– Svikt i rettsoppgjeret

NYHETER
TORSDAG 11. JUNI 2015
5
Boklansering: Frå venstre Torgrim Titlestad, Tore Pryser, Ingeborg Solbrekken, Hans Fredrik Dahl og Cato Schiødt.
– Svikt i rettsoppgjeret
Ingeborg Solbrekken viser at angjevarar og kriminelle vart brukt etter krigen
Ingeborg Solbrekken
lanserte boka «Landssvikoppgjørets hemmelege historie» i går.
BJØRN KARSRUD
bjorn@avisa-valdres.no
OSLO: Brukte politi og påtale­
makt ein norsk krigsforbrytar
med dødsdom som provokatør,
etterforskar og sentralt vitne un­
der landssvikoppgjeret, ein som
blant anna hadde drive klappjakt
på NKP og Peder Furubotns for­
legningar i Valdresfjella?
Det er eitt av mange spørsmål
Ingeborg Solbrekken, utflytt et­
nedøl, stiller i si rykande ferske
bok «Landssvikoppgjørets hem­
melege historie». Boka har også
eit langt kapittel om den kom­
munistiske motstandsrørsla i
Valdres under krigen og om Ges­
tapo si klappjakt på NKP-leiaren
Peder Furubotn.
Boka vart torsdag presentert på
ein pressekonferanse i Fritt Ord
sine lokale i Oslo.
Der møtte også professor eme­
ritus Hans Fredrik Dahl, profes­
sor Tore Pryser, professor Tor­
grim Titlestad og høgsterettsad­
vokat Cato Schiøtz.
Ingeborg Solbrekken har i boka
si dokumentert at det skjedde ein
sterk systemsvikt under retts­
oppgjeret etter krigen.
– Det stortingsmeldinga om
rettsoppgjeret ikkje fortel, er at
fleire angjevarar, kriminelle og
psykisk sjuke vert brukt i retts­
oppgjeret, fortalde Solbrekken ein
fullsett sal i Uranienborgveien.
Uverdig
Ein av advokatane under retts­
oppgjeret vart teken av saka et­
ter at han hadde peika på denne
systemsvikten. Også ein Gestaposjef vart hjelpt av landssvikpoli­
tiet.
– Eg blir uendeleg trist av å sjå
at vi hadde eit rettsoppgjer der
det vart brukt både agentar, in­
filtratørar og gestapofolk, og i til­
legg psykisk sjukefolk. Dette er
ikkje eit rettsoppgjer verdig, sa
Hans Fredrik Dahl.
Cato Schiøtz sa at nyare for­
sking og Solbrekkens dokumen­
tasjon viser at dei heroiske sidene
ved motstandskampen har vorte
brukt til å dekke over lysskye sider.
– Rettsreglane vart tøygde, og
rettsoppgjeret ramma folk ulikt,
sa Schiøtz.
Tore Pryser har forska mykje
i krigshistorie, og han beklaga at
Johs. Andenæs nærmast har hatt
monopol på å fortolke rettsopp­
gjeret. Men den nye generasjon
historikarar vil ifølgje Pryser bi­
dra med ny historieskriving med
ny vinkling.
Kommunistane i Valdres
Ingeborg Solbrekken har også eit
lang kapittel i boka si om Peder
Furubotn og den kommunistiske
motstandsrørsla i Valdres. Fu­
rubotn dreiv motstandskamp og
var i dekning i fem år. På slutten
av krigen sette tyskarane i gang
ein kjempesvær pprullingsak­
sjon, Almenrausch i Valdres, men
Furubotn slapp unna. Furubotnbiografen Torgrim Titlestad sa
at Furubotn si motstandsrolle er
sterkt underkjent.
-Furubotn si aktive rolle i mot­
standskampen er ikkje eingong
nemnt under krigsjubilea.
I 1948 prøvde dei til og med å
tiltale Furubotn for landsvik, sa
Titlestad
Og Ingeborg Solbrekken viste
til at kommunistane si senking
av fleire skip og ei kran på Aker/
Nyland 23. november 1943 av his­
torikarar har vorte vurdert som
ein viktig aksjon for å snu krigen.
Dette var regissert av Furubotn
frå Valdres.
Fly-NM ar­ran­ge­res på Leirin
FA­G ER­N ES LUFT­H AVN, LEIRIN:
Klar for moro: Mor­ten Bel­stad, le­der for ACN, Aerobatic Club of Nor­way,
kom­mer til Leirin til hel­ga med fle­re fly og pi­lo­ter. FOTO: PRI­VAT
4. til 6. sep­tem­ber i høst skal
Fa­ger­nes luft­havn Leirin være
ste­det for nor­ges­mes­ter­ska­pet i
ak­ro­ba­tisk fly­ging. Men al­le­re­de
til hel­ga kan alle som vil se nor­
ges­eli­ten bolt­re seg i luf­ta over
fly­plas­sen.
– Vi flyr eks­tre­me ma­ski­ner
som tå­ler opp til pluss/mi­nus 10
G (G-kref­
ter, red.anm.). Cir­
ka
20 pi­lo­ter og åtte for­skjel­li­ge fly
del­tar på sam­lin­ga til hel­ga, sier
Mor­ten Bel­stad, le­der for ACN,
Aerobatic Club of Nor­way.
– NM blir et sam­ar­beid med
Avi­nor og med Vald­res Fly­klubb.
For dem som vil ta en kikk til hel­
ga, så vil pi­lo­te­ne være i gang fre­
dag og lør­dag. Det er bare å kom­
me og se for det blir en del spek­ta­
ku­lær fly­ging, sier Bel­stad.
På nett­si­de­ne le­ser vi at «Aero­
batic Club of Nor­way er en klubb
som er ment å sam­le alle som
dri­ver med el­ler er in­ter­es­sert i
aeobatics her i lan­det. Ho­ved­ak­
ti­vi­te­ten er kon­kur­ran­se­fly­ging,
men alle som snur et fly på ho­det
er vel­kom­men og opp­ford­res til å
mel­de seg inn.»