Øy-Blikk #48, onsdag 23. desember 2015
Øy-Blikk Onsdag 23. desember 2015 Spør oss om BUSTADLÅN Dei beste vilkåra får du gjennom Møre Ung og Møre Verdi. Karen S. Synnes Trainee Tlf. 481 73 502 karens.synnes@sbm.no Din lokale eiendomsmegler Odd-Arild Sæther Mob: 900 88 380 odd.arild.sather @moremegling.no Nr. 48 | 30. årgang | www.oyblikk.no | Laussal kr 20,- BOLIGSPESIALISTEN I GISKE SELGE BOLIG? Kontakt meg i dag for en gratis verdivurdering Audun Sjøholt mob 906 03 774 audun@notar.no www.notar.no Nissefest på Daggry barnehage. Foto: Marcus Murphy Saknar kommunikasjon med fylkeslegen Ordførar Harry Valderhaug er overraska over at fylkeslegen går så hardt ut i media utan å snakke direkte med Giske kommune. SIDE 5 Hjartestartar til Giskehallen – Håpar vi slepp å bruke han, var meldinga frå ein fornøgd Robert Valderhaug då han på vegne av kommunen tok imot gåva frå Lions Club. God jul! SIDE 7 ord for dagen: 23. desember 2015 Veke 52 Ubunden lokalavis for Giske Ansvarleg redaktør: Odd Egil Valderhaug Utgjevar: Øy-Blikk AS Den som grin åt grauten, er ikkje svolten Øy-Blikk arbeider etter “Ver Varsam” plakaten og øvrige etiske retningsliner som vert lagde til grunn i norsk presse. Den som meiner seg råka av urett-messig avisomtale, vert oppmoda om å kontakte redaktøren. Pressens Faglige Utvalg (PFU) er eit klageorgan oppnemnt av Norsk Presseforbund. Organet handsamar klager mot pressa i etiske spørsmål. PFU, Rådhusgt. 17, 0158 OSLO. Tlf. 22 40 50 40, fax. 22 40 50 55 ODD EGIL VALDERHAUG ANSVARLIG REDAKTØR & DAGLEG LEIAR odd.valderhaug@mimer.no 924 23 398 KRISTOFFER OFTEDAL REDAKSJONSSJEF kristoffer@oyblikk.no 408 53 759 STINA HORMAZÁBAL MARKNADSSJEF annonse@oyblikk.no 70 18 63 80 ROLF HANSEN JOURNALIST rolf@oyblikk.no 924 78 303 Norsk ordtak Barndomsminne om julebesøk hos dei gamle Solgunn, ein tidlegare kollega i Øy-Blikk, brukte ut i januar å seie at no er det snart jul igjen. Og ho fekk rett kvart einaste år. Mange er flinke å pynte hus og heim med blinkande lys og enorme lysande juletre. No er eg ikkje av dei som er opphengt i pynting av hus og uteområde, men mange av mine naboar er svært flinke til dette. Det er ei fryd å sjå mot mine naboar som bruker både tid og pengar på å pynte opp eigedomane sine. Den einaste pynten vi har utandørs er ein krans med lys som tenner seg når det blir mørkt. Men for meg er jula meir ei tid med sterke tradisjonar, og slik var det også heime hos oss då er var gutunge i Pe-garden. På julaftan hadde vanlegvis ingen lov å gå ut, men likevel fekk vi besøk kvar einaste julaftan. Etter at middagen var fortært og pakkane under treet opna, så kom fleire av søskenbarna mine på besøk. Eldbjørg, Perry, Oddmar og Jonfred stakk alltid innom på juleaftan. Det gjorde også som oftast Per, Ottar og Hildegunn. Vi åt julekaker og frukt og vi knekte nøter, medan vi prata om laust og fast. gamal mann og ei gamal dame. Eg trudde lenge at dei var gifte, men mor fortalde at dei var søsken. Vi barna syntes det var ei trist jul der i garden. Ikkje juletre, ikkje julepynt eller andre ting som kunne minne om jul. Dei to gamle sat i kvart sitt rom i kvar ende av kjøkenet. Men så snart vi barna kom på besøk lyste dei gamle opp og den krokrygga koselege dama opna døra inn til bestestova, som elles aldri var i bruk gjennom heile året. Stova hadde truleg ikkje vore varma opp på fleire år, så her var iskaldt. Men like fullt sette ho seg ved det gamle trøorgelet kvar julaftan og spelte og song nokre julesongar til oss. Stemma var blitt litt rusten med åra, men vi små sat som tende lys medan ho song. Etterpå fekk vi julekjeks og nøtter. Dette var ein fast juletradisjon i mange, mange år, og det var like hyggeleg kvart einaste år. Eit sterkt juleminne som sit spikra til minne. Det er rart, men slike minner frå barndomen blir berre sterkare med åra. No er eg i ferd med å bli ein gamal mann sjølv, og gler meg til å få nokre av barnebarna mine på besøk på julaftan. Nyttar også høve til å ønske alle våre lesarar, tilsette og forretningspartnarar eit retteleg god og fredeleg jul. Utpå kvelden var det tradisjon av vi skulle besøke dei to gamle som budde i nabogarden for å ynskje dei ei god jul. I Kolvikgarden budde Rasmus og Karoline, ein Odd Egil Valderhaug Redaktør MARCUS MURPHY GRAFISK FORMGJEVAR marcus@oyblikk.no 450 21 595 Øysenteret, 6050 Valderøy Telefon: 70 18 63 80 Faks: 70 18 63 90 e-post: redaksjon@oyblikk.no annonse@oyblikk.no abonnement@oyblikk.no Forretningsannonsefrist: Måndag kl.12 Privatannonsefrist: Måndag kl.16 Trykk: Polaristrykk AS Sats og montasje: Øy-Blikk JOURNALIST FRILANS: Nora R. Hesseberg Birgitte Magelssen Godø Anja Heimland Løkling Torhild Godø Sæther Til supermammaen vår, kaoskontrollør Torhild Godø Sæther. Gratulerer med bursdagen 29. desember. Juleklemmar frå Oleanna, Sigve og Kristoffer. Godgutten vår Kasper fyller 4 år 23. desember. Hipp hurra for tøffingen! Vi er veldig glade i deg! Stor klem fra Filippa, mamma og pappa. Gratulerer så masse til verdens beste mamma kjære Ann Cecilie Nordstrand på bursdagen din, 29. desember. Kjempestor kos og beste ønsker fra Marcus og Aurora @blomthor - Eva Thor - 15.12.15 marit@oyblikk.no 70 18 63 80 Hipp Hurra for Storejenta vår Anna Sevrine Urkedal som blir 7 år lillejulaftan. Vi er så stolt av deg og Kjempe kjempe Glad i Deg! Store klemmer frå Mamma, Pappa, Jakob og Magnus. @blomthor - Eva Thor - 13.12.15 MARIT ØRSKOG REDAKSJONSMEDARBEIDAR tips øy-blikk 70 18 63 80 2 Torsdag 3. desember 2015 øyglimt Øyriket Giske Giske kommune omfattar dei fire øyane Vigra, Valderøya, Giske og Godøya. Øyriket har til saman 8000 (juli 2015) innbyggjarar. Øyane er bundne saman med tunnel og bruer, og kommunen er knytt til fastlandet med undersjøiske tunnelar. Gudstenester jul/nyttår Julaftan: Gudsteneste ved Geir Sakseid. Offer: Frelsesarmeen. Torsdag 24. desember kl. 14, Godøy kapell Gudsteneste ved Oddmund Måseide. Offer: Himalpartner. Torsdag 24. desember kl. 14, Vigra kyrkje Gudsteneste ved André Sjåvåg. Offer: Frelsesarmeen. Torsdag 24. desember kl. 14, Valderøy kyrkje Gudsteneste ved André Sjåvåg. Offer: Frelsesarmeen. Torsdag 24. desember kl. 15.30, Valderøy kyrkje Valderøy Gudsteneste ved Geir Sakseid. Offer: Kirkens Nødhjelp. Torsdag 24. desember kl. 15.30, Giske kyrkje 1. juledag: Høgmesse ved André Sjåvåg. Offer: Den Indre Sjømannsmisjon. Roser Roastbeef 9 Fredag desember kl. 12, Giske kyrkje nysteikt, pr hg 25. 99,00/kg 00 Høgmesse ved Geir Sakseid. Offer: Kyrkjelydsarbeidet. Fredag 25. desember kl. 12, Vigra kyrkje 2. juledag: Høgmesse ved Geir Sakseid. Offer: Kirkens Bymisjon. Fredag 26. desember kl. 11, Godøy kapell Høgmesse ved André Sjåvåg. Offer. Fredag 26. desember kl. 11, Valderøy kyrkje 3. juledag: Høgmesse ved André Sjåvåg. Offer: Radio Sunnmøre. 19 10 stk, 40 cm Høg kjendis-faktor i Godøyhallen Blindheim, Henrik Synnes og MatDet var mange lokale hias Kringstad var med på laget. heltar med under Godøy Einaste ”import” var Eirik Hjelvik, si tradisjonsbundne førpanert, 700 g, Longvafisk som 71,29/kg til gjengjeld vart laget sin julsturnering i fotball i toppskårar med sju mål. Det var tre mindre enn toppskåraren i heile helga. dei innleiande rundar vann Dybs Disiplar 3-2 etter skåringar av Sondre Giske Holm, Lois Fernando Klauset og Mikal Dyb. Dei måtte seinare takke for seg etter straffekonk mot Team MF i kvartfinalen. ROLF HANSEN Full hall Hysefilet 49 90 d u b l i ppt rolf@oyblikk.no Søndag 27. desember kl. 11, Alnes bedehus Det var til slutt Gotham City som stod att som vinnar i herreklassa etter 2-0 i finalen mot Kjappfotkameratene. Vegard Nybø og Mads Pedersen skåra måla. Kjappfotkameratene hadde fleire spelarar frå Vigra og Valder, der både Kenneth Kjevik, Anders Molnes, Hans Kyrre Rørvik, Karl Martin Giske, Andreas o t s n Uke Nyttårsaftan: Minnegudsteneste ved Geir Sakseid, Berit Johansen og André Sjåvåg. Torsdag 31. desember kl. 15, Vigra kyrkje Midnattsmesse ved Geir Sakseid. Torsdag 31. desember kl. 23, Valderøy kyrkje 40 ÷ RETTING: % 1. nyttårsdag: 69 årets ferske,ved pr kg Høgmesse André Sjåvåg. Offer. 90 Fredag 1. januar kl. 12, Giske kyrkje Søndag 3. januar kl. 11, Godøy kapell Lørdagskupp! Hver lørdag! 2/1/16 Tilbudene gjelder t.o.m. lørdag 29/3. . Et stort utvalg Old El Paso-produkter 10 i løsvekt filter-/kokmalt, 250 g ÷ 90 9 pr.hg pr.h ter tall produk inger på an Begrensn rekomme. fo n ka e pr kund Kjøttpølse 300 g, Gilde 33,33/kg Godøyhallen var godt vitja både fredag og laurdag, der det var trongt om plassen. 32 herrelag og seks damelag gav stor underhaldning, og i dameklassa vart det ein tett og jamn finale mellom Valderlaget Øyetause A og Godøy-prega Walkin Talkin’ Stephen Hawking. Til slutt vart det med skåringa til Lina Ulla for sistnemnde heimelag. WWW.OYBLIKK.NO Øy-Blikk trykte feil namn i ein bildetekst på side 16 i førre avis. Bildet viste Leah Strømmen Henriksen (ikkje Eriksen som vi skreiv). 640%00 40% Smågodt Ali kaffe turneringa, som vart den gamle notoriske målsniken frå AaFK, Rollon og SIF, Nils Ottar Sandø. Faktisk var det Kjevik og Hjelvik som senka Sandø sitt mannskap med gamle AaFK-helter i kvartfinalen. Spleiselaget herre med Bjørn Erik Melland, Frank Mathinsen. Tor Hogne Aarøy, Ronny Holte, Marius Fylling og Trond Fredriksen måtte der stekke våpen med 1-2 tap. Eit anna Giska-lag makta også å slå gjengen med heltar frå i går. I Norske epler Fårikålkjøtt Høgmesse ved André Sjåvåg. Offer. 90 VALDER-JENTER: Øyatause A og B hadde eit tøft nappetak i gruppespelet der A-gjengen vann 2-1 etter ein sein skåring. Dei tapte seinare finalen mot Godøy-prega Walkin Talkin`Stephen Hawking. På biletet ser vi Valder-gjengen: Ingrid Lovund, Selma Aarseth, Hanne Haahjem, Malin Dyb, Tonje Jønsson, Julie Marisol, Silje V. Roald, Anna Helen Kolsing, Victoria Kynø, Vilde Farstad, Julie Helene Hellevik, Nóra Németh og Ann Kristin Longva. Foto: Rolf Hansen I januar blir nettavisa vår, som tidlegare annonsert, ei lukka løysing for betalande abonnentar. Ynskjer du å lese nyhende og e-avis på www. oyblikk.no treng vi difor e-postadressa di for å opprette brukartilgang. Denne kan du sende til: redaksjon@oyblikk.no (mrk. med Nettavis) Finn din nærmeste butikk på www.spar.no F 00 Turbacon/Engelsk filetbacon 79 skåret, pr hg, Ringdal 100,00/kg +pant EUROSPAR Ønsker Åpningstider 10i romjulen: S KROmNarEkeRd Løkrullade/Frokostskinke/ Kystens alle våre kunder Julaften 9-13 mineralvann Danskrull/Servelat Fiskegrateng 10 S 100 KROmNarEkeRd en God Jul og450 etg, FindusRomjul 0 (man-ons) 9-21 5x 1,5ltr K1 g, Ringdal 100,00/kg 22,22/kg ROmNarEkeRdS Nyttårsaften 9-16 Riktig Godt Nyttår 40,00/kg 10 S KROmNarEkeRd ÷ 10 00 10 00 Begrensninger Begr på tilbudene kan forekomme. Vi tar forbehold om utsolgte varer. Salghusholdninger. kun til privateTilbudene husholdninger. Begrensninger tilbudene kan 2015 forekomme. Vi tar forbehold om trykkfeil ogtrykkfeil utsolgte og varer. Salg kun til private gjelder t.o.m. lørdag 19/10. Torsdag 23.pådesember Alltid tilbud på noe godt! Krevjande budsjett utan dramatikk STØTTE: Venstre var mot grunnlaget eigedomsskatten vart innførd på i 2014, og Jan Ove Skodje gav partiet si støtte til formannskapet sitt forslag om å ikkje auke denne i 2016. Foto: Rolf Hansen Kommunestyret vedtok torsdag budsjettet for komande år. Innvendingane stod først og fremst FrP og Tverrpolitisk Liste for, men begge deira sine budsjettforslag vart stemde ned. ROLF HANSEN rolf@oyblikk.no Det er ikkje ofte ein kjem i land til programmert tid på kvelden der kommunestyret skal vedta budsjet t og økonom ipla n. Torsdag var det heile faktisk i mål fem minutt før tida, i eit kommunestyremøtet som varte i sju timar. Over halve kommunestyret er nytt, og truleg kan det vere ein årsak til at budsjettet denne gong vart vedteke raskt. Det er mykje nytt å sete seg inn i, og samstundes er det lite handlingsrom i tronge økonomiske tider for Giske kommune. Viktigast for innbyggjarane er det truleg at det ikkje vert påslag i eigedomsskatten for 2016. – Ho vart innført fordi vi mangla 10 millionar kronar til drift i 2014, og no manglar vi 28 millionar for å kome i balanse. Det vert feil å kaste rekninga over på innbyggarane. Difor støtter vi formann- skapet sitt forslag om å fryse eigedomsskatten på noverande nivå, sa Jan Ove Skodje frå Venstre. Alternative budsjett Tverrpolitisk liste hadde eit motforslag til budsjett, men dette fekk berre partiet sine eigne tre røyster i kommunestyret. – Eg har vore med om 12 budsjett tidlegare, men i år har vi fått ein ny variant frå rådmannen. Dette er eit konsekvensutreia budsjett der vi allereie i juni fekk presentert tal som synte eit underskot på 30 millionar kroner i år. Mykje av dette skuldast store investeringar. Vårt budsjett VARM NOK: Sigvald Sæther (KrF) sette punktum for ein utsvevande debatt om ei varmepumpe i kommunestyre med å melde at han vart trøtt av heile greia. Foto: Rolf Hansen har vore ute hjå einingar og komitear, og det er grundig jobba med, kunne Olav Sindre Roald fortelje. Tverrpolitisk liste for Giske peika på at kommunen har vore underbudsjettert i talet på pleieplassar over fleire år, og at Giske veks fortare enn kva ein får inntekter for. Budsjettforslaget var difor ikkje uventa meir til helse og omsorg, og mindre til mykje anna. FrP kom med sitt utkast til budsjett først på torsdag morgon, og dei færraste i kommunestyret hadde difor fått høve til å sette seg nærmare inn i tankane til partiet sitt budsjettforslag. – Vi har jobba godt med budsjettet, og mellom anna hatt fleire møter med rådmannen for å få eit mest mogleg rett bilete av kommuneøkonomien. Diverre kom vi litt seint ut med dette, men vi voner i alle fall det kan vere eit innspel mot neste budsjett om eit år, seier Ina Giske. Varmepumpa Giske kommune har rentekostnadar på vel 33 millionar kroner i 2016, der driftsbudsjettet ligg på vel 400 millionar kroner. Det var lite innvendingar mot tala, og i staden vart fokus retta mot ei støyfull varmepumpe som står lagra inne på Sætra ein stad. Ove Furnes (V) meinte denne i staden kunne gjere nytta si på Godøy skule, der både basseng, skule og kanskje hall kunne få billegare varme enn i dag. – Det er ei varmepumpe til kring 180 000 kroner som vissnok skal vere litt støyfull. 4 Det er difor ho er sett vekk på eit lager. Eg meiner denne ikkje vil vere til plage for nokon på skulen der ute, og vil samstundes vere til stor nytte, kunne Furnes fortelje i starten på det som skulle syne seg å bli ein debatt med mange innspel og meiningar. Etter tett på ein time fram og tilbake, tok Sigvald Sæther (KrF) ordet. – Vi må kunne flytte litt pengar over frå kapittel til kapittel utan å debattere oss til døyde. No har vi snakka om denne varmepumpa i ein time. Eg kjennar eg begynnar å bli litt trøtt, sa Sigvald Sæther. Punktum vart sette av rådmann Marit Elisabeth Larsen. – Vi hadde eit ønskje om å selje varmepumpa framfor å bruke ho. Ingen har ønskja å kjøpe den. Vi sender forslaget over til komiten, så får dei ta stilling til kor den vert plassert, sa rådmannen. Treng tid Mykje er sagt og skreve om gjelda til Giske kommune, og Venstre-representant Skodje konkluderte truleg greitt kring dette i sitt innlegg. – Vi løyser ikkje denne situasjonen på eit budsjett, men treng tre-fire budsjettperiodar for å kome nokon veg. Det er positivt med nytenking, og at ein skal jobbe smartare for å spare pengar. Eg trur vi på sikt vil lukkast med dei tiltaka, og det er ein positiv haldning til endringar ute i einingane. Vi har også fått ned sjukefråveret til eit akseptabelt nivå, og det vert svært viktig å halde det der, seier Jan Ove Skodje. Torsdag 23. desember 2015 SAMRØYSTES: Gunnar Morsund og TPLG var eit av tre parti bakom forslaget til nytt betalingsdirektiv som eit samrøysta kommunestyre vedtok torsdag. Dermed tar Giske kommune grep etter tilsynsklaga tidlegare i haust. Foto: Rolf Hansen Giske kommune justerer brukarsatsane ned Kommunestyret vedtok torsdag å innrette seg etter dei nasjonale satsane for korttidsopphald på Giske omsorgssenter. Ordførar Harry Valderhaug voner dette løyser opp i tilsynsklaga kommunen fekk mot seg tidlegare i haust. ROLF HANSEN rolf@oyblikk.no Giske kommune går dermed frå ein månadspris på 12 746 til 4484 kronar per månad frå 1. januar 2016. Den nye døgnprisen er 147 kronar. – Det er trasig at vi ikkje har fått retta opp i dette tidlegare, for store delar av omsorgstilbodet i kommunen har fått mykje god omtale tidlegare. Då fylkeslegen var her for 2-3 år sidan, hadde han ingen ting å utsetje på tenestene våre. Difor er det merkeleg at han går ut så høgt i media. Spesielt sidan vår bodskap om å få fylkeslegen ut hit snarast, ikkje vert imøtekome før i starten av januar, seier ordførar Harry Valderhaug (KrF). Kostbar Det er ikkje innhaldet i eldreomsorga som har vorte kritisert, men betalinga Giske kommune tar for tenestene. Seinast laurdag omtalte Sunnmørsposten eit særskilt høve der ein pasient Torsdag 3. desember 2015 ikkje hadde råd til å nytte seg av korttidsopphald ved Giske omsorgssenter. I same oppslag gjentok fylkeslege Christian Bjelke at Giske kommune ikkje driv i tråd med norsk lov. Bjelke peikar på både høg leige og det faktum at pasienten har krav på institusjonsplass. Han meiner Giske kommune har for få sjukeheimsplassar. Det er dette ordførar Harry Valderhaug stillar seg undrande til. – Det er overraskande at fylkeslegen grip tak i korleis vår omsorgsmodell fungerer, for den er på linje med korleis andre driftar sin omsorg. Her det mykje positive tilbakemeldingar, og det vert difor spesielt å angripe dette på ein slik måte. Vi har kome langt i det å ha nok folk på jobb for å yte gode tenestar, og problemstillinga har ikkje vore fagleg eller innhald i tenestane. Kritikken har gått på regelverk innan open omsorg. Det er rett og slett ubehageleg å ha dette hengande over seg i påvente av at fylkeslegen kjem hit. Han har heller ikkje krevja tilsyn, som er vanleg når det kjem fram denne type kritikk i ei klage, held Valderhaug fram. Torsdag vart nytt regelverk for betaling i Giske kommune vedtatt. Frå 418 kroner går ein no ned til 147 kroner i døgnpris for korttidsopphald ved Giske omsorgsenter. Satsane har ikkje tilbakeverkande kraft, men pasienten som Sunnmørsposten viste til kan få refunder pengar. – Vi visste om tilfellet med Bjørg Brandal Roald før det nye regelverket vart vedteke, og den saka skal vi sjå nærmare på no. Elles er det vanskeleg å kommentere einskilde pasientsaker i media, seier Valderhaug. For få Fylkesmann har tidlegare i år konkludert med at Giske kommune har for få sjukeheimsplassar både på korte og lengre opphald. Det er åtte plassar i Giske, og dei er for demente pasientar. I tillegg nyttast bukollektiv og omsorgsbustadar. Ordførar Valderhaug er ikkje samd i at kommunen har for få sjukeheimsplassar, og også økonomien i dette kan slå skeivt ut for den einskilde pasient. – Våre tenestar er samsvarande med institusjonsplass, og det har vi også regulert prisane til no. Om Fylkesmannen meiner at dette ikkje er bra nok får han kome hit og for- telje oss kvifor. Ein skal også ta med i reknestykket at ein sjukeheimplass fort vert dyrare for brukaren. 85 prosent av pensjon går med til ein slik plass, og det er store svingingar i kor stor trygd folk får betalt ut. Ein open sjukeheimsplass har på den andre side ei fast leige, der alt på blå resept er inkludert i prisen. Det kan fort vere at det vert billegare for brukaren, rundar ordførar Harry Valderhaug av. Ordførar Harry Valderhaug synest fylkeslegen driv ein merkeleg form for kommunikasjon gjennom media, sidan han enno ikkje har vore på vitjing i Giske kommune. Foto: Rolf Hansen 5 F.v: Torill Valderhaug, studentane Karin Marianne Fred, Kjetil Torgrimsby, Hanna Tryggestad, Elise Rustad Fossnes, Ida Romslo, Ole Martin Jøraholmen, Tonje Cecilie Stordalen og Deni Ruggeri (lærar). Foto: Nora R. Hesseberg Kan dei samle Giske? Den felles Giske-identiteten er truga av rask vekst og manglande møteplassar, meiner studentar i eksamensoppgåve som skal leggast fram for politikarar og administrasjon i februar. trugar kommunen sin identitet. • Kommunen bør sjå fysiske strukturar i samanheng med korleis dei fungerer sosialt. • Giske treng eit definert sentrum som ein felles møteplass ettersom kommunen utviklar seg i meir segregert retning. KRISTOFFER OFTEDAL Folkehelsekoordinator Torill Valderhaug og kultursjef Frode Synnes var til stades ved eksamensavlegginga, og førstnemnde er imponert: – Dei har jobba veldig godt og sett seg skikkeleg inn i Giske kommune som samfunn, seier folkehelsekoordinatoren. –Dei les oss godt og greier å forstå oss og våre utfordringar, difor blir dette relevant og interessant for Giske. Ordføraren og administrasjonen i Giske har vore veldig interesserte, og det studentane legg fram er så spennande at i alle fall to kristoffer@oyblikk.no Sju studentar frå Universitetet i Ås (sjå Øy-Blikk 1. oktober 2015) har sett på Giske og kva moglegheiter og utfordringar der finst i utviklinga av kommunen sin infrastruktur og innbyggarane sin trivsel. Nyleg hadde dei eksamen på Norsk design- og arkitektursenter (DoG), der gruppa kom med ei tredelt slutning: • Identiteten bør styrkast. Innbyggartalet veks rakst, og det Legg fram for kommunen i februar av dei, og lærar Deni Ruggeri, kjem attende i februar for å legge arbeidet fram for kommunen, fortel Valderhaug. Mindre bilavhengig Barnetråkk er eit digitalt verktøy og undervisningsopplegg som lar barn fortelle planleggarar, kommunen og lokalpolitikarar korleis dei bruker staden der dei bur og kva dei ynskjer seg. Gjennom dette har det også kome fram ferdselsmønstre hos ungdommen som heller ikkje folkehelsekoordinatoren var klar over. Ho er glad for at mykje av arbeidet har basert seg på barn og unge, og understrekar at ungdomsskuleelevane som deltok i workshop med studentane tidlegare i haust må få vere med når politikarar og administrasjon skal presenterast for studentarbeidet. Blant tilbakemeldingane frå ungdommen blir det m.a. peika på dårleg kollektivtilbod. – Studentane har jobba med å sjå på korleis ein kan gjere Giske mindre bilavhengig, og har sett at det er mykje å gå på internt på kvar øy. Dette går også klart fram i den digitale spørreundersøkinga ”Eit Giske for alle”, der flest vaksne har svart. Her oppgir 9 av 10 at dei ikkje finn kollektivtilbodet i Giske godt nok. Å samle Giske Ei undergruppe har vidare sett på lokalsentrum på dei ulike øyane og hovudsentrum på Valderøya. – Det er jo nokså betent, seier Valderhaug. – Men studentane føreslå r å legge det te ved administrasjonssenteret mot Øysenteret og vidare ned mot fergekaia. I forslaget dei legg fram ser dei også for seg meir bruk av transport på sjø, seier Valderhaug og nemner eitt av studentane sine mange forslag: hurtigbåtsamband mellom Vigra og Ålesund som eit forslag til ein meir attraktiv transport for flyreisande. – Men her er so mange gode utspel at det er viktig at politikarane blir gjort kjent med det, seier folkehelsekoordinatoren, som meiner kunsten blir å halde liv i arbeidet. – Det er så nytt og omfangsrikt at det er lite truleg at alt blir gjennomført. Til sjuande og sist blir det jo opp til beslutningstakarane, avsluttar Torill Valderhaug. Undersøkinga ”Eit Giske for alle” fekk totalt 355 svar. Her oppgir over halvparten av dei som har svart at dei ”trivst svært godt”, men samstundes svarer svært få at dei opplever Giske som ”eit felles øy-samfunn”. Det blir ei av utfordringane politikarar og administrasjon får å tyggje på under møtet i februar. BRUK VÅRT LOKALE NÆRINGSLIV FINANS | REKNESKAP | HANDEL | SERVICE Gjøsund, Valderøya tlf.: 70 18 55 10 Mandag til fredag 7-23 Ditt Firma Her Kr350 Lørdager 8-21 6 Foto: Lise Istad Slotsvik Torsdag 3. desember 2015 Prosjektleiar Bjørn Magne Nordahl (t.v.) og president Heinz Erbacher i Lions Club Valderøy/Vigra overrekker ein flunkande ny defibrillator til Giske kommune og Giskehallen, ved Robert Valderhaug og Ann Nekstad. Foto: Kristoffer Oftedal Giskehallen får hjartestartar Ei julegåve det følgjer plikter med, og som mottakaren håpar det aldri blir bruk for. Kan det vere noko? Jau, viss gåva kan vere med og redde liv. KRISTOFFER OFTEDAL kristoffer@oyblikk.no President Heinz Erbacher og prosjektleiar Bjør n Mag ne Nordahl i i Lions Club Valderøy/Vigra sto sist veke klare med den største enkeltgåva klubben har gitt bort nokon gong; ein hjartestartar – eller defibrillator, som er det korrekte namnet på apparatet. Mottakaren er Giske kommune, representert for høvet ved avdelingsleiar i bygg og eigedom, Robert Valderhaug. Då klokka bikka nokre minutt over tida blei det sagt for spøk at vi kan hende måtte ta med oss defibrillatoren og lage årets reportasje – det blei heldigvis ikkje naudsynt då avdelingsleiaren berre var litt forseinka etter eit møte. Ikkje burde ein spøke med slikt heller – i Norge dør om lag 3000 menneske kvart år av hjartestans grunna ventrikkelflimmer, ifølgje tal frå Den Norske Legeforening. Det kan ramme både gamle og unge og skje kvar som helst – også på idrettsbana. I Norge er dåverande fotballspelar (no trenar) Ståle Solbakken kan hende det mest kjende dømet på akkurat dette, etter at han fall om på fotballbana i 2001. Tryggleik LIVREDDAR? Slik ser defibrillatoren ut. Foto: Kristoffer Oftedal Torsdag 23. desember 2015 – Vi vil gjere det trygt å leve i Giske, også innanfor sport og idrett, seier Heinz Erbacher, som leier foreininga som har 30-årsjubileum i 2016. Bjørn Magne Nordahl er den som har hatt kontakt med leverandøren, Norsk Folkehjelp. Apparatet har kosta eit femsifra beløp, som er betalt med inntekter frå andre prosjekt i klubben sin regi. Tilsvarande apparat finst allereie i hallane på Godøya og Vigra, samt i klubbhuset på Valder. Då er det berre rett at det finst eitt i den hallen i kommunen som aller flest brukar, meiner prosjektleiaren. Gåve som forpliktar – Vi håpar jo vi slepp å bruke han, seier Robert Valderhaug. – Det er ei gåve som forpliktar. Vi kan ikkje ta imot noko slikt utan at å ha opplæring i dette, seier han. – Vi må ha opplæring av dei fast tilsette i hallen, som Ann (Nekstad, leiar på hallen). Dei vi ser for oss, som ”diverre” må ha dette i bakhovudet, er dei som brukar hallen. Det vil seie skulen og idrettslaga. Vi må få det inn i kulturen – dei som veit at hjartestartaren er her skal kunne bruke han. Ann Nekstad fortel om eit høve der ein hjartestartar har vore etterspurt i Giskehallen etter ei hending i nærleiken, og slik sett har vel allereie det nye tilskotet rettferdiggjort seg sjølv. Verst å ikkje gjere noko Bjørn Magne Nordahl peikar og forklarar. Defibrillatoren skal vere nokså sjølvinstruerandede, seier han. – Sjølv om dette på sett og vis er eit veldig avansert apparat, krev det inga legegodkjenning. Det verste ein kan gjere er å ikkje gjere noko. Valderhaug og Nekstad ser ei lita utfordring i å henge skapet med apparatet på ein lett tilgjengeleg plass i hallen, samstundes som det ikkje bør hengje for lagleg til for prikkskot med fotball eller nyfikne barnehender. Nordahl iler til med skilt som skal hengjast opp slik at brukarane i hallen, om det verste skulle skje, veit akkurat kvar dei finn hjartestartaren. Å låse han inn er naturleg nok lite aktuelt. Slike detaljar til side, Valderhaug er glad for gåva på kommunen sine vegne: – Dette ”påfører” oss, i positiv meining, ei moglegheit vi ikkje har hatt før. Overrekkingsseansen nærmar seg slutten, og Valderhaug får runde av med nokre ord til givarane: – Tusen takk for at de føler eit samfunnsansvar. Det set vi i det offentlege veldig pris på. Vi er gjensidig avhengige av kvarandre, og vi er umåteleg takknemlege når noko kjem denne vegen. So får vi som kommune forplikte oss til å gjere dette tilgjengeleg for brukarane våre. Frå nyttår Hjartestartaren vil bli montert når kommunen sin kompetanse er på plass og naudsynt opplæring er gjennomført – det vil seie over nyttår før aktiviteten tek til for fullt igjen, slår Valderhaug fast. – Men han er jo tilgjengeleg frå og med i dag, legg han til. Om det verste skulle skje, veit i alle fall lesarane av Øy-Blikk at utstyret no finst i Giskehallen. 7 I god gamal stil: Slik kan livet vekse i staden for å skrumpe inn Ei nyvinning har nyleg blitt introdusert på Vigra Omsorgssenter. Laurdag opna dei dørene til tre erindringsstover for alle som hadde lyst innom for å sjå. To daglegstover og innerst inne, bestestova, alle innreia i 40, 50- og 60-tals stil, har i disse dager vorte pynta i all sin finaste juleskrud. TEKST/FOTO: NORA R. HESSEBERG nora@oyblikk.no Frå ei til tre stover – Det er litt gamaldags og kjekkare her, seier Juliane Sæter Ulvatne. Saman med Anne Grethe Austad fekk ho ideen. Dei to tok initiativet til å omgjere bukollektivet, som stod tomt, til ei avdeling der gamle minner får større sjanse til å dukke fram. – Vi tenkte igrunn berre èi stue, men ville no ha full pakke med tre stuer istaden, seier dei to med eit smil. Dugnad på høgt plan Møblar, dukar, lys og bilete er gjenstandar frå dei tre tidsepokene. Alle gjenstandane har dei fått frå innbyggjerane i kommuna, etter oppmoding gjennom sosiale kanaler. Folk ga villeg vekk, av ulike ting som dei hadde sortert ut, seier einingsleiar Nina Skjong. – Dette er frivilleg arbeid på høgt plan. Kongstanken og tusenvis av likes Kongstanken bak stovene er å få bebuarane til lettare å minnast livet slik det ein gong var, og få dei til å erindre og kjenne seg att ved hjelp av gamle møbler og interiør. Dette skaper ei meistringskjensle og tryggleik for den demente, som opplever at korttidsminnet forsvinner, medan langstidsminnet fortsatt er vedlikehaldt. – Dette har gitt inspirasjon til andre tilsette. Dei yter enno betre tenester, og tek seg kan- skje ei vidareutdanning, seier Skjong. På Facebook har gruppa fått 1000-vis av likes, og stor blest både innad og utad i kommuna. Jobb og studier – Det er spennande å sjå korleis det går. Juliane har kommet halvvegs i studiet ”Miljøterapi i demensomsorg” ved høgskulen i Volda, og kombinerer jobb og studier. Og det var ved høgskulen dei to studentane Juliane og Anne Grethe fyrst las om ei ”gammelstove.” Det vart opphavet til ideen og inspirasjonen til erindringsstovene. Ein spesiell atmosfære Berre ein augneblink med glede kan gi auka livsinnhald. Livet veks istaden for å skrumpe inn. – Dette er veldig bra! Ein kjenner på ei spesiell atmosfære her, og det er eit alle tiders tiltak, seier ein av dei besøkande og tidlegare omsorgsarbeidar Marie Fiskerstrand, Vigra. Ho har funne seg ein god plass å sete, i den gamle purpurgrøne velursofaen, saman med naboen Thea Rørvik. På bordet ligg julelauparen på plass. Dei drikk sin gløgg og kaffe til heimelaga julelefse og anna julebakst medan praten går livleg rundt i stuene. Bente Oline Roald (ståande) og Ann Elisabet Ostnes, Godøya, har teke turen for å sjå på erindringsstovene. Godt plassert ved sidan av den gamle, kjente Radionette-radioen, med bølgebreddeband på alle radiosenderar; og Vigra som eitt av dei. Ny giv av gamle rom Dermed har det vorte liv igjen i romma som har stått tomme sidan nedlegg inga i 2012, då Giske Omsorgssenter vart bygt på Valderøya. Dette er eit tiltak det står respekt av. Ettersom stovene blir etablerte, er tanken å starte eit tverrfagleg samarbeid mellom dei ulike gruppene, og lage ein kafè som både pårørende, brukarar og besøkande kan bruke. Og tidlegare Vigra sjukeheim, no Vigra Omsorgssenter, står i brodden for nokre heilt nye former i sine gode gjeremål innan demensomsorgen. Sjå fleire bilde på www.oyblikk.no Einingsleiar Nina Skjong, Juliane Sæter Ulvatne og Anne Grethe Austad har gjort det mogleg å lage eit miljø som den demente kan kjenne seg igjen i. Mange opplever krenkelser og trusler – har du opplevd det? Nasjonal kontakttelefon er et råd- og veiledningstilbud til personer over 62 år som er utsatt for vold og overgrep. Betjenes hverdager 9 – 15 av fagpersoner som har tid til å lytte. Du kan være anonym. www.vernforeldre.no Torsdag 23. desember 2015 Sætra VI GR A N REMA 1000 Europris gode priser / godt utvalg EUROPRIS GISKE Åpent 10–20 (18) Tilbudene gjelder uke 52/15 SJEKEKN! Løsvekt pr. hg. Over 100 forskjellige sorter! Ord.pris hverdager 9,99 10 0% D SMÅGODT Y F O R NØ KJØP FLER - SPAR MER! 4 50.- Du redder liv Din støtte er grunnen til at jeg kan gjøre jobben min. Derfor er du også en livredder. Takk! Jørn Arve Pedersen, redningsmann FOR SM KUN pr. hg & FERSKH AK ET 6 90 ÷30% KUN TORSDAG PRIS mix CIDER 1 liter, eple/pære/blåbær/light eple Ord.pris pr. stk. 20,- KONFEKT 200 g Nobilee NÅ 20,90 260 g, Jakobsen NÅ 48,90 225 g, Jakobsen NÅ 55,90 Gi julegaven som trygger norskekysten Å drifte redningsskøyta én nautisk mil* koster 500 kr. Gi nautiske mil til din lokale redningsskøyte og vær med å redde liv. Send NAUTISK til 2377 og gi 500 kr eller benytt bankkonto 5005.26.50000. Bedrifter kan gi nautiske mil på www.nautiskmil.no. Takk igjen! *1 nautisk mil =1852 meter Torsdag 23. desember 2015 20 FRA +pant 90 Ingen skal drukne 9 GISKE KOMMUNE God jul & ønskjer vi alle og samarbei Ønskjer vi alle våre innbyggere ei riktig god jul og eit godt nytt år! Høyvik Bygg AS Eneboliger - flermannsboliger Byggemelding - kontroll www.hoyvikbygg.no Mob. 92 44 26 54 E-post: post@hoyvikbygg.no Tlf: 70 18 20 29 Valderhaugstrand, 6050 Valderøya www.vidarblindheim.no HARALD FYLLING TANNLEGE MNTF Fyllinggården 6050 VALDERØY Tlf. 70 18 11 22 askild rØyseth klimaservice Tlf: 45 28 25 74 Molnesrema, 6040 Vigra NOE Å GLEDE SEG TIL! Vi gratulerer! FURENE, 6100 VOLDA NB!: Køyrerute kvar onsdag til Ålesund, Sula, Giske, Skodje, Haram, Ørskog. Sykkylven (tirsdag) og Hareid (torsdag) FRAKTFRITT LAVPRIS-MATERIAL - PRISAR INKL. MVA Herrebunad til 17. mai i år? & godt nyttår Det er tett i produksjonen vår nå, men om du er rask kan vi kanskje hjelpe deg! Ta kontakt med butikken snarest mulig. e våre kundar idspartnarar Ting &Tang Vår fokus og Sunnmørsbunad tilkunnskap sesongen 2016? er God jul Pakketilbud: Komplett dame Sunnmørsbunad med skjorte og cape. din trygghet! Stikk innom! Pris kr 27.900,-. Besøk vår nettbutikk Ålesund Førde Ålesund ••Eid Eid ••Førde Skateflukaia, 6002 Ålesund • Tlf. 70 13 25 90 Skatefl • www.bunadspesialisten.no ukaia, 6002 Ålesund • Tlf. 70 13 25 90 • www.bunadspesialisten.no tlf: 70 18 09 30 | 6050, Valderøya Jabo Øysenteret, Pettervegen 2, 6050 Valderøy god jul! God Jul! Tlf. 92 60 31 82 eldar@nordstrand.as AcoAnlegg AS Vadset Industriområde, 6264 Tennfjord 90 77 92 66 | post@acoanlegg.no god jul frå ÅPNINGSTIDER I JULA 24-26.12 STENGT 27- 30. 12 ÅPENT 11-18 31.12 – 1.1 STENGT BL OM ST YTTERLAND Vi ønsker alle en riktig god jul og et godt nytt år! ÅPNINGSTIDER I JULEN Lillejulaften 23/12 kl. 7-23 Julaften kl. 7-16 Romjul 28-30/12 kl. 7-23 Nyttårsaften kl. 7-17 Lørdag 2. januar kl. 8-21 GOD JUL OG GODT NYTT ÅR ! GOD JUL & GODT NYTT ÅR TLF: 70 18 12 65 v/ Marion Skarmyr Autorisert Fotterapeut le Ønsker al n kunder e riktig god sommer! Salg av gavekort | Kremer fra Gewhol Feriestengt fra 19.07 - 12.08. Utrulig Universalsalve | Strømper som ikke strammer Timebest. 92 02 79 22 Roald Gård - Vigra Din lokale eiendomsmegler Odd-Arild Sæther Mob: 900 88 380 odd.arild.sather @moremegling.no Juleverkstad på Godøytun: – Det er skikkeleg koseleg å halde på med dette Flittige små barnehender, godt hjulpne av frivillege eldsjeler, jobba iherdig då Godøy Kystmuseum – i samarbeid med Stiftinga Sunnmøre Museum - arrangerte juleverkstad for barn. Nyleg fylkeprismottaker, Arne Tunheim, var dugnadsleiar. NORA R. HESSEBERG nora@oyblikk.no Til trass for ekstremveret Synne, og i god gamal øya-tradi- Med full konsentrasjon maler Sofia Elise Fjørtoft (5) ferdig båten til jul. Foto: Nora R. Hesseberg 12 sjon, trossa eindel styggeveret, og møtte til juleverkstaden. – Det har vore nokre menneske her som vi har hatt på besøk. Det bruker å vere rundt seksti , men vi skuldar på vèret, seier avdelingsleiar Heidi Haugene. Då Øy-Blikk kom på vitjing var det ikkje so mange att. Ein god del hadde vore innom tidlegare og gjort seg ferdig på juleverkstaden og dratt vidare i andre førjulsførebuingar. Laga juledekorasjoner – Det er gøy. Ej he laga julekort og julelys, seier vesle Iris (3), godt hjelpt av si mor. Eit stort bord fylt med ulikt materiale til å lage juledekor med, levande lys og spennande julefarger, stod klart til å inspirere små og ivrige skaparhender då dei møtte fram. Her var julestemning og juleforventning for både små og store. Alle var ivrig opptekne med å lage noko fint som dei gledde seg til å dele med andre. Eit eldgamalt hus Men, tilbodet om å lage noko ny t t og spen na nde fa ntes også. I eit anna hus. Dette ligg på same tunet. Eit eldgamalt hus som er flytta frå ein annan stad på øya til museet I det gamle Gøy-huset, som ligg like ved Kystmuseet, heldt snikkarane til. Her lager og dekorerer barna hus dei har laga med kyndig hjelp av dei vaksne. Sjå fleire bilde på www.oyblikk.no der det har blitt pussa opp etter god gamal oppskrift. Med fargeglade grøne og blåe vegger og rom som er heilt unikt ivaretekne etter gamal tid. Inne i stua sat barna djupt konsentrert med å male og dekorere hus og båtar som dei har vore med og sette saman. Sjølve snekringa har to ihuga eldsjeler, Åsmund Eilertsen og Johan Strandkleiv, stått for. På skikkeleg vis Det var eit mangfald av fuglehus, vanlege hus, seglbåtar og supplyskip i variert storleik som barna hadde å velje i, då dei entra steintrappa og gjekk inni den 200 år gamle stova. Rundt langbordet sat nokre barn ivrig opptekne med litt snekring, maling og dekorasjon. Mot eit lita betaling fekk dei nokre spikera som dei snikra saman båten eller huset med. Deretter kunne dei behalde dette til odel og eige. – Det er for å gjere noko skikkeleg, seier Arne Tunheim. Den yngste deltakaren var 8 månader; dei eldste opptil åtte til niårsalder: – Det er skikkeleg koseleg å halde på med dette, seier fylkesprisvinnar Arne Tunheim til slutt. Her har vi dei italienske supplybåtane i forgrunnen, og dei store i bakgrunnen, var opplysninga. Det var eit mangfald av fuglehus, vanlege hus, seglbåter og supplyskip barna hadde å velge i. Torsdag 23. desember 2015 Såper og godlukt er alltid populært. Juleverkstad og ungt entreprenørskap I tre veker hadde cirka 45 barn, frå fjerde til sjuende klasse, jobba iherdig for å bli ferdig til utstilling og sal på Godøy skule tirsdag kveld to veker før jul. Såpe, kort, bakevarer og filthjerter vart laga i dei fire ulike fabrikkane til dei unge gründarane. TEKST/FOTO: NORA R. HESSEBERG nora@oyblikk.no – Eg har laga ”Deilige såper”. Og sunge, seier Olai (7. klasse). Logoen til såpefabrikantane hadde dei unge sjølv laga. Med både sitrus og andre deilege dufter som ingrediensar: – Det var veldig gøy å smelte om igjen såpa, og etterpå ha lukt og farge oppi. – Oss he sydd hjerter. Både klipt og designa dei, seier Liv Kristin, Elise, Tonny og Dina i ”Hjertebanden.” Dei fire jentene likte ekstra godt at dei fekk gjere det meste sjølv, og velje korleis hjerta skulle sjå ut, med namn og logo. Før salsbodene opna stod sang og musikk på programmet. Fire julelåter vart framført. Fyrst av alt stilte eit stort felleskor, deretter fjerde og femte klasse, før to vokalgrupper avslutta med kvar sine nummer. Eit ynskje om entreprenørskap i alle norske kommunar gjorde at lærer for sjette og sjuande klasse, Britt Elin Farstad, vart tent av ideen om å få dette inn i skulen. Ho har teke med seg dette frå Alnes til Godøy skule, for fjerde gang. – Det er veldig viktig å sjå korleis arbeidslivet og samfunnet fungerer, og få det inn i skulen. Elevane har vore ute og sett på ulike bedrifter; kva dei kan skape og korleis. Dei hadde i forkant formulert kvar sin jobb- rå bakeriet. Med sjokodrøm, risboller og brune pinner til sals. Fjerde og femteklassingane Ruben, Tinus, Celina og Hjalmar selger produkta dei har vore med å lage. Torsdag 23. desember 2015 søknad, og satt ord på kvifor dei ville vere med i sitt utvalte område. Føremålet med prosjektet var å samle inn midlar til SOS Barnebyer og Redd Barna. Bedriftslogo vart laga for kvar av dei fire bedriftene i produksjonen, og det var mykje som skulle vere på plass før foreldra fekk komme og sjå resultata. Også ein bank med fire tilsette var på plass. Heile 16 av barna hadde søkt seg hit. – Oss veksla penga, seier èin av dei fire banktilsette. I boksa låg både 500- og 200 kroners lappar: – Det blir sikkert 1000-lap- per òg hvis nokon kjem med det!» Optimismen var stor, og dei fire såg fram til morgondagen då dei skulle gå rundt i bedriftene for å sjå kor stort overskot det vart av inntekta. At det ville bli overskot? Jau, det hadde dei allereide rekna ut. – Det har vore eit svært stort engasjement, og veldig kjekt at lærarane gjer noko sånt. Har også sett at det har vore eit veldig fint samhald mellom trinna, avsluttar Kristian Wennevold, far til fjerdeklassingen Andreas. Sjå fleire bilde på www.oyblikk.no Kort og godt” for sal. Kristian Wennevold handler med dei unge entreprenørane. 13 Øy-Blikk gir dykk vekas Juleverkstad Juletre Dette treng du: Eple - Gulrot - Kiwi - Melon Druer - Clementin - Blåbær Bringebær - Cocktailpinner Frukt og bær-juletre Eit alternativ til alt det søte i jula, kjekt for borna å lage og smake :) Øy-Blikk ønsker alle ei riktig God jul og eit godt nytt år. 14 Torsdag 23. desember 2015 Juleskikkar med røter tilbake til norrøn tid Då kristendomen kom til landet, fekk mange av skikkane og merkedagane nytt innhald. Vår julefeiring er ein kombinasjon av norrøn og kristen tradisjon. ODD EGIL VALDERHAUG Illustrasjonar: Wikimedia Commons Den kristne julefeiringa overtok midtvintersblote si rolle, men mange av dei gamle juleskikkane blir framleis helde i hevd. Jula har vore feira som ein lysfest i tusenvis av år. I førkristen tid feira ein solguden si gjenføding etter vintersolkverv. I Norge vart jula feira alt for over to tusen år sidan som ein kombinasjon av solkvervsfest, fruktbarheitsfest og fest for dei døde. Ordet jul kjem av joulu eller jól. Guden Odin vart også kalla Jólnir, og det var ein plikt å blote til Jólnir ved å drikke jul rundt vintersolkverv. For vikingane var jula ein offerfest for å sikre fruktbarheit for jorda, menneske og dyr i det nye året. Juleølet, julebukken og julegrisen sto sentralt i deira feiring. Våre juletradisjonar har i seg element frå norrøn og germansk julefeiring. Sjølv om dei gamle skikkane har endra seg og nye er kome til opp gjennom fleire hundre år, er julebodskapen sitt håp om godt år, fred og fruktbarheit ikkje endra seg. Juledagen Jula vart feira på ulike datoer før biskopen av Roma fikk innstifta 25. desember som Jesus sin fødselsdag ein gong på 300-tallet. I Jerusalem førte det til opptøyer då juledagen vart flytta frå 6. januar til 25. desember i år 440. Den norske skikken med å drikke jul vart flytta til 25. desember av kong Håkon den gode på 900-tallet. Han hadde gitt opp forsøket på å kristne Norge, men greide allikevel å flytte midtvintersblotet til Jesus sin fødselsdag. Våre forfedre drakk jul i tretten dagar, frå 24. desember til 6. januar. Kirka flytta nyttårsfeiringa til rett etter jul, slik at den nye jule- og nyttårsfeiringen varte like lenge som den norrøne julefeiringa. Dermed fikk kristendommen lettare innpass i vikingsamfunnet. Julenissen Den norske julenissen er ei blanding av fjøsnissen og sankt Nikolaus. Fjøsnissen, eller haugkallen, var mannen som hadde rydda garden. Han passa på folk og fe, og sørga for trivsel og god grøde. Fjøsnissen budde i fjøset eller stallen, og han var ein viktig person som det måtte stellast godt med. På julekvelden måtte ein sette ut graut på låven til nissen. Dersom han ikkje fekk graut, ville han hemne seg på gardsfolka. Skikken med å sette ut julegraut er ein rest av den norrøne offertradisjonen. Ordet nisse er eit kjælenamn for Nils, som kjem av Nikolaus. Sankt Nikolaus var biskop i Myra i Tyrkia på 300-tallet. Han hjalp folk som var i naud, og vart derfor opphøgd til skytshelgen for barn og ungdom. I mange land er det sankt Nikolaus som kjem med julegåvene. På 1800-talet vart den norske nissen kledd i vadmel og raud topplue, men han begynte ikkje å dele ut gåver før etter år 1900. Først då Coca Colas reklameteiknar blanda haugkallen og helgenbispen, fekk vi vår moderne julenisse i raud drakt med snøkvitt skjegg og reinsdyr. Julebukkane Skikken med at barn kler seg ut for å gå julebukk i romjula har lange tradisjoner. Arkeologiske funn viser at skikken eksisterte i før-kristen tid. Julebukken var geita som ble slaktet til jul for å feire årets avling og arbeidsårets slutt. Denne bukken var et symbol på geitebukkene som trakk vognen til guden Tor over himmelen. Sidan vart det tradisjon at en mann ikledd en lodden skinnfell og med geitemaske eller bukkehiorn på hodet gjekk på besøk på nabogårdene for å se til at juleskikkene ble fulgt. Den bukkekledde skulle førestille djevelen, mente nokon. Bukken er også eit fruktbarheitssymbol. Torsdag 23. desember 2015 Juletreet Tradisjonen med juletreet oppstod i Tyskland på slutten av 1500-talet. Juletreet kom til Danmark i 1808, men vart ikkje vanleg i Norge før i det tjuande århundre. Det første kjende juletreet her i landet sto i Christiania i 1822. Bedrestilte familier, storbønder og prestar var dei første som tok opp denne tradisjonen. Juletreet symboliserer Livets Tre i Paradis, samt Jesus som det eviggrønne tre som vart fødd julaftan. Gangen rundt juletreet har mykje likskap med dansen rundt mai stonga, eit fruktbarheitsrituale der unge jenter dansar rundt ein blomsterdekorert påle. Julebord og julekaker Overfloden av mat i jula bygg på trua på at overflod til jul ville gi god avling det påfølgande år. Julematen skulle stå framme frå julaftan til trettande dags jul. Alle gjestar måtte ete og drikke godt i denne perioden, ellers bar du jula ut av huset, noko som betydde ulykke. Julebordet er ein moderne versjon av skikken med å la bordet stå dekka gjennom jula, sjølv om etterkrigstidas julebord er lagt til vekene før jul. Julekaka skulle lagast av årets korn i god tid før jul. Kaka vart lagra til utpå våren, då vart den gravd ned for å hjelpe det nye året i gong. Skikken med å bake sju kakesortar spelar på tanken om dei sju himlar. Julegåvene Under romernes nyttårsfeiring Kalendae, kalenderfesten, fekk barna gåver. Då kristendommen vart innført, vart offergåvene omdanna til julegåver. Hellig Olav gav julegåver til sine menn åttande juledag, slik skikken var hos høvdingar. Julegåvene er også forbunde med dei tre vise menn som ofra til Jesusbarnet i krybba, og symboliserer at Jesus er den største gåva til menneska. Vår julegåvetradisjon oppsto i Tyskland på 1800-tallet. Gåvene vart først hengt opp på juletreet, sidan fekk julenissen oppgåva med å dele dei ut. Julenek og julegris Juleneket var opprinnelig eit fruktbarheitsoffer til Odin. Neket skulle derfor vere det siste man laga om hausten og av beste sort korn. I middelalderen forsøkte prestane å forby oppsettingen av julenek, det vart sett på som ein hedensk tradisjon. I dag symboliserer juleneket at alle, også småfuglane, skal ha godt med mat i jula. Eit anna viktig element under vikingane sine blotsfestar var blodmaten, som vart sett på som en delikatesse. Svinekjøt vart ofra til Frøy og ete som ein del av midvintersblotet. I dag eter mange svineribbe i jula, og den norrøne skikken med eit grisehaud med eple i munnen blir framleis halde i hevd under juleborda. 15 Månadens bilete frå Giske Fotoklubb: Oktober God jul frå fotoklubben Oktober- og novembervinnarane blei kåra i desember. KRISTOFFER OFTEDAL kristoffer@oyblikk.no POENGPLUKKAR: Torgeir Thorsen er ein av dei som ligg godt an til å bli årets fotograf i 2015. Foto: Privat 16 Giske Fotoklubb møtest ein gong i månaden på Frivilligsentralen, der dei mellom anna vel eit tema det skal konkurrerast i til neste møte, og og røyster over dei beste bileta frå førre månad. Grunnen til at Øy-Blikk presenterer både oktober- og novemberbileta denne gongen er at det ikkje blei avheldt møte som normalt 2. november.I staden blei det utemøte – med nattfotografering ved fyret på Molnes – som du også ser eitt av resultata av i Torgeir Sjursen sitt foto derfrå på neste side. Årets fotograf 2015? Nemnde Thorsen har to bilete inne blant topp tre både i oktober og november, og er truleg av dei som ligg godt an i konkurransen om å bli årets fotograf i 2015, slik han også blei det i 2014. Svaret får vi etter årsmøtet 2. februar. Nye medlemar er velkomne Fotoklubben tel nokre færre medlemar enn dei kanskje skulle ynskje, og fotoklubben understrekar at dei gjerne hilsar nye andlet på møta sine. På heimesida si skriv dei at om du veit om nokon som driv med fotografering, så legg inn eit ord for klubben. Den oppmodinga bringer vi gjerne vidare. Tema oktober: “Fargar” 1. plass (øvst): ‘Fargeregn’. Foto: Terje Molnes 2. plass (til venstre): ‘Red leaves’. Foto: Torgeir Sjursen 3. plass (til høgre): ‘Alien’. Foto: Torgeir Sjursen Tema november: “Mørketid” 1. plass (øvst): ‘Alnes Nordlys’. Foto: Torgeir Sjursen 2. plass (i midten): ‘Farger i natta’. Foto: Per Oddvin Stornes 3. plass (nedst): ‘Molnes Lighthouse’. Foto: Torgeir Sjursen Torsdag 24. september 2015 November JULA I ORD OG TONAR med Roger Oksavik Sist veke dukka Øy-Blikk sin gode ven Roger Oksavik opp og underheldt med både eigenkomponerte og tradisjonelle julesongar, til glede for både Øy-Blikk sin redaksjon, frisørar og kundar ved Hårsenteret og Jabo på Øysenteret. Teksten nedanfor er til ein julesong vi fekk “premiere” på, som Oksavik også har spelt inn i Ocean Sound Recordings sitt studio på Giske. Nedst ein tekst som i grunnen beskriv gledesspreiaren i eit nøtteskal. Torsdag 24. september 2015 17 DATO STAD ARRANGEMENT ARRANGØR 26.12 Parken Hotell Vassendgutane 26.12 Terminalen/Byscena Mahogni Momentium 26.12 Teaterfabrikken Little Big på Teaterfabrikken Teaterfabrikken 27.12 Teaterfabrikken Romjuls-stand up: Ørjan Burøe, Andre Ulveseter & Henrik Bjørnsen Teaterfabrikken 28.12 Teaterfabrikken Romjulsimpro m/ Ålesund Improteater Teaterfabrikken 29.12 Parken Kulturhus Elvis 29.12 Teaterfabrikken Julejazz m/ Big Odd Band 2.1.16 Terminalen/Byscena DJ Rørstad Momentium 8.1.16 Terminalen/Byscena Matoma Momentium 8.1.16 Teaterfabrikken Brothers in Arms – A Tribute to Dire Straits 16.1.16 Teaterfabrikken Tove Bøygard & Jørund Bøygard Teaterfabrikken 16-17.1.16 Parken Kulturhus Nyttårskonsert Ålesund Symfoniorkester 19.1.16 Parken Kulturhus Håvard Gimse 22.1.16 Parken Kulturhus Borgny – flukten frå flammene 29.1.16 Parken Kulturhus Elvis !! 29.1.16 Terminalen/Byscena Hanne Kolstø 30.1.16 Parken Kulturhus Tenorane: Med ein horn i sida 4.2.16 Parken Kulturhus Kalvø Rikskonsertane 5.2.16 Terminalen/Byscena Turboneger Momentium 7.2.16 Giske Kulturskule Ungdommens Kulturmønstring Valderøy skulekorps Giske Kommune Vigra skulemusikk 13.2.16 Terminalen/Byscena Marte Eberson Momentium 20.2.16 Terminalen/Byscena Karpe Diem Momentium 24.2.16 Parken Kulturhus Sunde og Bjørnov Backstage as 25.2.16 Parken Kulturhus Dyrene i Hakkebakkeskogen 4.3.16 Terminalen/Byscena Hellbillies Momentium 4.3.16 Parken Kulturhus Det ble en GUT Herreteateret 5.3.16 Terminalen/Byscena Susanne Sundfør Momentium 11.3.16 Terminalen/Byscena Minor Majority Momentium 13.3.16 Giske komm. Idrettshall Kulturlivets Dag i Giske Giske kommune/Kulturlivet 31.3.16 Terminalen/Byscene Violet Road Momentium 8.4.16 Terminalen/Byscena OSLO ESS Momentium 21.5.16 Terminalen/Byscena Dag Sørås – Ekkokammer Momentium 26.5.16 Terminalen/Byscena Ole Paus Momentium 10.6.16 St. Olavs Plass, Ålesund Ålesund Live Momentium 30.6.16 Color Line Stadion ELTON JOHN @ Color Line Stadion Momentium 2.7.16 Øygardshamna, Giske Sommerfest Momentium 21.8.16 Color Line Stadium Jugendfest Momentium Momentium Oppføring i Kulturkalenderen er gratis for kulturlivet. Send di oppføring til: marit@oyblikk.no Kulturkalenderen viser kulturarrangement inntil 6 månader fram i tid. | Kalenderen skal fortelje kort om arrangementet og skal vise tid og stad, men ikkje klokkeslett. GISKE KOMMUNE HISTORISK OG FRAMTIDSRETTA 18 LYD OG LYS PARTNER Torsdag 23. desember 2015 Trenger du Elektriker? Trenger du Elektriker? Trenger du Elektriker? ALFA BEGRAVELSESBYRÅ AS Vi står alltid til tjeneste ved dødsfall og begravelse. Tips Øy-Blikk på Lokal kunnskap, med landsdekkende erfaring. Lokal kunnskap, med landsdekkende erfaring. Lokal kunnskap, med landsdekkende erfaring. FURENE, 6100 VOLDA LAVPRIS-MATERIAL - PRISAR INKL. MVA Personlig oppfølging fra våre konsulenter. NB! Alle bestillingar for KØYRERUTA må vere innkomne innan onsdag Vi utfører alle elektro oppdrag for bolig og næring. Vi utfører alle elektro oppfor bolig og næring. Vi utfører drag elektro opp•alleSkift til LED: spar penger drag for bolig og næring. • Styr varmen: spar strøm • Skift til LED: spar penger • El. kontroll: lavere forStyr varmen: spar strøm spar penger hjemmeside:www.aabb.no• Skift til••LED: sikring El. kontroll: lavere for• Styr varmen: spar strøm sikring • El. kontroll: lavere forKjetil Løvold sikring DØGNVAKT: 70 18 34 44 / 70 16 92 20 (Avd. Ytterland og Gåseid) Besøk vår NB!: Køyrerute kvar onsdag til Ålesund, Sula, Giske, Skodje, Haram, Ørskog. Sykkylven (tirsdag) og Hareid (torsdag) FRAKTFRITT Har du tips til oss? Send oss gjerne ei melding i innboksen på Facebook-sida vår! Ring 7095 11 67 14 05 Mob 46 99 eller Ring 70 11 14 05 Ring 70 11 14 05 sykkylvsbladet-høy.indd 1 @oyblikk #øyblikk 5/13/2014 9:24:52 AM sykkylvsbladet-høy.indd 1 sykkylvsbladet-høy.indd 1 5/13/2014 9:24:52 AM 5/13/2014 9:24:52 AM #øyblikk 36x68 just . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pr m kr 12,50 48x98 just . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pr m kr 20,45 19x148 dobbelfals, 1. sort gr. kvit . . . . . pr m 2 kr 146,70 15x70 prof. golv/dør kvit . . . . . . . . . . . . . . pr m kr 35,60 21x70 prof. tak kvit . . . . . . . . . . . . . . . . . . . pr m kr 42,50 12 mm std. spon 122x2390 . . . . . . . . . . . . . . . . pr pl kr 162,Bever tak skygge MDF 11x128x2390 eggk. pr m2 kr 172,Bygg1 Kari dør 70-100-200-210 kvit karm. pr stk kr 1200,70 mm Knauf isolasjon 037. . . . . . . . . . . .pr m 2 kr 34,95 100 mm Knauf isolasjon 037. . . . . . . . . . .pr m 2 kr 47,90 150 mm Knauf isolasjon 037. . . . . . . . . . .pr m 2 kr 70,10 200 mm Knauf isolasjon 037. . . . . . . . . . .pr m 2 kr 93,35 Ved Tidlegare SISenteret begravelsesbyrå AS Tidlegare SISenteret begravelsesbyrå Tidlegare SISenteret AS begravelsesbyrå AS Døgnvakt: 70 17 86 60 Døgnvakt: 70 17 86 60Døgnvakt: 70 17 86 60 MDF perle, skygge, til salgs fas 11 x 620 x 2390 mm avdeling Øysenteret eller Eggkvit, Cafelatte, Lys Toscana, Skagen VI ER DER NÅR DU TRENGNÅR OSS VI ER DER DU TRENG VI ER OSS DER NÅR DU TRENG OSS Vi Vi kankan avtale møte avtale i heimen, avdeling møte Øysenteret i heimen, eller Vi kan avdeling avtale Øysenteret møte i heimen, eller kontoret kontoret i Spjelkavik i Spjelkavik kontoret i Spjelkavik Kjøp ved av våre medlemmer i ditt nærområde. Kvalitetsved leveres over hele landet. Vedportalen: E-post: sunnmore@imf.no www.sisenteret.no @ernstjarle - Ernst Valderhaug - 16.12.15 E-post: bbsunnmore@imf.no E-post: E-post: sunnmore@imf.no sunnmore@imf.no www.bbsunnmore.no www www.sisenteret.no .sisenteret.no Vil du jobbe i lokalavis? Her er ledig stilling: søker redaktør / Vil du jobbe daglig leder i lokalavis? 10/1 i VilSøknadsfrist: du jobbe Her er ledig stilling: lokalavis? Kostmalt kr 134,- pr plate. Fritt levert Vi har Glava, Decra, ståltak, takstein, H-vindu, dører Be oss om tilbod! Telefon 70 04 59 90 Fax 70 06 87 70. OPE MANDAG – FREDAG 8 – 17. LAURDAG 9 – 14 www.norskved.no HYTTER – SJØLVBYGGARGARASJER – ALT I TRELAST Forum for vedprodusenter TIPS oss på telefon 70 18 63 80 www.koppenind.no – post@koppenind.no NV rubr Vedtilsalgs 38x70 TAB 10-07.indd 25-10-07 11:03:11 1 RENOVASJON Her er ledig stilling: kommersiell leiar Søknadsfrist: 3/1 Les annonsene på www.medier24.com/stilling i samarbeid med lokalavisa kommersiell leiarog NAUST TIL SALS Herlege Sheltievalpar til sals. Leveringsklare tidleg januar. Tlf. 922 63 557 GRATIS FOR PRIVAT Søknadsfrist: 10/1 Naust til sals på Les annonsene på www.medier24.com/stilling Les annonsene på www.medier24.com/stilling i samarbeid med lokalavisa og ANONSERE HER 905 40 865 FOR NÆRINGSLIVET KUN 195,- eller 2 INNRYKK Godøya 977 10 240 Henting av avfall i Giske før og etter jul Avfallet vil bli henta på andre dagar og tidspunkt enn normalt. RESTAVFALL: Mån 21. des: Sone 1+2 (måndags- og tysdagsruta) Tys 22. des: Sone 3 (onsdagsruta) Ons 23. des: Sone 4 (fredagsruta) Mån 28. des: Sone 1+2 (måndags- og tysdagsruta) Tys 29. des: Sone 3 (onsdagsruta) Ons 30. des: Sone 4 (fredagsruta) Dei med henting i partalsveker får også henting i veke 1. i samarbeid med lokalavisa og PAPIR OG PLAST: Tors 31. des: Sone 2 Rått og røte | Før kr. 279,- NÅ kr. 149,Til sals hos: Ting og Tang GJØSUNDNESET MILJØSTASJON: Stengt frå og med julaftan til og med nyårsaftan. Pass på at avfallet står godt synleg og klart til kl 06.00, og at tilkomsten er god. Ta kontakt med Årim dersom du har spørsmål. For henting i 2016 sjå utsendt kalender eller arim.no Vi ønsker deg ei strålande jul og eit godt nytt år! Eurospar Valderøy arim.no Nye åpningstider man. - fred.: 8 00 - 23 00 lørdag: 9 00 - 2100 Torsdag 23. desember 2015 La oss gjenvinne meir post@arim.no - 70 31 41 00 arim.no arim.no 19 Siste sida Ei lita julehelsing Det er juletid – og jul é tid! Tid til å gi andre merksemd med gåver. Tid til å helse ”god jul” og det beste til både kjende og ukjende. Tid til å skrive til slekt og venner og fortelje om korleis ein har det og om kva tida sidan sist vart fylt med. Tid for å vere ilag med kvarandre. Tid for å vere. Tid til å gjere noko anna. Det handla om tid då jula begynte også. I juleevangeliet kan vi lese at ”det hende medan dei var der, då kom tida då ho skulle føde”. Det er ei setning som for meg seier noko til oss menneske om både å vere til stades og at tida kjem til oss. Det er snart dags for ein ny kalender for 2016. Vår tidsrekning har sitt midtpunkt frå den gongen ”då tida kom” og det var nokon som ”var der” til stades i Betlehem. Og der var også nokon som opna ei dør og lot nokon få plass. Slik minner jula meg om dette med å opne opp for andre, om å gi av vårt til andre - både rom og tid . Det var iallefall nokre av mine tanker for ei julehelsing til oss som bur i Giske. Eg vil ønske alle ei god jul og godt nyttår! Harry Valderhaug ordførar i Giske Lesetips til jula ”Kråkene” av Jacob Grey HÅVARD BJØRNELV, GISKE FOLKEBIBLIOTEK Kra bur i eit reir, i eit tre, i ein park, i byen Blackstone. Han bur saman med tre kråker, men sjølv er han ein gut på om lag 12 år. Han har budd i treet nesten så lenge han kan hugse men synest ikkje det er spesielt rart, det er berre slik det er. Han kan prate med kråkene og, og slik har det alltid òg vore. Ein dag Kra og kråkevenene hans driv rundt i byen på jakt etter mat møter dei på ein eldre gut, som kan prate med duer. Det er merkeleg, for duer kan da ikkje snakke? Det viser seg snart at det er meir merkeleg i Blackstone enn Kra nokonsinne har hatt mistanke om, det er fleire som kan snakke med dyr, mange fleire, dei kallas dyremanarar og det er slett ikkje alle som har gode hensikter. Kra lærer at det for åtte år siden var ei bølge av kriminalitet og råskap i Blackstone, ei maktkamp mellom dyremanarar, den mørke sommaren. Den sommaren drap Spinnemannen foreldra til Kra før han sjølv blei overvunnen. Nå tydar ting på at han er tilbake for å fullføre sine vonde gjerningar. ”Kråkene” er fyste boka i ein trilogi om dyremanaren Kra. Den er godt skreven og intens spanande. Fantasy for ungdom frå ca 10 år og oppover. Kvar fjortande dag gir Giske folkebibliotek deg eit nytt lesetips til helga. Håvard Bjørnelv og Trine Naadland, ved biblioteket, er det som gir deg tipsa. Svar på førre Sudoku SuDoku 6 2 4 3 1 7 5 9 8 5 3 1 6 9 8 2 7 4 7 9 8 2 5 4 3 1 6 3 6 2 5 4 1 9 8 7 1 8 9 7 3 2 6 4 5 4 7 5 8 6 9 1 3 2 2 4 6 1 7 3 8 5 9 8 1 7 9 2 5 4 6 3 9 5 3 4 8 6 7 2 1 Fyll ut dei tomme rutene med tal frå 1 til 9, både vannrett, loddrett og i kvadrata. Levert av Media Berge @skjongpapirflyklubb - 22.11.15 ����������������� ����������������� ����������� ������ ������ ����������� ������� ���������� ����������������� ����������� ������ �������� ������� �� ��������� ����� ��� #oyblikk | @øyblikk
© Copyright 2024