוש ועוד‪ .‬במהלך הדרך תתמלא עגלת‪ ‬המשוטטת חפצים שנפלטו‬ ‫או נזרקו‪ ,‬יעלו לדיון נושאים כמו בית‪ ,‬אגירה‪ ,‬נדידה‪ ,‬חפצים‪ ,‬שוטטות‪ ,‬וגם יוצעו לקריאה טקסטים בנושאים‬ ‫עירוניים‪ .‬נקודת הסיום תהיה לא רחוק ממקום הולדתה של‪ ‬המשוטטת‪ ,‬ליד בית חולים רוטשילד ושד'‪ ‬האו"ם‪,‬‬ ‫שהפכו לשד' הציונות‪ .‬המשתתפים בסיור מוזמנים לקחת חלק פעיל בשוטטות וליזום פעולות או נושאים לשיחה‪.‬‬ ‫سيتم القيام بعمليات جمع‪ ،‬خزن‪ ،‬رزم‪ ،‬حفظ‪،‬‬ ‫المتجولة‪ ،‬وهي من مواليد حيفا‪ ،‬وخالل المسري‬ ‫ستقود هذه الجولة‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫المتجولة باألغراض الملقاة أو‬ ‫تفحص وغريها‪ .‬خالل الطري�ق ستمتلئ عربة‬ ‫طي‪ ،‬ربط‪ ،‬بحث‪ ،‬سرب‪ ،‬كشف‪ ،‬نقب‪،‬‬ ‫ضغط‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫نصوص للقراءة حول‬ ‫قرتح‬ ‫ت‬ ‫س‬ ‫كما‬ ‫ل‪،‬‬ ‫التجو‬ ‫األغراض‪،‬‬ ‫التنقل‪،‬‬ ‫الخزن‪،‬‬ ‫البيت‪،‬‬ ‫مثل‬ ‫مواضيع‬ ‫للنقاش‬ ‫ح‬ ‫طر‬ ‫ت‬ ‫وس‬ ‫ة‪،‬‬ ‫المرمي‬ ‫ُ‬ ‫ٌ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ُ َ‬ ‫مدينية‪ .‬نقطة الختام ست�كون على مقربةٍ من مكان والدة‬ ‫مواضيع‬ ‫المتجولة‪ ،‬بجوار مستشفى روتشيلد وشارع‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫التجول‬ ‫فعال في‬ ‫ّ‬ ‫األمم‪ ،‬الذي أصبح شدروت هتسيونوت‪ .‬ندعو المشاركني في الجولة إلى المساهمة بشكل ٍ ّ‬ ‫والمبادرة إلى خطوات أو إلى طرح مواضيع للحوار‪.‬‬ ‫» נקודת מפגש דרך יפו פינת עין דור‬ ‫» נקודת סיום שבתאי לוי ‪ ,26‬מוזיאון חיפה לאמנות‬ ‫» מדריכת הסיור‪ ‬ליאור קריאל‪ ,‬אמנית מיצג ואמנית רב–תחומית‬ ‫» משך הסיור‪ ‬שעה וחצי‬ ‫» نقطة االلتقاء شارع يافا زاوية شارع عني دور‬ ‫» نقطة الختام شبتاي ليفي ‪ ،26‬متحف حيفا للفنون‬ ‫وفن متعدد المجاالت‬ ‫» مرشدة الجولة ليئور كريئيل‪ ،‬ف ّنانة معروضات‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة‪ ‬ساعة ونصف الساعة‬ ‫» ّ‬ ‫‪15‬‬ ‫אורה מורג מספרת סיפורי מתח —أورا موراغ تحكي قصص إثارة —‪Ora Morag Tells Thrillers‬‬ ‫‪ 12:30‬בת גלים‬ ‫‪ Bat Galim‬‬ ‫بات جليم‬ ‫סיור בעקבות סדרת ספרי המתח ההיסטורית על שם טוביה מורג מאת‪ ‬אורה מורג‪ ,‬ילידת חיפה‪ .‬ההליכה תתנהל‬ ‫בין הקזינו לבריכת השחייה הישנה‪ ,‬בין‪ ‬שיכון חיילים משוחררים לטחנת הקמח של הטמפלרים (העליה ‪,)22‬‬ ‫ותסתיים במנזר שבבית החולים רמב"ם‪ .‬לאורך הדרך תספר מורג קטעים מספריה המוכרים המתרחשים בתקופת‬ ‫מלחמת העולם השנייה ואחריה ‪" -‬המרגל שבא מן הים"‪" ,‬הפנים שפרצו מן הדף"‪" ,‬החטיפה מן המנזר"‪ .‬בקזינו‬ ‫מובטחת הדגמה של שליחת שדר מורס! מוזמנים לסיור‪ ‬תושבי חיפה וכמובן קוראי הסדרה‪ ‬הצעירים‪ ,‬עם הוריהם‬ ‫והורי הוריהם‪ .‬ניתן יהיה לרכוש‪ ‬ספרים בחתימת הסופרת‪.‬‬ ‫التاريخية على اسم طوفيا موراغ التي كتبتها أورا موراغ‪ ،‬من مواليد حيفا‪.‬‬ ‫جولة في أعقاب سلسلة كتب اإلثارة‬ ‫ّ‬ ‫المسرحني ومطحنة القمح التابعة للتمبلري�ي‬ ‫الجنود‬ ‫بناية‬ ‫بني‬ ‫القديمة‪،‬‬ ‫السباحة‬ ‫المسرية ستبدأ بني الكازينو وبركة‬ ‫ّ‬ ‫(هعلياه ‪ ،)22‬وستنتهي في الدير الكائن في مستشفى رمبام‪ .‬على امتداد الطري�ق سرتوي موراغ مقاطع من‬ ‫قصصها المعروفة التي تجري أحداثها في فرتة الحرب العالمية الثانية وما بعدها – "الجاسوس القادم من البحر"‬ ‫سيتم تجسيد إرسال رسالة إلى مورس!‬ ‫"الوجه الذي اندفع من الصفحة" "عملية اختطاف من الدير" في الكازينو‬ ‫ّ‬ ‫قراء السلسلة الشباب‪ ،‬مع أهاليهم وأجدادهم‪ .‬كذلك‪ ،‬في اإلمكان شراء‬ ‫ندعو سكان حيفا إلى الجولة‪ ،‬وبالطبع ّ‬ ‫الكتب موسومة بتوقيع الكاتبة‪.‬‬ ‫» נקודת מפגש הקזינו בבת גלים‬ ‫» נקודת סיום בית החולים רמב"ם‬ ‫» מדריכת הסיור אורה מורג‪ ,‬סופרת ילדים ונוער‬ ‫» משך הסיור כשעה וחצי‬ ‫»‬ ‫»‬ ‫»‬ ‫»‬ ‫نقطة االلتقاء الكازينو في بات جليم‬ ‫نقطة الختام مستشفى رمبام‬ ‫ُمرشدة الجولة أورا موراغ‪ ،‬كاتبة أطفال وشبيبة‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة ونصف الساعة‬ ‫ّ‬ ‫‪16‬‬ ‫הליכה נסרגת— المشي المحبوك —‪Knitting a Walk‬‬ ‫‪ 13:30‬הדר‬ ‫‪ Hadar‬‬ ‫الهدار‬ ‫קיבוצניקית לשעבר‪ ,‬לבושה בשמלת קטיפה ובסמרטוטים‪ ,‬תוביל את הקהל‪ ,‬בעזרת גלילי צמר אדומים ומסרגה‪,‬‬ ‫לסיור בהדר‪ .‬הנה התחנות‪ ,‬לפי סדר ביוגרפי‪ :‬כאן ירדתי מהאוטובוס‪ ,‬כאן ראיתי את "חלף עם הרוח"‪ ,‬כאן הפכתי‬ ‫קפה הפוך‪ ...‬שרוך ייסרג לאורך הדרך‪ ,‬הקהל יחזיק בו וילך בעקבותיו‪ ,‬ובעקבות מובילת הסיור ‪ -‬מי שהייתה‪ ,‬מי‬ ‫שהייתה רוצה להיות‪ .‬המשתתפים יוכלו גם הם לרקום או לסרוג ולהוסיף זיכרונות משלהם לדרך המתפתלת‪,‬‬ ‫או לשמלתה של זו ההולכת לפניהם‪ .‬היא מבטיחה‪ :‬נלך‪ ,‬נשיר‪ ,‬נרקום‪ ,‬נסרוג‪ ,‬נשאיר סימני דרך‪ .‬לפעמים במילים‪,‬‬ ‫לפעמים בפעולות‪.‬‬ ‫وخرقا‪ ،‬ستقود الجمهور‪ ،‬بمساعدة لفائف صوف حمراء وإبرة‪ ،‬إلى‬ ‫سابقا‪ ،‬ترتدي فستا ًنا مخمل ًّيا‬ ‫عضوة كيبوتس‬ ‫ً‬ ‫ً‬ ‫نزلت من الباص‪ ،‬هنا شاهدت "ذهب مع الري�ح"‪،‬‬ ‫البيوغرافي‪ :‬هنا‬ ‫المحطات‪ ،‬حسب الرتتيب‬ ‫جولة في الهدار‪ .‬وها هي‬ ‫ُ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫هنا سكبت قهوة بالحليب‪ ...‬الحبل ُيحاك على امتداد الطري�ق‪ ،‬الجمهور يمسك به ويسري في أعقابه‪ ،‬وفي أعقاب‬ ‫أيضا أن ينسجوا أو ُيحيكوا ُمضيفني ذكريات‬ ‫قائدة الجولة – من كانت‪َ ،‬من كانت تريد أن ت�كون‪ .‬يستطيع المشاركون ً‬ ‫نطرز‪ ،‬نحوك‪ ،‬نرتك عالمات‬ ‫منهم للطري�ق الملتوية‪ ،‬أو لفستان تلك السائرة أمامهم‪ .‬إنها تؤ ّكد‪ :‬نمشي‪ ،‬نغني‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫في الطري�ق‪ .‬أحيا ًنا بالكلمات‪ ،‬وأحيا ًنا أخرى بالنشاطات‪.‬‬ ‫» נקודת מפגש החלוץ פינת הנביאים‬ ‫» נקודת סיום הרצליה‪ ,‬תחנות האוטובוס‬ ‫» מדריכת הסיור הדס גרטמן‪ ,‬אמנית מיצג‪ ,‬תופרת‪ ,‬קיבוצניקית‬ ‫בעיר הגדולה‬ ‫» משך הסיור‪ ‬כשעה‬ ‫» نقطة االلتقاء هحلوتس زاوية هنفيئيم‬ ‫» نقطة الختام هرتسليا‪ ،‬محطات الباص‬ ‫خياطة‪ ،‬عضوة‬ ‫» مرشدة الجولة هداس غرطمان‪ ،‬فنانة معروضات‪ّ ،‬‬ ‫كيبوتس في المدينة الكبرية‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة‬ ‫» ّ‬ ‫‪17‬‬ ‫רחל המשוררת בחיפה—الشاعرة راحيل في حيفا —‪Rachel the Poet in Haifa‬‬ ‫‪ 14:00‬המושבה הגרמנית‬ ‫‪ German Colony‬‬ ‫األلمانية‬ ‫الجادة‬ ‫ّ‬ ‫ב–‪ 1911-1910‬עבדה רחל המשוררת‪ ,‬אז בת עשרים‪ ,‬בחווה חקלאית של האגרונום החלוץ‪ ,‬אליהו בלומנפלד‪ .‬היא‬ ‫הגיעה לשם בעקבות המדריכה החקלאית הנודעת‪ ,‬חנה מייזל‪ .‬בסיור אספר את סיפורן של שלוש דמויות אלה‬ ‫בחיפה‪ ,‬וגם על חלוצי העלייה השנייה האחרים בעיר‪ .‬אקרא קטעי זיכרונות ועדויות על אותם ימים‪ ,‬וכמובן את‬ ‫(ה ָא ִביב‪ַ ,‬ה ּב ֶֹקר ‪ַ -‬א ָּים?) ‪ְ /‬ל ַרגְ ֵלי ַה ַּכ ְר ֶמל ‪-‬‬ ‫זֹוכ ֶרת?‪ָ ‬א ִביב ּוב ֶֹקר ‪ָ /‬‬ ‫"ג ֵּננּו"‪ ,‬שנכתב על תקופה זו‪ַ :‬א ְּת ֶ‬ ‫שירה של רחל ַּ‬ ‫ל‪-‬ה ָּים‪...‬‬ ‫ּומ ֶּנגֶ ד לֹו ‪ּ -‬כ ַֹח ַ‬ ‫ַּג ֵּננּו‪ִ / ,‬‬ ‫عملت الشاعرة راحيل خالل العامني ‪ ،1911-1910‬وكانت في العشري�ن من عمرها حينذاك‪ ،‬في مزرعة المهندس‬ ‫الزراعية المعروفة‪ ،‬حانه مايزل‪.‬‬ ‫الطليعي‪ ،‬إلياهو بلومنفيلد‪ .‬وقد وصلت إلى هناك في أعقاب المرشدة‬ ‫الزراعي‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫قصة هؤالء الشخصيات الثالث في حيفا‪ ،‬كما سأحكي لكم عن طالئعيي الهجرة الثانية‬ ‫الجولة‬ ‫في‬ ‫لكم‬ ‫سأحكي‬ ‫ّ‬ ‫اآلخري�ن في المدينة‪ .‬سأقرأ مقاطع من الذكريات والشهادات عن تلك األيام‪ ،‬وبالطبع سأقرأ لكم قصيدة راحيل‬ ‫"حديقتنا"‪ ،‬التي كتبتها عن هذه الحقبة من الزمن‪ :‬هل تذكري�ن؟ رب�يع وصباح ‪( /‬الرب�يع‪ ،‬الصباح – رهيب؟) ‪ /‬عند أقدام‬ ‫الكرمل – حديقتنا‪ / ،‬وقبالته – زرقة البحر‪.‬‬ ‫‪ ‬‬ ‫» נקודת מפגש אלנבי ‪117‬‬ ‫» נקודת סיום אלנבי ‪117‬‬ ‫» מדריכת הסיור שונית כהן‪ ,‬מעורכי האנתולוגיה "שירי חיפה"‬ ‫» משך הסיור כשעה וחצי‬ ‫»‬ ‫»‬ ‫»‬ ‫»‬ ‫نقطة االلتقاء أللنبي ‪117‬‬ ‫نقطة الختام أللنبي ‪117‬‬ ‫محرري األنطولوجيا "قصائد حيفا"‬ ‫ُمرشدة الجولة شونيت كوهن‪ ،‬من‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة نحو ساعة ونصف الساعة‬ ‫ّ‬ ‫‪18‬‬ ‫النسوي في مدينة حيفا‬ ‫העבר וההווה הפמיניסטי של חיפה— الماضي والحاضر‬ ‫ّ‬ ‫—‪Feminism in Haifa - Past and Present‬‬ ‫‪ 16:00‬כרמל‪ ,‬הדר‬ ‫‪ Carmel, Hadar‬‬ ‫الكرمل والهدار‬ ‫חיפה הייתה ערש הולדתה של התנועה הפמיניסטית בארץ‪ ,‬בשנות ה–‪ ,70‬והסיור יוקדש להיסטוריה של הפעילות‬ ‫הפמיניסטית בעיר‪ .‬נקודת המוצא היא ליד קפה כרמל לשעבר‪ ,‬במרכז הכרמל‪ ,‬מקום מפגשן של הפמיניסטיות דאז‪:‬‬ ‫מרשה פרידמן (ח"כ לשעבר)‪ ,‬נעמי נמרוד (חיפאית ותיקה)‪ ,‬ורבות אחרות שישבו שם ומכרו את העיתון נלח"ם‪.‬‬ ‫משם ימשיך הסיור לבית משכנו של "קול האישה"‪ ,‬הארגון הפמיניסטי של שנות ה–‪ ,70‬תוך כדי דיון במצב הנשים‪,‬‬ ‫אז והיום‪ .‬דרך שביל החמורים יגיעו ההולכים לרח' ארלוזורוב ‪ ,118‬לבית של "אשה לאשה"‪ ,‬הארגון הפמיניסטי‬ ‫החוגג ‪ 30‬שנה להיווסדו‪ .‬מיטיבי‪/‬ות לכת וסקרנים‪/‬יות מוזמנים להמשיך לבית הקרנות‪ ,‬למקום שבו "נשים בשחור"‬ ‫עמדו במשך למעלה מעשר שנים‪ ,‬מידי יום שישי‪ ,‬במחאה נגד הכיבוש‪.‬‬ ‫وسيتم تخصيص هذه الجولة لتاري�خ‬ ‫النسوية في البالد‪ ،‬خالل سنوات السبعني‪،‬‬ ‫كانت حيفا مهد والدة الحركة‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫سابقا‪ ،‬في مركز الكرمل‪ ،‬وهو‬ ‫النسوي في المدينة‪ .‬نقطة االنطالق هي قرب مقهى الكرمل‬ ‫النشاط‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫سابقا)‪ ،‬نوعمي نمرود (حيفاوية عريقة)‪،‬‬ ‫النسويات حينها‪ :‬مارشه فريدمان (عضوة كنيست‬ ‫مكان التقاء‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫مقر‬ ‫جلسن هنا وقمن بتوزيع وبيع جريدة "نلحام"‪ .‬من هناك ت�تواصل الجولة حتى‬ ‫ونساء آخريات كثريات‬ ‫ّ‬ ‫َ‬ ‫النسوية التي نشطت خالل السبعينات‪ ،‬ويتخ ّلل المسرية نقاش حول وضع المرأة‪،‬‬ ‫"صوت المرأة"‪ ،‬المنظمة‬ ‫ّ‬ ‫ثم يبلغ المشاة عرب "شفيل هحموريم" إلى شارع أرلوزوروف ‪ ،118‬وهو عنوان‬ ‫في ذلك الوقت واليوم‪ّ .‬‬ ‫عاما على ت�أسيسها‪ .‬هواة المشي‬ ‫مقر جمعية "المرأة للمرأة" النسوية التي تحتفي هذا العام بمرور ‪30‬‬ ‫ً‬ ‫ّ‬ ‫مدعوون‪/‬ات إلى مواصلة المسرية حتى "بيت هكرنوت"‪ ،‬وهو المكان الذي تظاهرت فيه‬ ‫والفضوليون‪/‬ات‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫ضد استمرار االحتالل‪.‬‬ ‫كل يوم جمعة‪ ،‬على مدى أكرث من عشر سنوات‪ّ ،‬‬ ‫عضوات "نساء بالسواد" ّ‬ ‫» נקודת מפגש הנשיא פינת אלחנן‪ ,‬ליד דוכן העיתונים גולדן‬ ‫(כרמלית‪ ,‬קווי אוטובוס ‪)123 ,133 ,28 ,37‬‬ ‫» נקודת סיום ליד ביה"ס לאו בק (או בית הקרנות)‬ ‫» מדריכת הסיור ד"ר חנה ספרן‪ ,‬פמיניסטית‪ ,‬היסטוריונית‪,‬‬ ‫פעילה חברתית‬ ‫» משך הסיור כשעתיים‬ ‫» نقطة االلتقاء هنسي زاوية إلحنان‪ ،‬بجوار بسطة الجرائد جولدن‪.‬‬ ‫القطار األرضي‪-‬الكرمليت‪ ،‬خطوط الباصات ‪123 ،133 ،28 ،37‬‬ ‫» نقطة الختام بجوار مدرسة "ليئوبيك" (أو "بيت هكرنوت")‬ ‫اجتماعية‬ ‫ؤرخة‪ ،‬ناشطة‬ ‫» ُمرشدة الجولة د‪ .‬حانه سافران‪،‬‬ ‫نسوية‪ُ ،‬م ِّ‬ ‫ّ‬ ‫ّ‬ ‫مدة الجولة ساعتان‬ ‫» ّ‬ ‫הליכות חיפה ‪ 3‬הן חלק‬ ‫מהליכות ג'יין הבינלאומיות‪,‬‬ ‫אשר מתקיימות השנה שוב‬ ‫גם בתל אביב ובירושלים‪,‬‬ ‫ולראשונה גם בבית שמש‪,‬‬ ‫ראשון לציון וכפר סבא‪.‬‬ ‫مسريات المشي في حيفا‬ ‫‪ 3‬هي جزء من مسريات جني‬ ‫العالمية‪ ،‬التي ُتجرى هذه‬ ‫السنة مرة أخرى في تل‬ ‫مرة‬ ‫أبيب والقدس‪،‬‬ ‫ّ‬ ‫وألول ّ‬ ‫في بيت شيمش‪ ،‬ريشون‬ ‫لتسيون وكفارسابا‪.‬‬ ‫ניהול אמנותי רותי דירקטור ומיכל רובינשטיין‬ ‫תיאום והפקה מיכל רובינשטיין‬ ‫עיצוב גרפי אביגיל ריינר (‪)THE STUDIO‬‬ ‫ערבית רואא תרגום‬ ‫فنية روتي ديركتور وميخال روبنشطاين‬ ‫إدارة ّ‬ ‫تنسيق وإنتاج ميخال روبنشطاين‬ ‫تصميم غرافي أفيغايل رايرن‬ ‫الرتجمة إلى العرب ّ�ية رؤى ترجمة ونشر‬ ‫מוזיאוני חיפה‬ ‫האירוע מתקיים מטעם מוזיאון חיפה לאמנות‬ ‫ובתמיכה האדיבה של ‪Bfami‬‬ ‫متاحف حيفا‬ ‫هذا الحدث من تنظيم متحف حيفا للفنون وبدعم‬ ‫سخي من ‪Bfami‬‬ ‫ّ‬ ‫ההשתתפות בסיורים ללא תשלום‬ ‫לפרטים ומידע נוסף‪:‬‬ ‫הליכות חיפה ‪haifawalks@hma.org.il‬‬ ‫הליכות ג'יין ‪janewalktlv@gmail.com‬‬ ‫مجانية‬ ‫المشاركة في الجوالت‬ ‫ّ‬ ‫للتفاصيل ولمزيد من المعلومات‪:‬‬ ‫مسريات جني ‪janewalktlv@gmail.com‬‬ ‫‪haifawalks@hma.org.il‬‬ ‫נפתלי שושני‬ ‫‪15‬‬ ‫בנ ר‬ ‫א‬ ‫הים‬ ‫חיל‬ ‫שדרות ההגנה‬ ‫ך יפו‬ ‫דר‬ ‫צה‬ ‫‪5‬‬ ‫ה‬ ‫הציו‬ ‫ה‬ ‫נב‬ ‫יא‬ ‫בי‬ ‫אל‬ ‫אורט‬ ‫ה‬ ‫עצ‬ ‫ד‬ ‫רך‬ ‫מב‬ ‫ש‬ ‫תג‬ ‫ור‬ ‫דר‬ ‫יק‬ ‫מא‬ ‫ים‬ ‫מ‬ ‫ות‬ ‫נות‬ ‫ח‬ ‫‪6‬‬ ‫רך‬ ‫ד‬ ‫ה‬ ‫אבן‬ ‫ה‬ ‫שו‬ ‫דה‬ ‫הו‬ ‫רי‬ ‫ב‬ ‫מר‬ ‫גבי‬ ‫‪10‬‬ ‫אר‬ ‫בני‬ ‫א‬ ‫לוז‬ ‫ור‬ ‫פ‬ ‫ועל‬ ‫וני‬ ‫ימ‬ ‫המ‬ ‫לה‬ ‫גאו‬ ‫יט‬ ‫נגי‬ ‫וי‬ ‫רים‬ ‫רות‬ ‫שד‬ ‫יבו‬ ‫הג‬ ‫צ‬ ‫יון‬ ‫ופ‬ ‫‪18‬‬ ‫כבאביר‬ ‫גן האם‬ ‫י‬ ‫פה‬ ‫יר‬ ‫וב‬ ‫נוף‬ ‫רול‬ ‫ה‬ ‫חל‬ ‫וץ‬ ‫סי‬ ‫מסדה‬ ‫כרמל מערבי‬ ‫ש‬ ‫רקין‬ ‫ב‬ ‫הת‬ ‫קיש‬ ‫האסיף‬ ‫לא‬ ‫ון ב‬ ‫ים‬ ‫לבנ‬ ‫בי‬ ‫דר‬ ‫ך רופין‬ ‫ה‬ ‫חש‬ ‫ה‬ ‫גל‬ ‫יל‬ ‫תה‬ ‫חני‬ ‫מב‬ ‫‪13‬‬ ‫צע‬ ‫‪9‬‬ ‫אב‬ ‫אה‬ ‫לל‬ ‫סיל‬ ‫בר‬ ‫יונ‬ ‫מל‬ ‫הדר הכרמל‬ ‫ש‬ ‫תן‬ ‫ד‬ ‫משון‬ ‫ים‬ ‫כור‬ ‫יורם‬ ‫רך‬ ‫יד‬ ‫לום‬ ‫ירים‬ ‫צפר‬ ‫רחל‬ ‫סנ‬ ‫דר‬ ‫לכ‬ ‫א‬ ‫ל‬ ‫אה‬ ‫אי‬ ‫ינ‬ ‫כרמליה‬ ‫הים‬ ‫שדרות ההגנה‬ ‫סן‬ ‫ה‬ ‫הרצ חל‬ ‫ל‬ ‫עלה‬ ‫ש‬ ‫וץ‬ ‫ות‬ ‫ה‬ ‫וק‬ ‫‪8‬‬ ‫בור‬ ‫ולו‬ ‫‪3‬‬ ‫הצי‬ ‫נש‬ ‫הש‬ ‫הגנים‬ ‫הבהאים‬ ‫ש‬ ‫דרות‬ ‫ונות‬ ‫דרך‬ ‫דרו‬ ‫דרך טובים‬ ‫רות‬ ‫שד‬ ‫ט‬ ‫בס‬ ‫חו‬ ‫שרנ‬ ‫רי‬ ‫חרור‬ ‫‪16‬‬ ‫לפ‬ ‫צר‬ ‫פת‬ ‫קי‬ ‫יא‬ ‫נמל חיפה‬ ‫דרך‬ ‫ד‬ ‫גפן‬ ‫ככר פריז‬ ‫נחום וילבוש‬ ‫מא‬ ‫א‬ ‫לנ‬ ‫רות‬ ‫שד‬ ‫דרך אלנבי‬ ‫‪1‬‬ ‫‪2‬‬ ‫ריס‬ ‫רך‬ ‫‪4‬‬ ‫ריון‬ ‫ן גו‬ ‫ב‬ ‫ש‬ ‫‪12‬‬ ‫נים‬ ‫מגי‬ ‫דרו‬ ‫סט‬ ‫‪17‬‬ ‫המושבה הגרמנית‬ ‫תה‬ ‫לה‬ ‫‪7‬‬ ‫בי‬ ‫‪11‬‬ ‫אל‬ ‫דרך‬ ‫"ל‬ ‫‪14‬‬ ‫נבי‬ ‫‪1‬‬ ‫‪ 17:00‬הדר‪ ,‬ואדי ניסנס‬ ‫‪ Hadar, Wadi Nisnas‬‬ ‫الهدار‪ ،‬وادي النسناس‬ ‫‪10‬‬ ‫‪ 16:00‬חליסה‪ ,‬ואדי סליב‬ ‫‪ Halisa, Wadi Salib‬‬ ‫الحليصة‪ ،‬وادي الصليب‬ ‫‪2‬‬ ‫‪9:00‬‬ ‫שכונות החוף‪ :‬נוה דוד‪ ,‬שער העליה ועין הים‬ ‫‪ Neve David, Sha’ar Ha’aliya, Ein Ha’yam‬‬ ‫أحياء الشاطئ – نفيه دافيد‪ ،‬شاعر هعلياه وعني هيام‬ ‫‪11‬‬ ‫‪9:00‬‬ ‫‪3‬‬ ‫‪9:00‬‬ ‫הדר‬ ‫‪ Hadar‬‬ ‫الهدار‬ ‫‪12‬‬ ‫‪ 10:00‬עיר תחתית‬ ‫‪Lower City‬‬ ‫البلدة التحتا‬ ‫‪4‬‬ ‫‪ 10:30‬ואדי ניסנס‬ ‫‪Wadi Nisnas‬‬ ‫وادي النسناس‬ ‫‪13‬‬ ‫‪ 11:00‬אחוזה‬ ‫‪ Ahuza‬‬ ‫أحوزا‬ ‫‪5‬‬ ‫‪ 11:00‬עיר תחתית‬ ‫‪Lower City‬‬ ‫البلدة التحتا‬ ‫‪14‬‬ ‫‪ 12:00‬עיר תחתית‬ ‫‪Lower City‬‬ ‫البلدة التحتا‬ ‫‪6‬‬ ‫‪ 11:00‬קריית חיים‬ ‫‪ Kiryat Haim‬‬ ‫كريات حايم‬ ‫‪15‬‬ ‫‪ 12:30‬בת גלים‬ ‫‪ Bat Galim‬‬ ‫بات جليم‬ ‫‪7‬‬ ‫‪ 11:30‬שכונת ואד אל ג'מאל‪ ,‬עין הים‬ ‫‪ Wadi Jimal, Ein Ha’yam‬‬ ‫حي وادي الجمال‪ ،‬عني هيام‬ ‫‪16‬‬ ‫‪ 13:30‬הדר‬ ‫‪ Hadar‬‬ ‫الهدار‬ ‫‪8‬‬ ‫‪ 12:00‬הדר‬ ‫‪Hadar‬‬ ‫الهدار‬ ‫‪17‬‬ ‫‪ 14:00‬מושבה גרמנית‬ ‫‪ German Colony‬‬ ‫األلمانية‬ ‫الجادة‬ ‫ّ‬ ‫‪9‬‬ ‫‪ 14:30‬טכניון‪ ,‬נוה שאנן‬ ‫‪Technion, Neve Sha'anan‬‬ ‫التخنيون‪ ،‬نفيه شأنان‬ ‫‪18‬‬ ‫‪ 16:00‬כרמל‪ ,‬הדר‬ ‫‪ Carmel, Hadar‬‬ ‫الكرمل‪ ,‬الهدار‬ ‫עיר תחתית‪ ,‬כרמל‬ ‫‪ Lower City, Carmel‬‬ ‫الكرمل‪ ،‬البلدة التحتا‬