Kłopoty pieniężne Jak gospodarować pieniędzmi Money Worries How to Budget your money Warto rozważyć następujące opcje: You may wish to consider some of the following options: 1. Nie lekceważ istniejącego problemu Odpowiadaj na wszystkie listy i rachunki. 1. Don’t ignore the problem Respond to all letters and bills. 2. Gospodaruj rozsądnie swoimi pieniędzmi Ważne jest planowanie. Stwórz budżet, który będzie zawierał:  listę wszystkich dochodów  listę wszystkich wydatków  listę wszystkich sporadycznych wydatków takich, jak Boże Narodzenie, czy mundurki szkolne. Aby uniknąć długów, dopilnuj, aby wydatki (łącznie z wydatkami sporadycznymi) nie przekraczały.Twoich dochodów. Pamiętaj o wyznaczeniu priorytetów w płaceniu rachunków, np. nie zaniedbuj płacenia czynszu. Istnieje broszura wyjaśniająca poszczególne etapy, krok po kroku. Skontaktuj się z miejscowym biurem w tej sprawie, albo w sprawie, dalszej pomocy. 2. Budget your money Planning is important. You could make yourself a budget which should include:  A list of all your income  A list of all your expenditure  A list of all occasional expenses – i.e. Christmas, school uniforms To avoid debt try to make sure your expenditure, including occasional expenses, does not exceed your income. Remember to prioritise your bills – i.e. Rent payments should not be missed. There is a step by step booklet available to guide you through the different stages. Contact your local office for this or for further assistance. 3. Oszczędzaj energię Oszczędzanie energii zmniejszy rachunki za energię. Zobacz osobną broszurę “Kłopoty pieniężne - praktyczne porady”, gdzie znajdziesz wskazówki, jak oszczędzać energię. 3. Saving energy Conserving energy will reduce your energy bills. See separate leaflet for eight top tips on saving energy. 4. Jeśli masz zatrudnienie Sprawdź, czy przyznano Ci właściwy kod podatkowy. Jeśli masz niskie dochody, mogą Ci się należeć świadczenia, takie, jak dodatek do przychodów dla osób pracujących (Working Tax Credit) 4. If you are employed Check your Tax code is correct. If you are on a low income you may be entitled to more benefit i.e. Working Tax Credit. 5. Powiększ swoje przychody Udaj się po poradę do Housing Executive Irlandii Północnej lub do innych agencji doradczych w sprawie zasiłków, takich jak: dodatek do czynszu (Housing Benefit), zasiłki z Ubezpieczeń Społecznych (Social Security Benefits), lub dodatki typu Tax Credit, które mogą Ci się należeć. 5. Maximising your income Seek advice from the Northern Ireland Housing Executive or an advice agency on what other benefits you may be entitled to i.e. Housing Benefit/ Tax Credits/ Social Security Benefits. 6. Otworzenie konta bankowego Posiadanie konta w banku lub w oszczędnościowej kasie mieszkaniowej (building society), pomoże Ci w organizacji budżetu domowego. Na przykład, możesz otrzymać zniżki od niektórych przedsiębiorstw użyteczności publicznej, jeśli będziesz płacić rachunki zleceniem stałym (standing order) lub poleceniem pobrania (direct debit) Możemy udzielić porady, jak otworzyć podstawowe konto bankowe. Jeśli nie masz konta, działasz z niekorzyścią dla siebie. 6. Opening a bank account Having a bank/building society account can help you organise your household budget. For example you can receive discounts from some utilities if you pay by Standing Order/Direct Debit We will give you advice on how to open a basic bank account. Not having one can leave you at a disadvantage. 7. Otworzenie konta oszczędnościowego Można otworzyć je w banku, w building society lub w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej (credit union). Wyrobienie w sobie przyzwyczajenia regularnego oszczędzania może pomóc w wygospodarowaniu pieniędzy na nieprzewidziane okoliczności. 7. Opening a savings account This can be with a bank / building society or credit union. Getting into the habit of putting money into savings regularly can help you budget for the unexpected. 8. Pożyczki pieniężne Nie pożyczaj pieniędzy, żeby opłacić długi. Rozejrzyj się w ofertach przy ubieganiu się o kredyt i spróbuj uzyskać kredyt bezprocentowy lub o niskim oprocentowaniu. Bądź świadomy tego, że jeśli pożyczysz od pożyczkowych domokrążców, to stopa procentowa będzie bardzo wysoka. Zawsze zadaj sobie pytanie, czy pożyczka jest konieczna. 8. Borrowing Money Don’t borrow money to pay off your debts. When applying for credit, shop around and try to get interest free or a low rate interest. Be aware that if you are borrowing from door-step lenders that the interest rates charged are very high. Always ask yourself is borrowing necessary. 9. Ubezpieczenie mieszkaniowe Informujemy, że Housing Executive nie zajmuje się ubezpieczaniem czyjegoś mienia. Dane dotyczące domowych polis ubezpieczeniowych o przystępnych stawkach, można uzyskać w miejscowym biurze. 9. Household Insurance You should be aware that the Housing Executive does not insure your belongings. Details of affordable house insurance policies are available in your local office. 10. Planuj z wyprzedzeniem Jeśli opracowałeś swój budżet, to wiesz, ile pieniędzy potrzebujesz na najważniejsze wydatki (np. czynsz, żywność i rachunki za energię) i ile zostanie na zrealizowanie dodatkowych planów, takich, jak zmiana mebli, czy dywanów. 10. Plan for the future If you have worked out a budget, you will know how much money you have for essential expenses (e.g. rent, food & energy bills) and how much is left for other plans e.g. replacement of furniture or carpets, for children’s future. 11. Rodzice Bycie lub stanie się rodzicem ma wpływ na wiele aspektów życia, nie tylko pieniądze. Planowanie z wyprzedzeniem jest podstawą radzenia sobie z finansami w rodzinie. Urząd Regulacji Rynków Finansowych (Financial Services Authority) wydał szczegółowy przewodnik, który może pomóc w odpowiedzi na pytania związane z finansami oraz prawami, jakie posiadają rodzice. 11. Parents Being or becoming a parent can affect all aspects of life, not at least money. Planning ahead is the key to staying on top the family finances. The Financial Services Authority has a step by step guide which may answer some of the questions you might have about your finances and your rights as a parent. 12. Dziecięcy Fundusz Powierniczy (Child Trust Fund) Aby zapoczątkować fundusz, rząd przekaże każdemu uprawnionemu dziecku, urodzonemu w dniu, albo po dniu 1-go września 2002 roku, kupon wart, co najmniej, £250. Strona internetowa www.directgov.uk zawiera dalsze informacje na ten temat oraz informacje jak ubiegać się o świadczenia i jak gospodarować pieniędzmi. 12. Child Trust Fund The government will give every eligible child born on or after 1st September 2002 a voucher worth at least £250.00 to start a fund. www.Directgov.uk has full details of this and has additional information on how to claim benefits and manage money. Dalsze informacje o naszych usługach można otrzymać w miejscowym Housing Executive. For more information about our service contact your local Housing Executive Aby otrzymać tę ulotkę w innym formacie, należy skontaktować się z miejscowym urzędem Housing Executive. If you need this leaflet in a different format contact your local Housing Executive office Housing Executive Northern Ireland 03448 920 900 Energy Agency 02890 240 588 0800 512 012 www.nihe.gov.uk www.nienergyagency.org Consumer Credit Energy Saving Trust Counselling Service (Związek Przedsiębiorstw Oszczędności Energii) (Doradztwo w sprawach zadłużenia) 0800 138 1111 www.cccs.co.uk contactus@cccs.co.uk Housing Rights (Biuro Praw Mieszkaniowych) 02890 245 640 www.housingrights.org.uk Citizens Advice Bureau (Biuro Porad Obywatelskich) 02890 231 120 www.citizensadvice.co.uk info@citizensadvice.co.uk www.energysavingtrust.org.uk/ northern-ireland-advice-centre Inland Revenue (Urząd Skarbowo-Podatkowy) www.hmrc.gov.uk Benefits Enquiry Line (Infolinia do spraw świadczeń) 0800 882 200 www.jobcentreplus.gov.uk Financial Services Authority (Urząd Regulacji Rynków Finansowych) 08456061234 Advice Northern Ireland (Doradztwo dla terenu Irlandii Północnej) 02890 645 919 www.adviceni.net info@adviceni.net www.fsa.gov.uk Omagh Independent Advice Services (Niezależny Serwis Doradczy dla rejonu Omagh) 02882 243 252