n - Academic Commons
",וי קליינע וועלפעלער זיר שפיון סיבגע קיבדעך, ווי קלייגע וועלפעלער ב t5ך ביידע : דער עלטםטער שסאי הייםט - t5זןי געהיים jה t5ט סיבן זיידע, אין טריבן שטעטעלע t5זקן ה t5לב t5 און הלל הייפט דער יי בליגדער, " צווייטער,.. rב it5 t5בדער נ t5סען ה t5ט געיי~רט "- אוי tlשזפ t5פל ג t5עבטן פון ש t5טבדיקן לייטער, ב~ר איך פון סיזפ פון וועלט פון ברייטער, פון זודיקן געןןימל ה t5ב eלוצעס ד t5רט דערזען, רוי ם Iשוועבט דער הויך פון צ t5רטע י~רן סיבבע ד~רט איבער t5לט jבעסטן-שיסל - און שסאי ז- ~ ז- C ~I ן;:ן I a ....,.....p אייבער הדיםט, אין תלל הייסט דער צווייטער... רוי קלייבע ןועלפעלעך זיך שםי? ,סיבבע קיבדער, ווי קלייבע וועלפעלעך ב t5ך ביידע, און דר t5פע i אייבם ד~ם צווייזפע פון בייזן קוק סיט פביערלעך סיט ווילדע. און איך -איר קוק סיט בליקן איבבגעשטילטע פרו ה t5רץ פון בלינדן. ררי t5לזפע בעסען קיבקלעו זיך, וןי קלייבע יועלפעלעך ,ווי קבןילן יובגע גליקן". א'בערגעררןקט פ 1ן דער ~נט~ל~ג'ע ~ שפיגל אויף ~ שטייו צום פינפטן *5ירצי.כט פזן ה; ,ייוריק דוד-הירש ר~םקעם Iב ~ lנר~ס'-אןנ'ןןע lס'טעט n רי טרשטט חורבז·רר~מט ..?',לג כי':.ם I$בהייב פון ז?..ין שר?..יבערישער קtזריע- רעהI$ט ה .לייוויק געיויבען פtזר זיך דעם צוב I$מען : דער דיכטער פןו אומקום' .די קריטיקער יו I$ס ה I$בן זי ,פ I$רטיפט אין לייוריקס ועורק .בפרט איז רער גולס .הו$בן געפובעז אוי ,ז\ קעגנזעצלענן שטר I$ם ב::י ליי"יקן :רער דר 'I$נג נא.ך גאולה .די א .דיא". לעקטיק פוז אןמקןם איז אויפקרם .פוז 9ןי? ..און אויסלייזונג געפינט זי ,איז א.לע ז?..ינע דרא.מtזטישע ן רבן - געשטאלטן .n • fג ' .,l בלל לילןןלק 'ז ; .. ד' ~רבעט ה 1:$ט נע 1ן,נעו ד' פרעמ'ע פ~רן בעסטן עע" אן'ף ~ טעמע ןןענן 'רדרשער ל'טער~ט 1ר .צ 1געט"לט אדן ברז!:נך1בס'אונ'וןערס'טעט פא.עמעס און ורגורט ו~ס א .מא.ל שא.רפער מיטן א.גסום טור'קרוב, פוז היטלערז. בעט, מרר ד 1רנן דרוקן ד /j ב 1:$סט Ijנער 'דדרשן קור' דער 'ר~ א"ן ק~ ' !'Jטל פון רעד: 7 חורבז איז ·ניט געןועז קיין נ':יע טעמע פ~רן דיכטער .דער סיפור-המעשה פון ערשטן ליטער~- רישז פדןוז די ק"טן פ1ן שמיה ) (1908וויקלט זיו פיגiזנדער עטלעכע נעכט נ \tנן חודבן בית שני .ד I!: געפינען מיר שןין די געשט~לטז יואס ועולן שפילן ~ז~ וויכטיקע ר~לע איו לייזןיקס שפעטעדדיקע ווער.ק למשל ,ד\ tגעפיבט זיו דער מלאך עזריאל, דער מ ) iבער פוו גערעכטיקייט ר~ס קען ניט פ~ר- טרזtגן זביבע הימלישע ק \tלעגן ,די צדיקים אין פעלץ, וו I!:ס ה I$נן ליב ב !'Jר זיך .דער עזריאל ןועט מגולגל ווערן אין פ !:.tרשיידעבע געשט~לטן ; פ~ר לייוןיקן בליבנט ער דער סינמג$ל פון אייביקו משיח-זוכער. בו;זך צוןיי געשט~לטן פירט לייווי;י ~רבין אין דער ד~זיקער דרז.זמע ו~ס דיבט ווי זז הקדמה פ~ר די וןביטYדדיקע ווערק :אליהן הגביא ,דער נ~גלייטער פוגעם גאול ,און משיח צדקנן ,פ~רשקל~פט איו קייטן ,ווז.זרטבדיק ~ז ד I$ס פ t$לק ישראל זז;ל אים קןמען ז.זבפרביען· מיט די צוויי געשטזtלטן יועלן פ \tרקזמען די ס~ע דר~מ~טישסטע אינער~גדער- שזגגען· לייוויקס וועדק ש~פן אבין פ I$עטישע ג\ tנצקייט. איין דרזזמע איז דער אידע?שער המשך פוז דער פר~ערדיקער .ל I$מיר דעריבער אינערהיפערן ז.זכט און דריבסיק ' I$ר ,און ז; קוק ט I$ן אויף איינעם פזן די לעצטע ק~פיטלען פוגעם ספר-לייוויק. וי התוכה איז פטרכוו~לו אין 1946ך~ט לייוןיק .lטזוכט די די"פי"ל~גערן אין ד:.ייטשלז;ב.ד אין דער דרמז;ע מהר Hם 9ון יוטע)- בעךג ) (1945הג$ט ואגדז לייוןיק שוין געה \ tט אריס- געמזtלן ~ בילד פובעם לעבו אין ז;זכ~ן I$ .בער ~ז.זו איז געוזעז פ~ר אים ביט מער וןי ז;ן ~בסט~קציע, ~ סימבזtל פון ליידן און אוגטערדריקינג .איצט איז דער סימנזtל געו~,ךן ויו$ר~ ,זויבס ו I$,ס ד I$ס וןזtרט איז ה~לנ רעא.ליזם ,הא.לב מיט~ס ; ה~לב פרא.זע, הזtלב פזזעזיע )כא.טש די סא.מע .פא.בטאסטישסטע שטעלעס ז:.יינען א·ין פרא.זע( .דא.ס איז ביט סתם מיטא.ס ,גזזר מא..דערגער מיטא.ס זזtיס פא.סט זיד א.זיל גוט פזזד א.פא.קא.ליפטישע צ':יטז .אובדזער ע.פא.כע פ I$דערט ~בדערע וקנסטפא.רמען .זי פא.דעךט גע- שטא.לטן און סימבא.לן פון אויסערגעורייגטלעכע ארן איבעררעא.ליסטישע דימענסיע.ס ) ,9זו (.478דירך מיטא.ס קעו לייוויק ; t\ (1ריבערגייז די גרעגעצן פון צ:.ייט און I$רט (2 .דןרכברעכן די לעכן אין טויט און (3דערהייבן גiזבץ קא.גקרעטע מחיצה צווישן ציבט -און א.רט-געשעעגישן כיז צי דער מדרגה פוז איבערצ:.ייטלעכע פעב I$מעגען ) ,9ז (.479 Jער קען פא.רווא.בילען tז טרז.זגיזם ,ווזtס Tעט אויס צי זיבן י~דיש"בז.זצי 5I$נ 1ל ,אין אן אוביויערסז;לן טרא.גיזם. ~ט די מיטזtס-ם I$רעם דערגרייכט איר גרעסטע קיבס:כלערישע הייך אין '.א lדר טעג 9ון ארוב, ד~ דא.רף מעז צוגעבן א. וויכטיקע קריטישע ב~מערקרנג .ויי בזילי לייוויק הזזט אייסגעקליכן זז מיטישו זשא.נער ,קען ער זיר דערלידכן געוויסע פר?:.יהייטן )וזtוס מיר ה I$נן פר?ער אויסגערעכבט(. דא.ס זעלבע איז אייך שיבך ~נסקיז ,ויעז ער הא.ט געשטעלט ז:.יינע העלדן איז ~ מקןבלים"וועלט .הא.ט ער געקענט ניצן פא.לקלא.ריסטישע אזן איבערג~טיר- לעכע מ I$טיוון א.ן אויסצרזען לעכערלעך .דזtס מייגט זtבער ניט ,א.ז דער קריטיקער ד~רף ווערטערלעד אויסט:.ייטשז דעם מיט I$ס ו;זיער דא.ס אינערבא.טיר- לעכע .ד I!:ס ווזtלט אים גל:.ייד באגרענעצט צו אויבג- אויפיקע המצ~דת .דער קריטיקער איז ז.זברעכטיקט צו א.גז;ליזירן ד I$ס וזערק גיט גזtר פון ~ מיטיש" פז)לקלזtריסטישן שטאנדפונקט ,ג I$ך פון \ tמ~דער· נעם ליטערז;רישן שט~נדפינקט אויד .א.זוי וןי מיר כאה I:tנדלען יעדער ווערק ווי א nורבן-דר~מע ,איז פז.זרשטענדלעך~ ,ז מיר ז~לן זיר ז.זבמ?ען גייז אויפן קען ביט ב~שר:.ייבן .ער ה~ט געזען איו דעך גגופiזלב" צוןייטן דרך. קייט פוז ז:.יין פ~לק די סנננה פון פןלער ירידה און די עלעמעגטן יןו$ס מיר הא.כן שויז I$גגעמערקט אין מהי"ם פדן ךןטענבעיג ,ויי למשל דא.ס שולד· אומקים .דר התרנה ',א l פעךנו~1לד איז ~ס ווערק פין סדייסט פ~רז י?דישן פא.לק. לייוויק ה~ט נ~שריבן זי:יבגו אביבררוקן פון דער ר?:.יזע אין ~ פרא.זעןיערק מיט דעך שארית ה~ליטה. די אידעע פ \ tר דער פיעסע איז געקיעמן ט~קע פוז זי:י 1ב~זוך אין פערוני~לדער ~גער ,איז ~ סך מ~ל ז?:.ינעז די נא.שר?:.ינוגגען טזזקע אמתע )זעט ,5ז Hז .(."215-216 ייען לייוריק איז צוגעטר I$טן צו דער דרא.מע ,הtזט ער געמוזט בא.שליסן אין ייעלכן זש\ tגער ער וועט זי שר?:.יכן .הא.ט ער אייסגעקלינן א .מיטגייעג ,ווא.ס • ~לע ברבר'אנראפ'שע ' Jtרררב Tר Jגע 1צרם טרף פרן ד' נ"ט~ט lפ~רןפן זרך אר'ף א"נסן 19ן דער ב'בר' I$גר~פ'ע צרם ס~ף פן1 דער פ' 9Jטע פ ' TI$צ'ע 8 ~רבעט. רמש,ל נדמעך פין דער ב'בר' 1$גר 1$פ'ע. 5 מרובט די געפיל ,דער גערז.זנגל צווישן לע.נן אין טויט אוז דער דר~גג בא.ך גאולה ויעלן נולטער iזרויסגע- ברענגט וןערן אין דער ציוייטער דרא.מע .נפרט ויעט אונדז זבין איבטערעסא.בט צו אנאליזירז די שינויים אין די גאזלה-געשטז.זלטן ,די וו I$ס מיר ה~כן גע" טרזtפן אין דר ק"טן פון מש'ח און אין דעך גולם. די יראמע הייבט דיך I:tן מיט די וןערטער פונעם כרא.ביקער ,ז;ליין "קוים א.ן איינציק-פאדבלינעגער, ~ כלאט פון א נוים פוז אן איבערגעברז\כעבעם" ) ,6זן (.8מע קען אין אים זען די פארניטערטקייט און דעם יאוש פון דער ג~נצער אשרית-הפליטה. די צוקינפט איז פאר אים ;ז" פז.זשרטעלטע חיה וו~ס זויגט ::/זרויס ד~ס כלוט פון דער פ \ tרגא.נגענהייס" ),6 ז' (. 11 זtבער דזtר ,אין זיבן גאנצער מרה"שחירה נעט ער י?.:ב ג I$ט כוח צו לביטערן זי ו דורך ז':יגע • יסורים ,אוז גיט מןח "גריבלען זיך אין חרשך פרגעם שרעס טותאמ" ,עד ~רף זין ~D".טו 5לען אין נעכטגס ן.ןהום Ifכדי צי ועררן ראוי פ~רז ~רגז .לויט לייוריקס שטייגער ,ד<t$ט ער אין די ד~זיקע ערשטע מ~ I$לa$גן אוגדז ~רביגבעפידט איז דער ,ך 'Iיפט· 9ר~בלעמ I$טיק : דער געז;זחנגל צדרישן לעבן אין טויט ,יאוש אזן ד$Iיפענוגב אןר ~ס לכיטערן זין יירד די אייגעגע יסורים. "יובךגטשט~לטך די דר~ע איז געבויט רזזים צרויי מענטןש 5~ ,ר,ךם און שרה די צויויטע .ער איז ~ן ~למז ,זי ~ז ~למנה, ביידע זביגןע זיי געפביניטק פרז זייער שילדגעפיל, סDצעיעל ~ 5ר,ךם ו~ ,ך~ט געזען ווי מע פירט צרם טייט זביז ויו'!..ב )אריד געהייסן שרה( ואן קינך )יצחק(. שר,ך די צורייטע קעז ביט זיצן שטיל ווען זי געפינט זיד לעבן ~ וו~ד'ל ,ורביל איר tזמן איז ערגעז אין ~ וי~לד ארמגעקרמעז אוז זי הערט נסדר כודי רוף : "וקם זזך מיך ,געפיז מין" ) ,6ז' (.62 דI$ס י~ר איז ,1944מיר זעען אברהמעז '!:ב זיד איז דער היים .ע,ר אין זביז יבריב גרייטן זיד צז פר~ויעז ~ סדר .דעם דרני·יג;:ריקן זיז ד$Iיט מעז קויס גע· ר~טעיערט פוז טויט און יעדע מיגוט קעגעז די דביטשן וויעזר קיעמן .ג>:בעד אברהם ז l$רגט זיך ביט .ער איז ~ פרומער ,גלייביקער י~ד אןר ארן ידך ח,tזב איך געמ I$כט פ I$ו ~ שרמר, א:ין כ'זוך דיך - ארן דר ביסט ביס,tז. ).6 ז' (45 וקמט אויס ווי בארהם וו~לט גערועז שולדיק אין דעם ז.זלעמען .ג\ I.ט זiליין איז אויף אים אין נעס .פלוצלינג -ז iגי:':סטיקער איבעררב l$ד .פוז דער טיפעביש פיז זבין הזiרצן רי':סט זיך ז.זרריס ז iגעשריי " :ניט איד בין דער פחדז ,נ ) tר דן ! איד ז~ עס דיד I$פז ,רכורנ דעלאמ "! ) ,6ז' (49 נ l$ד וןי ג$בלד עס שיסט אייס דער גנז.זצער צער, פילט ער ערשט יוי עלבט ראן אומגליקלעך ער איז : . I$ן I$רעמער יזד בין איר ,ג.tזט מוכן ה I$י אין מיד בין איר ,ג,tזט מען ה I$ר• און ס'ברענס אויף מ ' 'rז לעב נ,tזר דעו יירע-נימער, אדז כ'קעז ניט פז\וטו I$גז מוכז עלנט, .Iזם ד I$איגעם גי-צל מדת ,איד קעז נים: כ'מוז עמעצן ה I$בז צו זיר 1$ -לעבעדיק נפש, צי ןיז!כן איבעו דעם ארן צר ייב ח I$בן עם. I$פילו וועו שרי I$ד מען ה I$בט אזי געבר I$כז ז!נטקעגז די ציין פון ~ הונס ,צי ז! וו,tזיף. בז!דז!רפט וו.tזלט איד I$נט,tזי זיר 1$סיתה - אןיר ד I$ס I$בעו קען איד ניט ,העלף מיו. ),6 ז' (50 אים צז שוז.זיך צר בע,מען זיד ד t$ס לעבן ואן צו שיז.זין אויסהיטן פרז אזגמלי,ק ער טעב,ךט צו שרהן " :ויר Pענעז מיר וזעמען אייסהיטן ן ווי קענען מיר ! צי צר לעבן איינער ז;ליין .ער מןז וו~כן איבער עמעצו, דער עמעצער ז~ל פ~רנעמעז י t$ס 'רט פזז זניז פ~רשניטעגער משפחה ,ער קען ניט פ~רלייקענעז בלויז צו זביז גרייט און ניט מעד .דערווביל יזtרף דעם אינעויויניקסטן דר~בג צום לנובן .ער גיט זיד ער איז ~ז זיכער, אייבערשטע,ר דער וועבדט זיד עס ~ז אינדז !ןו מעז זעם סדר ),6 ז' (21 וערט זנדי עצה איז פרוזtרען ,נמגהגו .ער מוטיקט זבין יןי':ב צן ה I$בן נטחון .פלוצלינג רביסז זיד ~רביז די שטזרעם·טרופנורס ןו~ס פירן זכדי זוביב ארן קיבד צו דער ~זק~מער .ער ז.זליין גייט אויף שקל~פן· ~tסו. ~דבעט איז ד!$ס י!$ר איז איצט ,1946אןר אברהם קערס זיך אים ~היים .ער קען זיך ביט מולח זבין זבין tשסיון· קייט .ער פילם זיד ספעציעל שולדיקלגבי דעב זוז .יערז ער ו$Iילט tסםש גע~נגעז מיט זיי צוז~· מען I$ -נער ער איז ביט געגזiנגעו .ליייייק ,שיל· דערט סימtםליש ווי אברהם ה!$ט זז ורי:פןח מיט גג>:ט .רעד אייבערשטער Tזiגט אויף תקסטו אוז כ'זע די-ין ד"מו נ i$קעטז - I.tרעם, ק i$צעט-בומער אייסגעכועבט פינף טריזבס זיבז הונדערט אוז פיו, ";ער ויכטיקער I.t דדיי מיר מספו זt. דדיי 10 ז t.וויי פז.זרג~נגעבהייט ,קען עס ביט גיין גלאטיק" די טוי· טע הזזבן ז tגור~לדיק·ע שליטה איבער זיי ,און פז.זר זזבדהמעז איז די חתובה זז פארדאט פין וכדי אוננ· געקרמענער פרוי .די חתונה מון ג$כער פ I$רקןמעז, זיביל עזרמיט וועלן די פליטים קעננון ג$נהייבן פוז ג>:יס בבי ,אויף דעד חותנה יועלז קימעז סבי די אויף אים ; פאנטאסטישע - צו חורבן העולם, צי חיטלער-ציפער, מדר. ז.זטמג$ספעד יי~ס איז שדער ביט ג~,טעסק· די סצעבע איז פון די סאמע שטזiרקסטע איז לייןןיקס שזזפןנג$! .בעד איידעד נניר קרמען צי צן יעם. - פיו בריאת העדלם Eדז קדושה-ספירה מיר, לבריאת העולם. ערשטע חתונ,ך פיו דער שאדית·ד e..ליטה ,בבי ז.זזז.ז פג:ירפז\לק ,וו l$ס לעבט מיט איין פרס איז דער קאצעטביקעס פזן דעד ~רומיקער געגבט ,סי z.די טריטע ,אויפגעשט~ענע פןבעם מאסן·קבר ,ציוישן זיי שרה ארז יצחק ,די פז.זרקערפעדזבגעז פון באדהמס שולדגעפיל .אזזי ק I$מבינזזציע שאפט זז אים : ויוסט ן)! מיט די פ,נגער דוכז פגיס אינטער דעם לעבן ; עד איז פ~רמישפט צו לעב,ן. ~ברהם ארן שדה די צרוייטע ב~שליסן חתרנה צו הג:יבז .די ערשטנו תחונה אין פערנרוזiל.ד די מזזז מיר זיד בז.ז.קענען מיט עטלעכע חת.ובה ·געסט. אליהו הנביא גייט אין וועג און ציפעליק שטריסם ער זיך 11$ אין ז.ז בר·מינן אויף דער ער.ד פונעם צדיקס ~ריר יוערט דער גרף לעבעדיק ,י~רעם ער קעז צשעטערז איר חתובה ,איר גליק .זי !Iי~ןיט גיט קייז מת איז עד ,גג,זד ~ הרוג .די ד~יטשן ר~בן ~נטלריפז ,ב!$ער ישראל רופס אריס ; ~ nםלויפט ניט •uאיד ז.זנטלויף .ג~ ז.זבםליופט ,6) .Hז' •t131 איםדערשג.זtלן ימט ~ קונט ,בז$ער דער טריס איז לז.זץ גו;:זד גיט ז.זר~ין אין אים ,אוז ער אין טויט איז אריד דנ( l,גיט I$ר~ין .מענטשן ה.I$בן געטרג,זטן אוז געשפיגז אויף אים .זיי הב(,lז אים 'mעוגקעורו;:זרפז צורישז שטייבער און ד(,lרזירקסטעס, ראן ער ה I$ט זיד געל~זט וו I$רפך אוז איז געלעגן ב~קעט אזז I$פי געדעלIגן .איצט שטייט ער אויף ,קעגי די פר- I$ טעסטז פוך אליהזי )די סצעבע ,דערמ~ט ואבדז שט I$רקאיבעם ערשטז ז.זקט פזי דער גולס( .ער קען זיד גיט דערמ I$בעז וזי ער הייסט ארז פזז רזזt.נעט ער קימט ,ו;:זבער ,ז.זז מע פרעגט אים ,הג,זט ער ~ פ~רטיקן עבטפער : ~ברהם :וזער זעם איר ? דער אזמב i$ק i$נטער יד'! : ~כרהם :פוו וי i$נעז קומtו אירז דעו ארובב i$ק i$כטעו יוד :פ~ 1גן-עדז, ג~רנישtו ז קיקי ווידער דיוך i$שעבעלע, אין ם~ג ה I:tב איי געזוכtו דעם 1סל I:tף פון ב~כם. אין בעכם -די וו i$כקייtו פיז םעג. I$זוי זזי איך ,ה I:tט דער פריובtזרגן ב I:tר איין אויג אוז נ~ר איין צ sl$לדיקע זעט פון פכים I יועט ער שויר ה~בן צוויי ,ווי גזזם !!לייז, ) ,6ז' (43 דער אומבז.זק I$נטער יךז רזיל מתקן זבין ז~ין קבוהר -ליגן Iא' 1עדר ער,ן ניט אריף דער ער.ד ער זוכט iביז טויט ,בשעת די לעבעדיקע זיכן מתקן ז:.יןי ד~ס לענן .לייוריק גיצט אויס I$ט דעם דר- tt מז.זטיןש קו;:זבטרזt.סט אויף .tז רר~בעדרלעכן אופן .מע הז.זלט שזין פ I$ר דער חתונה ,שרביט אויס דער אומ- $Iנ~נטער יךה בלשון הדיניק " Iעס יעוט ביט זבין קייז חיפה "! אין זבין געשריי איז ער ttטקע פיבקט tז;זוי ר$Iנעכטיקט ווי דעד דיבו,ק אין ז.זפילו ב!$ד מער ,ויו_יל שרה די צזוייטע איז זבןי גערועזעגע וובינ ! די השפעות פיז זt.בסקיס מביסטערווערק זביבען מבנצא אויך אין דער גז!גצער תתובח"סצעגע ,ןי I$ס דערמו$נט אובדז גלי i :אין דער חנימה-אויפפירובג און נו$ך מער אין דע,ם פילם "דער דיבוק'! לייןויק ביצט אויס די אינער~טירלעכקייט פןר צי i$ליין- - - . ),6 ז' ( 166 דער חיפוך פוז ישראל איז דער קעמפערישער יעקב .אלץ ו(,lרס ער ז I$גט ,רעדט ער צום גttדם. זבין פילו;:זס \; tפיע איז ז$I tניI$ונג פין לעבן ,מיט גרויס ביטערגיש בשזtרי:בט עד דעם גירל פיז דער איז זי זtזל ווידעו ק~כי דיו ~ הזנעלע, פז!ךשטרttקן - I דעו וועג פון ~ ק I$צעtוניק און ז~ל נtזד ~ מ~ל גבעויוו דיר ~ זונעלע, דעם ,דרז!מ ttטישז למשל פ I$ר יו I$ס עפעקט .דער לייענער רוייסט ישראל )דער אימב .I$קtזנטער (ד;'' פילט זיך צוגע- צויגן צו שרהן די צןרייטע ,יבויל ער I$ליין גיט פ~רשיידענע רמזים יעוגן זביו מאתער אידעכטי" טעט .כ~טש שרה פtזרשטייט ניט ין./Sס ער איז אויסן ,ה \; tט זי אינסטיבקטיוו פ ttר אים מוארt ,זז 1Z שער רעעדן שארית-הפליטה אפשר זזידעו כעמעי זיך i$וז'!בבעלע, דער ער געזעגנט זיך מיט דער ייעלם יאן ז.ז ממש ליריי ורי גזזtו ברוך הוא די זיצסtו זיד זוידעו אויף ד'!בי ג~ניקל סצענע איז ער בעגוג שט~רק צך ז.זמןכ לשים מיט זיד ,אין צי ד~רף איך עטעס גזזך אויף ~ט דער ערד ז ttהעלפט פון פגים איז צעממיתט ,אוז מיט עדר צויייטער העלפט תחקט ער פוז דער ועולט בלכל אוז פוז אברהמעז בפרט : אוו דער לז.זגער .ער זםע ,ז!ז ער קען ניט פ(,lשטעלן זעם ג ttנג פון לעבן ,יוי עלקדיק עס זג$ל פר ttאים נים ז!ןי .ער איז מקאנ זי לענעירקע ; פון דעסם יועגן יועל איך איצם גיין א',ן ברענגען אים אויד מדנן אידג דער רבונז של עולם, - סוף-כל"סוף געפיבט ער זי:ן בקר ,איז פערונז.זרל- אויסגעכעט מיט נס, ער ש 9וייtו אייס און - ז'!בבע I:tרעמס נעמם I$רום i$מת, ),6 ז' (63 יעקב איז ז! קעמפער .לייןזיק שטעלט זtרבין איו זי:ן מויל פרזזפזt.גtזנדיסטישע יעורטער הלמ I$י די גרוימסכזזטן רוסלז!נה ~מעריקע און עגגלז.זבד העלפז גיט די יךדן פז!רלו;:זזן דביטש$Iלב.ד מער ייי ttל y ז!נדערע געשטז!לטז איז יעקב $Iנזו jסטזיניק ויעגן דער וייכטיקייט פיז דער חתונה .ער הז!לטtt ,ז "פרו$Iיען ז!ן ערשטע חתובה נ.I$ך דעם גז!נצז חורנן איבחערן, איז ישראל ) ,6זן I$זוי (.81 ,ויכטיק ווי גייז קיין ארץ" קידם-כל $Iזרף מען אויפבויען ציריק דג$ס פ ./Sל n pזt.ז ישראל זגsל צוריק זיד בעמעז פרןכפערן ,ווי עס שטייט גשערינן Iכחדל הים" ) 'Qזן (. 119יעקב ך !$Jט ~ן I$פן י~דיש ה~רץ .אויב ער איז ~ מזזל פtזרביטערט ,איז גזזר דערפ ttר יי!$ס ער לי:דט די ליידו פון זבין פ ./Sלק .די חתיבח דער" פרייט איס זייער ; ער פילט ווי דער ג ttנצער לז!גער י !$1לט זבין דער מחוג"Iן .ער I$ליין גרייט זיד צו זבין דער בחדו. וי משיחביטשט~לט אוצט קרמעז מיר צן צר דער סזזמע רויכטיקסטער געשטזtלט אין דער דר I$מע ,אפשר די וןיכטיקסטע געשט~יט פין ~לע ליייויק-רר~מעס -משיח .דו! ג3זק 3זגער ארי צום פיוער .טר~גו ארן דערטר~גז אים, תייסט ער רער "יונגנור פליט" ,פינקט ווי אין דער און ניט אינערי 1$זז איס Sליזי אין פיוער .ב 1$ר זיוי סיט אים ד!$רט ,ז'!וו סיט אים צוז Hזגען אין פטער. ) ,6ז' (90 גולם ה~ט ער גבוהייסן דער "יו~גער בעטלער" .די משיח-געשט~לט ~יביזט זיד ניט פ~,קטיש ביז דער ציוייטער העלפט פון דער ד\tרמע ,.ו!כער מיר וו~רטז זבין ג$נקומען מיט אומגעדיל.ד אליהו ,זבין נ~גלייטער נtזך פון זי קורטן פון משיח זיכט אים משית ה~ אביגנעזעזt. ,זז ער קדע ביט בלבינו דער פזtסייןער "שטימער עדרת Hרןי ז .tמ~ל .ער מיז ISנ- אליהו ה!$ט זיד ניט געביטן קייו סך :געבליכן דרע זעלכער שטילער אוז געל~סענער ווי א .ל!$מ פ l$לק .איו זעם ב~שטייט זבןי שליחרת בימי ד I5אכו. אין יגsיס יעוט ירעח פין דער יועלט וו~ס ער ) I$5ר· לער ושלדגעפיל פוז די לעכן-געבליבענע .ער בעט די צ:mועטביקעס זיי ז~לן מיחל זבין זעם ~לטן די ייעלט איז פןר היונט אוז יי'!וטער פ~רמישפט צי ה t$בן \$קיום .די וועיט ר'!וסט זיך צר אומקוזגעז. 'tגו Hידטויט איז איר תאןוה ,איר שמחהדיקע תשוקה. זי בHגייט ~יע רשע:ת ארן זינד בודי צר דעוגרייכן ~רים אימעטזם. ~ צןגג$ב צו זבןי כ~ר~קטער איז עדר אונייוערס!-$ :כ:mק ור !Sס איז גיט פ!$רברעבט בשעת קלייבינקע יךדישע קיברער זביבעו י~ פ~רנרענט געזז~רן .ער פריידיקט ב !Sד ז\ץל דעם געד~בק פון סבלנית!$n . יךד ד!$רף ה t$בן ררבי מ l$ל בכוח" ,ז!$גט ער" ,כרח צי שט~רןב ,אוז בכוחצר לעבן און -כןת צו יו!$רטן" ),6 ז' (.75 עפעס שטערט ~בער זבין אייגעבע רן. ער אליין איז אימגעדןלדיק צו געפינען משיחן .ער אייגעבע אויגן געזעז ררי משיח איז הז$ט מיט די געגז\נגען אין ג!$זק~מער .איצט מיז ע,ר אים אוי!כ- זוכן אינעם ~ש פין די מ~סן-ק 5רים. וזער איז די משיח-געשט~לט ן ימר קעגען גע- פיגעו ~ טיילןבדיזע תשובה ,בבים דיכטער ~לי'ז : "פןו ~ו tזבסטר~קטער פ!$שרטעלונג זיעגן גלואה אוז גואל איז אין משד פוז דורזת אזיפגעקומעז ז; ק ljנjורעטע געשט~לט .פיו ~ן אידעע ,איז געוStירו גשעט ! tלטיקןנג ~ ...געשט!$לט .וו!ג $Iאיז אין יעדז דור ב!$ד ביט פארטיק אזן נ t$ך ביט ראיי ער ז!$ל קימען" ),8 ז' (.77 דער תורנן-משיח קעו t$בער גיט זיבן עדר זעלבער ייי אין די פר~ערדיק,ע משיח- דרזtמעס .איז דעך גוום ה~ט משיח געטענתט : איי, ~ט גיט - גיין זגיט אים טריט ; פ~רגייט.. , ),3 ז' (92 דער משיה פוז חורנן גייט שרין יג $צום טויט ,מיט זביז אייגענעם רצין. אי ,גיי פיט די יוזן זsהין~" .הין זיי \$לע גייען, מיון t$רט איצט איז צייישן זיי ,זגיט זיי און ביט 11$דער זיוט פון זיי .,.קיין '~ז ד\$רף איך היוגט מער ניט אויפט t5ז ,רוי נ!$ר אויספירן דעם רצדן פוז אהבה צו עם ישראי .וי!$ס גייט צום גזsזק\$מער. )(90--89 T"T , 6 זבוי שליחות איז מעד ניט צי ר~טעוועז ואן אויס- לייוז די יעולם I \$ Hז איז געולען זגיין שליחות פ\$ר דזsכזsו$! ,בער ביזגי דזsכ~ו איז זגיין שליחית : איר העכסטע לעצטע גיוסטונג :חורבן .פ\$רזגישפט אי, זי דעריבער צי קיום ,און ב t$ך זגער פ \Sרסישפט אי ,זי צר צדק אדן צו ירשר ...און זי וועט מוזן עזם Iaסק ),6 1$נגעזגען• ז' (90 די רעולט איז גערי I$רן זיבן שרבא .אוז צר להכעיס דער ייעלט פ \ tרמישפט עד זי צו צדק און יושר .די יערלט יערט ביט קענען !$:פשרביען דעם פסק ,ייבלי זי ויעט ביט ה I$בן צי וועמען צו שרביען ; ג t$טס שליח ועוט שילז ליגן אין ז tהזיפז .ש~ ווען נכע ייזtדפט משיחן אין פביער-אןירון .שפריג- גען די פל~עז t$פ פר ,אים ,ווביל ער פ \tרמ I$גט איבערמענטשלכעע בכוחי.ת צעבייזערט זיך משיח צדקנו אייף די פל~מעו ,ארן איז אייף זיי גרזר זיי ז~זל אים ניט ש~נעיעו.ן זיזוי ורי זיי ש!$נעייען ניט יעדן ,פשוטן יךדז. ורערט עראביבגעשלןנגען פין פלא,ם ~בער ב~לד ווערט אים נגתלה דער סיד ווי אזןי I$ג!ד פביער ז~ל ניט וייי ט I$ן .צע.בייזערט זי, יועח סו,ן בכדי ער ז t$ל פילן דעם זעלכן פבי lוןי דער קרנן איז געשט t$רבן, און דער שיוטערפי Hם ל!$זט ן משיחצדנקן ארן איז גוזר ,אז דער סוד ז~ל צוריק העיפן קען אי ,ניט זעם קרבן, צרם טיילנעמען איגעם זי' !:אוו אינטערג~גנ פיו זיבו צו טר\$גן אייף די פיייצעס ז sבלינדן יוד ,יר t$ס קעז \$ייין גיט דערשפ~גען צרם זביבע נרידער: ,פדי ער ז!$ל מיט !$לעמען גליבד שרביען אריף זtלע וירי-קילות. לייןןיק שילדערט ט !$די אדבטע"סצעבעס דוואק אין פר I$זע ,בכדי דער פילער בכוח פרי דער וויזיע ז~ל דערגיין צרם לייעבער .ס'איז ו !$אומפ!$ר- געסלעך ביל,ן ררג:זס שטביגט איבער די סימג!$ליק אןן ווערט ור I$ר. 1$זרי רStילט םע טאקע געגליכן ,ורען ניט אליהי. ער קערט זיד אום ק·ייז דכזי~י אוז רופט אויס : שטייט אריף יוזן מוגעם קבר, ~מילו ויעז ג 1$ך ניט גאויה-שעה כ'ז~י ק I$נע 1זען צי איז אוי ,ניט זגשיח מיט אעך איז דז;כ!$ו-קבר ד •1$ - ),6 ז' ( 93 די מתים שטייען אויף ,אין צווישו זיי געפינט זיד משיח .משיח פילט זיד איצט ווי אייבער פרי די )המשך אויף Tט;..:י ( 36 13 ס I$פיע איז עררגזtגגזע דררד די דורית צום פר~סטן )השמך פדן ז~ט ( 13 אימגעקימענע .ע.ר וויל ניט ועררן לעבעדיק בנל-זמן די אנדערע יועלז נזtד דעם מוזן ציריקגיין אין קבר. אייזער ער ויערט לענעדיק ,מוז ער מקיים זי:ין דעם גזר פוז טויט .זtבער אליהו ל I$זט זיד ניט ; ער קען ניט פ~רלירן משיחן ~ צווייט מ I$ל .ער איז גוזו אויף משיחן זיך אומקערן צוריק צום לעבן. איצט תיינט זיך ג>-ן זי שוינורנור פר;tזצעס פזיר משיחן. המצר מן מוז ער צוריגpיין ווידער צום לעבן ,פזירל~זן ז:.יבע שכנים איננום מזt.סז-קבר אר', זיר אומקערן צו די לעבעדיקע ,די יי~ס זינגען איצט ~,ני מאמין" .זיי יעולן אין א,ים זירי:ינשפרוד- לען ~ נ':יעם רוילז צום לנובז ; זיי ייעלז אים העלפן גרבר ז.יין ד;tזס שולדגעפיל ,ד I$ס נעפיל זיז ער פ~ו- ר~ט די אומגעקןמענע .דעויוכיל ב~נעמט ער די ויעלט מיט גרויל .ד~ם "זינל מאמין - IIליד דעו- אים ; שטייבט איצטעו ה! I:לט עס אויך עושט בונם וי!!:וטן ,און ביט מעו! ! tפילי איצטעו -ב !Sך די געט !Sס ז נ!:זך די ג Ijזק ! I:מעון ז ב !Sך על! !:קופעס זsש ! ב !Sך זsלע טויט-גלגולים ז ב !Sך !!:לעם דעם בלט בט לוידעו זsלץ ב'!.ים וו!!:וטן ? אין ווידעו ,ייידעו מאמין - מאמין - ז' קזיטז\- פין אויסלייזונג און אייפלעוננג ) ,9ז' (.684איצט דג$רף מנון שטעלן זי חופה איבער דנור קרעwכ- ט~רינו. משיח יעורט גנויוויער יעוגן די ~לע שינויים סדר-העולם ,ביט פין אליהוז, נ~ר פיגעם פשוטן סט!$ליער הירש .הירש וינונדט זיד צום יונגן פליט אזן ז~ט "ועוך ;Iזפילו משיח זזליין יי~ל'ט ה':יגט געקומען זיהער ,וואלט ער קיין זtנדער ~,ניט בד!3זירפט ט~ן ווי ),6 ז' (. 146 ער דז!רף נ \ tר העלפו מיט זכין שמייכל .די גאילה איז ניט קיין ז~ד פון דנור צוקונפט ,זי מרז איצט גןן !Vען .דזiס ה \ tט דער כרו)ניקער געמיינט ווען ער הזiט גערעדט ויעגן )זtן אומגנוקומענער( פ~רווי:..לט די געסם זעקס סילין יודז דזt.ס סיינט מעז I אובדז ~לע, שפילט זשע ~ פויילעכס פ~ר חתן א',ו בכלה. שפילט, שפילט פירעלעך, אונדזעוע פידעלעך, איבערגעבוענסע אין חעלישו םל~ם, מיליזt.נגוו זונבעך סיר -פ!!וג!$בגעבע י?רעלעך מיו זינגען ~לע צי כים-ב ! I:ם-ב !I:ם. ),6 ז' ( 163 ~ גר~טעסקע 13אר!$דיע וויקלט זיד פוב~נדער פזיר אוי גן, א אפרו)דיע וו~ס קעו זיד ב !:iר פגים דעם חתן,I ,טר יעון עס קימט צי דער בנהל, שטיקן זיד די ייערטער אין ~,לרז .משיח ,פילבדיק 'ווי יייכטיק עס איז צו מוטיקן און שטזירקן רעם עולם ,בעמט איבער ספ~טאן : בכלחשע ,בכלח -ניט ווייו. ד !Sס ח!!:וץ פוז דטן חתן איז ויין זt.זוי ,וי איך פטעו געלינטעוט. געליעז איז זייעדער איך ,ם!!:לפ זיפילו יוען ביט אומגעקומעו, זt.פילו ווען ולטט אלז דעוווונטעוט פלן קויל און פון ג!!:זיקן סם. !!:יעטווידעו יוד איז 1$פטער, יו !Sס פל!!:קערט און פלזיקערט ביט אליס אויף ש'!וטערס ,צי אויף 1$סזבח, צי ג I$ו אויף .tז בעט פון ! I:חויז. ) ,6 וןי דנור מהר"ם, ה I$ט משיח ז' (169 זיד דערטרזינט צום גנויאנק ,אז אלע ליידן וניגען גל.ייך ,אוז רער נסיון ,זיפילו פון א גאזקזזמנור ,שטעלט קיינעם ביט איבנור די סתם גנוליטעבע .מנו רארף ג!$ר קעננוז צי- ל~בן מיטן טויט ,אנהערןש דעם טויט אין זיד. נס איז ד I$ס ז;ברהם דער חתן קען ז;בער ביט אויסהזילטז .ער פיגצ- הירש, אפשר פיל-I:i זעט ווי שרה ,ז':ין געשט!$רבעבע וו':יב נאוו.ייזט זי, ז\ Sנזירערישער קונפט ,די פזירשטעלטנו חיה .דער לעבך ז\.לייז ,ד~ס ןי~טער לענן בזiן ~לע טנורע י~רן" .ויי די תורה איז הייליק" ,ז~גט "אזןי הייליק איז ד~ם לעבך פין זי י?דן ,אין ב~ד הייליקנור" ) ,6ז' (. 146דעם מהר"מס 36 ד~ס איז שוין איין מ~ל זז תתונה : א חתונה ויי לעבן און טייט ז\בגעגענען זיד .די בדחן-געשטזtלט ז':ן צךיישן אונדז" משיח ד~רף ניט אןיפט!$ן קיין נסים, דנור וי חתיכה (108 דנור גרויליקעו נ~ר : דער חיפה. דיקנו" -משיגד אליהו הנביא און יעקב .דנור עילם איז גנושפזינט אין פול מיט פות .יעקב איז מקכל- קליזם איז ושין פ I$רגנוקומנון .איצט וועט די גאולה קומען פיז ' !Nנעון") ,ק' יוי lSiגג$טירלעכער פר;tזצעס אינעם רשות צי ז:.ין אייגעי פין די אובטערפירערס בי:י און ביט מעו ז יעוט נושרט זוהכ ז:.ין .ער זיליין איז דו)ד גיט גע- קומען צו זיי פר.יויןיליק ; אליהו רו)וט אים קוים מיט איס בכיח ממשיד זי:ין אייגעבע עקסיסטענץ .ער כעם בכי אברהמען אובד זע רנו משיחטר~כט נו)ד אין ~;tזליקנו טעומינעז .ער פזירשטייט ביט~ ,ז די גאולה קען שוין ניט קומען וןי זי מ!$ל :פלוצעם און דרג$מזיטיש ,יעון דנוו דיו צרות יינורטנוד ,און ~ס גיט צו ז.ייז עבדיקז טרזיגיש .ב~לד נעמען א,ינער די "לעבע- ),6 אכינגערעדט. הישר .משית צדנקי זאפט אכין אין זין די ד~זיקע אין ~ חופה-קליירל ימט יצחק נ.יי דער זביט ,און נור חלשט אויפן ~רט .משיח טר!$גט אברהמען ~רויס אין רי צערנומ!$ניע וונורם איבערגעריסן. פוגעם דדtזמ~טישן זנשtזנדפןנPט איז זייער ~-פ סיקt ,זז די חותהנ זזtל ביט פ~דקימען .ג~ר ~לע דער פ~רגנtזגענהייט ויעלן אים ~ צרוייט מזזי ניט סןדעtזליסטיעש פtזדלויפעגישן ,ר~לט tז פשיטע חתובת בעויען tז גור~לדיקעד ובטיקלימ~קס .דעד מ~טירו פין י:..ריטעד לעבן איז שוין פעסטגעשטעלט געו~דן ,איז ניט שביד צי זען זבינע Sדtזקטישע דע- שטעה .איצט שטייט פ 5ר איפ די ~כזריןתדיPע יןירקלענקייט .צי ד~ט ער אבינגעז!tזט אין זיך גענוג בכוחות י~ס ועולן אים שפכזין אריף להאב ד צי רועט ער זיהכ ז!ין צו פולער התגלרת ד מיט די דI$זיקע פרעגציינבס פ I5רענדי Pס זיד דר חתונה אר l זולט~טן .די אידעע tזליין פין tז uרתנה איז tז דע- פעךנוו~לד, ו~לט pעגז דעם ~'Iרטן אויף א פערפעקטן מזtרגן. די חתיהנ סימב I$ליזירט ווידעדאויפלעכ אין ייעט סוף-כל-סיף פ I$דקומען סני יוי .איצט ,בI$כז ערשטן דידבפאל ,קעבען מיד זtבסערווירן יוי דעד מעבטש שטייט אייף פונעם קלאפ ,אוז מיר קענען דערפין tזרןיסדריבגען ~ מיסד-תשכל. משיח tזנקיקט ~ברהמען דאיפז קר~בקן"כעט אזן עס הייכט זיד I$י שטורקן אין אים דער גלויכן איגעם מעבטשלענן בוה ןדא אויסדייעד .אויכ tזזl5 tזנהרם קען דירכמtזןנ עדם נסיין ,איז עד גרייט אויד אויף גרעסערע בסייני.ת ר~ ~ :ביסל טדיט איז אים ~נספלעקם בעוו I$רן .די מחיצה איז ב~ן 3לץ מחיצה .ז~ל ער זד::ח זכזז צו פילער שיתפות סיטן טויט ,צי פילעי התנלדת פין טויט. ) ,6ז' (179 ביבלי~נר~פיט .1 ברקל ,שלמה. אים ומחל .לריט אןנדעזר אריסטביטש ,זביבעז שרה איז יחצ,ק די אריפגשעט I$נענע תחית-המתיס ,בלויז ג $פ I$דקIערפעררגב פרן ~ברהמס געפילז .זייער טויט איז גועוען פtזר אים זtזtז pלtזlפ ,זsז ער ה~ט פtזר- נומען זייעד פבוי ארן זיךאידענטיפיצירט מיט זיי. עד ה !Sט איבערגעלענס איז זיד די נ~ווייענישן פון זייער טויט .אויף יעדן טזsט זבינעס ה~ט ער רעtזגירט סני ד'ף ~נרהם דער לעבן-געכליבעבער, ס~ וןי שרה אןר יחצק די קדושים .זבין נtזשליס חת,רנה צר הב$Iן איז )עווען 1$גרריס אביבשטעלעניש. ער חI$tט געפילט~ ,ז ס'איז פוקח נפש -די עלנט- קייט ב,רעבגט איסאום .ד~ד ה l$ט ער געור~סט ,ז!ז די סיף-בכל-סופיקע !Wנפר I$נט~ציע ייעט מוזז פ I$ר- קרמען ,ה 2$ט ער דעריבער אויף tז סימב l$לישז אופן פtזרנעטן זבין משהח.פ צו דער שמתה )פונקט יוי לאה אין דער דיבוק( .ליידער איז די חתונה גערועז ~ז :iiסענס~ציע אין ל~גערt ,זז זי הזזט נ I$ך מער פ \tרשט tiרקט ~ 5רהמס tזנגסטן .ווי נ~לד דער מסדר-קדוש 'rז הזזט זtבגעהיינן ז!$גן דעם אל מלא רחמים ,איז זיד ~רהם פוב~נדערגעפ I$לן .ער איז ~כער ניט געשט I$רכן ,אין ~זרי ~ררם ה~ט ער דורב- געמ~כט דעס שויערסט jנסיין .די געשט~לטן פין ש ר"!נבער .388-386 t"t .2 ליייייק ,ח ...די קילטו פיז ובשיח"~ ,ךע ו 1ערק פ 11 ה ,ך"וורק Z ,טער ב~נד.ב"י •1940 ,ז"ד •418-393 .3 ..דער גילם"1j ,לע ו 1ערק פי 1ה ,לייוורק 2 ,עסר ב~בד. ב "H .1940ז"•190-1 T מהר"ס פון רוטעגבערג ,ב•1945 ,'H מרט דער שאררת הפךרטה ,ב •1947 ,'N דר חתינה ארן פערנוו 1jך.ד ב Nי•1949 , ארן דר טעג פון ארוב ,ב Hי•1953 , .4 •5 •6 .7 .8 עסררען און רעדעס ,י .זילכערנערג ,צובןימשטעלער. ב"י, •1963 ביגער ,ש. .9 דער יעוג צים לעבן פירט דירכז טויט .משיח סען ד~ם פארשטיין ,ורביל ער '<I$ט דירכגעמtזכט די פביער-דאיוובס .אברהמען ריכט זיך גזזד אריף דער פועלר tזבט Sלעקונג ,די התגלות ור I$ס דערמעגלענט דI$ס לעבן. צום ס I$מע סרף קימען זtז שרה אוז יצחק .שרה רוימט איר אמן שטיל א~ן איז דאיער~ ,ז זי איז פ1ן מ"!נ 1דיר"', ,ב •1958 ~~~ ,n ך"יורק, דעי ייגנטרוף ט~ר I$בט •1951 .I$ נ~1ן~עג~גJג - ~ פי~ניר ~ פך רעווt$לרציעס קימעז איצט פ~י איבער דער יעולטt .זז I5איכערקערעניש שפילט זיד איצט ~פ אין די איגטעלעקטועלע רקטזן איז tזמעריקע. ס'איז דער אינערtזגבג פרן עדר טע~ריע פרגעם "שמעלצט - " SI$עדר שפר~ביקער אוז אינטע- לעק,טיעלער אונטערגI$נג פןר די עטניעש מיבז"l ריטעטו אין די פ IIש -צו דער טע I$ריע פוז עט- נישן פלוtזרליזגב די ד l$זיקע ,אידע?שע ערו I$לוציע ~דער ררעזתלוציע הI$ט געפינעז ~ן זזפקלאבג tזזש כיזן ~מעריקאבער ~רלמtזענט ,ורי תעכער ) 30יזז, דרביסיק( פ~דשייעדבע געזעץ-פר I$יעקטן זענעז הבי- י I$ר פירגעלייגט גען~רז לטרכת צרויישפר~כיקIער רערצ;ובג .אייז געזץע S -ר I$יעטק )פןנעם רעפרע- זענט~נט ~נסtזלעס פון סאן~-בט I$ני ,I$טעקסאס( לייגט iכtזילו פיר צר פI$רלייגן ג" sמלוכישע I$Pמי- סיע .פאי דער אזיפהיטרנג פוז אונדזערע שפר~- ביקע אצררית" ,יזתס זי ז~ל ~רבעטן פtזרז קירס פון די מינ!$ריטעט-שפראבן איז די פ"ש. נמעט אלע י:דישע ק·לזטרר-איבסטיטוציעס און צענטראעל פר~טערנאלע I$רג~ניז I5ציעס איז די פאראייניקטע שט~טן ה I$נן זיך בtזטייליקט אוז ~טייליקן זיד איז דער I5צpיע משפיע צר ז~ז .די זימעריק~נער סעב I5ט !; tרן אין רעפרעזעבט~נטן .אי" 37
© Copyright 2024